In onderstaand overzicht worden de belangrijkste en meest voorkomende soorten evaluatieve verwijzingen naar de aanklagers van seksueel geweld besproken. Boven elk fragment is geclassificeerd of het gaat om een citaat of geen citaat, en of het gaat om een specifieke of een generieke verwijzing.
Populaire kranten De Telegraaf
In de telegraaf zijn vier evaluatieve verwijzingen gevonden naar de mensen die zich uitspreken tegen seksueel geweld – en die zich hiermee manifesteren als voorstanders van #MeToo.
Verwijzing naar slachtoffer van seksueel geweld
In onderstaand fragment verwijst de journalist tweemaal evaluatief naar een specifiek slachtoffer van seksueel geweld, namelijk naar zichzelf. In het eerste geval gaat het om een generiek citaat, omdat de journaliste mogelijke personen om haar heen citeert (‘was ik ongetwijfeld voor slettebak uitgemaakt’). Het tweede geval is geclassificeerd als overige tekst, omdat de journalist nu specifiek dat woord heeft gekozen om naar zichzelf te verwijzen. In dit geval is er geen sprake van een generiek citaat, omdat ze de evaluatieve term zelf heeft gekozen.
[1. Citaat; specifiek]
[2. Overige tekst; specifiek]
Toen ik elf was, ben ik maandenlang misbruikt door de hoofdonderwijzer. Omdat ik dacht dat ik zwanger was, vertelde ik het uit angst aan mijn moeder. Die ging naar school en zei tegen de onderwijzer mij met geen vinger meer aan te raken. Dat heeft hij ook niet
meer gedaan. Mijn vader heeft het niet geweten,
en maar goed, want ik weet zeker dat hij de onderwijzer had vermoord.
Stel nou dat mijn moeder aangifte had gedaan. In die tijd was ik ongetwijfeld voor slettebak uitgemaakt. Ik had natuurlijk de onderwijzer verleid. Er was een rechtszaak gekomen, iedereen had zich er tegenaan bemoeid, ik had van school gemoeten. Nou ja, ik moet er gewoon niet aan denken. Ik ben mijn moeder dus dankbaar dat zij het zo opgelost heeft.
[…]
Ik, slettebak, had de onderwijzer natuurlijk verleid
Ook in onderstaand fragment is de gevonden evaluatieve term gebruikt om naar een specifiek slachtoffer van seksueel geweld te verwijzen. In het fragment legt schrijfster Saskia Noort uit waarom zij zweeg over haar ervaring met seksueel geweld. De term is geclassificeerd als overige tekst, omdat de schrijfster van het stuk deze term zelf heeft gekozen.
[Overige tekst; specifiek]
SCHRIJFSTER SASKIA NOORT, IN DE VOLKSKRANT:
„Ik zweeg omdat ik het verhaal haatte en mezelf, omdat ik me losgekoppeld voelde van iedereen, besmeurd, vies, lelijk en door het uit te spreken zou iedereen zien wie ik werkelijk was. Een aanstellerig dom wezen dat zich had laten verkrachten."
Verwijzing naar #MeToo-voorstanders
Tot slot is er één evaluatieve term gevonden die in het generiek verwijst naar personen die zich uitspreken tegen seksueel geweld. Catherine Deneuve en 99 andere vrouwen noemt deze groep mensen ‘radicale feministen’. Hoewel de journalist Deneuve niet met aanhalingstekens citeert, is het uit de context van de zin op te maken dat dit niet zijn eigen woorden zijn. Het gaat hierbij om de woorden van Deneuve en de 99 andere vrouwen.
[Citaat; generiek]
PARIJS - De Franse actrice Catherine Deneuve en 99 andere vrouwen hebben in de Franse krant Le Monde hun afkeer geuit tegen de ,,golf van puritanisme" die de westerse wereld overspoelt sinds de affaire Weinstein, en tegen de mannenhaat
die radicale feministen zijn gaan uiten.
Metro
In Metro zijn twee evaluatieve verwijzingen naar een slachtoffer van seksueel geweld gevonden. Deze verwijzingen werden in hetzelfde artikel gevonden. Met de termen ‘carrièreterrorist’ en ‘anonieme tegenpartij’ verwijst de journalist in zijn eigen woorden naar een specifiek iemand die zich uitgesproken heeft tegen een geval van seksueel geweld. Hierbij beschuldigde zij Casper Sikkema van ontoelaatbaar gedrag.
