Tijdsplanning en afspraken begeleiding

6.1 Afspraken

Deze scriptie wordt zelfstandig uitgevoerd, dit betekent dat Jelle zich niet bevindt op het kantoor van MVO Nederland. Er is wekelijks mail of belcontact met de praktijkbegeleider F. Tilstra om te laten zien hoe het ervoor staat. Daarnaast kan er altijd gebeld worden met MVO Nederland om in contact te kopen met contactpersonen die relevant zijn voor het onderzoek. Verder zijn er vanuit de opleiding ingeroosterde bijeenkomsten gepland met scriptiebegeleider M. Palthe. Mocht er tussendoor vragen zijn dan is M. Palthe altijd beschikbaar om te bellen of mailen.

6.2 Tijdsplanning

Activiteiten Start Deadline Opmerkingen

Plan van Aanpak 13 april 9 juni Theoretische verdieping –

desk- en fieldresearch

13 april 5 mei Interne analyse 28 april 10 mei Deelvragen / doelgroep

analyse

1 mei 15 mei

Best practises 6 mei 10 mei

Feedback verwerken Enquêtevragen opstellen en onderzoeksmethode aanpassen 16 mei 28 mei

Conclusies 28 mei 8 juni

Voorbereiden fieldresearch

9 juni 12 juni

Fieldresearch – enquêtes 20 juni 5 juli Resultaten analyseren 5 juli 9 juli Conclusies en aanbevelingen 10 juli 15 juli Voorwoord, managementsamenvatting, inleiding, onderzoek, verantwoording, opmaak rapport 16 juli 21 juli

Concept scriptie 21 juli 28 juli Feedback op scriptie 22 augustus 8 september Inleveren scriptie 8 september 8 september

7

MVO Nederland en de kledingsector

In dit hoofdstuk wordt de interne analyse van MVO Nederland beschreven. De

opdrachtgever van het onderzoek is MVO Nederland. Allereerst wordt er ingegaan op wat maatschappelijk verantwoord ondernemen is. In de tweede paragraaf wordt er beschreven wie MVO Nederland is, wat de visie, missie en de kernwaarden zijn en hoe MVO Nederland communiceert. Daarnaast wordt de doelgroep van MVO Nederland kort beschreven. Daarna wordt er een relatie gelegd tussen het maatschappelijk verantwoord ondernemen en de kledingsector. De volgende paragraaf gaat over het communicatie aspect van

textielbedrijven wat betreft duurzaamheid. Om vervolgens over te stappen op de grote modeketens die zich steeds meer richten op het verkopen van duurzame kleding. Verder is er verslag gedaan van een observatie in de vier duurzaamste modeketens van Nederland waarbij gekeken is naar het duurzame assortiment. Om vervolgens dit hoofdstuk af te sluiten met een conclusie.

7.1 Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen?

In 1987 verscheen het Brundtland rapport waarin de term ‘duurzame ontwikkeling’ werd geïntroduceerd. VN-commissie Brundtland bedoelt met deze term de ontwikkelingen die voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden voor toekomstige generaties in gevaar te brengen. Een aantal negatieve gevolgen van economische activiteiten, zijn de laatste veertig jaar aanleiding geweest voor het ontstaan van verschillende MVO-termen, als reactie op diverse milieuschandalen en mensonterende arbeidsomstandigheden van met name grote multinationals. Voorbeelden hiervan zijn de oliecrisis in 1973 en de kredietcrisis. Deze rampzalige economische ontwikkelingen dwingen tot een helder besef op de rol van bedrijven in de westerse samenleving en MVO kan deze negatieve gevolgen ombuigen naar een positieve manier om winst te maken. Door het inzetten van de media werd het publiek erbij betrokken en daardoor ontstond er geleidelijk aan een behoefte aan meer duurzame productie en consumptie (Buizer, 2009).

Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor veel consumenten nog een vaag begrip en ze weten niet precies wat het inhoudt. Uit het onderzoek van DDB in samenwerking met Intomart GfK kwam naar voren dat bedrijven de term duurzaamheid of MVO te vaak gebruiken om maar te laten zien dat ze mee doen met de ‘goede groene trend’. De consument vertrouwt het echter niet altijd of weet gewoonweg niet wat er met zo’n groene actie of campagne wordt bedoeld (Communicatieonline.nl, 2008).

