Snelheid en effectiviteit van optreden

De tijd die Uber actief is op de Nederlandse markt luidt een tweede conclusie in: platformorganisaties vragen om snel en effectief optreden van de overheid. De snelheid waarmee platform organisaties zich verspreiden over de mondiale wereldeconomie en de

middelen die zij tot hun beschikking hebben vragen om een snelle en efficiënte politieke reactie die verder gaat dan de traditionele command and control mechanismes die politieke systemen van oudsher tot hun beschikking hebben. Indien overheden de verspreiding van platformorganisatie willen tegengaan zullen zij op andere manieren moeten handelen.

De hier gepresenteerde case study laat zien dat handhaving met betrekking tot overtreding van de taxiwet door de traditionele vervoersdiensten van Uber lang op zich heeft laten wachten. Meer dan een jaar na het lanceren van UberBLACK en UberLUX werden de eerste boetes door de ILT uitgedeeld voor het niet gebruik maken van de Taxameter. In de tussentijd heeft Uber zich, in het bijzonder in Amsterdam, kunnen vestigen als een serieuze concurrent voor de lokale taxibranche.

Een zelfde beeld ziet men als er gekeken wordt naar de UberPOP dienst. Hoewel de dienst snel na haar introductie aandacht heeft gekregen van de Tweede Kamer, in de vorm van Kamervragen, heeft optreden tegen UberPOP door de ILT vier maanden op zich laten wachten. Hoewel de ILT boetes heeft opgelegd aan UberPOP chauffeurs en de LOD volledig verbeurd en verhoogd is, is de dienst eind juni 2015 nog gewoon beschikbaar.

Het zonder opgaaf van rede uitstellen van de evaluatie van de taxibeleid illustreert het gebrek aan snelheid bij de Nederlandse overheid in deze casus. Waarom de staatssecretaris een vijf extra maanden nodig had om een vijftien pagina’s tellende evaluatie van het taxibeleid naar de Tweede Kamer te sturen terwijl het Rebel Group rapport volgens planning is aangeleverd blijft onduidelijk. Hier ligt een gemiste kans voor de Tweede Kamer gezien haar controlerende functie. De Tweede Kamer had kunnen aandringen op sneller handelen van de staatssecretaris, of op ze minst informeren naar de redenen voor uitstel van de evaluatie. Tussen de invoering van UberPOP in Amsterdam en de evaluatie van de taxiwet zit ruim tien maanden. Tien maanden waarin onduidelijk bestaat of de dienst een plek zal gaan vinden binnen de wet- en regelgeving of niet.

Nu na de evaluatie van de taxiwet UberPOP nog steeds wordt aangemerkt als illegaal heeft Uber bijna een jaar de wetgeving overtreden en zich niet laten tegenhouden door opgelegde boetes. De investeringen van Uber in UberPOP lijken dan ook voor niets te zijn geweest. Indien naar aanleiding van de evaluatie van het taxibeleid anders was besloten, en UberPOP wel een plaats had gekregen in de wetgeving, zou de overheid bijna een jaar lang

Uber nodeloos hebben lastig gevallen, innovatie hebben tegen gehouden en kostbare ambtelijke capaciteit hebben verkwanseld. Kortom het uitblijven van snel handelen blijft, ongeacht de uitkomsten, een probleem.

Naast een gebrek aan snelheid kenmerkt het handelen van de overheid zich ook door een gebrek aan effectiviteit. Zoals de verschillende boetes, verbeuringen en verhogingen laten zien lijken de middelen van de ILT om op te treden tegen UberPOP Uber niet af te schrikken. Zoals in hoofdstuk acht is aangegeven heeft het bedrijf miljarden opgehaald bij verschillende investeringsrondes. Het bedrijf kiest er dan ook voor om de boetes te betalen en de dienst aan te blijven bieden in de hoop dat het uiteindelijk een plaats krijgt binnen de Nederlandse taxibranche.

