Intervisie en bijscholing

Intervisie betekent collegiale ondersteuning bij werkproblemen in een leergroep bestaande uit gelijken, die binnen een vastgestelde structuur tot inzichten en oplossingen proberen te komen (Hendriksen, 2009). Hoewel er geen onderzoek bekend is, veronderstelt Hendriksen dat steun en aandacht van collega’s, in combinatie met reflectie en maken van een

actieplan, sterk bijdragen aan de uitkomsten van een intervisiegroep. Veel hulpverleners nemen in of buiten hun werksituatie deel aan een intervisiegroep. Voor groepsbehandelaars kan het een voordeel betekenen om deel te nemen aan een intervisiegroep met

mededeskundigen op het gebied van groepsdynamica. Het startpunt in de leercyclus van Kolb zal bij intervisie vaak het concreet ervaren zijn, waarna de overige fasen van de leercyclus kunnen worden doorlopen.

Naast intervisie kan het zinvol zijn bijscholing te volgen, bijvoorbeeld een congres of workshop over groepsbehandeling.

15.3.6 Opleidingsroutes

In Nederland kan men groepsbehandeling leren bij de Nederlandse Vereniging voor

Groepsdynamica en Groepspsychotherapie (NVGP). Voor het leiden van een behandelgroep is er een leerroute tot groepstherapeut; voor het leiden van een groepspsychotherapie een route tot specialistisch groepstherapeut. Het valt op dat er veel verschillen zijn tussen de

opleidingen tot groeps (psycho) therapeut per land. Zo ligt bij de American Group

Psychotherapy Association (AGPA) er veel minder dan in Nederland nadruk op cursorisch onderwijs maar meer op supervisie en praktijkervaring in het leiden van groepen.

15.4 Samenvatting

• Er bestaat geen wetenschappelijk onderbouwde methode om groepsbehandeling te leren. Wel bestaat er onder experts enige consensus over de kennis, vaardigheden en attitude die nodig zijn om een groep te leiden.

• Om groepsbehandeling te leren is het raadzaam om niet alleen theoretische kennis over groepsprocessen en groepsbehandeling op te doen, maar ook actief met het geleerde te experimenteren, en te kunnen reflecteren op de ervaringen hierbij.

• Tegenwoordig is het gebruikelijk om de vaardigheden en attitude bij

groepsbehandeling te leren in de vorm van een competentieprofiel. Het lijkt

raadzaam dit niet te gedetailleerd met teveel, maar ook niet te globaal met te weinig competenties in te vullen.

• Op verschillende manieren kunnen de specifiek voor groepsbehandeling benodigde competenties samengevat worden: volgens het CANMEDS-model, vanuit het wetenschappelijk onderzoek, en vanuit de praktijk.

• De houding van de groepsbehandelaar is afhankelijk van de soort groep en de ontwikkelingsfase van de groep. Deze kan variëren op de dimensies actief-passief, transparant-terughoudend, gratificerend-frustrerend.

• Onderdelen van de opleiding tot groepsbehandelaar (kunnen) zijn cursussen, supervisie, leertherapie en intervisie.

• In Nederland kan men groepsbehandeling leren bij de NVGP. Voor het leiden van een behandelgroep is er een leerroute tot groepstherapeut; voor het leiden van een groepspsychotherapie een route tot specialistisch groepstherapeut.

15.5 Aanbevolen literatuur

Daemen, M. & Reijen, J. van (2016). Supervisie en groepspsychotherapie. In Beunderman, R., Colijn, S., Geertjens, L., Maas, F. van der (red.). Theorie en praktijk van supervisie in de GGZ. Utrecht: de Tijdstroom.

Haas, W. de (2017). Groepsbegeleiding en groepsbehandeling in de gezondheidszorg.

Soest: Nelissen.

American Group Psychotherapy Association (2007). Practice Guidelines for Group Psychotherapy, Science to Service Task Force (www.agpa.org).