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent dat bedrijven rekening houden met de effecten van hun bedrijfsvoering op mens, milieu en maatschappij. Deze drie kernwaarden worden ook wel de drie P’s genoemd People, Planet & Profit. Zie voor het ontstaan van de term maatschappelijk verantwoord ondernemen bijlage 8.3.

People

De kernwaarde People zorgt ervoor dat organisaties voorzien in de behoeften van

medewerkers, consumenten, leveranciers en de samenleving als geheel. Veel voorkomende onderwerpen zijn gezondheid en veiligheid op de werkplek, het behouden van

medewerkers, arbeidsrechten, mensenrechten, scholing, stagebeleid,

arbeidsomstandigheden bij uitbestede of ingekochte activiteiten, de maatschappelijke betrokkenheid van de onderneming, discriminatie, diversiteit op de werkvloer.

Planet

De kernwaarde Planet gaat in op de milieueffecten die organisaties veroorzaken. Veel voorkomende onderwerpen op dit gebied zijn de gevolgen van producten, processen en diensten voor lucht, water, bodem en biodiversiteit. Tevens ook thema’s als Cradle to Cradle, CO2-compensatie, afval en hergebruik, duurzame mobiliteit, duurzame producten en diensten.

Profit

De kernwaarde Profit zoekt manieren die passen bij een organisatie waarin MVO en winst samengaan. Het gaat bij winst niet alleen om de financiële aspecten maar ook om trots, vertrouwen, betrokkenheid, innovatie, kwaliteit, binding, werkgelegenheid, productiviteit, positionering, reputatie en het aanspreken van de steeds groter wordende groep klanten en organisaties die om duurzame producten vragen. Veel voorkomende onderwerpen zijn duurzaamheidsverslaglegging, samenwerking en partnerships, risicomanagement, stakeholderdialogen en duurzaam beleggen.

(Iso26000scan.nl, 2015)

Een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt, maakt bij iedere bedrijfsbeslissing een afweging tussen de verschillende maatschappelijke en economische effecten hiervan en houdt hierbij rekening met stakeholderbelangen. Elke bedrijfsbeslissing heeft immers invloed op de stakeholders (belanghebbenden) van een bedrijf. Dat kunnen medewerkers of klanten zijn, maar bijvoorbeeld ook omwonenden, leveranciers, investeerders en ook ‘de maatschappij’ in algemene zin.

Het is voor bedrijven belangrijk om het gesprek aan te gaan met hun stakeholders. Zo krijgt een bedrijf inzicht in de gevolgen van een beslissing voor anderen. Ook is het belangrijk dat het bedrijf transparant is over zijn activiteiten en de maatschappelijke effecten hiervan (MVO Nederland, 2014) (Rijksoverheid, 2015).

7.2 Wie is MVO Nederland?

MVO Nederland is de nationale kennis-en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen in Nederland. Het hoofdkantoor bevindt zich in Utrecht en is opgericht in 2004 door het Ministerie van Economische Zaken. Het bedrijf is een organisatie met circa 60 werknemers. MVO Nederland inspireert en motiveert ondernemers om met MVO aan de slag te gaan. Op zo’n manier dat People, Planet en Profit centraal staan in alle bedrijfsprocessen en ondernemersbeslissingen. Zij bouwen aan een dynamisch en

snelgroeiend bedrijvennetwerk. MVO Nederland laat aan de bedrijven in hun netwerk de marktkansen van MVO zien, faciliteert onderlinge samenwerking en geeft praktische informatie om concreet met MVO aan de slag te gaan. Zie voor voorbeelden hoofdstuk 2.1.1.

Binnen het netwerk van de onafhankelijke stichting MVO Nederland werken

brancheorganisaties, bedrijven, niet-gouvernementele organisatie, onderzoeksinstellingen, onderwijs en andere overheden samen om MVO direct te vertalen naar marktkansen in de branche, de regio en de keten. MVO Nederland bereikt nu al meer dan 100.000

ondernemers. Nederland telt ruim 1.500.000 bedrijven in 2015 (CBS, 2015). Het streven van MVO Nederland is om alle ondernemers in haar netwerk te krijgen en dat er een duurzame samenleving ontstaat in Nederland (MVO Nederland, 2015).

