Geformuleerde kriteria

In hierdie hoofstuk word die volgende vrae as kriteria gebruik om sleutelbegrippe en perspektiewe in die Ou en Nuwe Testament te ontleed. Hierdie vrae bevestig die verweefdheid tussen woord- en daadverkondiging:

 Wie is God?

 Waarom het God die aarde geskep?

 Waarom het Christus vlees geword, gesterf en uit die dood opgestaan?  Waarom is die Heilige Gees na die wêreld gestuur?

 Wat is God se doel met die kerk in die wêreld met die oog op die toekoms? (Die toekoms, of eskatologie, kan ook as sesde kriterium gebruik word, hoewel dit dikwels saam met die kerk se bediening val. Hierdie twee aspekte is onderskeie, maar nie geskei nie.)

Ná w u ’n b yw n gegee word van integrale woord- n b n n u ʼn

missio Dei-perspektief. Daarna sal twee praktiese voorbeelde van integrale sending ondersoek

word in die Miga-verklaring en die Lausanne-verklaring. Dit word gevolg deur slotsomme oor die navorsingsvraag.

2.5 Woordstudie

2.5.1 Woord – , λόγος, ῥῆμα

’n W u “w ” n n m n n W n n n m m daadverkondiging verweef is. Woord sluit daad nie uit nie. רָּבָּד n λόγος n b m “w ”, m m “ ” word (Pop, 1984:581).

Kalland (1980:179-180) wys op die kernfeit: Die herhaaldelike gebruik van רָּבָּד in die Ou Testament toon aan dat God spreek, maar dat dit gevolge het en iets uitwerk. Hy wat woorde uiter (רָּבָּד), handel ook daarvolgens (Pop, 1984:579). w m b n “

grasp the word is to grasp the thought. But the word is also dynamic. It is filled with a power w by w bu w n n n n y u n” ( , 1985:508). “W ” n Byb u u b n u n y . ’n b , m ’n n m u w n n y .

God: Hy maak Homself bekend deur sy רָּב ָּד, deurdat Hy Hom laat geld en sy Goddelike krag laat ervaar. Dit is nie net aan Israel gerig nie maar ook aan die nasies van die wêreld (Jer. 31:10; Eseg. 36:4) wat uiteindelik na God toe sal stroom om die God van Jakob se woord te hoor (Mig. 4:1-2) en te sing oor wat hulle gehoor en gesien het (Eks. 20:18). Selfs die dowes sal hoor, die blindes sal sien, mense sal bly wees oor die Here en die arm mense juig oor die heilige God van Israel (Jes. 29:18-19).

Deur sy רָּבָּד is God self aanwesig, omdat Hyself sy רָּבָּד is en Hom uit die verborgenheid openbaar in daardie dinge wat Hy tot stand bring (Pop, 1984:579-580). Die Here se Woord het effek en is werksaam volgens sy wil en beskikking (1 Kon. 13:26). God sê vir Jesaja dat sy רָּבָּד sal doen wat Hy ged n w n n n b n . H ’n u b n u n G w spreek en die konkrete uitwerking daarvan (Kalland, 1980:180). Pop (1984:581) maak dit duidelik dat die Woord God se hemelse kreatiewe krag is wat op aarde werk. Hierdie verankering van die Woord in God self, is noodsaaklik om die eenheid van Woord en daad in sending te verstaan.

Skepping en mens: God het die hemel en die aarde geskep deur te spreek (Gen.1:3, Ps. 33:6;

Joh. 1:3), waarvolgens die Semitiese gelykwaardigheid van woord as spraak en woord as feit of aksie aangetoon word (Myers, 1987). Die wêreld het sy ontstaan in die kreatiewe Goddelike woord (Procksch,1985). Volgens Myers (1987) sluit Paulus in Romeine 10:17-18 by hierdie tema as oeroue prediking aan. Die uitgesproke Woord werk geloof in die hand. Volgens Pop (1980:580) is die uitgesproke woord asook die gebeurtenis en die uitwerking daarvan vir die Israeliet één. Pop beskou dit as een lewendige geheel en toon dit aan met die woord רָּבָּד: “E n woord moet de zaak niet alleen naar iemand toedragen, maar het moet dat ook zó doen, dat de hoorder erop aan kan, dat de zaak is zoals hij er in het woord uitziet; woord en zaak moeten elkaar dekken. Hij zal dan ook op het ware woord amen zegg n” ( u . 27:15 . .; Num. 5:22; sien ook Pop, 1984:580).