[1. Overige tekst; specifiek] [2. Overige tekst; specifiek]
Casper Sikkema, hoofdredacteur van mediakanaal Vice staat in de linkerhoek. Ontslagen onder de onduidelijke vuilnisvattermen 'vertrouwensbreuk' en 'ontoelaatbaar gedrag', een welbekende tactiek om een mediaschandaal op te pompen. Maar wat betekent dat? Wat heeft Caspertje uitgespookt dat het daglicht niet kan verdragen?
En daar komt de tegenpartij, zoals altijd lekker anoniem gemaakt, want we moeten de mannen in de hoogste bomen hangen, maar laten we vooral de aanklagers niet in de ogen kijken. Wat doet deze carrièreterrorist? Daar komt het, oh God, de anonieme tegenpartij lekt een email! Een email, jawel, we likken onze vingers erbij af.
Kwaliteitskranten NRC Handelsblad
In het NRC Handelsblad zijn in totaal 19 evaluatieve termen gevonden die naar mensen verwijzen die zich uitspreken tegen seksueel geweld.
Verwijzing naar slachtoffers van seksueel geweld
Er worden verschillende verwijzingen gevonden naar slachtoffers van seksueel geweld. In onderstaand fragment is te zien dat er met het woord ‘slet’ verwezen wordt naar mensen die ooit slachtoffer zijn geworden van seksueel misbruik. Het gaat hierbij dus om een generieke verwijzing. Tevens is de evaluatieve term tussen aanhalingstekens geplaatst. Het gaat niet om woorden van de journalist zelf, maar om een generiek citaat. Het label ‘slet’ kan een vrouwelijk slachtoffer van seksueel geweld namelijk al snel krijgen van haar omgeving wanneer het om seksueel contact gaat. [Citaat; generiek]
Bovendien beperkt het gebrek aan communicatie juist seksuele vrijheid. Mensen die ooit slachtoffer zijn geworden van seksueel misbruik hebben vaak moeite met seksueel contact. Hun vrijheid wordt door grensoverschrijding dus enorm beperkt. Zeker bij vrouwen, die naast een groot risico op onveiligheid ook kans lopen op het label 'slet' en op weinig seksuele bevrediging (in heterocontext). Dus wiens seksuele vrijheid verdedigen deze vrouwen nu eigenlijk? Wie heeft belang bij hun pleidooi?
In het volgende fragment is er tevens sprake van een generiek citaat. Het gaat in dit artikel om journaliste Shiori Ito, de eerste vrouw die met #MeToo naar buiten kwam in Japan. Ook naar haar wordt er verwezen met de term ‘slet’. Ondanks dat het woord niet tussen aanhalingstekens staat, is er wel sprake van een citaat. Het woord ‘slet’ is namelijk niet afkomstig van de journalist zelf, maar ‘veel Japanners’ zagen Ito zo.
[Citaat; specifiek]
Japan, het land waar spreken over seksueel misbruik een taboe is en sommige mannen hun fantasie loslaten op Lolita- of Hello Kitty-achtige meisjes, is daar een mooi voorbeeld van. Hier kwam de journaliste Shiori Ito als eerste naar buiten met haar verhaal van seksuele intimidatie. Meer vrouwen volgden en #MeToo werd een #WeToo - om de solidariteit te benadrukken en meer vrouwen over de streep te trekken. Toch werd Ito door veel Japanners gezien als slet die de vuile was buiten hing.
Een echte Japanse zou immers nooit over dergelijke
'schaamtevolle' dingen praten, schreef Ito in Politico.eu.
Ook in onderstaand fragment wordt er naar een specifiek slachtoffer verwezen. Het gaat hierbij om de vrouw die voetballer Cristiano Ronaldo beschuldigde van seksueel geweld. De journalist verwijst naar deze vrouw met ‘dat promomeisje’, wat een bepaald waardeoordeel weergeeft, en met ‘sletje voor de nacht’. Het is hierbij aannemelijk dat de journalist hier taal overneemt die wellicht vaker gebruikt wordt in het voetballeven. Toch citeert hij in dit artikel geen anderen – noch direct noch generiek. Daarom zijn deze twee termen geclassificeerd als overige tekst.
[1. Overige tekst; specifiek] [2. Overige tekst; specifiek]
Met Cristiano Ronaldo heeft #MeToo een grote vis aan de haak. […]
Ik twijfel er geen seconde aan dat Ronaldo dat promomeisje in Las Vegas heeft gepromoveerd tot sletje voor de nacht. Voetballers met een vedettestatus laten zich niet makkelijk afremmen als hun testosteron opspeelt. Zij zijn het gewend
in termen van bezit te denken. Alles wat God geschapen heeft, hoort hun toe. Zij voelen zich de regisseurs van opwinding en seks, ja zelfs van intieme gedachten. Een weerwoord kennen ze niet meer.