Om platform organisaties die grote financiële middelen tot hun beschikking hebben tegen te houden dienen handhavende instanties beter toegerust te zijn om deze organisaties daadwerkelijk te raken. Het huidig instrumentarium van de ILT is gericht op snorders, als zijnde eenlingen die illegaal taxivervoer aanbieden. Om naleving van de wet af te dwingen van dergelijke individuele overtreders is het instrumentarium wellicht toereikend. Echter, enkele duizenden euro’ss aan boetes zullen een organisatie die bij de meest recente investeringsronde ruim 2,5 miljard euro wist op te halen niet stoppen.

Het is van belang hier te realiseren dat Uber ervoor gekozen heeft de boetes van UberPOP-chauffeurs op zich te nemen. Indien dit niet het geval was geweest zouden deze wellicht wel naleving hebben afgedwongen. Men zou kunnen beargumenteren dat handhaving dan ook effectiever is als deze gericht is op de organisatie die de illegale activiteit faciliteert, met inachtneming van de middelen die deze tot haar beschikking heeft, in plaats van de individuele chauffeurs. Hoewel Uber de boetes betaalt dient vermeld te worden dat veroordeelde UberPOP-chauffeurs een strafblad krijgen. In het streven naar een plek voor UberPOP op de Nederlandse taximarkt lijkt dit Uber niet te deren.

Het is besef van de ontoereikendheid van de command and control mechanismen is een van de onderdelen die Kooiman (2000, 139) onderscheidt bij vormen van social-political governance. Om een antwoord te formuleren op de sociale problemen dienen overheden een bredere set aan instrumenten en benaderingen te hanteren (Kooiman, 2000: 139).

Kortom, om platformorganisaties een halt toe te roepen zijn handelingen nodig die de organisaties in kwestie weten te raken (bijvoorbeeld financieel) en is snel handelen een vereiste. 12.2.3 Eenduidigheid

Naast de snelheid en effectiviteit van handelen kan een derde uitdaging worden geformuleerd: eenduidigheid. Zoals in hoofdstuk tien aan het licht is gekomen hanteren zowel Uber als de traditionele taxichauffeurs een conflictbemiddelingsframe wat gericht is op de politiek. Echter de politiek is tot op heden niet in staat geweest een antwoord te geven op de twistpunten in het conflict. Dit kan mede verklaard worden door het uitblijven van een eenduidige politieke reactie.

Zoals in hoofdstuk tien naar voren is gekomen is de politieke reactie een gemengde reactie geweest. De betekenis die staatssecretaris Mansveld aan het conflict geeft is fundamenteel anders dan minister Kamp. Hoewel hier geen aanvullend onderzoek naar is verricht is zou beargumenteerd kunnen worden dat dit verschil verklaard kan worden door de politieke kleur van de bewindspersonen. Ideologisch verschillende de PvdA en de VVD sterk van elkaar. Het conflict tussen Uber en de Nederlandse overheid zou symbool kunnen staan voor de uitdagingen waar deze twee partijen voor staan bij het regeren in coalitie met elkaar.

Het uitblijven van een eenduidige politieke reactie heeft Uber gesterkt in de veronderstelling dat bij de evaluatie van de taxiwet wellicht ruimte voor Uber gemaakt zou worden in het wetgevend kader voor Uber. Afgaande op de uitspraken van minister Kamp was deze veronderstelling niet onterecht te noemen. Echter, de door Mansveld gepresenteerde evaluatie van de taxiwet bood niet de ruimte waar Uber haar hoop op gevestigd had.

Een eenduidig politiek antwoord op nieuwe initiatieven is dan ook gewenst. Dit voorkomt investeringen die achteraf onsuccesvol20 _{blijken te zijn en verkwanseling van} ambtelijke en handhavende capaciteit. Ondernemers welke vernieuwende vormen van dienstverlening en organisatiestructuren introduceren zouden moeten kunnen rekenen op een duidelijk reactie van de politiek zodat zij weten of deze investeringen kans van slagen hebben.