Ondersteuning op federaal niveau

Naast de ondersteuningsvormen op lokaal niveau zijn er ook nog de bepaalde instanties die op het federale niveau van politie werkzaam zijn. Het stressteam is hier één van. Daarnaast is er

ook nog de sociale dienst van de geïntegreerde politie. Deze dienst draagt als onafhankelijke actor bij tot het welzijn van politiepersoneel én hun gezin. Hoewel de SSD GPI zeker als een steundienst mag beschouwd worden zal deze niet van toepassing zijn met betrekking tot deze masterproef. De diensten die men levert kaderen namelijk in het geven van leningen, giften en collectieve voordelen voor politiemensen en hun gezinsleden. Het stressteam van de federale politie daarentegen mag wel aanzien worden als een belangrijke actor in deze masterproef. Het heeft 71pagina’s nodig gehad vooraleer men aan bod kwam maar nu is het zover.

2.7.3.1. Het Stressteam van de federale politie

Het stressteam van de federale politie bestaat dit jaar 25 jaar. Het is een orgaan waarbij zowel politiemensen van het lokale als het federale niveau terecht kunnen wanneer ze zelf slachtoffer geworden zijn tijdens het uitoefenen van hun job (Hendrick 2013). Het stressteam kan aanzien worden als een multidisciplinair team waarbij maatschappelijk assistenten en psychologen werkzaam zijn ten voordele van de psychosociale ondersteuning van politiemensen (Hendrick 2013).

- Lokale politiezones naar het stressteam

De ministeriële omzendbrief GPI 79³⁰ regelt het wettelijk kader omtrent de steun van het stressteam aan de lokale politiezones. Hoewel geponeerd wordt dat deze ondersteuningsdienst zowel voor het federaal en het lokale niveau is kan er vastgesteld worden dat slechts bepaalde ondersteuningsvormen kosteloos zijn voor lokale politiezones. Namelijk enkel in het geval van crisis en noodsituaties. Voor andere opdrachten wordt er steeds een betalende overeenkomst opgesteld (Hendrick 2013). Deze manier van werken is in de context van de slechtnieuwsmelder

30 Ministeriële omzendbrief GPI 79 betreffende de steun van het Stressteam van de federale politie aan de lokale politiezones met betrekking tot de opvang en de begeleiding van personeelsleden, slachtoffers van geweld door

te betreuren. Waar slechtnieuwsmelders en in principe alle medewerkers van politie dagelijks in staan om slachtoffers van ongevallen, misdrijven en dergelijke op te vangen worden zij vanuit hun eigen politionele structuur op een bepaald kruispunt in de steek gelaten. Tenzij de zone betaalt waardoor ze adequate hulpverlening verkrijgen.

Dit kan in de praktijk leiden tot situaties waarbij een individuele slechtnieuwsmelder een zaak als schokkend en/of traumatisch ervaart. Daarbij vervolgens geen beroep kan doen op interne lokale steun. Men nadien de onzichtbare drempel moet zien te overwinnen door naar zijn of haar overste of korpschef te stappen. Die niet te vergeten, wegens het ontbreken van enige vorm van lokale steun, weinig voeling heeft met de functionaliteit van slachtofferbejegening. Om te gaan vragen of men beroep ‘mag’ doen op de ‘betalende’ ondersteuning van het stressteam dat met handen en voeten gebonden is aan de federale politie. Waar bovendien de kans bestaat dat dit deze vraag negatief beantwoord wordt. Hier wringt het schoentje toch?

Tot slot kan het ook zijn dat het stressteam, wegens het te veel werk, prioriteiten stelt. Men komt onvoorwaardelijk tussen voor leden van de federale politie. Wat impliceert dat psychosociale ondersteuning voor leden van de lokale politie geweigerd kan worden (De Soir, Van Den Steene et al. 2007). Men kan zich de vraag stellen waarom men überhaupt nog om steun zou vragen. (Hendrick 2013) stelt dat dit geen probleem mag zijn daar meerdere (grote) politiezones namelijk reeds over hun eigen lokale stressteam beschikken. Hoewel er maar 5 politiezones in ons land geclassificeerd staan met de hoogste politietypologie³¹ en de noodzaak tot een schaalvergroting van politiezones sinds de hervorming van politie in 1998, wegens het moeilijk vervullen van de basispolitiezorg, nog nooit zo hoog op de agenda gestaan. Moeten

slechtnieuwsmelder van lokale politie, die nood hebben aan ondersteuning maar deze niet krijgen, hier (voorlopig) maar hun pap mee koelen.