Verwijzing naar #MeToo-voorstanders
Naast de verwijzingen naar slachtoffers van seksueel geweld, zijn er ook evaluatieve termen gevonden die verwijzen naar de voorstanders van #MeToo. Dit zijn mensen – voornamelijk vrouwen – die zich uitspreken tegen seksueel geweld en die de ongelijke seksuele verhoudingen tussen man en vrouw bespreken. In onderstaand fragment zijn twee evaluatieve verwijzingen naar deze #MeToo-voorstanders gevonden. Het gaat hierbij om specifieke verwijzingen, namelijk aan het adres van Kirsten van den Hul van de PvdA. Zo wordt zij op Twitter uitgemaakt voor ‘Feminazi’ en ‘hoer’ wanneer zij zich uitspreekt tegen seksisme. Het gaat hierbij niet om woorden van de journalist zelf, maar om woorden van Twittergebruikers.
[1. Citaat; specifiek] [2. Citaat; specifiek]
Een ,,dieptepunt", vond Van den Hul. ,,Dat de premier en leider van de tweede partij zich zo seksistisch uitlaten. En daar wordt dan nog om gelachen ook. Als ik er dan over tweet, dan krijg ik een week lang op Twitter om m'n oren dat ik een Feminazi ben, en 'hoer ga terug naar het aanrecht'." Volgens Van den Hul blijft zo het taboe in stand voor vrouwen om zich uit te spreken: ,,Je bent gewoon heel kwetsbaar als je het bespreekbaar maakt."
Verder zijn er verschillende artikelen waarin een geciteerde evaluatieve term wordt gevonden die generiek naar #MeToo-voorstanders verwijst. In onderstaand fragment gaat het om de termen ‘kuthoeren’ en ‘veldwerksletten’. Deze woorden kwamen voor in een lied van Utrechtse studenten, vandaar dat deze termen als citaat geclassificeerd zijn. Ze gaan niet over specifieke slachtoffers van seksueel geweld of #MeToo-voorstanders, maar meer in het algemeen over vrouwen die van seks genieten.
[1. Citaat; generiek] [2. Citaat; generiek]
En heus, in de tussentijd hebben we genoeg te doen. Laten we beginnen met seksuele voorlichting, vooral aan jonge mannen, want over die groep hoor ik de meeste klachten. Ze willen dolgraag neuken, maar ze weten niet hoe ze het zó kunnen doen dat de ander er ook nog enig plezier aan beleeft. En ze worden kwaad als die ander dat laat merken. Misschien zongen die Utrechtse studenten daarom zo graag liedjes over 'kuthoeren' en 'veldwerksletten'.
Ook in onderstaand fragment wordt er in een deelcitaat verwezen naar vrouwen die van seks genieten, en die het hierbij bijvoorbeeld fijn vinden om het seksueel object van een man te zijn. In dit artikel wordt er ontkennend naar deze vrouwen verwezen, in de zin van dat ze juist geen ‘slet’ of ‘lage medeplichtige van het patriarchaat’ zijn op basis van hun seksuele voorkeuren.
[1. Citaat; generiek] [2. Citaat; generiek]
Ongelijke seksuele verhoudingen hoeven volgens de auteurs niet te betekenen dat de vrouw maatschappelijk een ondergeschikte rol heeft: „een vrouw kan, op dezelfde dag, een professioneel team leiden en ervan genieten om het seksueel object van een man te zijn, zonder een 'slet' of een lage medeplichtige van het patriarchaat" te zijn. Nieuw „puritanisme" dient „de belangen van de vijanden van de seksuele vrijheid", zoals „religieuze extremisten", denken ze.
Anderzijds zou #MeToo volgens critici aangevoerd worden door ‘mannenhatende vrouwen die zich keren tegen erotiek en seks’. Zo is te lezen in onderstaand fragment. Hierbij is de evaluatieve term
gebruikt in een generiek citaat. Er wordt geen specifieke bron geciteerd, maar er wordt verteld wat er in het algemeen gezegd wordt: ‘werd afgedaan als…’ Vervolgens gaat de journalist verder dat dit zeker niet is waar #MeToo om gaat.
[Citaat; generiek]
#MeToo bestond nog maar half of het werd al afgedaan als een preutse samenzwering, aangevoerd door mannenhatende vrouwen die zich keren tegen erotiek en seks. God verhoede. Daar gaat het niet om. #MeToo is juist vóór erotiek, maar wel naar de zin van beide partijen. Wie zegt dat #MeToo preuts is, is een erotisch onbenul. Trouw
In Trouw werden acht evaluatieve verwijzingen gevonden naar de voorstanders van #MeToo. Deze acht evaluatieve verwijzingen werden allemaal geclassificeerd als citaat.
