Meetgegevens en verbruik

120. Een correcte en tijdige verzameling van meetgegevens en een tijdige vaststelling van het verbruik van een consument is essentieel voor het goed functioneren van een geliberaliseerde markt. Voor een leverancier betekenen deze gegevens inzicht in het vraagpatroon van zijn afnemers waardoor hij zijn diensten beter op die vraag kan afstemmen. Daarnaast geeft een goed en tijdig inzicht in deze

gegevens de mogelijkheid om de inkoop van energie beter af te stemmen op de totale vraag (in balans houden van zijn portefeuille). Maar ook voor de consument zijn meetgegevens en de vaststelling van verbruik van groot belang. Immers, inzicht in eigen verbruik geeft inzicht in de mogelijkheden tot energiebesparing.

121. De meetgegevens en de vaststelling van verbruik vormen ook de basis van de administratieve processen voor verhuizen, switchen en het opstellen van de jaarafrekening. Problemen met de uitwisseling van deze gegevens leiden tot problemen in de processen.

122. Op dit moment ligt de verantwoordelijkheid voor het uitlezen van de meter en het verzamelen van de meetgegevens bij het meetbedrijf. In de meeste gevallen is dit een bedrijf dat gelieerd is aan een netbeheerder. Het meetbedrijf dient minimaal 1 keer per 3 jaar de meter daadwerkelijk uit te lezen.33

Deze verplichting is met name relevant voor kleinverbruikers (profielklanten) aangezien de meeste grootzakelijke afnemers beschikken over een meter die continu op afstand uitleesbaar is

(telemetriemeter). Voor de tussenliggende jaren maakt het meetbedrijf gebruik van standen die de kleinverbruiker zelf doorgeeft (opsturen meetkaartje).34 De gemeten of doorgegeven standen stuurt het meetbedrijf door aan de netbeheerder.35 Indien het meetbedrijf niet tijdig een stand doorgeeft, wordt deze door de netbeheerder berekend dan wel geschat.

123. Op grond van de gemeten, doorgegeven, berekende of geschatte meetstanden rekent de netbeheerder het verbruik van de betreffende consument uit. Het vastgestelde verbruik stuurt hij door naar de leverancier en gebruikt hij zelf voor het opstellen van de rekening voor het gebruik van het netwerk. De leverancier maakt op grond van het vastgestelde verbruik de rekening op voor de afname van energie en stuurt een eind- of jaarafrekening – eventueel tezamen met de rekening van het netwerk – aan de consument.36 Een eindafrekening wordt gestuurd als een verhuizing of switch heeft plaatsgevonden; een jaarafrekening wordt ieder jaar opgesteld.

33 Artikel 3.2.1.5 Meetcode Elektriciteit. Op dit moment worden vergelijkbare regelingen in de Meetcode Gas neergelegd. Omdat de besluitvorming hierover nog niet is afgerond, wordt in dit document alleen verwezen naar de Meetcode Elektriciteit.

34 Artikel 3.2.1.3 Meetcode Elektriciteit. 35 Artikel 3.1.3.2 Meetcode Elektriciteit.

Directie Toezicht Energie Pagina 42 van 78

124. In het huidige proces heeft de netbeheerder dus een centrale rol in de uitwisseling van meetgegevens en het vastgestelde verbruik. De leverancier vormt nu de laatste schakel in deze keten. Deze wijze van organisatie leidt er toe dat een factuur in beginsel pas kan worden opgesteld indien de meetgegevens en het vastgestelde verbruik door deze laatste schakel zijn ontvangen. Het komt regelmatig voor dat deze gegevens te laat of incorrect bij de leverancier worden aangeleverd.37

125. Bovendien blijkt dat kleinverbruikers het regelmatig niet eens zijn met de door de netbeheerder geschatte of berekende meetstand. Het proces van corrigeren van deze meetstand, en in vervolg daarop het corrigeren van de eind- of jaarafrekening, is administratief complex en vergt een lange doorlooptijd.38

