Wat weten we
3.5 Utrecht op de kaart, bijlage 6
Tekst en opdracht bij historie
Vredenburgplein: broeinest van historie
Wie vanaf het station naar de Utrechtse binnenstad wandelt, valt meteen de grote composieten wand op van het Muziekpaleis in aanbouw. De wand doet denken aan een enorm billboard, versierd met cirkels. Rechts van de wand bevindt zich een gedeelte van het veel lagere Muziekcentrum Vredenburg. Uiterlijk gezien doet niets meer vermoeden dat op de plaats waar dit moderne bouwwerk verrijst een eeuwenoude geschiedenis schuilgaat.
Kasteel Vredenburg
In 1529 werd, in opdracht van Antoine de Lalaing (1480-1540), die in 1528 namens Keizer Karel V (1500-1558) de macht kreeg in Utrecht, begonnen met de bouw van een dwangkasteel op de plek van het Utrechtse Vredenburgplein. Omdat het kasteel bedoeld was om de vrede te bewaren, kreeg het de toepasselijke naam Vredenburg. Het werd gebouwd op de plek waar eerder het Catharijneconvent van de Johannieterorde gevestigd was. Grote delen van dit klooster, waaronder de kerk en het hoofdgebouw, werden opgenomen in de structuur van het kasteel.
Kasteel Vredenburg was geen lang leven beschoren, want al in 1577 begonnen de burgers met de sloop, uit angst dat vreemde troepen het kasteel zouden bezetten. Geen irreële angst, want het kasteel was eerder bezet geweest door de Spanjaarden, voordat ze uit de stad werden verdreven naar aanleiding van de Paci-ficatie van Gent.
Ets van kasteel Vredenburg uit de zeventiende eeuw. (Afbeelding: Europeana.eu)
Na de sloop ontstond een plein op de plek waar het kasteel had gestaan, dat pas later de naam Vreden-burgplein zou krijgen. Het gedeelte van het kasteel dat deel uitmaakte van de stadsmuur bleef staan, evenals grote delen van de hoektorens. De slotgracht werd gedempt met het puin afkomstig van de sloop van het kasteel. In de 19e eeuw groeiden er bomen op het Vredenburgplein en stonden er molens op de twee overgebleven bastions.
Plein met een handelsfunctie
In 1918 werd een houten jaarbeursgebouw op het Vredenburgplein opgericht. Dit bleek een groot succes, want binnen de kortste keren werd de Jaarbeurs uitgebreid met nog meer handelsgebouwen. Zodanig zelfs dat de schouwburg, die vanaf de 18e eeuw deel uitmaakte van de bebouwing op het plein, in 1941 plaats moest maken voor een uitbreiding van de Jaarbeurs. Deze grote uitbreiding leidde uiteindelijk tot ruimtegebrek op het plein.
In de jaren 50 verhuisde de Jaarbeurs naar een permanente vestiging aan de Croeselaan, waar ze tot op de dag van vandaag gehuisvest is. In de jaren 70 van de 20e eeuw werden de overbodig geworden Jaarbeurs-gebouwen op het Vredenburgplein gesloopt. Toch bleef het plein zijn handelsfunctie behouden, nog al-tijd is er op het plein drie dagen in de week markt.
Huiskamer van de stad
Vanaf de 19e eeuw werden de stadsommuring en de torens van kasteel Vredenburg geleidelijk gesloopt, omdat de Utrechtse stadsverdediging zijn functie verloor. Om de bouw van Hoog Catharijne mogelijk te maken, werd in de jaren 60 van de 20e eeuw een gedeelte van de fundamenten gesloopt.
Bijna twintig jaar later werd een groot muziekcentrum geopend op de overblijfselen van het vroegere kasteel.
Muziekcentrum Vredenburg werd ontworpen door de architect Herman Hertzberger (1932). Een klein gedeelte van de resten van het kasteel, werd door Hertzberger in het nieuwe centrum geïntegreerd.
Vooraanzicht van Muziekcentrum vanaf Vredenburgplein.
(Afbeelding: Wikimedia) Het Muziekcentrum werd ontworpen als een huiskamer van de stad: een horizontaal, uitgestrekt gebouw, met een grote centrale zaal. Hertzberger vond het belangrijk de menselijke maat tot uit-drukking te brengen in het gebouw, als reactie op de grootscha-lige gebouwen van de Jaarbeurs die ervoor op deze plek stonden.
