Manstein en Auftragstaktik

Na de veldslag trokken de Fransen zich terug in de vesting van Metz. De Pruisen begonnen het beleg en het Rijnleger zat nu op gesloten. Bazaine zou zich op 27 oktober overgeven. Ondertussen zou het Leger van Châlons worden opgejaagd door het Derde Leger en het nieuwe Leger van de Maas dat werd gevormd uit delen van het voormalige Tweede Leger.409 Deze jacht zou uiteindelijk tot een einde komen in de Slag bij Sedan, waar het Tweede Franse

402 Ibid., 180.

403 Moltke, The Franco-German War, 61.

404 Ibid.

405 Groβer Generalstab, Der deutsch-französische Krieg, 884.

406 Moltke, The Franco-German War, 61.

407 Ibid., 62.

408 Ibid.

Keizerrijk definitief ten onder ging.410 _{In dit opzicht was de Slag bij Gravelotte dus een groot} succes voor de Pruisen.

Desondanks zijn er ook in deze veldslag fouten gemaakt door officieren die zelfstandig handelden. En dat terwijl het Pruisische opperbevel de veldslag grondig had voorbereid en zelf ook aanwezig was. Zo begon Manstein de veldslag door de Franse linie in het midden aan te vallen met zijn IXe Korps.411 _{Deze frontale aanval op de versterkte stelling} was natuurlijk bepaald niet succesvol en veel Pruisische soldaten stierven hierdoor een onnodige dood.

Bovendien leidde de aanval van Manstein indirect tot de aanval van het Eerste Leger. Omdat Steinmetz de schoten uit noordelijke richting hoorde, beval hij zijn artillerie het vuur te openen. Maar toen die onder vuur werd genomen door Franse lichte infanterie, wilden troepen van het VIIe en het VIIIste Korps deze vervolgens uit de bossen verdrijven.412 _Zoals hierboven al was beschreven, mondde dit uit in de frontale aanval op de versterkte stelling aan de Franse linkervleugel. Ook bij deze aanval sneuvelden onnodig veel Pruisen zonder dat het enig succes opleverde.

Daarnaast was deze aanval vooralsnog ongewenst. Zoals bleek uit Moltke’s correspondentie met Steinmetz, moesten het Eerste Leger en het Tweede Leger tegelijk aanvallen.413 _{Door te vroeg aan te vallen, leed het Eerste Leger onnodig veel verliezen en} bracht het de gewenste Kesselschlacht in gevaar. Wanneer Bazaine het Gardecorps had gebruikt voor een tegenaanval aan deze flank, had de Pruisische rechtervleugel het waarschijnlijk begeven.414 _{De Pruisen hadden hier immers nauwelijks versterkingen} beschikbaar en de aanval van het Tweede Leger begon pas na vijf uur in de namiddag.415

De aanval van Manstein had dus grote gevolgen, maar in hoeverre handelde hij nou volgens Auftragstaktik? Om te beginnen is de Offensivgeist duidelijk aanwezig. Manstein had namelijk de opdracht gekregen “den Feind anzugreifen, falls der rechte Flügel desselben bei

La Folie stände und auch dann zunächst nur Entfaltung zahlreicher Artillerie.”416 _{Toen hij}

aankwam bij Verneviller en een nietsvermoedende Franse eenheid bij Amanvillers waarnam, dacht hij inderdaad de Franse rechtervleugel voor zich te hebben. Hij wilde deze

nietsvermoedende rechtervleugel overrompelen met een verrassingsaanval.417 _{Zijn aanval}