Beunderman, R., Colijn, S., Geertjens, L. & Maas van der, F. (2016). Supervisie:

begripsbepaling en positionering. In Beunderman, R., Colijn, S., Geertjens, L. & Maas, van der F. (red). Supervisie in de GGZ. Assen: van Gorcum.

Beunderman, R., Maas, F. van der, Hafkenscheid, A., Huls, R. (2016) Leren.

In Beunderman, R., Colijn, S., Geertjens, L. & Maas, F. van der (red.). Supervisie in de GGZ.

Assen: van Gorcum.

Billow, R.M. (2012). It’s all about me: Introduction to relational group psychotherapy. In Kleinberg, J.L. (Ed.), The Wiley-Blackwell handbook of group psyhotherapy (p. 169-185). West Sussex, UK: Wiley

Burlingame, G.M., Fuhriman, A & Johnson J.E. (2002). Cohesion in Group psychotherapy. In Norcross, J.C. (ed). Psychotherapy Relationships that Work: Therapist Contributions and Responsiveness to Patients. p.71-88. New York: Oxford University Press.

Daemen, M. & Boushy, M. el (2017). Een competentieprofiel voor de supervisor

groepstherapie. Groepen, tijdschrift voor groepsdynamica en groepspsychotherapie, 12(2), 8- 18.

Daemen, M. & Reijen, J. van (2016). Supervisie en groepspsychotherapie In

Beunderman, R., Colijn, S., Geertjens, L., Maas, F. van der (red.). Theorie en praktijk van supervisie in de GGZ. Utrecht: de Tijdstroom.

Farrell, J.M. & Shaw, I.A. (2012). Group Schema Therapy for Borderline Personality Disorder. Chichester, UK: Wiley-Blackwell.

Groen, P. (2012). Ter inzage. Over psychodynamische groepspsychotherapie, één van de theoretische en therapeutische referentiekaders in de NVGP. Groepen, tijdschrift voor groepsdynamica en groepspsychotherapie, 7(2), 40-50.

Hendriksen, J. (2009). Handboek intervisie. Amsterdam: Boom uitgevers.

Karterud, S. (2015). Mentalisation Based Group Therapy MBT-G: a theoretical, clinical and research manual. Oxford: Oxford University Press.

Kolb, D. (1984). Experiental learning: Experiences as the source of learning and development. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.

Lieberman, M.A., Yalom, I.D. & Miles, M. (1973). Encounter groups, first facts. New York:

Basic Books.

Macran, S. & Shapiro, D. (1998) The role of personal therapy for therapists: A review. British Journal of Medical Psychology, 71 (1), 3-27.

Murray, C. (2011). Use of learning styles to enhance graduate education. Journal of Allied Health, 40 (4), 67-71.

Remmerswaal, J. (2015). Begeleiden van groepen: groepsdynamica in de praktijk. Houten:

Bohn Stafleu van Loghum.

Reijen, J. van(2010). Leertherapie: zinloos, zinvol of noodzakelijk? Tijdschrift voor groepsdynamica en groepspsychotherapie, (2), 7-19.

Reijen, J. van,(2016). Een competentieprofiel voor opleiders? Groepen, tijdschrift voor groepsdynamica en groepspsychotherapie, 11(2), 32-37.

Rutan, J., Stone, W. & Shay, J. (2014). Psychodynamic group psychotherapy (5th ed). New York: Guilford Press.

Sarnat, J. (2010). Key competences of the psychodynamic psychotherapist and how to teach them in supervision. Psychotherapy, Theory, Research, Practice, Training, 47(1), 20- 27.

Snijders, J.A. (2006). Interventies in behandelgroepen. Houten: Bohn stafleu van Loghum.

Sternberg. S. & Trijsburg, W. (2005). The relation between therapeutic interventions and therapeutic outcome. Unpublished manuscript.

Yalom, I.D. & Leszcz, M. (2005). Theory and Practice of Group Psychotherapy. New York:

Basic Books.