Glastuinbouwsector in Noord-Nederland

De glastuinbouwsector in de drie Noordelijke provincies Groningen, Friesland en Drenthe wordt specifiek gevormd door de LOG‟s Emmen en Berlikum en een aantal provinciale projectlocaties (PPL‟s) (zie figuur 4.2). De provincie Groningen herbergt de PPL Hoogezand-Sappemeer en heeft de ambitie om op de locatie Eemsmond een groot glastuinbouwgebied te ontwikkelen. In de provincie Friesland bevinden zich de LOG Berlikum en de provinciale projectlocatie Sexbierum. Centraal in de provincie Drenthe staat het tuinbouwgebied Emmen. In deze paragraaf zal een algemeen overzicht worden gegeven van het areaal glastuinbouw in de Noordelijke provincies en de samenstelling ervan. Vervolgens worden de projectlocaties buiten de LOG‟s Emmen en Berlikum kort toegelicht. De LOG‟s zullen uitgebreid worden behandeld in het volgende hoofdstuk.

4.3.1 Glastuinbouw Noord-Nederland in cijfers

De Nederlandse glastuinbouwsector bestond in 2006 uit een totaal van 8.375 glastuinbouwbedrijven. In de drie Noordelijke provincies bevonden zich op dat moment 296 bedrijven met tuinbouw onder glas, waarvan 82 bedrijven in Groningen, 135 bedrijven in Drenthe en 79 bedrijven in de provincie Friesland. Het totale areaal glastuinbouw in Nederland bedroeg volgens de landbouwtellingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2006 10.381 hectare netto. Van deze oppervlakte bevond zich 410 hectare, oftewel slechts 4% in Noord-Nederland. In tabel 4.4 is voor 2006 per provincie en de bijbehorende locaties het netto areaal glastuinbouw weergegeven. De locatie Eemsmond is nog niet tot ontwikkeling gekomen, maar is gezien de ambitie in de tabel opgenomen. De waarden tussen haakjes betreffen het aandeel van de oppervlakte van de

Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 51 diverse teeltsoorten in het totale areaal van het gebied of de locatie. Tot de categorie “overig” in de tabel worden de perkplantenteelt en de boomkweek onder glas gerekend. Voor de verschillende locaties zijn de gegevens van de bijbehorende gemeenten gebruikt. De PPL Eemsmond en de LOG Emmen liggen beide in de gelijknamige gemeenten. De PPL Sappemeer valt onder twee gemeenten, te weten de gemeente Hoogezand-Sappemeer en Menterwolde. De LOG Berlikum valt onder de gemeente Menaldumadeel. Voor de PPL Sexbierum zijn tot slot de data gebruikt van de gemeente Franekeradeel.

Bron: CBS StatLine

Om de beginnen bij de spreiding van de sector per provincie is uit tabel 4.4 af te lezen dat de provincie Drenthe met ruim 227 hectare netto de provincie is met het grootste areaal glastuinbouw, gevolgd door Friesland en Groningen met respectievelijk 122 en 61 hectare netto. De glastuinbouw in Drenthe is buiten de LOG Emmen is vrijwel te verwaarlozen. In Friesland is de LOG Berlikum met 50% het grootste tuinbouwgebied in de provincie. De PPL Hoogezand-Sappemeer is met een totaal areaal van 41 goed voor ruim tweederde van de gehele glastuinbouw binnen de provincie Groningen. Afgezien van de locatie Eemsmond herbergt Hoogezand-Sappemeer tot op heden de kleinste locatie in Noord-Nederland.

Zoals in tabel 4.4 is te zien overheerst binnen de Nederlandse glastuinbouwsector de sierteelt (snijbloemen, potplanten en overig) ten opzichte van de glasgroenteteelt met respectievelijk 44% en 56%. Binnen de Noordelijke provincies en locaties zijn echter grote verschillen in deze verdeling te herkennen. De tuinbouw in Groningen richt zich met een aandeel van 75% in de totale oppervlakte sterk op de sierteelt, waarvan de potplantenteelt verantwoordelijk is voor het grootste deel. Binnen de locatie Hoogezand-Sappemeer heerst hetzelfde beeld, alleen is het overwicht van de sierteelt en voornamelijk de potplantenteelt groter. Het tuinbouwgebied Eemsmond is daarentegen sterk gespecialiseerd in de glasgroenteteelt. Aangezien de LOG

Tabel 4.4: Areaal glastuinbouw in Noord-Nederland (netto ha) en aandeel teeltsoort (%) 2006

Totaal Glasgroente Snijbloemen Potplanten Overig

Nederland 10.381 4.548 (44%) 3.093 (30%) 1.283 (12%) 1.432 (14%) Provincie Groningen PPL Eemsmond PPL Hoogezand-Sappemeer 60,8 10,9 41,0 14,9 (25%) 7,5 (69%) 3,9 (10%) 14,7 (24%) 0,3 (3%) 11,5 (28%) 19,1 (31%) 0,0 (0%) 17,6 (43%) 12,1 (20%) 3,1 (28%) 8,0 (20%) Provincie Drenthe

LOG Emmen (Erica, Klazienaveen & Rundedal)