Jesus Christus: Pop (1984:582) toon aan hoe Jesus se woorde en dade één geheel vorm.

Jesus se woord is heils- en oordeelswoord ineen. Hierdie woorde bring in Homself die krag van die heil én gerig na vore. Deur daardie woord genees Jesus siekes, roep Hy sy dissipels, oordeel Hy die ongelowiges en skep die toekoms. Sy woorde, maar ook sy wonders wek ontsag. Jesus Christus self, in die eenheid van sy Persoon en werk, is hierdie Woord (Kittel,

1985; Louw & Nida, 1996; Pop, 1984:585). Myers (1987) verstaan die daad van Jesus se vleeswording as die bekendmaking van God se hoogste Woord. Volgens die getuienis van Johannes 1 en Hebreërs 1 is Hy die personifikasie van God se Woord deur wie alles wat bestaan n n (L uw & N , 1996:33, 100). ʼn M n n m u J u C u n n n w n : “H w , w , n n n w w ” (K , 1985). w n n logies nie, maar deurgaans relasioneel en persoonlik, aldus Medema (2011:56). Die rede is dat die waarheid na die mens gekom het in Immanuel wat vlees geword het. Die woord wat tot die mens gerig word, is dus die Woord self en self God.

Heilige Gees: Deur die werking van die Heilige Gees het die W n G ’n n m

(1 Kor. 1:18) wat konkrete dinge teweegbring en aan die gang sit. Volgens Louw & Nida (1996:33, 98) wy λόγος n ῥῆμα n n n u n mmun evangelieboodskap en verder op die inhoud wat oor Jesus Christus gepreek word (Louw & Nida, 1996:417). Kittel, 1985) gaan verder deur (met verwysing na Ef. 1:13) daarop te wys dat die Heilige Gees diegene verseël wat sy woord aanvaar. Die Heilige Gees is onlosmaaklik verbind aan die proses waar Woord en daad geïntegreer word.

Kerk: In die Nuwe Testament vorm Christene saam die kerk as diegene wat met hulle volle

lewe antwoord gee op die woord van verlossing (Pop, 1984:582) en tegelyk draers van die w w u w G n w m (1 . 4:11). “w ” u deurgaans, maar nie slegs nie, verbale getuienis en verkondiging oor Jesus Christus in. b w n u , n n n n , w n w n n ’n konsep nie (Kittel, 1985). Lewe sluit gebeurtenisse en dade in en dien as rekenskap van dinge wat ontvang of gedoen is (Matt.12:36; 18:16; Hand. 8:21; Fil. 4:17; 1 Pet. 3:15; sien ook Louw & Nida, 1996:162). Wanneer God sy Woord deur mense spreek, het dit die uitwerking dat dit m n “ w b n ” (J . 1:18). u n “ n w , w n u n , n n (J m. 1:22)” (K , 1985). V n ’n missio Dei-perspektief bring die kerk die Woord van God hoorbaar in woorde en sigbaar in dade na alle volke toe. Gelowiges se heilige lewe en optrede het ook die duidelike doel om met hulle eerbare leefwyse die agting van die mense buite d m n w n (1 T . 4:12; πρὸς τοὺς ἔξω b n n “ n w ” – Greeven, 1964:576; Louw & Nida, 1996:122).

Slotsom: Die verbale getuienis en verkondiging van die Woord sluit daadgetuienis nie uit nie,

maar kry dit juis aan die gang. Sodoende word Woord en daad saam getuienis van God se n w m n m m. b n n nn n u n “ n n n, w n n w n, w n z w z jn één” ( , 1984:582). ’n m n w met hart, mond én hande (Deut. 30:11-14; Rom. 10:8-10) rekenskap en getuienis gee van God

se Woord. Dit is in ooreenstemming met die Openbaring aan Johannes waar die profetiese woord van God en die getuienis (getuienis gee van God se Woord) volle praktiese werklikheid in die n n J u C u w . “R n w , w n u n , n n ” (Kittel, 1985; Hy beliggaam die logos tou theou.

