Open innovatie

Rondom een aantal onderzoeksgebieden zijn zeer vooruitstrevende onderzoeksbiotopen ontstaan. Zoals bij de Universiteit Twente rondom nanotechnologie en bijvoorbeeld cloud computing. In het geval van Brainport zijn die ook nog eens op grote schaal geografisch samengeklonterd. In de regio rondom Eindhoven werken onderzoeksinstellingen, universiteiten, bedrijven en overheden nauw samen in de sectoren hightech systems & materials, food & technology, automotive, lifetec & health, smart industry – waaronder onder meer 3D-printing valt – en ‘design’. Deze vorm van open innovatie blijkt succesvol. Brainport, zoals deze regio zichzelf noemt, is goed voor 36% van alle R&D-uitgaven in Nederland. Het gebied telt 55.000 banen in de technologiesector. Het Intelligent Community Forum riep de regio in 2011 uit tot ‘slimste regio van de wereld’.

De regio is al sinds de industriële revolutie het centrum van de maakindustrie in Nederland. Na de massaontslagen begin jaren negentig, bij DAF en Philips, sloegen 21 regiogemeenten de handen ineen en met hulp van ‘Brussel’ kwam er een fonds voor economische structuur- versterking, het Stimulusprogramma. Toeleveringsbedrijven en verzelfstandigde onderdelen van Philips, zoals ASML, brachten in de regio veel nieuwe werkgelegenheid op het gebied van hoogwaardige technologie.

Hoewel IT niet in het rijtje sectoren hierboven staat vermeld, speelt het wel een sleutelrol. Vooral in de vorm van embedded systems, maar ook in sensortechnologie en nanotechnologie, is IT cruciaal in alle sectoren.

Het Embedded Systems Institute (ESI), gevestigd op het terrein van de TU Eindhoven, is een samenwerkingsverband van de drie technische universiteiten, Philips, ASML, Océ Technologies en NXP semiconductors. Vanuit de overheid zijn het AgentschapNL, het ministerie van EZK, de provincie Noord-Brabant en het Hightech Systems Platform betrokken. Twaalf andere

ecbo

76

onderzoek met ESI.

Embedded systems, complexe geïntegreerde systemen van hardware en software, besturen en controleren alle vormen van toegepaste technologie. Het onderzoek van ESI richt zich met name op beveiliging van systemen, infrastructuren en locaties, op gezondheidszorg – denk aan robotchirurgie, zorg op afstand –, op transport en logistiek – intelligentie in voertuigen én in verkeersmanagement – en op energie en milieu.

Het Holst Centre is een R&D-onderzoekscentrum opgericht door TNO en het Vlaamse IMEC, met steun van de Vlaamse en Nederlandse overheid. Het Holst Centre richt zich vooral op draadloze sensortechnologie en flexibele elektronica. De TU Eindhoven, Universiteit Twente en de Katholieke Universiteit Leuven doen er onderzoek, samen met enkele tientallen bedrijven waarvan Philips, ASML, NXP, Sony en Samsung de bekendste zijn.

René Penning de Vries werd eind 2014 door minister Kamp aangesteld als ‘Boegbeeld ICT’ met als taak dwarsverbanden binnen topsectoren te stimuleren en IT-innovaties bij te laten dragen aan economische groei

“De IT-sector moet af van zijn ondergeschoven en suffige imago. Dat geldt a fortiori voor het onderwijs. De mismatch tussen onderwijs en arbeidsmarkt dreigt alleen maar groter te worden, omdat de technologie zich in zo’n hoog tempo blijft ontwikkelen. Je ziet dat de markt van IT’ers enerzijds gedegen, up-to-date technische kennis verlangt en anderzijds vraagt om kennis van domeinen waarin die technologie kan worden toegepast. Ze moeten een zogenaamd T-shaped profile hebben: diepte in technologie, breedte in toepassingen. Juist in dat raakvlak tussen theorie en praktijk kan echte innovatie plaatsvinden. Kristallen groeien altijd aan de grenzen van iets...”

