in het opiniegenre (43%). In 1 op de 3 artikelen werd dit gedaan in het nieuwsgenre. In de totale genreverdeling van de kwaliteitskranten komen er echter net iets meer nieuwsartikelen voor dan opinieartikelen (resp. 41% t.o.v. 38%).
Genres evaluatieve benamingen daders
Populair Kwaliteit Totaal artikelen
Nieuws 2 (3%) 7 (10%) 67 Opinie 1 (2%) 9 (17%) 52 Vraaggesprek 0 2 (14%) 14 Reportage 1 (9%) 2 (18%) 11 Inzendingen lezers 0 1 (7%) 14 Totaal 4 (3%) 21 (13%) 158
Tabel 31. Verdeling genres query ‘evaluatieve benamingen daders’ in de populaire kranten en kwaliteitskranten in het exploratiecorpus.
Metro verwijst in een nieuwsartikel naar daders van seksueel geweld als ‘varkens’. Dit woord heeft de krant echter niet zelf gekozen, maar het is de vertaling van de Franse versie van #MeToo: #balancetonporc. In andere gevonden artikelen – zowel in populaire als kwaliteitskranten – is ook wel de vertaling ‘zwijn’ gebruikt.
Opvallend is dat er in België weinig concrete namen worden
genoemd. De Belgische actrice Hilde van Mieghem zei dat ze door diverse regisseurs is aangerand, maar 'wil niemand publiekelijk aan de schandpaal nagelen'. Frankrijk Onder de hashtag #balancetonporc (‘verlink jouw varken') blijven er aantijgingen opduiken in Frankrijk.
Bron: Metro. #MeToo in Europa. 13-11-2017. Nieuws (aangekleed nieuwsbericht).
In zijn column in de Telegraaf deelt Rob Hoogland zijn mening over seksisme in kunst. Het gemarkeerde woord ‘viespeuk’ is zelf gekozen door de auteur, en is dus niet afkomstig uit een citaat. Wel blijkt uit de context van de column dat hij Remdrandt van Rijn niet écht een viespeuk noemt, maar de draak steekt met mensen die een probleem maken van (mogelijk) seksisme in kunst.
Wie de Nachtwacht nog wil zien, moet zich haasten. Het schilderij der schilderijen zal niet lang meer in het Rijks hangen. De MeToo-beweging heeft zich vast al in het misdadige leven van Rembrandt verdiept en zal dientengevolge niet rusten voordat hij en zijn werk uit de vaderlandse geschiedenis zijn verbannen.
[…]
Viespeuk hoor, die Van Rijn. Echt zo'n alfamannetje, zich likkebaardend schuldig makend aan seksueel machtsmisbruik. Saskia Uylenburgh had haar laatste adem nog niet uitgeblazen of meneer sleurde het kindermeisje van zoonlief Titus tussen de lakens. Reken maar dat het er hardhandig aan toe ging destijds. De arme vrouw heette
Geertje Dircks en werd op haar beurt bij het vuilnis gezet
toen Rembrandt zich aan Hendrickje Stoffels vergreep, het nieuwe dienstmeisje. Ook weerloos, die Hendrickje. En toen werd ze, in 1654, hoogzwanger nota bene, ook nog voor de kerkenraad gedaagd omdat ze 'in hoererij' met Rembrandt hokte.
Zo onrechtvaardig.
Op de brandstapel, die Nachtwacht! Vernietigen, dat Joodse Bruidje!
Bron: de Telegraaf. Onrechtvaardig. 04-11-2017. Opinie (column).
De kwaliteitskranten verwijzen het vaakst evaluatief naar daders in opinieartikelen (43%). Zo heeft Wilma de Rek het in haar column in de Volkskrant over een ‘geile castingdirector’, ‘testosteronbommetjes’ en ‘mietjes’. Aan de context is te zien dat de auteur deze woorden zelf gekozen heeft. Dit is ook de verwachting in een column, aangezien de auteur hier vrijuit zijn of haar mening mag verwoorden.
Je mag het natuurlijk niet zeggen, maar waarom trekt de een braaf zijn kleren uit in de woonkamer van een geile castingdirector die een slecht verhaal ophangt over iets met een douche en een sportschool, en verlaat de ander hard lachend en met opgestoken middelvinger het pand?
Je mag het natuurlijk niet zeggen, maar waar blijft de massale verontwaardiging wanneer mensen van de ene dag op de andere op non-actief worden gezet omdat ze iets hebben gezegd of gedaan waar een ander niet van gediend is - was, moet ik zeggen, want om de een of andere reden gaat het steeds om affaires uit een ver verleden.