Die Woord moet vertel én gewys word om God en sy genade in en deur Jesus Christus deur die werking van die Heilige Gees bekend te stel. Daarom staan die integrale eenheid van Woord en daad voorop in die missiologie.

2.5.2 e n , εὐλογέω, μακάριος

Gesien uit ’n missio Dei-perspektief bied die seën van die Here ’n onmisbare perspektief op die u n u n W n . In Byb w ʼn n w b u m seën van die Here aan te dui: ך ַרְּב en εὐλογέω n μακάριος. In w ’n n n die betekenisnuanses gemaak en nie elke woord afsonderlik bespreek nie, weens die beperkte ruimte.

S ën n Ou n Nuw T m n ’n én m ë n . u volgens Wessel (1986:144) op die geestelike vrug wat die evangelie gebring het (Rom. 15:29; Ef. 1:3) asook oor die algemeen op die materiële seëninge (Heb. 6:7; 12:17; 2 Kor. 9:5; sien ook Manser, 1999). Daarby word aan iemand goedheid en guns verleen (Myers, 1987). m n n m u , , u b n ’n n w (Oswald, 1980:132). Louw en Nida (1996) wys op die inhoudelike voordele van die daad van die seën met die doel dat die ontvanger spesifiek baat daarby vind en dat dit meestal met bepaalde bonatuurlike faktore gepaardgaan. Beyer (1985) wys op die aktiewe oordrag van hierdie seën deur dade én woorde om só aanvaarding en aanmoediging aan die ontvanger te m n u n w n ʼn m b vorder word (Beyer, 1985; Thomas, 1998).

God: Woord en daad is veranker in God wat self seën is en dit gee of wegneem. Omdat net Hy

God is, kom alles uit sy hand: dood en lewe, siekte en gesondheid. Die Vrymagtige alleen gee ware vryheid.

God se aanwesigheid bring seën oor die skepping en vir die mens wat, sonder God se seën, tevergeefs werk (Ps. 37:22; Spr. 22:10; sien ook Beyer, 1985; Oswald, 1980:132). Aangesien God as Persoon werksaam is, dui sy seën konkreet aan dat Hy vryheid en genade gee, omdat Hy die mag het om te seën (Beyer, 1985; Paschall & Hobbs, 1972). God stel Hom bekend as die soewereine God van die heelal teenoor die heidense afgode, deur heil sowel as onheil te b n , u n m um 32:39 by b u : “B : E , Ek is die Here!

Naas My is daar geen ander God nie. Ek maak dood en Ek gee lewe. Ek maak siek en Ek maak gesond. Uit my mag word niemand bevry nie.”

Hy gee sy Goddelike guns, met die gevolg dat die verbale ’n b n voordeel tot stand bring (Louw & Nida, 1996). So is die hoëpriesterlike seën bedoel om biddend God se aanwesigheid, genade en versorgende krag te vra oor die geestelike en fisiese lewens van die volk (Oswald, 1980:132).

Seën is ook uit die mens op God gerig as adorasie en toon aan dat iemand in aanbidding kniel om God te seën (1 Kon. 8:54; 1 Kon. 18:42; Esra 9:5; sien ook Carpenter & Comfort, 2000; Beyer, 1985; Strong, 2009). Woord en daad bedien die seënende God integraal aan die mens.

Skepping en mens: Wright (2011:221) toon duidelik aan dat seën sterk aan die skepping

verbind word en aan die goeie gawes wat God sy kinders skenk om daarvan te geniet: , u b , ’n n w , n u . b n m n b nn konteks van gesonde verhoudings met God en hulle medemens mag geniet. Die seën van die Here word in die Bybel steeds verbind met gehoorsaamheid aan en vertroue op God en sy wette (Beyer, 1985). Deur die ontvangde seën eer en verheerlik die gelowige vir God (Beyer, 1985).

Die bedoeling is dat die meerdere een die mindere een; die groter een die kleiner een seën, soos vader na seun en koning na onderdaan (Oswald, 1980:132). Hierby kan gevoeg word: ryk na arm, sterk na swak, gesond na siek ... terwyl die lys só uitgebrei kan word. Die hooffunksie w m n m n ’n , w n n w n . ën b u m n b n nn n n w w w ’n oorvloedige en doeltreffende lewe moontlik maak (Oswald, 1980:132).