Het Holst Centre is gelokaliseerd op de High Tech Campus Eindhoven. Gelegen op het ter- rein van het voormalige Philips Natuurkundige Laboratorium (NatLab) vormt de campus het episch centrum van de open innovatie. Ruim 8.000 onderzoekers van honderd grote en kleine bedrijven, start-ups en instituten werken er op een oppervlakte van 45.000 vierkante meters laboratoria en cleanrooms. De bedrijven op de campus hebben een focus op de hightech systems, microsystems, embedded systems, life sciences en infotainment: allemaal toepassingsgebieden van IT.

Open innovatie betekent zoveel mogelijk samenwerken en kennis en kunde delen. Dankzij toegang tot voorzieningen zoals prototyping, stofvrije ruimtes en het analyseren en testen van materialen, kunnen bedrijven de ontwikkeling van nieuwe ideeën daadwerkelijk versnellen. De ‘campus’ is goed voor de helft van alle patentaanvragen in Nederland. De campus hoort bij de grootste science parks in de wereld.

Maar ook het succesverhaal Brainport kan worden verstoord door een kennisprobleem. Een blijvend tekort kan ertoe leiden dat bedrijven hun activiteiten verplaatsen en de regio inboet aan aantrekkingskracht voor bedrijven en kennisinstellingen, zo waarschuwden de samenwerkende partijen drie jaar geleden.

Wie een voorbeeld wil zien van de nog altijd grote en onstilbare honger naar IT’ers in Brainport, hoeft maar de site te bezoeken van een van de honderden hoog gespecialiseerde bedrijven in deze regio. Zoals die van de firma Van der Lande, een bedrijf dat gespecialiseerd is in bagage-afhandelingssystemen. Een wereldspeler: mondiaal leveren hun systemen dagelijks 8,8 miljoen koffers en tassen af bij hun eigenaars. Van der Lande is actief op 600 luchthavens, 17 van de wereldtop-25 luchthavens verwerkt hun bagage met een systeem dat dit Veghelse bedrijf leverde. Momenteel staan er alleen al voor de Nederlandse (hoofd)vestiging op de site vele tientallen vacatures, waarvan het leeuwendeel IT’ers betreft. Wat voor Van der Lande geldt, gaat mutatis mutandis op voor vrijwel elk maakbedrijf in deze regio: het aandeel IT- functies in de werkgelegenheid is de aflopen jaren geweldig gegroeid.

Yvonne van Hest is programmamanager arbeidsmarkt bij Brainport Development “Je ziet dat de vraag naar IT’ers steeds verder verschuift van de IT-sector naar andere sectoren, zoals de automotive sector en de smart industry. Het tekort aan heel specifieke profielen neemt toe en daarmee de mismatch tussen wat IT’ers te bieden hebben en wat de markt vraagt. Niet alleen hier, maar overal. In Spanje, waar de werkloosheid nog altijd rond de 24% is, hebben bedrijven als Telefonica de grootste moeite om personeel te vinden. Dat de Taskforce e-skills enkele tijd geleden alarm heeft geslagen, heeft wel effect gehad. Ik merk dat het onderwijs meer open staat voor integratie van onderwijs en arbeidsmarkt en ‘éducation permanente’ dan ooit tevoren. Het begrip adaptiviteit doet opgeld, een woord dat je drie jaar geleden nooit hoorde als het om werken in de IT ging. Overigens is het een fictie om te denken dat alles trainbaar is. Creativiteit en soft skills spelen een grote rol in je employability. Je hebt het of je hebt het niet.”

In de Digitale Agenda van het ministerie van EZK wordt ingehaakt op het eCF. De overheid nam het voortouw door eCF te hanteren bij aanbestedingen voor IT-expertise. De vertaling van het eCF naar de Nederlandse situatie en de implementatie ervan in de dagelijkse praktijk wordt belegd bij het publiek-private programma Digivaardig & Digiveilig dat daartoe een werkgroep eCF in het leven heeft geroepen met vertegenwoordigers uit onderwijs, bedrijfsleven en overheid. Het Nederlands Normalisatie-instituut NEN werkt aan de vertaling van het eCF. In het private onderwijs wordt het eCF-stokje opgepakt. Zeven private ict-hogescholen, waar- onder LOI, NOVI en Dirksen hebben deze zomer de Stichting Platform ICT Hogescholen opgericht met de bedoeling gezamenlijk op te trekken bij het ontwikkelen van het curriculum,

ecbo

78