Verwijzing naar slachtoffers van seksueel geweld
De meeste gevonden evaluatieve termen verwijzen naar slachtoffers van seksueel geweld. In de meeste gevallen gaat het hierbij om een verwijzing naar een specifiek persoon. Onderstaand fragment gaat over Jian Ghomeshi, een Canadese muzikant, schrijver en ex-radio-dj, die door tientallen vrouwen werd beschuldigd van aanranding. In de rechtbank werd hij veroordeeld voor vier van deze gevallen van seksueel geweld. Ian Buruma, de toenmalig hoofdredacteur van literair tijdschrift The New York Review of Books, plaatste een essay van Ghomeshi. Ghomeshi schreef hierin hoe hij zijn baan en vrienden verloor nadat ‘een aantal vrouwen’ hem had beschuldigd van seksueel geweld. In onderstaand fragment is in het geel te zien dat hij ex-geliefdes die over hun ervaringen met seksueel geweld vertelden afdeed als ‘roddelaarsters’. Het gaat hierbij niet om woorden van de journalist zelf, maar om woorden van Ghomeshi. Tevens gaat het om een specifieke verwijzing naar de slachtoffers van seksueel geweld.
[Citaat; specifiek]
Ghomeshi's stuk was net iets té genuanceerd. Had Buruma eerst even gegoogled, dan was hij erachter gekomen dat 'een aantal vrouwen' meer dan 20 vrouwen betrof. Ghomeshi noemde twee beschuldigingen van aanranding, het waren er zeven (slaan en verwurgen tijdens seks). Hij noemde wel een schikking, maar niet dat hij de vrouw - zijn collega - drie jaar lang seksueel had geïntimideerd. Ex-geliefdes die buiten de rechtszaal over veel grovere gewelddaden vertelden, leek hij af te doen als roddelaarsters.
Ook in onderstaand fragment wordt er in een citaat evaluatief naar een specifiek slachtoffer van seksueel geweld verwezen. In dit geval gaat het om Jimmy Bennett, die actrice Asia Argento beschuldigde van seksueel geweld. Haar vriendin Rosanna Arquette kwam tot haar verdediging en noemde Bennett een ‘afperser’. Het gaat hierbij dus niet om een evaluatieve term van de journalist zelf.
[Citaat; specifiek]
Ook Weinstein-slachtoffer Rosanna Arquette schiet haar goede vriendin Asia te hulp. Volgens haar zit Weinstein achter de beschuldiging: 'Het monster doet het weer!' twittert ze. Rosanna denkt dat dit een poging is om Asia, een belangrijke getuige in het komende proces, te beschadigen. Volgens haar is Jimmy Bennett een afperser. Op zich geen gekke gedachte. Het gaat financieel al jaren niet goed met Jimmy. Hij sleepte zijn moeder en stiefvader in 2014 voor de rechter omdat ze hem 1,5 miljoen schuldig zouden zijn uit de tijd dat hij succesvol was als kindsterretje. Op Twitter vraagt iemand aan Rosanna: 'Was het credo van de #metoo-beweging niet: Geloof altijd het slachtoffer?' Maar ja, wie is eigenlijk het slachtoffer?
In bovenstaande twee fragmenten werden twee specifieke bronnen geciteerd. In onderstaand fragment is er sprake van een generiek citaat. Het gaat hierbij om de zaak van Tanushree Dutta, een voormalig Bollywoodster. Er wordt naar haar verwezen met de evaluatieve term ‘onprofessionele diva’. Dit zijn niet de woorden van de journalist zelf. Hij benoemt dat de media haar zo weg hebben gezet. Omdat hij spreekt van media in het algemeen, is dit geclassificeerd als een generiek citaat.
[Citaat; specifiek]
De voormalig actrice Tanushree Dutta vertelde een paar weken geleden in een interview over een incident in 2008. Een acteur zou haar tot allerlei ongepaste danspasjes hebben proberen te dwingen, terwijl die niet in het script stonden. Toen Dutta, een ster in het Indiase filmwalhalla Bollywood, weigerde mee te werken, was haar carrière voorbij. De media zetten haar weg als onprofessionele diva en de regisseur stuurde zelfs een knokploeg op haar af die de ruiten van haar auto insloeg toen ze van de set wilde wegrijden.