Die breë toepassingsveld van seën sluit volgens Achtemeier et al. (1985) onderwerpe in soos w n , n , ʼn n w , u b n ’n y n . u ën n vloek te stel, maak Achtemeier et al. (1985) die bedoeling duideliker: vloek is alles wat tot die dood lei – siekte, kinderloosheid of natuur- en erge rampe soos droogte, hongersnood en oorlog.

Carpenter en Comfort (2000) wys daarop dat die Here die Israeliete geseën het met reën, , u , w , n n “m ny n ”. m 67 m u God se volk sy seën ontvang met d m u b u ʼn ën n n w , sodat die hele aarde God sal eer en vrees.

Met verwysing na Jeremia 29:7, toon Wright (2011:99-100, 221) ook aan dat Israel nie net seën n n n . Hu m ’n ën w , u n hulle vyande in ballingskap. Deur die welvaart van die stad te soek en vir die inwoners te bid, was Israel nie net God se b un n , m ’n n um n n G b n Ab m n m geseën sou word (Gen. 12:1-3). God se seën het vir Israel geestelike en praktiese hoop vir die toekoms ingehou. Tog was dit tegelyk ook Israel se opdrag om met woorde en dade God se seën in hulle konteks sigbaar te laat word.

Jesus Christus: Wanneer God sy kinders in Jesus Christus seën, verwys dit oorweldigend na

die kenmerkende vreugde wat in die mens toeneem vanweë Christus se verlossingswerk in die koms van die koninkryk van God (Beyer, 1985; Carpenter & Comfort, 2000; Hauck, 1985). Christus het naamlik gekom sodat sy kudde lewe kan hê, en dit in oorvloed (Joh. 10:10). Die b “ w w ” (G : ζωὴν αἰώνιον – Bultmann, 1964; Sasse, 1972:207) dui nie net op w ná n , m ʼn n w n w w n u m n w wanneer so iemand werklik in Christus glo (Joh. 5:24; 6:47:20:21). Die ware lewe en dit in u n w ʼn b m w n by w m (sien Jer. 17:8), stormwinde kan weerstaan en drink uit die lewensbron. Dít is die lewe in oorvloed waarna Jesus volgens Johannes 10:10 verwys.

Die eenheid tussen hart, mond en hande, word ook duidelik wanneer martelare vanweë hulle geloofsgetuienis oor Jesus Christus geseënd genoem word (Matt. 5:10; sien ook Hauck, 1985). Jesus Christus is die inkarnasie van God se seën wat Hy oor die mens uitstort met die oog op die nuwe hemel en die nuwe aarde. Christus beliggaam en bedien God se seën deur sy soenoffer en instrumenteel deur gelowiges wat dit verkondig en bedien met die oog op die ewige oorwinning. In God se seën is die onlosmaaklike band tussen Woord en daad in Christus beliggaam.

Heilige Gees: Die seën van die Heilige Gees is wesenlik, onlosmaaklik en integraal verbonde

aan die uitdra van die evangelie met hart, mond en hande. Wright (2011:189) verbind Jesus se sendingopdrag, hemelvaart en die uitstorting van die Heilige Gees, aan God se belofte aan Abraham om alle volke tot seën te wees as deel van die missio Dei. Só vervul die Heilige Gees ’n u n u n G ën n . M wy n na Psalm 104:29-30, is die Gees van God die Geheim wat die skepping tot lewe bring (Van den Brink & Van der Kooi, 2012:447) – die eenheid tussen Woord en daad. In die seën van Jakob en Esau volgens Genesis 27, lê Gees, lewe en seën in direkte verhouding met mekaar. Volgens Van den Brink en Van der Kooi (2012:448) is seën veral in die Ou Testament van lewensbelang, omdat dit verband hou met groei, bloei, voortgang, nakomelingskap, vitaliteit en krag. Vloek is

die keersy hiervan wanneer die lewe stagneer en daar geen vooruitgang is in oeste nie, geen kinders verwek word nie en daar gebrek aan gesondheid is (Frettlöh, 1999:55-57). Die Heilige Gees is onontbeerlik in die verbinding tussen Woord en daad, omdat Hy die skepping tot lewe bring.

