Europa is van ons allemaal. Onze gedeelde waarden vormen de basis van samenwerking in de Europese Unie. Maar deze waarden staan in meerdere lidstaten onder druk, zoals in Hongarije en Polen. D66 staat voor de vrijheden en rechtstatelijke bescherming van Europese burgers. Die zijn in de boeken stevig verankerd, maar laten in de praktijk nog te wensen over. We moeten bovendien leren van Brexit. De Europese besluitvorming kan slagvaardiger en democratischer. Als het aan D66 ligt, vertegenwoordigen politiek leiders en politici de Europese keuzes die ze maken eerlijker en openlijker. Ook in de Tweede Kamer. Zo maken we de dilemma’s, de baten en de kosten van Europese beleid beter zichtbaar voor burgers. Want Europa, dat zijn wij.
Europese waarden zijn onze waarden
Binnen de Europese Unie delen we onze waarden: democratie, een sterke rechtsstaat en bescherming van mensenrechten. Deze waarden zijn de basis van onze samenleving. Maar in sommige lidstaten staan deze waarden onder druk. We zien hier ook corruptie ontstaan. D66 doet geen concessies als het gaat over de rechtsstaat of de vrijheid van de pers. Daarom kunnen lidstaten die een loopje nemen met democratie, mensenrechten en de rechtsstaat minder
EU-geld krijgen.
• Alle lidstaten worden elk jaar getoetst op alle Europese waarden. Alleen als we alle landen onafhankelijk en op dezelfde manier toetsen op democratie, rechtsstaat en mensenrechten, voorkomen we dat Europese waarden niet nageleefd worden.
• Als een lidstaat zich niet houdt aan de Europese waarden van democratie, rechtsstaat en mensenrechten, krijgt deze minder geld. D66 zal zich inspannen om instrumenten te ontwikkelen en te versterken op EU niveau, waardoor EU-geld niet bij corrupte regeringen en organisaties terechtkomt, maar burgerbevolking en organisaties die zich inzetten voor EU-waarden ontziet.
• D66 wil dat Nederland zich actief inzet om met genoeg andere lidstaten tot een veroordeling te komen als lidstaten Europese waarden zoals democratie en mensenrechten niet nakomen. • We ondersteunen maatschappelijke organisaties en journalisten die Europese waarden actief
verdedigen. Zeker in lidstaten waar de Europese waarden onder druk staan.
De EU wordt democratischer
D66 wil dat besluitvorming binnen de Europese Unie democratischer wordt. Want in de Europese Unie worden grote besluiten genomen die ons allemaal raken. Dit willen we regelen in een nieuw Europees verdrag. D66 is voorstander van verdere federalisering van de Europese Unie.
• Het Europees Parlement (EP) wordt versterkt om de Europese Commissie goed te kunnen controleren. Het EP krijgt daarvoor een volwaardige wetgevende taak, met een volledig recht van initiatief om zelf wetten voor te stellen.
• Er komen Europese kieslijsten bij verkiezingen voor het Europees Parlement. Als je in Nederland woont kun je dus ook op een kandidaat uit een andere lidstaat stemmen. Hiermee vergroten we de legitimiteit van het Europees Parlement.
• Als het aan D66 ligt, zet een volgend kabinet zich actief in voor een Raadsbesluit voor een kleinere Europese Commissie. Bovendien moet het Europees Parlement de mogelijkheid krijgen om Eurocommissarissen individueel ter verantwoording te roepen over wat zij doen. • Burgers krijgen meer macht in de EU doordat de voorzitter van de Europese Commissie
direct wordt gekozen.
• We willen dat een volgend kabinet zich inzet om het vetorecht af te schaffen van lidstaten in het Europees buitenlandbeleid. Zo kan de EU een sterkere speler worden op het wereldtoneel. Het afschaffen van vetorechten moet altijd gepaard gaan met een verbetering van de
democratische positie van nationale parlementen en het Europees Parlement binnen de besluitvorming van de Unie.
• De Eurogroep, waar belangrijke financiële beslissingen worden genomen, krijgt een formele status met vaste procedures. Zo wordt informatie openbaar en kan besluitvorming van tevoren worden beïnvloed.
• We investeren in een stevige vertegenwoordiging van Nederland in de Europese Unie en in alle Nederlandse ambassades in Europa.
