vergelijkbaar beeld tussen schoolsoorten • In de kwaliteit van het onderwijsproces laten de v erschillende schoolsoorten een vergelijkbaar beeld zien (figuur 2.2a). Het actief betrokken zijn van de leerlingen bij de onderwijsactiviteiten is minder vaak als positief beoordeeld bij de gemengde/
theoretische leerweg van het vmbo en bij het havo. Onvoldoende betrokkenheid duidt meestal op weinig variatie in werkvormen in de lessen en weinig afstemming op de leerbehoeften van de
leerlingen. De beroepsgerichte leerwegen van het vmbo hebben vaker dan de andere schoolsoorten een voldoende voor het gebruik van een goed volgsysteem. Ten slotte is het planmatig uitvoeren van de zorg in het vmbo minder vaak als voldoende beoordeeld dan in het havo en vwo.
figuur 2.2a
Percentage afdelingen waar de kwaliteit van het onderwijsproces voldoende is naar schoolsoort, in 2009/2010 (n havo=51; n vwo=55), 2010/2011 (n beroepsgerichte leerwegen van het vmbo=105) en in 2011/2012 (n gemengde/theoretische leerweg vmbo=126)
* aangepaste indicator
Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012
100
Strengere normen planmatige zorg • Dat de planmatigheid van de uitvoering van de zorg in het vmbo vaker onvoldoende is, kan verklaard worden uit de strengere normen die de inspectie in de loop van de afgelopen drie jaar is gaan toepassen. De strengere normen treffen vooral het vmbo, waar veel leer-lingen begeleidings- en zorgbehoeften hebben.
0 20 40 60 80 100
bij de les te betrekken, ook de inhoudelijke feedback die zij aan leerlingen geven wordt vaker dan in andere schoolsoorten als voldoende beoordeeld (tabel 2.2b). Het lijkt erop dat interactie in de klas in deze schoolsoort als gevolg van de gezamenlijke interesse in de inhoud van de les het meest succesvol verloopt.
Omgaan met verschillen moeilijk • In de beroepsgerichte leerwegen van het vmbo is de afstemming op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen vaker voldoende dan in de andere schoolsoorten. De inspectie schrijft dit toe aan de praktijklessen, waar leerlingen zelfstandig opdrachten uitvoeren en op deze manier ‘automatisch’ op hun eigen niveau kunnen werken. Toch hebben de leraren op alle schoolsoorten grote moeite met het omgaan met verschillen tussen leerlingen. Het Bestuursakkoord 2012-2015 (VO-raad en OCW, 2011) daagt de scholen en de leraren uit om hierin verandering te brengen.
Er lijkt nog een lange weg te gaan.
Tabel 2.2b
Percentage afdelingen waar het didactisch handelen en de afstemming voldoende is naar schoolsoort, in 2009/2010 (n havo=51; n vwo=55), 2010/2011 (n beroepsgerichte leerwegen van het vmbo=105) en in 2011/2012 (n gemengde/
theoretische leerweg vmbo=126)
Beroeps gerichte leerwegen vmbo
gemengde/
theoretische leerweg vmbo
Havo vwo
Didactisch handelen
De leraren geven duidelijke uitleg
van de leerstof. 92 98 100 100
De leraren realiseren een
taakgerichte werksfeer. 93 90 90 91
De leerlingen zijn actief betrokken
bij de onderwijsactiviteiten. 77 68 69 85
De leraren gaan na of de leerlingen de uitleg en/of de opdrachten begrijpen.
86 85 86 87
De leraren geven de leerlingen
inhoudelijke feedback. 76 65 74 83
Afstemming
De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van individu-ele leerlingen.
95 84 82 85
De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen.
39 16 18 24
De leraren stemmen de verwer-kingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
38 13 12 22
De leraren stemmen de onderwijs-tijd af op verschillen in ontwikke-ling tussen de leerontwikke-lingen.
- 74 57 75
Alle indicatoren voldoende,
behalve afstemming onderwijstijd. 16 3 6 9
Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012
Kwaliteitszorg
Kwaliteitszorg nog niet optimaal • Minder dan de helft van de afdelingen voldoet in alle opzichten aan de eisen die de inspectie stelt aan de kwaliteitszorg (tabel 2.2c). Weliswaar hebben veel afdelingen oog voor de kwaliteit van hun examen- en doorstroomresultaten, vooral in het vwo, en maken ze daar analyses van, maar ze hebben nog te weinig systematisch overzicht van de kwaliteit van de lessen.
Met name de gemengde/theoretische leerweg van het vmbo blijft hierin achter. Bovendien weet een te groot deel van de afdelingen de kwaliteit van hun toetsen en schoolexamens niet te waarborgen.
Onderzoek van de inspectie op vwo-scholen liet zien dat het merendeel van de schoolexamens wel deugdelijk is geconstrueerd, maar dat het correctievoorschrift bij een substantieel deel van de toetsen verbeterd kan worden.
Opbrengstgericht werken
nadruk op evaluatie • Opbrengstgericht werken bestaat idealiter uit drie fasen: het meten en analyseren van behaalde resultaten van leerlingen, het stellen van doelen en het uitvoeren van maat-regelen ter verbetering van de leerprestaties. Bij de beoordeling van opbrengstgericht werken heeft de inspectie vooralsnog de nadruk gelegd op de eerste fase: het meten en analyseren van de leerling-resultaten. Slechts 15 tot 28 procent van de scholen past al deze facetten van het opbrengstgericht werken toe (tabel 2.2d). De beroepsgerichte leerwegen in het vmbo doen het iets beter dan de andere schoolsoorten.
Tabel 2.2c
Percentage afdelingen waar de kwaliteitszorg voldoende is naar schoolsoort, in 2009/2010 (n havo=51; n vwo=55), 2010/2011 (n beroepsgerichte leerwegen van het vmbo=105) en in 2011/2012 (n gemengde/theoretische leerweg vmbo=126)
Beroepsgerichte leerwegen vmbo
gemengde/
theoretische leerweg vmbo
Havo vwo
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.
99 97 100 100
De school evalueert jaarlijks de
resultaten van haar leerlingen. 86 87 80 93
De school evalueert regelmatig het
onderwijsleerproces. 62 48 80 74
De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten.
79 66 71 64
De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving.
- 69 50 47
Alle indicatoren voldoende,
exclusief burgerschap 49 25 45 45
Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012
(n beroepsgerichte leerwegen van het vmbo=105) en in 2011/2012 (n gemengde/theoretische leerweg vmbo=126)
Beroepsgerichte leerwegen vmbo
gemengde/
theoretische leerweg vmbo
Havo vwo
De school gebruikt een samen-hangend systeem van genormeer-de instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
74 66 63 50
De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen.
92 91 98 98
De school evalueert regelmatig de
effecten van de zorg. 47 62 64 57
De school evalueert jaarlijks de
resultaten van haar leerlingen. 86 87 80 93
De school evalueert regelmatig het
onderwijsleerproces. 62 48 80 74
Alle indicatoren voldoende 28 17 20 15
Bron: Inspectie van het Onderwijs, 2012