Daarom word God se seën ook in die Naam van die Heilige Gees uitgespreek (Matt. 28:19; 2 Kor. 13:13), omdat Jesus leer dat die Heilige Gees Hom sal verheerlik deur Hom te verkondig (Joh. 16:14). Dit beteken dat die Heilige Gees die mens nadruklik rig op die oorwinning van Jesus Christus oor die sonde en oor Satan, deur sy lyding, kruis en opstanding. Gevolglik kan mense die oorwinning nou reeds as voorsmaak proe. Die Heilige Gees lei die mens om die werklikheid van die liefde van Christus te ervaar, maar om sodoende tegelyk met Woord en daad ’n n n G n n m n n ’n b w w . S n ën n H G n Hy w n u ’n u n van God se toekomstige heerlikheid gee.

Die gevolg is dat dié wat dit ervaar self hierdie ontferming na die gebroke wêreld begin uitdra (R m. 8:23). ën n H G ’n w b n m n G toekoms wat die mens self in beweging bring om integraal vir ander tot seën te wees. Die holistiese gevolg hiervan word ook duidelik daarin dat die skepping in geheel verlangend saam sug na die volle openbaring van die gelowiges se volle heil in Christus.

G n m m w ʼn u w m , m n n n n G ën u n ʼn m w n n u.

Kerk: In missio Dei- ’n w n n n by die deurgee van

die seën. Die mees onderskeidende en kenmerkende manier waarop lede van die kerk uitdrukking gee aan hulle geloof is om die Here te seën deur Hom hoorbaar en sigbaar met “ n m n n n ” y n ( . 103:1; 134:1-2; sien ook Beyer, 1971:758; Manser, 1999).

Oswald (1980:133) wys daarop dat mense die seën wat hulle van die Here ontvang moet deurgee. So seën mense mekaar deur besittings en gesag aan mekaar toe te ken, deur mekaar die beste toe te wens of tot God vir die ander een se welsyn te bid (Gen. 27; 48:9, 15, 20; 24:60; 31:55; 1 Sam. 2:20; Hand. 2:42-47; sien ook Easton, 1996; Myers, 1987). Hieruit blyk duidelik dat God sy kinders seën met die bedoeling om dit hoorbaar, sigbaar en voelbaar aan die medemens deur te gee. Daarom is Carpenter en Comfort (2000) se standpunt te eng, wanneer hulle met verwysing na Efesiërs 1:3 stel dat seën nie fisies is nie, maar slegs geestelik

. S ën , m ’n u w n n m m n én m God te loof en groot te maak.

Die omvattende eskatologiese impak van God se seën kom dikwels in die profetiese geskrifte n . J j ’n y n u w nn G ën n m ’n m nie, maar huidige werklikheid sou wees (Jes. 19:23-24; Jes. 61:4-11). Die seëninge van die koninkryk van die hemele word beloof aan mense in spesifieke omstandighede, soos die armes, die hongeriges, die treurendes of dié wat gehaat word (Beyer, 1985; Hauck, 1985). Daar is diegene wat nou reeds die koms van die koninkryk as seën ervaar (Matt. 13:16-17). Die strekking van die saligsprekings in die Nuwe Testament is nie tot die toekoms beperk of net as toekomstige troos bedoel nie. Hauck, (1985) wys tereg daarop dat lede van die kerk byvoorbeeld uiters prakties met die seën van die Here te maak kry wanneer hulle uit onvoorwaardelike liefde geld insamel vir die gemeente in Jerusalem en Paulus hierdie praktiese ’n “ n ” noem. In ooreenstemming hiermee benadruk Schaff dat die lewe op geen manier geseënd kan wees, wanneer dit van die ewige lewe losgemaak word nie (1887:173). Die seën van die ewige lewe bied reeds in hierdie lewe sodanige troos en perspektief dat die kerk nou reeds daardie perspektief geestelik, fisies en materieel uitleef tot troos van dié wat ly. Die priesterlike seën van die Here dien hierin as tegelyk indikatief, imperatief en belofte. Henry (1996) verwys na die priesters se taak volgens die hoëpriesterlike seën in Numeri 6:24-27 om God se mond na die volk te wees en hulle te onderrig, bevele te gee en te seën. Wie die wet ontvang en uitleef, sal ook die seën ontvang. Wanneer 1 Petrus 2:9 na die gelowige as priester verwys, kan met reg afgelei word dat die kerk as priestervolk van God die taak het om alle volke te onderrig, te beveel, te seën en tot seën te wees – met hart, mond en met hande (Matt. 28:18-20). Die praktiese belofte van die seën blyk uit Openbaring dat die ewige wêreld van die laaste tye lofprysing en verheerliking sal insluit van Hom wat op die troon sit, en aan die Lam (Beyer, 1985). Só sal die uitverkorenes God ewig seën!