Eclectisch complex
Hertzberger, dezelfde architect die Muziekcentrum Vreden-burg ontwierp in de jaren 70, kreeg ook de opdracht als hoofd-architect van het Muziekpaleis. De zalen van het Muziekpaleis werden ontworpen door verschillende architectenbureaus,
zo-Bij LA ge Bij LA ge
3.5 Vakken vol verhalen BSA VO 3.5 Vakken vol verhalen BSA VO
3.5 Utrecht op de kaart, bijlage 6
Tekst en opdracht bij historie
Vredenburgplein: broeinest van historie
Wie vanaf het station naar de Utrechtse binnenstad wandelt, valt meteen de grote composieten wand op van het Muziekpaleis in aanbouw. De wand doet denken aan een enorm billboard, versierd met cirkels. Rechts van de wand bevindt zich een gedeelte van het veel lagere Muziekcentrum Vredenburg. Uiterlijk gezien doet niets meer vermoeden dat op de plaats waar dit moderne bouwwerk verrijst een eeuwenoude geschiedenis schuilgaat.
Kasteel Vredenburg
In 1529 werd, in opdracht van Antoine de Lalaing (1480-1540), die in 1528 namens Keizer Karel V (1500-1558) de macht kreeg in Utrecht, begonnen met de bouw van een dwangkasteel op de plek van het Utrechtse Vredenburgplein. Omdat het kasteel bedoeld was om de vrede te bewaren, kreeg het de toepasselijke naam Vredenburg. Het werd gebouwd op de plek waar eerder het Catharijneconvent van de Johannieterorde gevestigd was. Grote delen van dit klooster, waaronder de kerk en het hoofdgebouw, werden opgenomen in de structuur van het kasteel.
Kasteel Vredenburg was geen lang leven beschoren, want al in 1577 begonnen de burgers met de sloop, uit angst dat vreemde troepen het kasteel zouden bezetten. Geen irreële angst, want het kasteel was eerder bezet geweest door de Spanjaarden, voordat ze uit de stad werden verdreven naar aanleiding van de Paci-ficatie van Gent.
Ets van kasteel Vredenburg uit de zeventiende eeuw. (Afbeelding: Europeana.eu)
Na de sloop ontstond een plein op de plek waar het kasteel had gestaan, dat pas later de naam Vreden-burgplein zou krijgen. Het gedeelte van het kasteel dat deel uitmaakte van de stadsmuur bleef staan, evenals grote delen van de hoektorens. De slotgracht werd gedempt met het puin afkomstig van de sloop van het kasteel. In de 19e eeuw groeiden er bomen op het Vredenburgplein en stonden er molens op de twee overgebleven bastions.
Plein met een handelsfunctie
In 1918 werd een houten jaarbeursgebouw op het Vredenburgplein opgericht. Dit bleek een groot succes, want binnen de kortste keren werd de Jaarbeurs uitgebreid met nog meer handelsgebouwen. Zodanig zelfs dat de schouwburg, die vanaf de 18e eeuw deel uitmaakte van de bebouwing op het plein, in 1941 plaats moest maken voor een uitbreiding van de Jaarbeurs. Deze grote uitbreiding leidde uiteindelijk tot ruimtegebrek op het plein.
In de jaren 50 verhuisde de Jaarbeurs naar een permanente vestiging aan de Croeselaan, waar ze tot op de dag van vandaag gehuisvest is. In de jaren 70 van de 20e eeuw werden de overbodig geworden Jaarbeurs-gebouwen op het Vredenburgplein gesloopt. Toch bleef het plein zijn handelsfunctie behouden, nog al-tijd is er op het plein drie dagen in de week markt.
Huiskamer van de stad
Vanaf de 19e eeuw werden de stadsommuring en de torens van kasteel Vredenburg geleidelijk gesloopt, omdat de Utrechtse stadsverdediging zijn functie verloor. Om de bouw van Hoog Catharijne mogelijk te maken, werd in de jaren 60 van de 20e eeuw een gedeelte van de fundamenten gesloopt.
Bijna twintig jaar later werd een groot muziekcentrum geopend op de overblijfselen van het vroegere kasteel.
Muziekcentrum Vredenburg werd ontworpen door de architect Herman Hertzberger (1932). Een klein gedeelte van de resten van het kasteel, werd door Hertzberger in het nieuwe centrum geïntegreerd.
Vooraanzicht van Muziekcentrum vanaf Vredenburgplein.
(Afbeelding: Wikimedia) Het Muziekcentrum werd ontworpen als een huiskamer van de stad: een horizontaal, uitgestrekt gebouw, met een grote centrale zaal. Hertzberger vond het belangrijk de menselijke maat tot uit-drukking te brengen in het gebouw, als reactie op de grootscha-lige gebouwen van de Jaarbeurs die ervoor op deze plek stonden.