[…]
Maar dat debat moet wel dieper gaan dan wat naming hier en wat shaming daar. Als het daarbij blijft, eindigt #MeToo als een campagne die vooral verdeeldheid zaait en de wereld splijt door mensen ouderwets in groepen te verdelen: daders en slachtoffers, testosteronbommen en mietjes, mannen en vrouwen en noem alle denkbare hokjes maar op; hokjes die nooit recht doen aan de werkelijkheid, waarin iedereen een beetje van alles is.
Bron: de Volkskrant. Deze #MeToo-discussie schreeuwt om nuance. 14-11-2017. Opinie (column).
In zijn column geeft Bor Beekman een overzicht van de #MeToo-beschuldigingen in Hollywood. Ook hierin is te zien dat de columnist deze woorden zelf heeft gekozen en niet iemand anders citeert of parafraseert.
Steven Seagal
Stond al langer bekend als een paardelul eerste klas, die graag doorslaat op collega's tijdens film-vechtopnamen. Nu ook beschuldigd van onkies gedrag jegens vrouwen.
Rehabilitatie?
In regio's waar Seagal-knokfilms nog geld opleveren doet men niet aan #MeToo. Bryan Singer
Ver voor #MeToo al beschuldigd van seksueel wangedrag, als Hollywoods vermeende seksfeestkoning met jongemannenharem. De regisseur (The Usual Suspects, X-Men) ontkende door middel van een bataljon advocaten. Werd afgelopen november ontslagen op de set van de Queen biopic Bohemian Rhapsody, de toedracht is onduidelijk.
Bron: de Volkskrant. #WieToo? 28-02-2018. Opinie (column).
Naast opinieartikelen komen evaluatieve benamingen voor daders bij de kwaliteitskranten ook vaak voor in nieuwsartikelen (33%). In onderstaand nieuwsverhaal wordt de term ‘hypocriete viezeriken’ gebruikt voor daders van seksueel geweld die nu op sociale media toegeven zich daaraan schuldig te hebben gemaakt. Hoewel de journalist deze term niet volledig zelf gebruikt (ze parafraseert ‘de een’), is de keus om deze evaluatieve benaming te kiezen wel bijzonder. Zij zet deze negatieve subjectieve verwijzing vooraan, wat direct de toon van de verwijzing en het artikel weergeeft.
De een vindt het hypocriete viezeriken, de ander verantwoordelijke vaandeldragers. In navolging van de #MeToo campagne bieden mannen op sociale media excuses aan voor hun grensoverschrijdende gedrag met de hashtag #Ihave. Ze doen ontboezemingen over ongewenste handtastelijkheden, seksistische grappen en staargedrag. 'Het zou niet aan de slachtoffers moeten zijn om moedig te zijn', schreef een Twitteraar. 'Dit is een kans voor mannen om hun verantwoordelijkheid te nemen in de strijd tegen de onderdrukking van vrouwen.'
Bron: Trouw. Seksuele intimidatie: waar ligt de grens? 21-10-2017.
In een nieuwsbericht van Trouw werd er naar mannen verwezen als ‘seksuele roofdieren’. Ook hier betreft het geen woorden die de journalist zelf heeft gekozen, maar zijn het geparafraseerde woorden.
De petitie die oproept om acteur Matt Damon uit de film 'Ocean's 8' te schrappen, is door ruim 27.000 mensen getekend. Damon ligt onder vuur voor uitspraken over de MeToo-affaire. Zo stelde hij niet per se niet te willen werken met mensen die worden beschuldigd van ongepast seksueel gedrag. Ook stelde hij dat niet alle mannen 'seksuele roofdieren' zijn, een indruk die de MeToo-discussie volgens hem wel wekt. Deze uitspraken zijn voor een groep vrouwen reden in een petitie regisseur Steven Soderbergh op te roepen Damon uit de film Ocean's 8 te knippen. De acteur heeft een bijrolletje in het vervolg op 'Ocean's 11', waarin deze keer allemaal vrouwen de hoofdrol spelen.
Bron: Trouw. Matt Damon onder vuur wegens MeToo. 27-12-2017. Nieuws (nieuwsbericht).
Ook in onderstaand nieuwsartikel komen evaluatieve benamingen voor. In dit geval wordt er met ‘varkens’ echter verwezen naar alle mannen. Dit zijn niet de woorden van de journalist, maar van een groep Franse vrouwen. De manier waarop de journalist deze woorden heeft genoteerd, is wel bijzonder. Hij heeft er namelijk voor gekozen om deze woorden in de lead te plaatsen. Tevens lijkt het alsof hij deze woorden zelf zo heeft uitgekozen. Pas in de tweede alinea begint hij met: ‘dit stelt een collectief…’
De #MeToo-beweging is uitgelopen op een heksenjacht tegen mannen. Feministische activisten maken onvoldoende onderscheid tussen verkrachting en onhandige versierpogingen. Mannen worden afgeschilderd als varkens, vrouwen als eeuwige slachtoffers. #MeToo dreigt te leiden tot een nieuwe vorm van puritanisme die de seksuele vrijheid in gevaar brengt.
