Pot- en perkplanten Duitsland
5.7 Gemeente / Provincie / Rijk
Het glastuinbouwbeleid van de centrale overheid is in paragraaf 4.4 reeds behandeld. Daarom zal in deze paragraaf voor de LOG‟s Emmen en Berlikum enkel het beleid en de invloed van de betrokken provincies en gemeenten worden besproken.
5.7.1 LOG Emmen
Provincie
De provincie Drenthe steunt de bundelingsdoelstelling die is vastgelegd in het Bestuurlijk Afsprakenkader Herstructurering Glastuinbouw. De locatie het Rundedal is in 2004 vastgelegd in het Provinciaal omgevingsplan (POP), de locaties Erica en Klazienaveen waren al eerder vastgelegd. Hervestiging van glastuinbouw binnen de provincie Drenthe is niet meer mogelijk buiten de projectlocaties. Verder werkt de provincie in het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) met de twee andere noordelijke provincies samen aan de ontwikkeling van de glastuinbouw. De samenwerking richt zich met name op het scheppen van voorwaarden voor vestiging van glastuinbouw in de drie noordelijke provincies, in nauwe samenspraak met het betrokken bedrijfsleven. De noordelijke provincies, en daarmee dus ook de provincie Drenthe, hebben in de periode 2000-2006 financiële steun gekregen in de vorm van het “Kompas voor het Noorden”. Met dit programma met
Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 83 maatregelen voor Noord-Nederland werd bijna € 2,27 miljard overheidsgeld beschikbaar gesteld, bestaande uit Nederlandse en Europese subsidieprogramma‟s. De versterking, verbreding en vernieuwing van de agribusiness maakte deel uit van dit programma (SNN).
Gemeente
De gemeente Emmen is in eerste instantie echt een industriële gemeente. Toch is men ook een tuinbouwminded gemeente, glastuinbouw is altijd onomstreden geweest. In de Strategienota van de gemeente Emmen was enkele jaren geleden de ambitie neergelegd 1.000 ha glastuinbouw te realiseren voor 2020. De gemeente is volledig initiatiefnemer van het project Rundedal, heeft het project met een investering van € 55 miljoen gefinancierd (inclusief Rijksgeld) en draagt de financiële risico‟s. Ook is de gemeente direct betrokken geweest bij de inrichting van het gebied. Voor de promotie van het glastuinbouwgebied Emmen en de acquisitie van nieuwe tuinders heeft de gemeente de Stichting Tuinbouw Emmen (STEM) in het leven geroepen. Verder is de gemeente lid van de Stichting Acquisitie Glastuinbouw Noord-Nederland (SAGNN). Deze stichting is een samenwerkingsverband tussen vier gemeenten in Noord-Nederland die iets met glastuinbouw doen of willen gaan doen, te weten de gemeenten Emmen, Berlikum, Hoogezand-Sappemeer en Eemsmond. Op deze manier profileren de gemeenten zich gezamenlijk als het Noorden naar de buitenwereld, om zo de noordelijke glastuinbouw te promoten en te vertegenwoordigen en tuinders aan te trekken. De gemeente Emmen biedt de tuinders een aantal financiële faciliteiten. Er kan onder voorwaarden een gemeentelijke borgstelling worden verleend van maximaal € 68.067,- voor de oprichting van een nieuw bedrijf en van maximaal € 45.378,- voor de overname van een bestaand bedrijf. Ook bestaat er de mogelijkheid de grond in erfpacht te verkrijgen (Gemeente Emmen).
Volgens de tuinders heeft de gemeente destijds te lang gewacht met de uitgifte van het Rundedal, vijf tot zes jaar geleden was er volop belangstelling voor het gebied en waren de vooruitzichten in het Westen slecht. De enige tuinder in het Rundedal moest bij zijn komst in Emmen in 2001 noodgedwongen een oude tuin overnemen, omdat bouwen in het Rundedal nog niet mogelijk was. Dit terwijl hij vanuit de STEM middels acquisitie was benaderd om naar Rundedal te komen. Het bedrijf heeft zich pas in 2005 in het Rundedal kunnen vestigen. De tegenvallende acquisitie van tuinders uit het Westen voor het Rundedal heeft de gemeente doen besluiten een andere weg in te slaan en zich meer te richten op de lokale tuinders. Daarop is in maart 2007 een convenant getekend en het Consortium Masterplan Tuinbouwcluster Emmen opgericht, dat wordt gevormd door tuinbouwondernemers, banken (ABN-AMRO en Rabobank), afzetorganisaties (FloraHolland en Haluco) en de gemeente Emmen. Doel was om te komen tot een gezamenlijke aanpak voor herstel en versterking van het Emmense tuinbouwcluster. Het consortium is er echter ook niet in geslaagd deze taak te volbrengen en is inmiddels gestopt. De ambitie van 1.000 hectare glastuinbouw is inmiddels eveneens naar beneden bijgesteld.
Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 84 De besluiten ten aanzien van het glastuinbouwgebied die de gemeente Emmen hierna heeft genomen met het oog op de toekomst van het gebied zullen in hoofdstuk 6 worden behandeld.
5.7.2 LOG Berlikum
Provincie
Voordat de locatie Berlikum werd aangewezen als LOG had de provincie Friesland de locatie samen met twee andere locaties in Noordwest-Friesland al aangewezen als tuinbouwlocatie. Zo werd in het Streekplan Friesland 1994 al rekening gehouden met 250 hectare voor de glastuinbouw in Noordwest-Friesland. Aangezien de locatie na te zijn aangewezen als LOG niet in aanmerking kwam voor de STIDUG-regeling heeft de provincie Friesland zich garant gesteld voor de kosten (maximaal € 1,6 miljoen) van een duurzame inrichting. De medewerking van de provincie bij de ontwikkeling van het gebied is financieel, procedureel, bestuurlijk en ambtelijk als positief ervaren (Van Kessel e.a., 2005). De provincie heeft geen beleid ontwikkeld voor de bundeling van verspreid glas, dit komt in Friesland echter ook weinig voor. De provincie Friesland is bestuurslid van de initiatiefnemer van het glastuinbouwgebied Berlikum, te weten de stichting Tuinbouw Ontwikkeling Friesland (TOF). Zoals gezegd is ook de provincie Friesland aangesloten bij het SNN. Verder is de provincie mede-initiatiefnemer voor de ontwikkelingsstrategie de Waddenkas, die in paragraaf 5.5.2 is toegelicht en waarvan eveneens projecten in de LOG Berlikum lopen. De andere initiatiefnemer is het projectbureau Westergozone. De Westergozone is de economische kernzone in Noordwest-Friesland, die is ontstaan doordat in 1996/1997 een convenant is gesloten tussen vier gemeenten (waaronder Menaldumadeel) en de provincie Friesland. In het nieuwe Streekplan Friesland 2007 heeft de provincie nieuwe ambities ten opzichte van de glastuinbouw opgesteld, dit zal echter in het volgende hoofdstuk worden belicht.
Gemeente
De gemeente Menaldumadeel is evenals de gemeente Emmen tuinbouwminded, de tuinbouwsector is van oudsher aanwezig. De gemeente is eveneens betrokken geweest bij de ontwikkeling van de LOG Berlikum en is net als de provincie Friesland bestuurslid van de stichting TOF. De rol van de gemeente is echter beduidend kleiner geweest dan in Emmen. In het bestemmingsplan heeft de gemeente bij de ontwikkeling binnen de LOG Berlikum echter wel een woonwijkje gecreëerd, waar de tuinders bij elkaar kunnen wonen. Door de geringe belangstelling is de grond inmiddels echter ook beschikbaar gesteld voor niet tuinbouwgerelateerde personen. Ten aanzien van de bundeling van glas kent de gemeente Menaldumadeel de algemene richtlijn dat de glastuinbouw zich moet vestigen op de grote locaties. Bij uitzondering kunnen bedrijven uitbreiden, bijvoorbeeld een tuinder die wordt meegenomen in de gebiedsontwikkeling rond de voormalige veiling. De gemeente stelt zich volgens de tuinders op het gebied van vergunningverlening open op, er wordt weinig tot geen tegenwerking ervaren. Uit voorgaande werd duidelijk dat ook de gemeente Berlikum betrokken is bij de SAGNN en deel uitmaakt van de Westergozone.
Afstudeerscriptie Lennaert Veenstra Pagina | 85 5.7.3 Conclusie
De invloed van de provincie Drenthe op de LOG Emmen is relatief beperkt. Voor de gemeente Emmen is daarentegen een aanzienlijk belangrijkere rol weggelegd. De gemeente is volledige initiatiefnemer voor de ontwikkeling van het Rundedal en heeft grote investeringen gedaan. Mede doordat de uitgifte van dit gebied te lang op zich liet wachten is de acquisitie van tuinders mislukt. Ook recente herstel- en versterkingspogingen van de gemeente voor het gehele tuinbouwgebied zijn niet geslaagd.
Ten opzichte van de LOG Berlikum lijkt het omgekeerde het geval te zijn. De provincie Friesland is relatief direct betrokken bij de LOG Berlikum. Bij de ontwikkeling van het gebied heeft de provincie garant gestaan voor misgelopen subsidie voor duurzame ontwikkeling. Momenteel is het mede-initiatiefnemer voor een ontwikkelingsstrategie binnen het gebied. De inmenging van de gemeente Menaldumadeel met betrekking tot de ontwikkeling van de LOG Berlikum is relatief gering geweest. Wel maakt de gemeente momenteel deel uit van de Westergozone en kent verder een faciliterende rol.