- Het stressteam naar lokale politiezones

Alleen wanneer het stressteam van de federale politie op de hoogte gebracht wordt van mogelijke traumatische situaties zal men tussenkomen. Echter wanneer men weet heeft van bepaalde gebeurtenissen zal met zelf ondersteuning voorstellen (Hendrick 2013). Het zal wel alleen in het geval zijn wanneer er crisis- of noodsituaties plaatsvinden. Veelal wordt er dan een groepsdebriefing of andere vormen van georganiseerde ondersteuning uitgevoerd, zoals een defusing. Een defusing betekent het onschadelijk maken van de stress die werd opgelopen bij de secundaire slachtoffers tijdens een kleine groepsbijeenkomst (Remmerswaal 2006).

Het uitvoeren van een debriefing in het kader van crisis -of noodsituaties kan omschreven worden als een Critical Incident Stress Debriefing (Leonard and Alison 1999). Het doel van deze interventie is het voorkomen of reduceren van bepaalde gevolgen die gerelateerd zijn aan een schokkende en/of traumatische gebeurtenis (Lücker 2013). De doeltreffendheid van deze debriefings wordt echter in vraag gesteld. Sommige studies vinden geen enkel verschil tussen het psychologisch welzijn van gedebriefte en geen gedebriefte respondenten (Kenardy, Webster et al. 1996). En anderen stellen dat het meer kwaad dan goed doet voor de betrokken hulpverleners (Lücker 2013). (Fanning and Gaba 2007) onderlijnen dat de doeltreffendheid afhangt van het al dan niet aanwezig zijn van een ondersteunend klimaat. Aanwezigen moeten in staat zijn om hun ervaringen en emoties op een openhartige wijze te vertellen, als ze dat willen (Fanning and Gaba 2007)

(Evans, Pistrang et al. 2013) poneren dat in het kader van dergelijke gebeurtenissen, politiemensen eigenlijk het liefst zelf verkiezen ten opzichte van wie men over deze zaken wil

praten. Zorginitiatieven uit de eigen politiezone lijken hierdoor meer aangewezen omdat het gaat om vertrouwde gezichten en collega’s die mogelijks hetzelfde meegemaakt hebben.

Anderzijds bestaat het risico dat men net geremd zal zijn omdat het collega’s zijn waar men dag in dag uit met moet samen werken.

Verder fungeren de slachtofferbejegenaars van lokale politie dikwijls zelf als zorgcollega in hun politiezone. Hoewel dit de mogelijkheid tot interne steun voor hen meteen beperkt, weten collega’s uit de zogenaamde ‘inner circle’ wel exact wat de impact van dergelijke gebeurtenissen kan zijn (Dückers and Jong 2009). Het is een mes dat aan twee kanten snijd in het geval van de slechtnieuwsmelder.

Om bovenstaande redenen werd er nagedacht over eventuele ondersteuningsvormen voor de slechtnieuwsmelder van lokale politie. Een lokaal stressteam op arrondissementeel niveau waar men op vrijwillige basis, beroep kan doen op de ondersteuning van mensen die op de hoogte zijn van de politionele taken en knelpunten zou een mogelijkheid kunnen zijn. Dit is echter maar een idee.

Tot slot tonen studies aan hoe belangrijk het voor politiemensen is dat hun leidinggevende betrokkenheid toont (Laureys 2014). Het ondernemen van initiatief wanneer er sprake is van een schokkende en/of traumatische gebeurtenis in de politiezone ligt namelijk bij de korpsleiding, niet bij een inspecteur.

2.7.4. Besluit

De steun van collega’s en leidinggevenden fungeert als een belangrijke factor voor politieagenten (Horn 1991). Het hebben van bepaalde vormen van social support wordt als een soort buffer gezien ten opzichte van de veelvuldige blootstelling aan tragische gebeurtenissen (Patterson 2003). Bovendien heeft het werken in een ondersteunend werkklimaat, dat gepaard gaat met zorg, erkenning en waardering van hogerop, een preventieve werking.

Terugkomdagen die georganiseerd worden door de arrondissementele welzijnsteam worden als nuttig beschouwd maar door het gegeven dat veel van de slechtnieuwsmelders bij collega’s van hun eigen politiezone blijven plakken faalt men een beetje in hun opzet.

Hoewel de omzendbrief GPI 58 benadrukt dat de aanwezigheid van lokale interne opvangmogelijkheden kritieke succesfactoren zijn voor het welzijn en de psychosociale gezondheid van personeelsleden werd er geconstateerd dat bepaalde politiezones er tot nu toe nog niet in slagen om hun slachtofferbejegenaars een adequate bejegening aan te bieden.

Slachtofferbejegenaars zijn namelijk dikwijls zelf werkzaam als vertrouwenspersoon of zorgcollega in de zone, waardoor zij bijgevolg zelf nergens terecht kunnen. Daarenboven lijkt de samenwerking met het federale stressteam gebrekkig wegens de ondergeschikte rol die weggelegd is voor de lokale politiezones. Maar is ook de toegang tot het stressteam niet optimaal daar men eerst langs de korpschef moet passeren om toestemming te vragen.