3. Derde Majdanek-proces
3.2.3 Bondgenoot maar toch kritisch: de Verenigde Staten en de kritiek op het proces
The New York Times
Eén dag na het uiteindelijk vonnis van het Majdanek-Proces verschijnt een artikel in The New
York Times met de titel: “Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp”258. Het artikel is overwegend negatief over het vonnis en beschrijft naast de feiten ook wat meer emotionele
257 Pzyrembel, ‘Transfixed by an Image’
258 John Vinocur, ‘Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp’, The New York Times (1 juli 1981) p.A6
zaken. Zoals de titel al doet vermoeden speelt Hermine Braunsteiner een belangrijke rol in het artikel. Er wordt beschreven dat ze getrouwd was met een Amerikaanse man en in Maspeth leefde totdat haar in 1971 het Amerikaanse staatsburgerrecht werd ontnomen en ze in 1973 werd gedeporteerd. Haar man zou de dag van het vonnis de volgende uitspraak hebben geuit: “American Jews demand these trials, and this is what happens”259. Braunsteiner werd schuldig bevonden aan twee moorden, maar werd beschuldigd van het selecteren van meer dan 1.000 vrouwen en kinderen voor de gaskamers.260
Naast de informatie over Braunsteiner wordt er ook geschreven over Hildegard Lächert die beschuldigd werd van de betrokkenheid op moord op 1.196 gevangenen en veroordeeld werd tot twaalf jaar gevangenisstraf. Ze zou in haar verklaring het volgende gezegd hebben: “I Never killed or seriously injured anyone. I behaved very Fairly”261. Verder worden nog kort de namen van drie mannelijke aangeklaagden genoemd die een gevangenisstraf kregen. Ook word er vermeld dat nog drie voormalige kampbewaarders een korte straf kregen en één werd vrijgesproken, maar hun namen worden niet vermeld. 262
Niet alleen wordt er in het artikel informatie gegeven over de veroordeelde kampbewaarders, maar Vinocur schrijft ook nog over de reacties van verschillende andere personen op het oordeel. Zo staat er in het artikel dat één man bij de rechtszaal protesteerde tegen het oordeel en schreeuwde dat het een schandaal was en dat ze niks geleerd hadden. Een Joodse man uit de Bondsrepubliek vond het oordeel een ontsporing van het rechtssysteem en een belediging voor de slachtoffers van de nazi’s. Volgens een televisiecommentator was het oordeel een schandaal en zou West-Duitsland niet meer kunnen rekenen op begrip van de rest van de wereld dankzij dit oordeel. Ook wordt de mening van rechter Bogen genoemd. Hij noemde de moeilijkheid tot veroordelen van gebeurtenissen die zich veertig jaar geleden afspeelden en vond dat hij gelimiteerd werd door de wet. Vinocur zegt dat: “The impact of some of the testimony, about infants being taken from parents and hurled into the back of trucks or about children being enticed into gas chambers with candy, was smothered in the procedural mist.”263 Dat is volgens de auteur de reden dat geen enkele West-Duitse nieuwsorganisatie regelmatig interesse toonde in het proces, behalve in de laatste fase.264
259 Citaat Russel Ryan in: Vinocur, ‘Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp’ 260 Vinocur, ‘Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp’
261 Citaat Hildegard Lächert in: Vinocur, ‘Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp’
262 Vinocur, ‘Ex-New Yorker Gets Life for Crimes in Nazi Camp’ 263 Ibidem
Vinocur wijdt ook uit over de informele en relaxte sfeer die in de jaren dat het proces voortduurde, heerste in de rechtszaal. Zo zouden de aangeklaagden geen handboeien hebben gedragen en werden ze ook niet geïsoleerd. Op de dag van het oordeel zou één van de bewakers iets in Braunsteiners oor hebben gefluisterd vlak voordat rechter Bogen de rechtszaal binnentrad. Er zou geen gespannen sfeer hebben geheerst die dag en alleen Bogen zou nerveus hebben geleken.265
Analyse
Het is opvallend om te zien dat er de mening van een Joodse man over het oordeel wordt gegeven, dit past bij de tijd waarin de Joodse slachtoffers meer erkenning kregen in de Verenigde Staten en de Holocaust een belangrijkere rol ging spelen bij de herinnering aan de oorlog. Ook de mening van de man van Hermine Ryan-Braunsteiner wordt gegeven, die vond dat het de schuld van de Joden was dat zijn vrouw veroordeeld werd. Dit toont het antisemitische karakter van de man van Hermine.