7.2.1 Missie, visie en kernwaarden

De missie van MVO Nederland is:

- People en Planet moeten vanzelfsprekende onderdelen worden van alle bedrijfsprocessen, zoals productie, inkoop, personeelsbeleid, financiën en marketing.

- Thema’s als duurzaam inkopen, ketenverantwoordelijkheden, klimaatneutraal produceren, arbeidsparticipatie, diversiteit, arbeidsomstandigheden en integriteit moeten even zwaar meetellen als kosten, snelheid, concurrentiepositie en kwaliteit - Bedrijven moeten op een transparante manier verantwoording afleggen over hun

De visie van MVO Nederland is om MVO te zien als een kans om de marktpositie van bedrijven te versterken en bij te dragen aan een gezonde nationale economie en samenleving. Door maatschappelijk verantwoord te ondernemen vertalen bedrijven grote maatschappelijke vraagstukken in oplossingen en producten, waarmee zij geld kunnen verdienen. MVO is een kans en versterkt de business case.

De kernwaarden van MVO Nederland zijn: People, Planet en Profit. Deze drie kernwaarden zijn ook opgenomen in de missie en de visie van MVO Nederland. People richt zich op de sociale consequenties van het handelen. Planet zorgt voor een schoner en beter milieu en laat zien hoe bedrijven hiermee om moeten gaan. Profit is de economische

winstgevendheid.

7.2.2 Positionering & bedrijfsoriëntatie

MVO Nederland positioneert zich als een netwerkorganisatie die intensief samenwerkt met verschillende bedrijven in allerlei sectoren om MVO te integreren in de Nederlandse samenleving. De bedrijfsoriëntatie van MVO Nederland is een organisatiegeoriënteerde organisatie waarin de wij-oriëntatie sterk heerst. De kerncompetenties voor een organisatie georiënteerd bedrijf zijn motivatie, medewerkers en samenwerken bij een bedrijf die een sterke missie en visie hebben. Dit zijn de punten die een belangrijke rol spelen bij MVO Nederland. MVO Nederland staat voor samen veranderen en creëert een groot netwerk van bedrijven en sectoren die zich richten op MVO (Riezebos, R & Van der Grinten, J, 2011). Zij inspireren, motiveren en versterken bedrijven en sectoren om verdergaande stappen te zetten op het gebied van MVO en transparanter en opener hierover te communiceren. MVO Nederland richt zich op alle ondernemers en bedrijven in Nederland. MVO Nederland is een bedrijf dat gelooft in samenwerken en op die manier grote maatschappelijke vraagstukken en milieuvervuilende problemen wil aanpakken (MVO Nederland, 2014).

7.2.3 Organisatiearchitectuur

MVO Nederland bestaat uit een vestiging in Nederland en heeft 14 doelgroep- en sector gerelateerde netwerken. Bedrijven die zich aansluiten bij MVO Nederland hebben toegang tot deze netwerken en kunnen samenwerken met gelijkgestemde bedrijven en experts aan een gezamenlijke ambitie. MVO Nederland beschikt over de volgende netwerken:

- Grote Bedrijven Netwerk - Koplopernetwerk - MVO Netwerk Beton

- MVO Netwerk Brancheorganisaties - MVO Netwerk Food & Agribusiness

- MVO Netwerk Toerisme - MVO Netwerk Zorg - De Normaalste Zaak

- IMVO Netwerk Tuinbouw (Internationaal) - IMVO Netwerk Textiel (Internationaal) - IMVO Netwerk Leer (Internationaal)

- IMVO Netwerk Stedelijke ontwikkeling (Internationaal) - IMVO Netwerk Maritiem (Internationaal)

7.2.4 Organisatiecultuur

MVO Nederland heeft een adhocratische cultuur waarin elke beslissing in het teken staat van het goed laten verlopen van het proces. Er is geen sprake van een bepaalde interne regelgeving, zolang het werk maar resultaat oplevert. Een organisatie die flexibel en dynamisch is en een hoge betrokkenheid kent. MVO Nederland heeft geen individuele belangen maar dient het maatschappelijke belang om andere bedrijven te motiveren, te versterken en te inspireren om verdergaande stappen te zetten op het gebied van MVO. Dit zijn kenmerken van een adhocratie (Positioneren, 2011). MVO Nederland heeft een publieke missie. Het is in belang van mens en maatschappij dat bedrijven meer maatschappelijk verantwoord ondernemen.