227,2 217,5 91,5 (40%) 91,0 (42%) 72,3 (32%) 71,7 (33%) 41,3 (18%) 36,5 (17%) 22,1 (10%) 18,3 (8%) Provincie Friesland LOG Berlikum PPL Sexbierum 122,0 64,6 36,4 103,1 (85%) 60,4 (94%) 36,0 (99%) 3,9 (3%) 1,9 (3%) 0,0 (0%) 3,7 (3%) 0,8 (1%) 0,0 (0%) 11,3 (9%) 1,5 (2%) 0,3 (1%)

Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 52 Emmen het overgrote deel van het provinciale glastuinbouwareaal voor zijn rekening neemt is voor zowel de provincie als de LOG het aandeel van de vier categorieën teeltsoorten nagenoeg gelijk. Voor beide geldt dat met een aandeel van 2/3 in het totale areaal de sierteelt overheerst. Binnen de sierteelt is men op provinciaal en locatieniveau met ruim 30% het meest gespecialiseerd in de snijbloementeelt. De provincie Friesland en de daarin gelegen gebieden wijken sterk af van het nationale specialisatiebeeld van de glastuinbouwsector en zijn sterk gespecialiseerd in de glasgroenteteelt. Binnen het provinciale areaal van 122 hectare is 85% bestemd voor de teelt van glasgroente. In de LOG Berlikum en de PPL Sexbierum is deze specialisatie met aandelen van respectievelijk 94% en 99% nog sterker vertegenwoordigd. Opvallend bij Sexbierum is de nagenoeg totale afwezigheid van de sierteelt in het gebied.

Uit bovenstaande kan worden geconcludeerd dat het beeld van de nationale glastuinbouwsector die zich hoofdzakelijk specialiseert in de sierteelt is terug te zien in de Noord-Nederlandse provincies en glastuinbouwlocaties. Een uitzondering hierop is de provincie Friesland en de locaties hierbinnen, die zich in hoge mate specialiseren in de glasgroenteteelt.

4.3.2 Provinciale Projectlocaties in Noord-Nederland

De PPL Eemsmond is een project dat het initiatief is van de provincie Groningen en de gemeente Eemsmond. De initiatiefnemers richten zich op grootschalige bedrijven die naar Eemsmond willen verhuizen of er hun bedrijf willen uitbreiden. Het betreft een glastuinbouwgebied met een beoogde totale netto oppervlakte van 230 hectare. Het idee is ontstaan nadat in 2002 bleek dat een aantal glasgroentetelers zich vanwege de schaalvoordelen, de lage grondprijs en de kustlocatie graag wilden vestigen in Eemsmond. Inmiddels hebben zowel de gemeente als de provincie ingestemd met de inhoud Milieu Effect Rapportage (MER) die is opgesteld (Voor een toelichting op het begrip MER zie paragraaf 4.4.2). Het nieuw te realiseren glastuinbouwgebied is eveneens opgenomen in de Strategische Visie van de gemeente Eemsmond en in het Provinciaal Omgeving Plan. De uitgifte van de eerste kavels zal hiermee niet lang op zich laten wachten (www.sagnn.nl).

In tegenstelling tot Eemsmond is de PPL Sappemeer wel gerealiseerd. De locatie Hoogezand-Sappemeer kent een lange historie wat betreft glastuinbouw en kende in de jaren ‟50 een groot areaal platglas. Na sanering zijn er 35 volwaardige glastuinbouwbedrijven overgebleven. Een initiatief voor versterking en uitbreiding van de glastuinbouwlocatie is medio jaren ‟90 genomen door de Stichting KAS. Het gebied wordt ontwikkeld door de gemeenten Hoogezand-Sappemeer en Slochteren, de Rabobank Midden-Groningen, bloemenveiling FloraHolland, Koop-Holding B.V. en VEK Adviesgroep. De uitgifte van het nieuwe gebied is gestart in 2001, op dit moment is er nog 13 hectare grond beschikbaar en is 60 hectare in voorbereiding. Het tuinbouwgebied is modern ontsloten en ligt aan de internationale transportroute A7 tussen de Randstad en het Europese achterland, wat met name voor de export erg gunstig is (www.sagnn.nl).

Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 53 Tot slot de PPL Sexbierum, de locatie ligt in de regio Noordwest-Friesland en is in de jaren ‟80 ontwikkeld. In de periode 1997/1998 raakte het gebied vol en is gestart met de voorbereidingen voor Berlikum (Van Kessel e.a., 2005). Het gebied telt op dit moment 5 bedrijven (CBS StatLine). Nu de LOG Berlikum succesvol is gerealiseerd heeft een MER uitgewezen dat uitbreiding direct aansluitend aan het bestaande gebied in Sexbierum de meest gunstige optie is. De plannen voor de uitbreiding van het nieuwe gebied met de naam “Waddenglas” zijn inmiddels afgerond en worden binnenkort aan de streek gepresenteerd. In de plannen krijgen de ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en innovatieve technieken veel aandacht. Het totale gebied omvat 225 hectare, waarvan in 2016 netto 145 hectare uitgegeven moet zijn aan tuinders. De Gemeente Franekeradeel, Provincie Friesland en Dienst Landelijk Gebied van het Ministerie van LNV ontwikkelen dit gebied met behulp van de projectorganisatie Westergozone.