Dit stelt een collectief van vrouwelijke schrijvers, journalisten, actrices en ander professionals in een opiniestuk voor Le Monde. Tot de initiatiefnemers behoren de actrice Cathérine Deneuve en de schrijfster Catherine Millet, die furore maakte met een openhartig boek over haar uitbundige seksleven.
Bron: de Volkskrant. Franse diva’s steken onder #MeToo lijdende man een hart onder de riem. Nieuws (aangekleed nieuwsbericht).
Verder verwijzen de kwaliteitskranten in 1 op de 10 artikelen evaluatief naar daders in vraaggesprekken, evenals in reportages. Onderstaand fragment komt uit een reportage over #MeToo als nieuwe seksuele revolutie. Ook hierin wordt de term ‘varken’ genoemd in de context van de Franse versie van #MeToo.
De actie begon afgelopen zondag met een tweet van actrice Alyssa Milano, die reageerde op de beschuldigingen aan het adres van filmproducent Harvey Weinstein. Hij zou vrouwen seksueel hebben geïntimideerd en verkracht. Nog dezelfde dag werden soortgelijke acties gestart in Frankrijk (#balancetonporc oftewel 'verklik je varken') en Italië (#quellavoltache oftewel 'die keer dat').
Bron: NRC Handelsblad. #MeToo: Voltrekt zich een nieuwe seksuele revolutie? 18-10-2017. Reportage (achtergrondverhaal).
Uit de geanalyseerde artikelen blijkt dat wanneer er in nieuwsartikelen evaluatief wordt verwezen naar daders, dit nooit in de woorden van de journalist of krant gebeurt. In geen enkel geval citeert de journalist iemand direct, maar hij parafraseert deze wel. In sommige gevallen is dat een duidelijk persoon of duidelijke personen (bijvoorbeeld ‘het collectief van vrouwelijke schrijvers, journalisten, actrices en andere professionals’), in andere gevallen is deze persoon vaag (‘de een vindt het hypocriete viezeriken, de ander…’). Dit geldt voor zowel de populaire als de kwaliteitskranten. Hoewel de journalist deze woorden dus niet zelf kiest, is het opschrijven van deze evaluatieve woorden bijzonder. Vooral in het geval van een vagere parafrasering lijkt zo’n subjectieve verwijzing het artikel een bepaalde toon te geven.
Figuur 51. Tijdlijn query ‘evaluatieve benamingen daders’ t.o.v. totale berichtgeving in het exploratiecorpus. Bovenstaande tijdlijn laat zien dat de hoeveelheid artikelen waarin daders evaluatief worden benoemd, wisselt per week. Zo zijn er in de eerste twee weken in totaal vier artikelen gevonden waarin dit gebeurde. In week 3 is een lichte piek te zien, waarin vier artikelen zijn gevonden waarin de daders evaluatief benoemd werden. Er is geen verband gevonden tussen die vier artikelen. Van week 5 tot 10 werden er nauwelijks of geen evaluatieve benamingen voor de daders gevonden. In week 11 en in week 13 volgen vervolgens twee pieken, met een maximum van 5 artikelen in week 13. Ook in week 11 werd er geen verband gevonden tussen de 3 artikelen. In week 13 was dit echter wel het geval. Hierin gingen 4 van de 5 artikelen over de uitspraken van de Franse vrouwen over #MeToo. In de meeste gevallen werd hier de Franse versie van #MeToo aan gelinkt: #balancetonporc. De vertaling hiervan is ‘verlink jouw varken’ of ‘zwijn’. Deze trefwoorden werden dan ook aangetroffen in die artikelen. In de weken daarop werden er weinig artikelen gevonden waarin de daders subjectief benoemd werden. Pas in week 20 en in week 22 ontstaan weer kleine pieken, waarin respectievelijk 2 en 1 artikelen werden gevonden waarin de daders evaluatief benoemd werden. Ook hierin is geen verband ontdekt tussen de artikelen.
Neutrale benamingen daders
Vervolgens is er gekeken naar de neutrale benamingen van daders van seksueel geweld. Hierbij werd gekeken naar termen als ‘dader’ en ‘vermeende dader’, maar ook ‘machtige mannen’ en ‘invloedrijke mannen’. Hoewel deze laatste twee termen een subjectieve klank kunnen hebben, zijn ze in bijvoorbeeld de context van Harvey Weinstein wel kloppend. Weinstein was een van de grootste filmproducenten van Hollywood. Daarom is het passend hem op een objectieve wijze een ‘invloedrijke man’ te noemen.
0 5 10 15 20 25 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Aant al ar tik el en Weken