7.2.5 Organisatiestructuur

MVO Nederland is een stichting en bestaat uit:

- Een Raad van Toezicht, die toezicht houdt op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting. De raad van toezicht vergadert vijf keer per jaar.

- Een bestuur, belast met de algemene inleiding van de stichting.

De Programmaraad adviseert de directeur-bestuurder op terreinen als de

meerjarenstrategie en grote projecten. De raad komt 2 keer per jaar bijeen en bestaat uit vertegenwoordigers van de belangrijkste stakeholders van MVO Nederland: het mainstream bedrijfsleven, de wetenschap, de rijksoverheid, MVO-koplopers uit zowel grootbedrijf als het MKB, brancheorganisaties, werkgeverskoepels en niet-gouvernementele organisaties. Hieronder is een visueel overzicht te zien van de organisatiestructuur:

7.2.6 Communicatie

MVO Nederland helpt bedrijven om hun duurzame activiteiten op een effectieve manier te communiceren. Een bedrijf dat maatschappelijk verantwoord onderneemt, is niet genoeg, er moet over gecommuniceerd worden om de consumenten te betrekken bij het MVO-proces en een bepaald imago te creëren. 73% van de consument is bereid om bedrijven aan te bevelen die maatschappelijk verantwoord ondernemen. Toch communiceert maar één op de vier bedrijven zijn duurzaamheidsverhaal. De reden hiervoor is dat duurzaam communiceren meer is dan communiceren over duurzaamheid (MVO Nederland, 2014). Duurzame

communicatie betekent dat bedrijven communiceren over wat zij doen op het gebied van duurzaamheid. MVO Nederland laat bedrijven zien hoe zij duurzaamheid communiceren zonder dat zij het wantrouwen van de consument verhoogt. MVO Nederland communiceert haar advies op allerlei manieren naar de bedrijven in hun netwerk. Er worden bijeenkomsten georganiseerd, inspiratiesessies, coaching gesprekken etc. Daarnaast verwijst MVO Nederland bedrijven graag naar haar eigen websites waar veel informatie te vinden is in de vorm van kennisdossiers, tools zoals de MVO Risicochecker etc. Ook geven zij webinars, workshops, beheren websites en worden verschillende social mediakanalen ingezet om kennis te verspreiden. Verder wordt elke twee weken een nieuwsbrief naar de bedrijven gestuurd met updates en informatie. Het advies dat MVO Nederland geeft en communiceert naar de desbetreffende bedrijven, gebeurt via allerlei manieren. Zij maken gebruik van transitiemanagement en werken zij samen met een groep bedrijven aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Dat kan gebeuren in een vorm van een netwerk, coalitie, expeditie etc.

MVO Nederland communiceert extern via zijn eigen websites, nieuwsbrieven, evenementen, blogs, congressen, trainingen, trendrapporten, voorlichtingen etc. Daarnaast zijn zij ook actief op social media (Facebook, Twitter, Linkedin). De social mediakanalen worden gebruikt om de informatie cross mediaal te verspreiden.

Intern wordt er vooral gecommuniceerd via de telefoon, face-to-face, intranet en mail. De interne communicatie ziet er als volgt uit:

- Parallelle communicatie in de vorm van intranet, mamimo etc. - Lijncommunicatie in de vorm van werkoverleggen etc.

- Informele communicatie in de vorm van borrels, teamuitjes, sinterklaas- en kerst en tweewekelijks gezamenlijke lunch.

In de bijlage (8.5.1) heeft MVO Nederland een stappenplan opgesteld om bij het communiceren over duurzame plannen, activiteiten of producten en diensten, enkele handige handvatten te geven. Daarnaast bevindt zich ook in de bijlage (8.5.2) de do’s en don’t over het duurzaam communiceren.

7.3 Doelgroep MVO Nederland

MVO Nederland richt zich op 14 doelgroepen- en sector gerelateerde netwerken in Nederland (zie 3.2.3 Organisatiearchitectuur). De partners en leden die MVO Nederland in haar netwerk heeft zijn brancheorganisaties, NGO’s, onderzoeksinstellingen, onderwijs en andere overheden. MVO Nederland heeft gekozen voor meerdere doelgroepen- en sector gerelateerde netwerken om een beter afgestemd MVO-beleid en de bijhorende aspecten te kunnen realiseren voor verschillende bedrijven die zich willen richten op MVO. Dit draagt bij aan de eerder genoemde ambitie van MVO Nederland waarbij het doel is dat het

Nederlandse bedrijfsleven wereldwijd wordt gezien als een inspirerend en toonaangevend voorbeeld van MVO en duurzaamheid (MVO Nederland, 2014).

Een van de 14 doelgroepen- en sector gerelateerde netwerken is IMVO Netwerk Textiel. In samenwerking met bedrijven en experts gaat MVO Nederland zowel internationale als nationale vooruitstrevende initiatieven in de kledingsector ondersteunen en ontplooien. Het doel is een internationaal concurrerende kledingsector waarin maatschappelijk verantwoord ondernemen de norm is. Dit doel wordt gerealiseerd door circa vijftien innovatieve

ondernemers uit de kledingsector waarmee er projecten opgezet kunnen worden die een positieve impact hebben in productielanden. Het IMVO Netwerk Textiel richt zich op alle

bedrijven en organisaties die iets te maken hebben met de textiel in Nederland (zie Bijlage 8.2).

7.4 Wat betekenen maatschappelijk verantwoord ondernemen

en de kledingindustrie voor elkaar?

In deze paragraaf zal er ingegaan worden op de kledingsector gerelateerd aan MVO. Er wordt ingegaan op hoe de kledingsector eruit ziet en de gevolgen die de kledingsector met zich meebrengt voor mens en milieu. Daarnaast worden ook de oorzaken/gevolgen en de mogelijke oplossingen beschreven.

7.4.1 Hoe ziet de kledingsector eruit?

De Nederlandse modebranche is onderdeel van één van de negen topsectoren van de Nederlandse economie en met een omzet van bijna 10 miljard euro relatief groot (Crem, 2014). De Nederlandse sector textiel en kleding bestaat uit productiebedrijven waarvan het aandeel in de sector echter afneemt. Er zijn nu ongeveer 4500 groothandels- en retail bedrijven. Het aandeel van de Nederlandse sector in de wereldmarkt bedraagt 1%. De sector kan worden opgesplitst in drie clusters, namelijk mode, bad- en huishoudtextiel en technisch textiel. De sector heeft zich georganiseerd in meerdere brancheorganisaties, waaronder MODINT (leveranciers), INretail (winkeliers) en Vereniging van

Grootwinkelbedrijven in Textiel (grootwinkelbedrijven). De totale omzet van de verschillende clusters is globaal als volgt verdeeld: mode 50%, bad- en huishoudtextiel 25% en technisch textiel 25% (KPMG, 2014). Tegenwoordig kan textiel steeds goedkoper gemaakt worden in de lageloonlanden waardoor de winstmarge groter wordt voor grote kledingbedrijven. Sindsdien importeren Nederlandse bedrijven en andere ontwikkelde landen het meeste textiel uit China (60%), India (9%) en Bangladesh (8%).

De kledingsector is een sector die gaat over massa en snelheid, waarbij kledingbedrijven met elkaar concurreren op basis van kosten. In deze sector worden zes keer per jaar nieuwe collecties op de markt gebracht. De overgang van conventionele kleding naar ‘duurdere’ duurzame kleding is een grote stap voor de kledingsector wat betreft het kostenaspect. (Creativecitylab.nl, 2014).

7.4.2 Gevolgen en oorzaken kledingsector op mens en milieu

Vandaag de dag zijn er nog steeds weinig textielbedrijven in de wereld die zich richten op het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Jaarlijks worden 91 miljard kledingstukken geproduceerd, dat is ruim 60 miljard kilo textiel. Dat heeft de volgende impact op mens en milieu:

- Na de landbouw verbruikt de kledingsector wereldwijd het meeste water.

- Een kwart van de totale hoeveelheid insecticiden (chemische bestrijdingsmiddelen tegen insecten) en 10% van alle pesticiden (chemische bestrijdingsmiddelen tegen ziekten, plagen of onkruiden) wordt gebruikt in de katoenteelt.

- De kledingindustrie is verantwoordelijk voor 10% van de wereldwijde C02-uitstoot. Elke kilogram katoen veroorzaakt 10 kilogram C02.

- Jaarlijks wordt er ruim 3% van het totale beschikbare water verbruikt.

- De helft van de problemen met afvalwater heeft te maken met textielproductie. - Textiel vormt 5% van de totale afvalberg.

- Synthetische vezels die vrijkomen bij het wassen van kleding dragen bij aan de ‘Great Pacifi Garbage Patch’ (twee keer zo groot als het oppervlakte van de VS). - 8% van de Nederlandse broeikasgassenuitstoot wordt direct of indirect veroorzaakt

door het gebruik van kleding en schoenen.

- Jaarlijks verdwijnt in Nederland 135 miljoen kilo textiel samen met ons huishoudelijk afval in de verbrandingsoven.

Deze grote gevolgen voor mens en milieu komen vooral door de voortdurende druk op de marges van de winkelprijs van kleding, de gebrekkige transparantie, de versnippering van de productieketen en door de ongeïnteresseerde houding van modebedrijven in nieuwe technologische vernieuwingen (MVO Nederland, 2013). Daarnaast wordt er ook meer textiel geproduceerd voor mensen dan nodig is. Dit komt door de snel veranderende mode- industrie (Npodoc.nl, 2015). De noodzaak voor de kledingsector om te veranderen is groot.

7.4.3 De mogelijke oplossingen in de kledingsector

Steeds meer bedrijven moeten er aan geloven en kunnen niet meer om het maatschappelijk verantwoord ondernemen heen. Nederland loopt voorop in de kledingsector op het vlak van het maatschappelijk verantwoord ondernemen (Rijksoverheid, 2014). Vorig jaar

presenteerde verschillende brancheorganisaties in Nederland het Plan van Aanpak Textiel waarin elf werkgroepen met bedrijven, brancheorganisaties, overheid, NGO’s en vakbonden afspraken hebben gemaakt om verschillende problemen op te lossen wat betreft MVO in de kledingsector. De oplossing van deze problemen zijn divers, ook omdat verduurzamen van kleding met zoveel aspecten te maken heeft. Denk aan het gebruik van biologische stoffen, waterbesparende verfmethoden, C02-compensatie, fairtrade en slow design, inzameling en recycling. Ook komen er steeds meer gedragscodes die milieu- en arbeidsvriendelijke productie moeten garanderen. De sector moet nu verantwoordelijkheid nemen voor een doorbraak om te laten zien hoe het ook anders kan. Dat mode en persoonlijke

betrokkenheid van de consument kan samengaan. Echter, het blijft een lastig proces omdat de kledingindustrie een lange productieketens kent waar veel partijen bij betrokken zijn. De

eerste stappen zijn gezet naar een schoner milieu- en arbeidsvriendelijkere sector maar er gaan nog vele jaren overheen voordat het gewenste resultaat bereikt is (MVO Nederland, 2013) (Ser.nl, 2014) (Nudge.nl, 2014) (Creativecitylab.nl, 2014).

7.5 MVO trends en ontwikkelingen

In deze paragraaf wordt er ingegaan op de MVO trends en ontwikkelingen. Allereerst worden de trends en ontwikkelingen op algemeen niveau beschreven om vervolgens te specificeren naar de kledingsector.

7.5.1 Algemeen

In 2015 zijn er een aantal opvallende trends en ontwikkelingen te zien op het gebied van

In document Onderzoek Duurzame Kleding (pagina 147-185)