Een duidelijke Nederlandse inzet
Het Nederlandse kabinet heeft een belangrijke rol in de Europese besluitvorming via de Europese Raad en de Raden van Ministers. Hier worden grote besluiten genomen, van veiligheid en klimaat tot inves- teringsagenda’s en gezondheid. Maar vaak vinden onderhandelingen achter gesloten deuren plaats, zonder notulen en niet te volgen voor gewone mensen. Als het aan D66 ligt, verschuilen kabinetsleden zich niet langer achter “Brusselse besluitvorming”.
• De inzet van de Nederlandse regering in de Europese Raden, de besprekingen met het Europees Parlement en de trilogen – informeel overleg tussen delegaties van de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van Ministers – zijn in principe openbaar. • De stand van zaken in EU-onderhandelingen moet eenvoudig kunnen worden gevolgd,
• De Tweede Kamer krijgt een sterkere positie om de regering te controleren op de inzet in Europa. Dit doen we door de informatiepositie, net zoals in Duitsland, wettelijk vast te leggen. • Er moet een bewindspersoon voor Europese Zaken komen.
• D66 staat open voor samenwerking met een groep lidstaten in plaats van met de hele EU als dit de enige manier is om op bepaalde beleidsterreinen verder te komen. Bijvoorbeeld bij migratie en asiel, klimaat of digitalisering. Als andere lidstaten later willen aansluiten, kan dat.
Hoge eisen aan het lidmaatschap
Lid worden van de Europese Unie kan niet zomaar. Hier stellen we hoge eisen aan, en dat is terecht. Ook landen die al lid zijn, moeten zich houden aan de regels over democratie, rechtsstaat, mensenrechten en burgerlijke vrijheden. Lidstaten kunnen dus niet zomaar bepaalde zaken niet (meer) naleven.
• We leggen het lidmaatschap van de EU vast in de Nederlandse Grondwet. In de Grondwet ligt de basis van ons staatsbestel. Ook ons lidmaatschap van de EU hoort hierbij. Net zoals de democratische besluitvorming die hierbij hoort.
• Toetreding van nieuwe landen tot de EU is mogelijk voor de landen op de Westelijke Balkan. Het openen van de toetredingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië is een belangrijke stap. Zulke uitbreiding van de EU komt de geopolitieke stabiliteit ten goede en vergroot de interne markt. Maar we doen geen concessies: landen die lid willen worden van de EU moeten voldoen aan strenge eisen over economie, rechtsstaat en democratie. D66 zet in op eerder ingrijpen als ná toetreding niet wordt voldaan aan de rechtsstatelijke afspraken. • Landen die lid willen worden, krijgen hulp van de EU. Zo kunnen zij veranderingen doorvoeren
om aan de eisen te voldoen om lid te worden. Deze ondersteuning zal vergroot moeten worden en wordt voorzien van conditionaliteit, zodat EU-geld niet gebruikt kan worden door actoren die zich niet houden aan Europese waarden rondom democratie, rechtsstaat en mensenrechten.
Nabuurschap met perspectief
Voor sommige landen die lid willen worden van de EU is dat voorlopig niet mogelijk. Bijvoorbeeld voor landen in het Oostelijk Partnerschap: Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Moldavië, Oekraïne en Wit- Rusland. D66 vindt het belangrijk deze landen wel betrokken te houden bij de EU. Zo beperken we de invloed van Rusland in onze achtertuin. En zo kunnen we samenwerken op het gebied van veiligheid, rechtsstaat en economie. Lidmaatschap van de Europese Economische Ruimte of Europese Vrijhandelsassociatie kan, naast perspectief op EU-lidmaatschap, ook die belangrijke stip op de horizon bieden zodat deze landen betrokken, gemotiveerd en gebonden blijven.
• De EU ondersteunt de landen in het Oostelijk Partnerschap bij het democratischer maken van hun bestuur, de bestrijding van corruptie en mensenrechtenschendingen en het respecteren van burgerrechten. We investeren meer in de zogenoemde MATRA-fondsen.
• We helpen deze landen bij hervormingen die gevraagd worden om een Associatieverdrag te sluiten en te implementeren.
• De EU zet conflictoplossing, bemiddeling, dialoog en interactie met conflictgebieden in de nabuurregio centraler in het nabuurschapsbeleid.