Er wordt niet voorzichtig omgegaan met informatie die het imago van Duitsland kan schaden, aangezien de uitspraak van een televisiecommentator: “That the verdict was a scandal and that West Germany would not find more understanding in the world because of the verdict.”266 in het artikel vermeld wordt. Het artikel is sowieso vrij negatief over het proces aangezien er o.a. wordt beschreven hoe de impact van emotionele verhalen van getuigen verloren gingen in de procedurele rompslomp en dat er een erg ontspannen sfeer in de rechtszaal heerste, waarbij een bewaker zelfs iets in het oor van Braunsteiner fluisterde. Dit lijkt in strijd met de Amerikaanse toenadering ten opzichte van Duitsland, maar juist omdat in West-Duitsland zelf de onvrede over het proces en het bewustzijn over de daden van deze misdadigers in deze periode ook steeds groter werd, is dat het niet. Ook in de Verenigde Staten was de kennis over de Holocaust in deze periode gegroeid en lijkt het logisch dat de relatief milde oordelen als een schande gezien werden. Juist de kritiek dat de West-Duitse media weinig aandacht had voor het proces, wordt ook meteen afgezwakt met de uitspraak dat het proces ook erg om feiten en getallen draaide en veel minder de emotionele kant van de gebeurtenissen behandelde.
In het artikel wordt relatief veel aandacht geschonken aan Hermine Ryan- Braunsteiner, maar dit is waarschijnlijk alleen omdat deze vrouw een lange tijd onopgemerkt in Queens woonde en dit haar extra interessant maakt voor de Amerikaanse krant omdat ze
265 Ibidem 266 Ibidem
een Amerikaanse staatburger was. Ondanks dat ze waarschijnlijk een vrij bekende Duitse vrouwelijke oorlogsmisdadiger was in de Verenigde Staten, komt ze in dit artikel niet bijzonder wreed of masculien over net als Ilse Koch. Wat wel opvallend is, is dat er ook extra aandacht geschonken wordt aan Hildegard Lächert, haar daden specifiek genoemd worden en er ook een citaat van haar in het artikel staat waarin ze beweert zich rechtvaardig gedragen te hebben en nooit iemand vermoord of serieus verwond zou hebben. Omdat Lächert na Braunsteiner de hoogste straf kreeg opgelegd, kan dat de reden zijn dat zij hier specifiek wordt vermeld. Van de veroordeelde mannen worden alleen de vonnissen genoemd en niks gezegd over daden. Toch komen de veroordeelde vrouwen dus niet echt anders over dan de mannen in het artikel en lijken ze niet wreder dan de mannen, onmenselijk of masculien. 3.2.4 Vrouwen als gewetenloze moordenaar: Groot-Brittannië en het beeld van Braunsteiner en Lächert
The Guardian
Eén dag na het vonnis van het Majdanek-proces op 30 juni 1981 verscheen er in The
Guardian een artikel getiteld: “Protests as Nazi guards are sentenced”267. De beklaagden zouden gevangenisstraffen hebben gekregen variërend van drie jaar tot levenslang en één van de beklaagden werd vrijgesproken. Dit zorgde voor woedende demonstranten in de rechtszaal die vonden dat de beklaagden te mild gestraft werden. De reactie van de leider van de Berlijnse Joodse gemeenschap wordt vermeld, die van mening was dat een grote kans om af te rekenen met het verleden misgelopen werd. Verder wordt genoemd dat de voormalige kampmedewerkers beschuldigd werden op de moord of medeplichtigheid aan moord van 250.000 Joden, Polen en Russen.268
