Onzichtbaar bondgenootschap en erkenning: een streep onder het bestraffen in de Verenigde Staten en aandacht voor Joodse slachtoffers

In de tijd dat het Majdanek-Proces zich afspeelde, bevond de Verenigde Staten zich midden in de koude oorlog. De belerende en bestraffende houding die het land in de eerste jaren na de oorlog ten opzichte van Duitsland had, veranderde al snel toen West-Duitsland nuttig bleek als onzichtbare bondgenoot tegen de Sovjetunie, het land dat van bondgenoot in de Tweede Wereldoorlog naar vijand tijdens de Koude Oorlog ging. Zo werd er goed nagedacht om misdaden die door de nazi’s begaan waren, niet langer als Duitse misdaden te bestempelen.200 Dit was ook een van de redenen waarom de Amerikaanse Joden lange tijd niet begonnen over de Holocaust en de Joodse slachtoffers. Ze waren bang dat, nu de Verenigde Staten zo anders omging met West-Duitsland, een negatief standpunt ten opzichte van de Bondsrepubliek de integratie van de Joden in de Amerikaanse samenleving in de weg zou staan.

Toch veranderde de kennis van de Amerikanen over de Holocaust wel geleidelijk. In 1952 werd het dagboek van Anne Frank in de Verenigde Staten geïntroduceerd. Het verhaal en vooral de boodschap werden echter wel drastisch aangepast door het boek niet aan te prijzen als deprimerend gettoverhaal, maar als teken van grenzeloze moed. Vooral toen het boek als filmproductie en toneelstuk werd geproduceerd werd het verhaal sterk veranderd om te passen in de Amerikaanse samenleving en de heersende opvattingen en waarden. Het feit dat Anne Frank een meisje van Joodse afkomst was, verdween helemaal en ook de rol van de nazi’s werd geminimaliseerd. Het Eichman-proces brengt hierna weer meer aandacht voor de Holocaust. 201 Ook een verandering in de Amerikaanse cultuur zorgde voor meer aandacht voor de Holocaust; De Amerikaanse cultuur veranderde langzaam van een cultuur die de sterke, stille held omarmde naar een cultuur waar meer aandacht was voor de kwetsbare slachtoffergroepen.202

Een grote rol in de verandering in de omgang met slachtoffergroepen en de Holocaust lag echter voornamelijk bij de media. In 1978 verscheen de NBC-serie Holocaust en kwam er

199 _Ibidem

200 _{Arad, ‘USA’, p.202} 201 _{Arad, ‘USA’, pp.203-204} 202 _{Novick, The Holocaust, p.8}

meer kennis over de holocaust en de joodse slachtoffers en daarmee ook politieke erkenning voor de slachtoffers en steun voor Israël. Er ontstonden monumenten en er werden Musea ingericht om de Holocaust te gedenken. Ook de Amerikaanse joden waren nu in staat en bereid om de slachtoffers openlijk te herdenken.203

The New York Times

Op 20 april 1979 stond er een artikel in The New York Times over het tussenvonnis van het Majdanek-proces met de volgende titel: “Acquittal of Four Ex-Nazis Stirs Angry Protest in Court”204. Het artikel wijdt ook voornamelijk uit over de protesten die ontstonden naar aanleiding van het opnoemen van het vonnis door rechter Günther Bogen. In de eerste alinea wordt nog genoemd dat de vier vrijgesproken kampmedewerkers beschuldigd werden voor deelname op moord van meer dan 250.000 Joden. Dan gaat het al vrij snel over op het noemen van ongeveer 200 mensen die protesteerden met borden en “Nazi Murderers!”205 riepen.

Volgens het artikel vermeldt Bogen ook de reden van de vrijspraak als hij zegt dat: “…despite the appearance of over 250 witnesses there remained “doubts in favor of the accused””.206 De schuld van de vrijgesproken kampmedewerkers kon dus niet bewezen worden. Bogen zou hier verder nog over gezegd hebben dat “…faded memories, misidentification and the general effects of the passage of 30 years subtracted from the conclusive proof needed.”207 Verder worden de namen en functies van de vrijgesproken vrouwen en man nog genoemd en wordt er vermeld dat het proces tegen de overige negen terechtstaande kampmedewerkers door zal gaan.

Analyse

De specifieke vermelding in dit artikel, dat de vrijgesproken bewakers beschuldigd werden van medeverantwoordelijkheid aan de dood van 250.000 Joden, is typerend voor het nieuwe bewustzijn en de omgang van de Verenigde Staten met de slachtoffers van de Holocaust. In het artikel over het vonnis van het Ravensbrück-proces worden alleen de geallieerde slachtoffers vermeld, in dit artikel juist de Joodse slachtoffers en worden de geallieerde slachtoffers niet genoemd.

203 _{Arad, ‘USA’, pp.208-210}

204 _{Auteur onbekend, ‘Acquittal of Four Ex-Nazis Stirs Angry Protest in Court’, The New}

York Times (20 april 1979, 20 april) p.A12

205 _Ibidem 206 _Ibidem 207 _Ibidem

Het artikel gaat verder vooral in op de protesten die ontstonden naar aanleiding van het vonnis. De protestanten zouden de vrijspraak van de nazi-moordenaars belachelijk hebben gevonden. Wel wordt ook de verklaring van rechter Bogen voor het vonnis gegeven. Aan de hand van dit artikel valt weinig te merken van een veranderde, positievere Amerikaanse houding ten opzichte van Duitsland in vergelijking met de houding die ze hadden ten tijden van het Ravensbrück-proces. Dit is natuurlijk ook lastig, aangezien de auteur van het artikel voornamelijk de feiten noemt en er geen interpretatie of oordeel van de auteur zelf over het vonnis gegeven wordt, zoals wel het geval is bij het artikel in die Zeit. Ook waren de meeste West-Duitsers zelf in deze periode veel kritischer op de processen en begrepen ze de vrijspraak ook niet. Dat dit artikel vooral de negatieve kant over de vrijspraak toont, zegt dus waarschijnlijk niets over de houding van de Verenigde Staten ten opzichte van West- Duitsland.

In het artikel wordt helemaal niet vermeld of de vrijgesproken kampmedewerkers mannelijk of vrouwelijk waren en worden alleen de namen van de vier vrijgesproken personen opgesomd. Aan de hand van het artikel valt dus weinig af te leiden over het beeld van deze vrouwen dat er in de Verenigde Staten heerste ten tijden van de vrijspraak in 1979. Wel is het weer typisch dat er aan de vrijgesproken vrouwen, die veel minder bekend waren dan Ilse Koch en Irma Grese, ook in dit artikel weinig aandacht wordt besteed net zoals bij de artikelen in Die Zeit en Neues Deutschland over de vrijspraak van 1979. Dit strookt met Rowlands208 bevindingen dat de minder bekende vrouwelijke misdadigers ook minder media- aandacht kregen en daarmee ook niet zo werden gedemoniseerd en als onmenselijk werden beschouwd zoals Ilse Koch.

3.1.4 Argwanend en moordende Aufseherin: Groot-Brittannië voorzichtig met de