126. Uit de onderzoeken die DTe het afgelopen half jaar heeft uitgevoerd, is gebleken dat een belangrijk deel van de administratieve problemen met betrekking tot verhuizen, switchen en de eind- of jaarafrekening werd veroorzaakt door het uitwisselen van foutieve meetgegevens of het niet tijdig uitwisselen van deze gegevens.39

Vaststelling verbruik

127. De partij met het grootste intrinsieke belang bij een correcte en tijdige vaststelling van het verbruik is de leverancier. Het is immers de leverancier die hier uiteindelijk door zijn klant op aan kan worden gesproken en zelfs het risico loopt dat deze overstapt naar een andere leverancier. Het intrinsieke belang van de netbeheerder om deze gegevens correct en tijdig vast te stellen is relatief kleiner aangezien deze geen last heeft van ontevreden klanten die weg kunnen lopen. Ingeval wordt gekozen om de rekening van de netbeheerder in zijn geheel niet meer afhankelijk te laten zijn van het verbruik van de consument – bijvoorbeeld door de invoering van een capaciteitstarief – valt dit belang nagenoeg weg.40 DTe adviseert daarom om de verantwoordelijkheid voor het vaststellen van het verbruik te verleggen van de netbeheerder naar de leverancier.

128. Voor de vaststelling van het verbruik zijn meetgegevens nodig. Voor de beantwoording van de vraag wie hier verantwoordelijk voor moet worden gesteld, wordt hieronder een onderscheid gemaakt tussen uitgelezen meetstanden en doorgegeven, geschatte of berekende meetstanden.

37 Zie hoofdstuk 3.

38 DTe, onderzoek administratieve processen, 17 maart 2005, blz. 7. 39 Zie hoofdstuk 3.

Directie Toezicht Energie Pagina 43 van 78

Uitgelezen meetstanden

129. De vraag wie verantwoordelijk zou moeten zijn voor het uitlezen van de meter hangt in belangrijke mate af van de visie die wordt aangehangen ten aanzien van de ontwikkeling van de metermarkt voor kleinverbruikers en de mogelijke rol van zelfstandige meetbedrijven op deze markt. In hoofdstuk 8 wordt hier nader op ingegaan. Hieronder zal slechts worden geschetst wat de verschillende scenario’s voor de verantwoordelijkheid voor het uitlezen van de meter betekenen.

130. Indien de Minister van mening is dat de metermarkt voor kleinverbruikers vrij dient te blijven en het onafhankelijke meetbedrijf daarop een belangrijke rol kan spelen, ligt het voor de hand om de verantwoordelijkheid voor het uitlezen van de meter bij het meetbedrijf te laten.41 Dit bedrijf heeft immers de kennis in huis om de gemeten gegevens te valideren.42 Bovendien is in een vrije metermarkt een rol weggelegd voor het onafhankelijke meetbedrijf hetgeen er voor pleit om deze

verantwoordelijkheid niet direct bij de leverancier neer te leggen.43 Het meetbedrijf dient de gemeten standen dan rechtstreeks door te sturen aan de leverancier en aan TenneT en/of GTS voor

reconciliatie.44 Op dit moment wordt een groot deel van de reconciliatie door de regionale

netbeheerder uitgevoerd, maar omdat deze partij zelf geen belang heeft bij dit proces en gelet op de wens om alleen noodzakelijke partijen in een proces te betrekken (vermindering afhankelijkheden) ligt het voor de hand om de gehele reconciliatie dan door TenneT en/of GTS uit te laten voeren.45 De leverancier blijft verantwoordelijk voor een tijdige facturering en dient het meetbedrijf er op aan te spreken indien de gegevens niet tijdig of incorrect worden aangeleverd.46