Slotsom: Die seën van die Here strek van voor die skepping tot in die toekomstige bedeling. Dit

is bedoel vir beide die geestelike en fisiese lewe van die gelowige om alles wat in de hemel en op die aarde is (insluitend die uitverkorenes as kinders van God), onberispelik voor Hom te stel en met Hom te verenig (Ef. 1:3-5, 10). m w n n u ʼn m n w w n , m n n m n . Byb n m “ u ” “ ” (R m. 8:23; 2 K . 1:22; 2 Kor. 5:22) van hierdie ewige seën. Die kerk is God se instrument om in sy Naam hierdie seën na mense uit te dra en só vir hulle tot seën te wees (Matt. 25:34-46). In die Nuwe Testament gee die kerk hieraan vorm deur die verkondiging van die evangelie.

2.5.3 Godsvrug – εὐσέβεια

Godsvrug – ook vertaal met godsaligheid (OAV 1 Tim. 6:11) of toewyding aan God (1983 NAV), n u n ’n w m G m , m n n n nu ’n missio Dei- perspektief. In sy kommentaar op 1 Timoteus stel Calvyn (1964:244) dat godsvrug, die begin, die middel en einde uitmaak van die Christelike lewe in geheel. Waar ware godsvrug in iemand se lewe tot uiting kom, ontbreek niks meer nie.

Godsvrug word ook vertaal met goeie werke (1 Tim. 2:10), toewyding (1 Tim. 4:8) of deug (F . 4:8). w n w w ʼn w n w n n G n m nm w u εὐσέβεια (2 . 3:11). u ’n n n , n , toewyding en oorgawe aan God self. Só lê God op die totale lewe van ʼn w b n ’n m m n u n u w “ u b n u ” weerspieël (Buys, 2012b:58; Louw & Nida, 1996).

God: Godsvrug dui op eer vir God as die Skepper en Verlosser van die mens wat aktiewe

gehoorsaamheid aan sy geopenbaarde wil vra asook persoonlike toewyding wat meer as lippediens behels, en vrees of bewondering oorstyg (Spr. 1:7; Jes. 11:2; 33:6; Luk. 2:25; sien ook Foerster, 1964; Peterson, 1996:422). Strong (2003) beskryf dit as respek vir God wat iemand se volledige manier van lewe beïnvloed.

Godsvrug sonder God as Bron is leë moralisme. Godsvrug het in alle opsigte groot waarde (1 Tim. 3:8), maar inhoudlose skyngodsvrug weerspieël nie werklik die krag van egte liefde vir God en die naa n (2 T m. 3:5). G u w n (πίστις) b , w n Christus, word deur die Heilige Gees bemagtig (Gal. 5:22,23) en geskied elke dag om God te eer (Foerster, 1964).

Skepping en mens: God het die mens geskep, in staat gestel en beveel om vrugbaar te wees

deur die aarde te bewerk, bewoon en onderhou. As beelddraer van God is die mens op aarde geplaas om vir God vrug te dra (Gen. 1:26, 28). Openbaring eindig met dieselfde perspektief dat die uitverkorenes in die nuwe hemel en die nuwe aarde vrug sal dra (Op. 22:1-5). In hierdie lig stel Foerster (1964) dit dat godsvrug op respek vir die Goddelike geskape orde dui en m n b ʼn n u n wy n . ’n n m n n .

Hierteenoor is die gevaar van die Gnostisisme duidelik wat in wese asketisme verkondig en dat die skepping sleg en boos is. Foerster (1964) vermoed dat hierdie beskouings ontstaan het uit