De militante democratie

Momenteel is er nog geen wetsvoorstel ter strafbaarstelling van de verheerlijking van 249 _{http://www.ad.nl/ad/nl/13545/Nelson-Mandela/article/detail/3558308/2013/12/07/Mandela-was-nog-tot-} 2008-terrorist-in-de-VS.dhtml/. 250 _{Van Noorloos 2014, p. 5.} 251 Van Noorloos 2014, p. 5.

81 terrorisme voorhanden. Om inzicht te verkrijgen in hetgeen Haersma Buma precies strafbaar wenst te stellen, kan het van belang zijn om enkele uitlatingen van Haersma Buma in de media aan nader onderzoek te onderwerpen. Gezien deze uitlatingen is de kritiek dat hij een gedachtepolitie wenst te vormen namelijk geheel niet vreemd te noemen. In de Tweede Kamer beschreef Haersma Buma het verheerlijken van terrorisme immers als ‘het oproepen tot geweld, zonder het daadwerkelijk uit te spreken.’252 Op kritiek dat een dergelijke strafbaarstelling de vrijheid van meningsuiting te ver zou inperken zegt Buma dat er een verschil is tussen zeggen wat je denkt en het uiten van blijdschap over terrorisme; dit laatste zou neigen naar terrorisme.253 Bij een uitzending van Pauw gaf Haersma Buma bovendien aan, dat het hem gaat om hetgeen in de hoofden van mensen om gaat en niet alleen om wat zij letterlijk zeggen.254 Hieruit blijkt dat het Haersma Buma gaat om de achterliggende gedachte achter een uitlating. Juist deze achterliggende gedachte maakt de uitlating strafbaar; dit geeft in mijn optiek duidelijk weer dat het strafrecht met een strafbaarstelling van de verheerlijking van terrorisme, zoals Haersma Buma deze voor ogen heeft, verder verschuift richting een intentiestrafrecht.

Uit andere uitlatingen en plannen van Haersma Buma blijkt bovendien dat het hem niet alleen gaat om het strafbaar stellen van uitingen waarmee terroristische daden worden verheerlijkt. Het gaat hem in feite om het uitbannen van alle ideologieën die tegen de democratische rechtsstaat zijn. Het lijkt er met andere woorden op alsof Haersma Buma vindt dat onze democratie zich militant moet tonen jegens groepen die streven naar een ondemocratische staat.255 Zo wilde Haersma Buma bij Pauw niet in gesprek met Pala, voorzitter van Hizb-ut- Tahrir in Nederland, omdat hij volgens Haersma Buma geweld zou verheerlijken. Hoewel Hizb-ut-Tahrir streeft naar het stichten van een kalifaat, is de officiële lijn van de partij dat dit streven zonder geweld bereikt dient te worden.256 Haersma Buma stelde dit echter moeilijk te kunnen geloven: “We weten precies wat er in de hoofden van mensen als Pala omgaat.”, aldus Haersma Buma. Op de site van het CDA is bovendien te zien dat Haersma Buma vindt dat partijen die de democratie en rechtsstaat omver willen werpen en de Sharia willen invoeren, moeten worden verboden.257 Dit zijn allemaal tekenen dat het Haersma Buma niet

252 _{Kamerstukken II, vergaderjaar 2013/14, 105-2, p.3.}

253 _{https://www.cda.nl/actueel/toon/buma-roept-opnieuw-op-tot-strafbaar-stellen-van-verheerlijking-terroristisch-}

geweld-kopie-1/

254 _{‘Pauw’, VARA Nederland 1, 4 september 2014.} 255 _{Van Noorloos 2014, p. 5.}

256 _{Van Noorloos 2014, p. 5.} 257

82 alleen gaat om openlijk gewelddadige groepen en sprekers aan te pakken; het verbod lijkt alle ideologieën uit de samenleving te willen verbannen die tegen democratie en fundamentele rechten in gaan, ook wanneer dit een politiek streven is van groeperingen dat zij zonder geweld willen bereiken.258 Dit is opnieuw een teken van de vorming van een intentiestrafrecht; het hebben van bepaalde gedachten over het vormgeven van de samenleving wordt dan immers strafbaar. In de rechtspraak betreffende de Hofstadgroep oordeelde de Hoge Raad nog dat slechts het hebben van antidemocratische ideeën, de wens hebben om de democratische rechtsstaat omver te werpen en de Sharia in te voeren op zich, onvoldoende was om strafbaar te zijn.259 Zelfs het verplichten tot het haten van ongelovigen was onvoldoende om tot strafbaarheid te leiden.260 Het hoogste rechtscollege maakte daarmee dus nog een groot onderscheid tussen het geweldloos propageren van een theocratische staat en het daadwerkelijk propageren van de gewelddadige jihad. De gedachte hierachter is wellicht dat het streven naar een kalifaat, met of zonder geweld, in de huidige context neerkomt op het steunen van gewelddadige groeperingen zoals IS en dus op het verheerlijken van terrorisme. Een strafbaarstelling van verheerlijking van terrorisme zou niet alleen mensen die terroristisch geweld verheerlijken criminaliseren, maar ook mensen die openlijk de wens uitspreken over het stichten van een theocratische staat.261 Je stelt in feite het geweldloze streven naar een theocratische staat gelijk aan het streven naar een dergelijke staat met (terroristisch) geweld. Een uitlating waarin steun wordt uitgesproken voor een theocratische staat zoals IS wordt daarmee snel gelijkgesteld met het verheerlijken van terrorisme, omdat een theocratische staat als de Islamitische Staat met terreur wordt vereenzelvigd. Een uiting waarin niet direct terrorisme wordt verheerlijkt zal dan gauw vallen onder een dergelijke strafbaarstelling. Daarmee kan inderdaad gesproken worden van een gedachtepolitie; de werkelijke uitlating is dan losgelaten en men concentreert zich op de gedachte achter de uitlating, of de bedoelingen van de spreker.262 Door de uitlatingen van Haersma Buma acht ik de kans in ieder geval aanwezig dat Haersma Buma met het wetsvoorstel voornemens is om ook de gedachten achter een bepaalde uitlating strafbaar te stellen. Er is echter een groot onderscheid tussen jihadistische ideologie, islamitische ideologieën met het idee van de gewelddadige jihad en het daadwerkelijk jihadistisch terrorisme. Met een algemene strafbaarstelling van de verheerlijking van terrorisme, loopt men het risico al deze 258 Van Noorloos 2014, p. 6. 259 _{Van Noorloos 2008, p. 7.} 260 _{Van Noorloos 2008, p. 7.} 261 _{Van Noorloos 2014, p. 6.} 262 Van Noorloos 2014, p. 6-7.

83 verschillende stromingen en groeperingen op een grote gecriminaliseerde hoop te schuiven.263 Het strafrecht wordt dan in feite gebruikt om andersdenkenden de mond te snoeren.