Geïnterviewde personen

Om een breed beeld te kunnen geven van de mening van privéverzamelaars werd in totaal met elf personen gesproken. Naast acht verzamelaars komt ook een museumdirecteur, kunstbeursdirecteur en een onderzoekster aan het woord. Drie verzamelaars wensten anoniem te blijven. Deze krijgen de naam anonieme verzamelaar 1, 2 of 3. Op volgorde van datum is er gesproken met: Otto Schaap, Carla en Hugo Brown, anonieme verzamelaar #1, Pieter Sanders, anonieme verzamelaar #2, Joop van Caldenborgh, Renée Steenbergen, Martijn Sanders, Fons Hof, anonieme verzamelaar #3 en tot slot een gesprek met museumdirecteur Benno Tempel. Behalve de derde anonieme verzamelaar die telefonisch werd geïnterviewd zijn alle gesprekken gevoerd in de vorm van een persoonlijk interview. Vooraf werden vragen voorbereid en deze vragenlijst is toegevoegd als bijlage.

De keuze van het onderwerp privéverzamelaars van moderne en hedendaagse kunst is ontstaan vanuit eigen interesse. Verzamelaar Otto Schaap kende ik door de tentoonstelling van zijn collectie in het Stedelijk Museum Schiedam in 2008. Bij de Caldic Collectie van Van Caldenborgh heb ik een half jaar stage gelopen. Daarnaast heb ik in overleg met Fons Hof (directeur Art Rotterdam) een aantal verzamelaars uit zijn netwerk gekozen. Na een aantal gesprekken, vooral na het gesprek met Carla en Hugo Brown, kwam telkens de naam van museumdirecteur Benno Tempel naar voren, als belangrijke referentie om de relatie verzamelaar / museum verder uit te diepen. Via de familie Brown heb ik Benno Tempel bereid gevonden om een interview te geven.

De geïnterviewde verzamelaars zijn allemaal welvarend te noemen. Sommigen hebben hun vermogen verkregen door een erfenis, maar de meeste hebben als ondernemer hun eigen bedrijf opgezet en zo hun vermogen kunnen opbouwen. Dit schets gelijktijdig een deel van het profiel van de verzamelaars met wie is gesproken. Vanzelfsprekend zijn er veel meer karakteristieken te geven van verzamelaars: jong, oud, man, vrouw, rijk, arm etc. De selectie van deze scriptie beslaat mannen en echtparen. Bij de echtparen staat er soms maar één persoon genoemd, omdat alleen met deze persoon werd gesproken. Het zal in werkelijkheid vaak zo zijn dat de echtparen in samenspraak verzamelen. Zoals bijvoorbeeld het geval is bij beide heren Sanders. Gelukkig zijn hierdoor ook vrouwen aanwezig in de gesprekken, al voeren mannen duidelijk de boventoon. - Otto Schaap verzamelt moderne, hedendaagse en Afrikaanse kunst. Hij is een neef van de bekende “kunstfamilie” Sanders en kwam daar vroeger veel over de vloer, waardoor zijn eerste ervaring met kunst een feit werd. ‘Eigenlijk heeft het schilderij Guernica van Picasso mijn belangstelling voor hedendaagse kunst gewekt, toen ik dat schilderij voor het eerst in het Stedelijk Museum in Amsterdam zag in het begin van de jaren vijftig. Dat werk stond en staat sinds die eerste kennismaking op mijn netvlies gebrand en heeft een diepe indruk op mij gemaakt. Maar dat geldt zeker ook voor de collectie van de ouders van Pieter en Martijn Sanders, Ida en Piet Sanders uit Schiedam waar ik destijds veel over de vloer kwam.’ 114

Bovendien was de kunstcollectie van het CLB, tegenwoordig Sanquin CLB waar Schaap dertig jaar werkte een grote stimulans voor hem om zelf te gaan verzamelen. Dat kwam ook door de goede contacten met de grondlegger van deze collectie, professor Dr. Joghem van Loghem115

- Carla en Hugo Brown, hun verzameling wordt ook wel omschreven als ‘COBRA to Contemporary’. Waarbij de oorsprong van de collectie ligt bij het verzamelde werk van COBRA- kunstenaars. Later zijn ze meer hedendaagse kunst gaan verzamelen. Hun collectie is erg breed en kent naast COBRA bijvoorbeeld ook werken van Andy Warhol, Joep van Lieshout en Thomas Hirschhorn.

- Anonieme verzamelaar #1, heeft een brede collectie opgebouwd. Begonnen met het verzamelen van moderne kunst en toen deze erg prijzig werd is er overgestapt op hedendaagse kunst. Dit is onbewust een hele goede keuze geweest, omdat deze kunststroming een “gemis” opvulde in de collectie, welke bij moderne kunst niet aanwezig was. Hedendaagse kunst wordt gemaakt door kunstenaars die nog in leven zijn, zodoende kunnen de kunstenaars een bijdrage leveren in de motivatie om werk te kopen. Ze leggen uit waarom ze bepaald werk maken, een aanvulling op

114

Schaap, O. Persoonlijk interview. 1 mei 2013

kunst welke bij moderne of klassieke kunst niet aanwezig is door het overlijden van de maker. Een belangrijk aspect voor deze verzamelaar is dat hij de werken van zijn collectie zoveel als mogelijk wil delen met zoveel mogelijk mensen. Educatie en zichtbaarheid zijn voor deze verzamelaar dan ook speerpunten.