410 Wawro , The Franco-Prussian War, 228.

411 Groβer Generalstab, Der deutsch-französische Krieg, 696.

412 Ibid., 784.

413 Groβer Generalstab, Militärische Korrespondenz, 235.

414 Wawro , The Franco-Prussian War, 173.

415 Groβer Generalstab, Der deutsch-französische Krieg, 859; Het IIe Korps kwam pas aan om zes uur ’s avonds.

416 Ibid., 695.

begon weliswaar met artillerievuur, maar de infanterie bereidde zich ondertussen voor om de Franse linie te bestormen.418 _{Manstein nam dus duidelijk het initiatief en deed dat met}

overtuiging: “General von Manstein wollte sich aber unter keinen Umständen den Vortheil

einer Ueberraschung des Feindes entgehen lassen und beschloβ, unverzüglich und energisch anzugreifen.”419

Ook hield Manstein zich aan de beperkingen die de discipline hem oplegde. Doordat hij de situatie verkeerd inschatte, dacht hij namelijk de Franse rechtervleugel voor zich te hebben. Hij had de opdracht gekregen deze aan te vallen en deed dat vervolgens ook.

Weliswaar moest hij de aanval oorspronkelijk beperken tot artillerie, maar die opdracht ging er natuurlijk niet vanuit dat de Fransen zich zouden laten verrassen.420 _{Een snelle}

overrompeling van de Franse rechterflank met behulp van een verrassingsaanval zou perfect binnen Moltke’s plan passen. Het zou de omsingeling immers de overwinning alleen maar versnellen en dat zou aanzienlijk minder Pruisen het leven kosten. Daarmee had hij dus zeker

‘im Sinne des Vorgesetzten’ gehandeld.

Tevens was de uniformiteit behouden gebleven als de inschatting van Manstein waar was geweest. Het XIIe en het Gardekorps zouden dan met hun omtrekkende beweging immers niet op Franse troepen stuiten en zouden in zuidelijke richting kunnen afbuigen om achter de Franse linie te geraken.

Op het gebied van Führungsvorgang is Manstein’s analyse weliswaar fout, maar wel op juiste wijze tot stand gekomen. De militair-historische afdeling van de Grote Generale Staf vermeld expliciet dat Manstein samen met zijn staf naar het front ging om de omgeving te verkennen.421 _{Daar zag hij de nietsvermoedende Franse eenheid en door het bos kon hij de} Franse troepen ten noorden niet zien, waardoor hij dacht de Franse flank te hebben

gevonden.422

Daar staat tegenover dat hij het bericht over Franse troepen in St. Privat niet op waarde heeft geschat. Het is zeer waarschijnlijk dat dit te wijten is aan een onderschatting van dit bericht of mogelijk zelfs een fout bericht. Dat bericht is namelijk niet meer te achterhalen. Het zou echter zeer onlogisch zijn als Manstein zijn infanterie ten aanval stuurde, als hij zich bewust was van de omvang van de troepen in St. Privat. Zijn aanval legde namelijk de flank

418 Wawro , The Franco-Prussian War, 172.

419 Groβer Generalstab, Der deutsch-französische Krieg, 703.

420 Ibid., 695.

421 Ibid., 703.

van zijn troepen bloot voor een aanval vanuit het noorden. Dat zou een grove fout zijn en daarmee ook niet aannemelijk.

Het besluit is ook in overeenstemming met Auftragstaktik. Hij zag immers zijn kans schoon om een Frans kamp dat volledig in rust verkeerde te verrassen, hopend de Franse rechtervleugel te overrompelen. Hij handelde dus ‘unverzüglich’ en viel ‘energisch’ aan, maar bovenal: hij nam het initiatief.423 _{De daadwerkelijke bevelen zijn ook deze keer niet te}

achterhalen.

De aanval van Manstein had dus verregaande gevolgen. Enerzijds leed zijn legerkorps

onnodige verliezen en anderzijds leidde zijn aanval indirect tot de ongewenste bestorming van de Franse linie door de troepen van het Eerste Leger. Toch bleek het handelen van von Manstein volledig in overeenstemming met Auftragstaktik. Daarmee speelt de doctrine ook deze keer weer een grote rol bij de gemaakte fouten.