Tot slot wordt er één keer generiek naar slachtoffers van seksueel geweld verwezen. Het gaat hierin om de evaluatieve term ‘aanstelster’. In dit geval wordt er juist gezegd dat een slachtoffer van seksueel geweld ‘niet langer als aanstelster’ wordt weggezet. Dit wijkt af van de vorige fragmenten, omdat in die fragmenten het slachtoffer van seksueel geweld wel degelijk als iets negatiefs werd weggezet.
[Citaat; generiek]
De hashtag is geen hype gebleken, zegt socioloog Jolande Withuis. "Het was een sociale beweging die een blijvende verschuiving tot stand heeft gebracht in de machtsverhouding tussen mannen en vrouwen." Het is volgens haar tot machtige mannen doorgedrongen dat de tijd dat ze zich alles konden veroorloven voorbij is. "Mannen weten: dit kan zomaar openbaar worden gemaakt en dan wordt niet langer het slachtoffer als aanstelster weggezet. Dan wordt de dader bestraft, of dat nu juridisch is of via openbare afkeuring."
Verwijzingen naar #MeToo-voorstanders
Ook in Trouw werd er een verwijzing naar de voorstanders van #MeToo gevonden. In dit geval wordt er naar deze voorstanders verwezen met de evaluatieve term ‘radicale feministen’. Deze term is gevonden in een citaat. Het gaat hierbij niet om een specifieke verwijzing, maar de term wordt gebruikt om in het algemeen naar de voorstanders van #MeToo te verwijzen.
[Citaat; generiek]
Ouders die genante dingen op sociale media zetten, daar kunnen de meeste kinderen over meepraten. Maar de moeder van de Amerikaanse student Pieter Hanson maakte het wel erg bont. "Dit is mijn zoon", schreef ze op Twitter bij een foto van Hanson in zijn marine-uniform. "Hij gaat niet op dates met vrouwen door het huidige klimaat van valse seksuele beschuldigingen door radicale feministen met een agenda."
Tot slot wordt er in onderstaand fragment ingegaan op de ongelijke seksuele verhoudingen tussen man en vrouw. Hierin wordt het beeld geschetst van ‘een man die veel seks heeft is heldhaftig’ en ‘een vrouw die veel seks heeft is een slet’. Door deze twee verwijzingen tussen aanhalingstekens te plaatsen, laat de journalist zien dat dit niet zijn eigen woorden zijn. Het gaat hierbij dus om een citaat. Tevens gaat het om een generieke verwijzing. Hij verwijst in het algemeen naar vrouwen die veel seks hebben.
[Citaat; generiek]
Tegelijk wil ik niet meegaan in de sfeer dat 'alle vrouwen' slachtoffer zijn en 'alle mannen' daders. Zo zwart-wit is het niet. Het gaat over iets dat in onze
samenleving zit. Ook vrouwen beoordelen elkaar vaak op uiterlijk. Of neem het beeld van 'een man die veel seks heeft is heldhaftig en een vrouw die veel seks heeft een slet'. Vrouwen houden dat soort beelden ook zelf in stand."
De Volkskrant
In de Volkskrant werden drie evaluatieve verwijzingen gevonden. Deze zijn allemaal gevonden in een enkel artikel. Dit artikel gaat over seksueel geweld in de voetbalwereld. Hierin wordt er evaluatief verwezen naar vrouwen die voetballers beschuldigen van seksueel geweld. Dit wordt echter niet zo expliciet in de tekst gezegd. In de tekst staat dat een ontmoeting tussen de voetballers en de vrouwen uit kan lopen op seksuele handelingen. Hierbij kan het gebeuren dat de laatste partij dit toch niet had gewild. Zo legt Bram Bakker, die profvoetballers begeleidt, uit. Hierbij verwijst hij naar deze vrouwen met de woorden ‘golddiggers’ en ‘gelukszoekers’. Het zijn dus niet woorden van de journalist zelf, maar hij citeert Bakker.
[1. Citaat; generiek] [2. Citaat; generiek] [3. Citaat; generiek]
Bram Bakker, die ook profs voor de bekende zaakwaarnemer Mino Raiola begeleidt: 'Het is een schimmig gebied. Enerzijds zijn veel vrouwen uit op de aandacht van voetballers. Er valt wat te halen voor de dames. Rond voetballers hangen veel gelukszoekers of golddiggers, terwijl er dan al een voorselectie is geweest: vrouwen die profs bewust opzoeken en zij die dat niet doen. Na een ontmoeting volgen eventueel seksuele handelingen, waarbij het kan uitdraaien op: ik ben geil, dus ik wil. Terwijl de