- Pieter Sanders is een zoon van Piet en Ida Sanders, een verzamelaars echtpaar. Zijn vrouw is lid van de Art Table en tevens één van de oprichters van de Nederlandse tak van deze Amerikaanse vrouwenorganisatie die zich met kunst bezig houdt. (zie voetnoot 110) Net als zijn ouders én broer verzamelt hij kunst. Hij zegt hier zelf over: ‘Ik kom uit een familie van verzamelaars en de tante van mijn vrouw verzamelde ook. Het heeft mijn leven drastisch veranderd. Zeker de hedendaagse kunst. Je bent er constant mee bezig. Wij kopen zelfstandig, zonder advies, vooral bij galeries. Er zit een zekere lijn in onze collectie. Vanaf het begin hebben we bewust onze focus gericht op nieuwe nationale ontwikkelingen en jonge kunst. Later zijn we ook bewust meer internationaal gaan verzamelen.’

- Anonieme verzamelaar #2 is ondernemer en verzameld al ongeveer twintig jaar. De interesse lag eerder bij “oudere” kunst, maar is verschoven naar moderne en hedendaagse kunst. Deze collectie beslaat voornamelijk naoorlogse kunst en verschillende media, zoals schilderijen, foto’s en sculpturen.

- Joop van Caldenborgh is als ondernemer in Rotterdam met zijn bedrijf Caldic groot geworden in de chemie sector. Al op jonge leeftijd schaft hij zijn eerste werken aan. Zijn collectie is nu één van de grootste van Nederland, een brede vertegenwoordiging van moderne en hedendaagse kunst. Op dit moment werkt hij aan de bouw van een museum. ‘Ik wil maar één ding: mijn kunst laten zien.’116

- Renée Steenbergen is kunsthistoricus en journalist. Ze is daarnaast ook curator en adviseur op het gebied van het mecenaat en collectievorming. In 2012 schreef ze haar proefschrift over verzamelaars in Nederland.117 _{Daarmee is zij één van de weinige echte kenners op het gebied van} privéverzamelaars, mecenaat en musea in Nederland.118

- Martijn Sanders, de broer van Pieter Sanders en dus ook zoon van Piet en Ida Sanders. Samen met zijn vrouw Jeannette verzamelen ze moderne en hedendaagse kunst. Daarnaast bekleedde

116

Rosenberg, 2013: p. 9

117

Steenbergen, 2008: achterflap

118

In 2008 heeft ze haar tweede boek heb gepubliceerd: De Nieuwe mecenas. Cultuur en de terugkeer van het particuliere geld (inmiddels 3de _druk).

Martijn Sanders vele functies in de kunst en cultuursector. Zo was hij directeur van het Concertgebouw in Amsterdam en leidde hij een adviescommissie voor het Stedelijk Museum in de hoofdstad. Deze werd in de volksmond ook wel “Commissie Sanders” genoemd. Zijn vrouw is verbonden aan het Groninger Museum, waar zij in de Raad van Toezicht zit. Als echtpaar werken ze veel samen met het Stedelijk Museum Amsterdam. Op dit moment is Sanders voorzitter van het bestuur van de Vereniging Rembrandt. Deze vereniging wil onder andere een beter begrip kweken tussen privéverzamelaars en musea.119

- Fons Hof is directeur van de kunstbeurs Art Rotterdam. Hij was vroeger galeriehouder en mede-eigenaar van galerie Hof en Huijser in Amsterdam. Hij is zelf ook kunstverzamelaar. Als directeur van de Art Rotterdam is hij goed op de hoogte van de verzamelaarscultuur zowel in Nederland als daarbuiten.

- Anonieme verzamelaar #3 is ondernemer en is verzamelaar verbonden aan een zeer bekend Nederlands museum, waaraan door hem regelmatig schenkingen worden gedaan. De verzameling bestaat uit internationaal hedendaagse kunst en voor een deel uit videokunst. - Als directeur van het Haags Gemeentemuseum neemt Benno Tempel een belangrijke positie in cultureel Nederland in. In 2009 betrok hij zijn nieuwe functie als opvolger van Wim van Krimpen. Veel verzamelaars spreken met lof over Tempel, door zijn manier van samenwerken met verzamelaars.

Na afronding van de interviews verscheen in NRC Handelsblad een artikel van het Amerikaanse tijdschrift ArtNews over de “Top 200” verzamelaars. Van de vier genoemde Nederlandse verzamelaars, heb ik er drie mogen spreken. Hiermee behoren de geïnterviewde tot de topverzamelaars in Nederland die ook internationaal aanzien genieten.120 _{Al blijft altijd de vraag} in hoeverre de zogenaamde lijstjes van grote en actieve verzamelaars ook iets zegt over de kwaliteit van hun verzameling of de invloed daarvan. Een kritische kanttekening, waaraan we verder geen aandacht besteden. De keuze voor de door mij geïnterviewde verzamelaars berustte namelijk niet op basis van de Amerikaanse lijst.

In document PRIVÉVERZAMELAARS & MUSEA IN NEDERLAND (pagina 41-44)