131. Wordt daarentegen gekozen voor een model waarbij de metermarkt voor kleinverbruikers in het exclusieve domein van de netbeheerder wordt ondergebracht (sluiting van de metermarkt), dan kan de verantwoordelijkheid voor de verzameling van meetgegevens op twee manieren worden geregeld. In de eerste plaats kan er voor worden gekozen om de verantwoordelijkheid voor het plaatsen van de fysieke meter en het uitlezen van deze meter bij elkaar te houden. Dit leidt ertoe dat de netbeheerder voor beide taken verantwoordelijk is. Een voordeel hiervan is dat eventuele problemen bij een slecht functionerende meter snel kunnen worden opgelost en dat een kleinere aanpassing van de geldende regelgeving nodig is. Een nadeel is echter dat de netbeheerder – zeker indien er wordt gekozen voor een capaciteitstarief – uit zichzelf een relatief kleine prikkel heeft om de meetgegevens tijdig te

41 Zie voor een uitgebreidere beschrijving van dit scenario randnummers 138 e.v.

42 Artikel 1.2.8 van de Meetcode Elektriciteit stelt eisen aan meetbedrijven zoals een ISO certificering en het beschikbaar hebben van een storingsnummer dat 24 uur per dag bereikbaar is.

43 In een vrije markt waarin de commerciële taken strikt gescheiden zijn van de netbeheerstaken zal overigens het meetbedrijf wel vaak gelieerd zijn aan een leverancier.

44 Reconciliatie is de verrekening van het verschil tussen het met behulp van profielen berekende verbruik en het vastgestelde werkelijke verbruik.

45 Partijen die belang hebben bij de reconciliatie zijn TenneT / GTS en de zogenaamde programmaverantwoordelijke en shippers. Een bijkomend voordeel van deze wijziging in verantwoordelijkheden is dat TenneT hierdoor ook beter zicht krijgt op de prestaties van de meetbedrijven waaraan TenneT erkenning heeft verleend en deze ook eventueel kan intrekken.

46 Met het meetbedrijf kunnen zogenaamde Service Level Agreements worden afgesproken (in contract of Code) op grond waarvan de leverancier ook middelen in handen heeft om een bepaalde prestatie af te dwingen.

Directie Toezicht Energie Pagina 44 van 78

verzamelen en correct door te sturen. Uit de door DTe uitgevoerde onderzoeken blijkt dat dit probleem zich ook in de praktijk heeft voorgedaan.47

132. Aan dit nadeel kan tegemoet worden gekomen indien wordt gekozen voor het tweede alternatief; namelijk een scheiding van de verantwoordelijkheid voor de fysieke meter en de verantwoordelijkheid voor het uitlezen van deze meter. Door de leverancier verantwoordelijk te maken voor het uitlezen van de meter, komt deze verantwoordelijkheid alsnog te liggen bij de partij die uit zichzelf ook de grootste prikkel heeft om de taak correct uit te voeren. In een situatie waarbij de meeste kleinverbruikers nog over meters beschikken die niet op afstand uitleesbaar zijn, leidt dit overigens tot schaalvoordelen voor de grotere leveranciers.

Doorgeven, geschatte of berekende meetstanden

133. Indien er geen sprake is van uitgelezen meetstanden maar van standen die door de kleinverbruiker zijn doorgegeven, moeten worden geschat of berekend, adviseert DTe om de verantwoordelijkheid hiervoor te verleggen van de netbeheerder naar de leverancier. Ook hier geldt dat deze het grootste belang heeft bij een tijdige en correcte uitvoering van deze taak. De leverancier geeft vervolgens deze standen door aan TenneT en of GTS.48 Het is mogelijk dat in de toekomst deze taak nagenoeg verdwijnt indien ook de meters bij de kleinverbruiker op afstand uitleesbaar worden (zie hiervoor verder hoofdstuk 8).

47 Zie hoofdstuk 3 en DTe, rapportage uitwisseling meetgegevens, maart 2005. 48 Zie hiervoor randnummer 130.

Directie Toezicht Energie Pagina 45 van 78