Eclectisch complex
Hertzberger, dezelfde architect die Muziekcentrum Vreden-burg ontwierp in de jaren 70, kreeg ook de opdracht als hoofd-architect van het Muziekpaleis. De zalen van het Muziekpaleis werden ontworpen door verschillende architectenbureaus,
zo-Bij LA ge Bij LA ge
dat het gebouw een hybri-de uiterlijk gaat krijgen.
Om te kunnen starten met de bouw van het Muziek-paleis, moest een gedeelte van het oude Muziekcen-trum Vredenburg worden gesloopt. Hertzberger
heeft ervoor gekozen een groot deel, waaronder de grote zaal, van het muziekcentrum te behouden en dit onderdeel te laten uitmaken van het eclectische complex.
Deze rijke geschiedenis maakt het Vredenburgplein tot een broeinest van historie, waarbij in nieuwe struc-turen steeds weer een gedeelte van het verleden werd verwerkt. Maar hoe lang zal het duren voordat ook dit splinternieuwe gebouw wordt gesloopt? En zal dan een deel van het Muziekpaleis worden hergebruikt in een nieuw gebouw? Op het antwoord op deze vragen zullen we hopelijk nog lang moeten wachten.
© GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Cas Nagtzaam, eindredacteur: Merel Otten, beeldredacteur: Jos Groenendaal, foto’s: Wikimedia, Europeana.eu en Infocentrum Stationsgebied (www.cu2030.nl)
Bij de tekst
Onderstreep woorden die lastig zijn en waarvan de betekenis belangrijk is voor het begrip van de tekst.
Zet bij zinnen of passages die lastig zijn een vraagteken. Deze kunnen we dan later nog extra bespreken.
Opdracht
In de tekst wordt de historische ontwikkeling van de plek Vredenburg beschreven. Vul zelf de gebeurte-nissen met eventueel jaartal op de onderstaande tijdlijnen in.
1500 1600
1600 1700 1800 1900
17e eeuw plein met ommuring
en twee hoektorens
18e eeuw schouwburg gebouwd
19e eeuw
plein met bomen en twee molens
1900 2000
Zie de afbeelding hoe het Vredenburg er uitgezien zou hebben, als de burcht niet afgebroken was. Leg uit of je het jammer vindt dat de burcht er nu niet meer staat of juist niet.
Bij LA ge Bij LA ge
3.5 Vakken vol verhalen BSA VO 3.5 Vakken vol verhalen BSA VO
Computerschets van het toekomstige Muziekpaleis (Afbeelding: Infocentrum Stationsgebied/
www.cu2030.nl)
(Afbeelding: https://www.facebook.com/Bouwdomtoren)
dat het gebouw een hybri-de uiterlijk gaat krijgen.
Om te kunnen starten met de bouw van het Muziek-paleis, moest een gedeelte van het oude Muziekcen-trum Vredenburg worden gesloopt. Hertzberger
heeft ervoor gekozen een groot deel, waaronder de grote zaal, van het muziekcentrum te behouden en dit onderdeel te laten uitmaken van het eclectische complex.
Deze rijke geschiedenis maakt het Vredenburgplein tot een broeinest van historie, waarbij in nieuwe struc-turen steeds weer een gedeelte van het verleden werd verwerkt. Maar hoe lang zal het duren voordat ook dit splinternieuwe gebouw wordt gesloopt? En zal dan een deel van het Muziekpaleis worden hergebruikt in een nieuw gebouw? Op het antwoord op deze vragen zullen we hopelijk nog lang moeten wachten.
© GeschiedenisBeleven.nl, auteur: Cas Nagtzaam, eindredacteur: Merel Otten, beeldredacteur: Jos Groenendaal, foto’s: Wikimedia, Europeana.eu en Infocentrum Stationsgebied (www.cu2030.nl)
Bij de tekst
Onderstreep woorden die lastig zijn en waarvan de betekenis belangrijk is voor het begrip van de tekst.
Zet bij zinnen of passages die lastig zijn een vraagteken. Deze kunnen we dan later nog extra bespreken.
Opdracht
In de tekst wordt de historische ontwikkeling van de plek Vredenburg beschreven. Vul zelf de gebeurte-nissen met eventueel jaartal op de onderstaande tijdlijnen in.
1500 1600
1600 1700 1800 1900
17e eeuw plein met ommuring
en twee hoektorens
18e eeuw schouwburg gebouwd
19e eeuw
plein met bomen en twee molens
1900 2000
Zie de afbeelding hoe het Vredenburg er uitgezien zou hebben, als de burcht niet afgebroken was. Leg uit of je het jammer vindt dat de burcht er nu niet meer staat of juist niet.
Bij LA ge Bij LA ge
toekomstige Muziekpaleis(Afbeelding: Infocentrum Stationsgebied/
www.cu2030.nl)
(Afbeelding: