Actoren
Bij het arrangement streekfonds Flevoland zijn verschillende (groepen van) participanten betrokken. De belangrijkste groep actoren zijn de bedrijven, overheden en streekorganisaties die besloten hebben aan het arrangement deel te nemen door het openen van een streekrekening. Daarmee zijn ze tevens klant van de Rabobank. Zakelijke spaarders krijgen een marktconforme rente over hun geld, en daarbovenop maakt de Rabobank 5 procent van het verstrekte rentebedrag over naar het streekfonds. Partijen met een streekrekening hoeven daar verder niets voor te doen. Ze worden wel verzocht een deel van de rente die ze krijgen in het streekfonds te storten, maar dit is op vrijwillige basis. Burgers kunnen nog geen streekrekening openen, hoewel dat in de toekomst wellicht wel mogelijk wordt. Tot nu toe hebben enkele tientallen actoren een streekrekening geopend. Deze actoren vormen de brede basis van het arrangement, doordat ze er indirect dan wel direct voor zorgen dat het streekfonds gevuld wordt.
De actieve kern van het arrangement bestaat uit drie Rabobankvestigingen, te weten die uit Almere, Lelystad en de Noordoostpolder, en twee natuurorganisaties. De drie Rabobanken hebben, onder
aanvoering van de directeur van Rabobank Lelystad, het streekfonds geïnitieerd. Ze hebben daartoe contact gezocht met de directeur van het Flevolandschap, en op instigatie van deze directeur is vervolgens ook Stichting Landschapsbeheer Flevoland betrokken. Er zijn dus vijf partijen die het hart van het arrangement vormen. Zij vormen vanaf het begin een aparte werkgroep en zijn verantwoordelijk voor het initiëren van het streekfonds en voor het werven van rekeninghouders. Dit laatste gebeurt met name door de drie Rabobanken.
Een andere actor die een actieve rol gaat spelen is de Stichting Streekfonds Flevoland. Deze stichting is pas zeer recent geformaliseerd. Ze vervangt de werkgroep van de vijf bovengenoemde partijen en gaat over het verdelen van het geld dat vanuit de streekrekening in het fonds terecht komt. Ook wordt het bestuur van de stichting aanspreekpunt voor degenen die een project willen indienen. In dit vijfkoppige bestuur zitten de directeuren van Landschapsbeheer Flevoland en van Flevolandschap. De Rabobank heeft besloten geen zitting te nemen, omdat men niet verantwoordelijk wilde zijn voor zowel de streekrekeningen als het streekfonds. Vandaar dat besloten is het bestuur te completeren door een drietal prominente Flevolanders te benaderen, één met een politieke achtergrond (deze persoon wordt voorzitter), één vanuit de mediawereld en één vanuit de kunst- en cultuursector.
Ten slotte is er nog een coalitie, het comité van aanbeveling, die van belang is. Deze coalitie speelt geen hele actieve rol, maar doordat de prominente deelnemers hun naam hebben verbonden aan het streekfonds ontstaat er een wervende functie richting bedrijven die een streekrekening zouden kunnen openen. Betrokkenen zijn de burgemeesters van de gemeenten in de Provincie Flevoland, de Commissaris van de Koningin, de dijkgraaf van het Waterschap en verschillende hooggeplaatste mensen uit het bedrijfsleven, waaronder de Rabobank.
De rol van de overheid bij het streekfonds Flevoland is tweeledig. Enerzijds heeft de overheid een meer dienende rol, wat zich met name manifesteert in het comité van aanbeveling, waar de Flevolandse burgemeesters, de dijkgraaf en de Commisaris van de Koningin in zitten. Anderzijds stimuleert de overheid het streekfonds door het openen van een streekrekening. De provincie heeft dat als eerste gedaan, met een bijdrage van vijf miljoen euro. De gemeenten en het Waterschap hebben ook een streekrekening.
Discours
Het streekfonds Flevoland combineert de ambitie van natuurorganisaties om nieuwe financierings- bronnen aan te boren met de wens van de Rabobank en andere bedrijven om in de eigen provincie maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Het fonds ondersteunt kleine projecten die de natuur, het landschap en de cultuurhistorie van Flevoland versterken. Partijen die willen kunnen bij het fonds een bijdrage aanvragen ter ondersteuning van een project, met een maximum van 3.000 euro. De Stichting Streekfonds Flevoland gaat over het verstrekken van deze bijdragen.
De actoren die bij het arrangement betrokken zijn, doen dat met name vanuit de motivatie om iets terug te doen voor hun streek. Dat speelt zowel bij de betrokken natuurorganisaties als bij de drie Rabobanken. Ook de bedrijven die een streekrekening openen, doen dat vanuit hun betrokkenheid bij Flevoland. Ze willen ondernemen in een mooi gebied. Het valt op dat daarbij niet alleen het beschermen van natuur en landschap centraal staat, maar ook het versterken van de Flevolandse cultuurhistorie.
Een tweede en minstens zo belangrijk motief, dat verpakt zit in de kern van het streekfondsidee, is dat met name bedrijven meedoen vanuit een zakelijk perspectief. De Rabobank beschouwt het initiëren van het streekfonds als goed voor het eigen imago. Als burgers en ondernemers merken dat een deel van de winst van de Rabobank terugvloeit naar de streek, zal dat bij hen de waardering voor de Rabobank doen toenemen. Daarnaast werft de Rabobank er nieuwe klanten mee. Ook bedrijven
40 WOt-werkdocument 306 die een streekrekening openen doen dat mede omdat mensen daardoor zien dat ze iets terugdoen voor de streek. Bovendien is deze positieve exposure, wanneer bedrijven zelf geen bijdrage aan het streekfonds doneren, ook nog eens gratis.
Het proces van steunverwerving wordt met name geleid door de drie Rabobanken. Deze actoren proberen via marketing continu bedrijven te bewegen een streekrekening te openen. Ze wijzen hen daarbij op het feit dat ze kunnen bijdragen aan behoud van de streekeigen natuur, het landschap en de cultuurhistorie zonder dat het hen echt geld kost.
Spelregels
De interactie binnen het arrangement concentreert zich op het werven van actoren die een streekrekening openen enerzijds en op de algemene organisatie van het streekfonds en de streekrekening anderzijds. Deze twee processen hebben ieder hun eigen spelregels.
Het coördinatiemechanisme van het proces, waarbij met name de Rabobank nieuwe actoren benadert om een streekrekening te openen, is informeel van karakter. Het is het doel om de streekrekening neer te zetten als een aantrekkelijk aanbod om zo bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties als klant te werven. De toegangsregels zijn gebaseerd op een zakelijke relatie tussen de bank en haar klanten. Actoren kunnen zonder het aangaan van verplichtingen meedoen met de streekrekening, die ze ook weer net zo makkelijk op kunnen zeggen. Het is nog anoniem welke partijen een streekrekening hebben, maar men wil dat in de toekomst veranderen.
De spelregels voor de besluitvorming van het arrangement zien er anders uit, met name formeler. Het coördinatiemechanisme wordt gekarakteriseerd door een gesloten coöperatie. Procedures zijn vastgelegd in statuten, een beleidsplan en een communicatieplan. Centraal hierin staat de Stichting Streekfonds Flevoland, die het arrangement aanstuurt. Ze houdt nauw contact met de Rabobank. Het is deze stichting die projecten toewijst op basis van criteria opgenomen in het beleidsplan. Ook de toegangsregels zijn strikter, ze worden gekenmerkt door strategische coalitievorming. De overheid is buiten de deur gehouden, het bestuur van de stichting biedt plek aan de twee natuurorganisaties en drie privépersonen, maar niet aan andere actoren. Om strategische redenen is besloten de Rabobank geen zitting in de stichting te laten nemen, hoewel de bank een belangrijke stem blijft houden. Wel heeft de stichting bedongen dat men het recht heeft andere financiers voor het streekfonds aan te trekken. De Rabobank heeft op dit punt geen exclusiviteit.
Macht en hulpbronnen
Het arrangement is afhankelijk van verschillende hulpbronnen. Het belangrijkst is de financiële bijdrage die vanuit de streekrekeningen in het streekfonds terechtkomt. Een groot deel hiervan is afkomstig van de Rabobank, die daarmee de belangrijkste hulpbron reguleert. Een kleiner gedeelte komt van de actoren die een streekrekening hebben. Andere hulpbronnen die belangrijk zijn, zijn persoonlijk enthousiasme, het inzetten van een netwerk, capaciteit en kennis. Persoonlijk enthousiasme is van belang bij de trekkers van het arrangement, mensen die hun nek uitgestoken hebben om het streekfonds van de grond te krijgen. Netwerken zijn belangrijk om nieuwe rekeninghouders te vinden. Capaciteit is nodig om de noodzakelijke dingen te regelen, bijvoorbeeld qua PR en administratie. Kennis is vooral belangrijk in de vorm van ervaring van personen en expertise van bijvoorbeeld de Rabobank bij het opzetten van een streekfonds.
Qua invloed is de Rabobank de belangrijkste partij, omdat deze actor de macht heeft over het product dat de financiering van het streekfonds levert. Wanneer de Rabobank daarmee stopt, stopt het arrangement, tenzij er nieuwe financiers gevonden worden. Verder zijn ook Landschapsbeheer Flevoland en Flevolandschap invloedrijke actoren, vanwege hun kennis van natuur, landschap en cultuurhistorie. Deze kennis wordt ingezet om de juiste projecten te steunen met de middelen die in het streekfonds vrijkomen.