Naast de informatie over de protesten, wijdt het artikel verder uit over het vonnis en benoemt het de namen van de veroordeelden en de straf die ze opgelegd kregen. Van Hermine Ryan-Braunsteiner en Hildegard Lächert worden ook hun bijnamen genoemd en beschreven hoe ze aan deze bijnamen kwamen. Van Emil Laurich wordt alleen zijn bijnaam vermeld. Ook staat er in het artikel nog een kort overzicht van het proces en ook wordt de vrijspraak van 1979 nog genoemd.269
267 Auteur onbekend, ‘Protests as Nazi Guards are sentenced’, The Guardian (1 juli 1981) p.6 268 Ibidem
269 Ibidem
Analyse
In het artikel wordt dus de reactie van de leider van de Joodse gemeenschap genoemd en is het ook duidelijk dat de slachtoffers van het kamp Joods, Pools en Russisch waren. Net als bij het artikel van 1979 uit The Guardian worden Joodse slachtoffers dus vermeld en wordt van deze slachtoffergroep ook de visie op het vonnis gegeven. Ook andere slachtoffergroepen als Polen en Russen worden genoemd, dit is anders dan bij het artikel over het Ravensbrück- proces waar alleen bericht werd over Britse slachtoffers. Zoals al eerder vermeld had de Holocaust in Groot-Brittanië ten tijde van het Majdanek-proces nog geen prominente rol in de herinneringscultuur aan de Tweede Wereldoorlog, toch is het niet vreemd dat deze slachtoffergroep wel genoemd wordt, omdat het dus inmiddels wel voor een deel van de Britten duidelijk was wat er met de joden was gebeurd tijdens het naziregime.
Het artikel is verder niet echt negatief over de Bondsrepubliek zelf en eigenlijk ook niet over de manier waarop het proces gevoerd werd. Het is daarmee ook niet zo kritisch als het artikel van 1979 en toont ook niet het Britse wantrouwen ten opzichte van Duitsland. Er worden vooral feiten genoemd en maar, anders dan de titel doet vermoeden, kort iets gezegd over de protesten die ontstonden naar aanleiding van het vonnis.
In het artikel staan wel zinnen die enigszins onderscheid maken tussen de beklaagde mannen en vrouwen en die de veroordeelde vrouwen als gewetenloze moordenaars doen overkomen. Zo staat er: “The accused, including two women, were charged with the murder…”270. In deze zin wordt dus specifiek vermeld dat er zich ook twee vrouwen onder de beklaagden bevonden. Ook wordt er over Hermine Ryan-Braunsteiner geschreven dat ze was “Known as “The Mare” because of the brutal kicks she gave prisoners…”271 Over de andere vrouwelijke veroordeelde, Hildegard Lächert, schrijft de auteur dat ze de bijnaam “Bloody Brigitta”272had. Er wordt verder niet uitgelegd waarom ze deze bijnaam had. Deze uitspraken creëren een erg negatief beeld over de twee vrouwen en ze komen beestachtig over, zeker Hermine die ook daadwerkelijk met een dier vergeleken wordt. Hierbij moet wel vermeld worden dat van één van de mannelijke veroordeelden, Emil Laurich, ook zijn bijnaam “Angel of death”273 vermeld wordt, maar verder wordt niet beschreven hoe hij aan deze naam kwam. Hermine Ryan-Braunsteiner en Hildegard Lächert komen in dit artikel wel wat in de buurt van Ilse Koch en het beeld dat over haar heerste. Vooral Hermine, die gevangenen dus trapte
270 Ibidem 271 Ibidem 272 Ibidem 273 Ibidem
komt beestachtig en onvrouwelijk over en komt hierdoor in de buurt van de masculiene vrouw die Rowland274 beschrijft.