OListigh hof! o winckel van gebreken!
O hooge school van alle slimme streken! O poel van ongeluck!
Och waer ic noch gelijck ic eertijts plach, Doen ic myn jeugt in hare vryheyt sagh;
Soo waer ic buyten druck.
Ick was een maegt in stilheyt opgetogen, Ic had de tucht uyt 'smoeders borst ghesogen,
Ick had een reyne jeugt:
Myn vaderlant dat was een kleyne stadt,
Die niet veel naems, maer weynigh luyster hadt, Maer efter soete vreught.
Ick leefde daer by heusche jongelieden, Die my haer gunst en trouwe quamen bieden,
En dat in waere daedt,
Daer was alree een geestigh jongelingh Aen wien myn ziel met volle sinnen hingh,
En al met vrienden raet.
Maer siet myn glans, myn jeugt, myn frisse leden, By al het volck als wonders aengebeden,
Sijn oorsaeck onser pyn.
Och had ic noyt in schoonheyt uyt-gemuyt! Ic ware nu, ic waer een lieve bruyt,
En wat ic wensch te syn.
Maer hoort doch eens wat datter kan gebeuren, Hoort wat myn vrient te voren dede treuren,
En wat hy noch beklaeght Israëls vorft nu out en wonder swack, Nu slechts alleen genegen tot gemack,
Die socht een jonge maeght;
Niet die hem mocht omhelsen in haer armen, Maer die hem slechts de voeten mocht verwarmen
VVanneer de nacht genaect. Dit wert terstont gemelt aen alle kant: Dies syn der stracx door al het gansche lant
Veel boden uyt gemaect.
Men socht met ernst in vlecken ende steden De soetste mont, de best ghemaecte leden,
Die eenigh mensch geniet;
Maer ic en had mijn leven noyt gedacht Dat in het spel ic stont te syn gebracht,
'Ken had den hoogh-moet niet. Maer evenwel ic werter toe-gekoren; Dies heeft myn vrient sijn beste paut verloren,
En ic myn tweede ziel.
Ic wert in haest den Coningh toegebraght, Daer vont ic niet als trots en hoofschen praght,
En niet dat my beviel.
Ic kreegh ('tis waer) gout, peerels, schoone ringen, En volle wensch van alle moye dingen:
Ic woond' in's Koninghs sael;
Maer siet den vrient dien ic van hete min, En die my kleeft tot aen mijn diepste sin,
Die mis ic al-te-mael.
Wat kan nu gout of schoone peerels geven, Nadien ic moet aldus geduerigh leven,
Een leven son der lust?
Ic ben een slaef ooc midden in de pracht, Ic ben een slaef oock midden in der nacht,
Ic leve sonder rust.
Als ic somwijl my wil tot slapen setten, Des Koninghs dienst die komptet my beletten;
Dies lijd'ic staege pijn.
Ic vind'in't bed een out en quelligh man, Die geen vermaeck of sprake lyden kan.
Hoe kan ic vrolick sijn?
'Ken ben niet geyl, 'ken salt ooc nimmer wesen; Maer dus te syn en heb ic noyt gepresen,
Noch ooc myn gansche geslacht. Een a erdigh kint de vreugt van mijne jeught, Mijns vaders wensch en mynes moeders vreught,
Dat wort van my verwacht.
Maer siet de Vorst verlaet dit droevigh leven; Dies ben ic weeuw, en efter maeght gebleven;
Daer sit ic in den rou.
Maer siet een fraey, een jongh, een moedigh Vorst Die toont dat hy nae myne schoon heyt dorst,
En biet my syne trou.
Dit heeft myn leet ten vollen wech-genomen: Ick docht ic was tot myne wensch gekomen:
Maer wat een vreemde slagh!
Ach doen den Prins dit houwelick versocht, Hy wort gedoot en om den hals gebrocht,
En al op eenen dagh.
Maer hoort doch wie dit onbeyl heeft bedreven: Sijn broeder selfs die bracht hem om het leven,
O fellen overmoet!
Hy die het rijck syn broeder ondernam, Is al te licht op synen broeder gram,
En stort het edel bloet.
O Son, o Maen, u roep ic tot getuygen,
Kan dat een mensch uyt vrouwen borsten suygen, En mach het soo bestaen?
O hooghste God die alle dingen siet, En Prinçen selfs hebt onder u gebiet,
Siet dese rancken aen.
De jonge Vorstmet wien ic stont te paren, Was Coninghs soon, en dat van ouder jaeren
Als yemant van het bloet.
Sijn moeder was een uytgelesen vrou, En heeft geleeft in onbevlecte trou,
En met een reyn gemoet.
Maer die het rijck nu tot sich heeft genomen, Ey segh een reys van waer is die gekomen?
En let op zyn bedrogh.
Syn moeder was een overspeligh wijf. Eerst maer gebruyckt tot enckel tijt-verdrijf;
Het ander swijgh ick noch,
Hy maer een kint die heeft hem laten kroonen, En komt alree zyn harde zinnen toonen
Met dese wreede daet.
Is't niet genoegh dat hy het rijck besit, En doet hy noch zyn eygen broeder dit?
Siet waer dit henen gaet!
Is God op my oft mynen vrient verbolgen, En moet het rijck een jonger sone volgen,
Wel laetet soo geschien,
Maer laet een Prins ten minsten dit gesagh, Dat hy voor hem een vrouwe kiesen mach,
Dat hy mach vreughde sien,
Doch t'is te laet hier over meer te klagen; Ick moet het pack geduldigh leeren dragen
Dat my is op geleyt.
Maer evenwel in druck en tegenspoet Soo doetet noch aen droeve sinnen goet
VVanneer het ooge schreyt.
Ick ben nu weew van twee verscheyde Vorsten, En daer en soogh noyt kint aen myne borsten.
Siet wat een ongeluck!
Maer dat my geeft den alderswaersten slagh, Is dat ick noyt myn leven trouwen mach:
VVat dat's een schellem stuck,
Dit seyt de Prins, en even alle menschen Dit is het hof om staet of voordeel wenschen,
Die roept men door het lant.
VVie nae my staet die tast al nae de kroon: Dies is de doot voor hem een seker loon.
Siet daer myn droeve stant!
Ach niet een mensch en dient voor my te spreken. Die niet en wil sich in perijckel steken
Van haest te zyn gedoot!
VVant soo het flechts een hoofschen lincker siet, Dat eenigh mensch my gunst of eere biet,
Die is in hoogen noot,
VVel ick die was een vande schoonste maeghden Die oyt een man door soet gelaet behaeghden,
En mach noyt moeder zyn,
Geen aerdigh kint tot aen de bleecke doot. En salder oyt vercieren mynen schoot.
O druck, o swaere pijn!
Nu hoort een woort, o dochters uyt de steden, Leeft even daer met u beroep te vreden;
Dat is u Coninghrijck.
VVilt ghy met lust verslijten uwen tyt, Blijft in de staet ghelijck ghy heden zyt,
En paert met uws ghelijck,
In hoofsen pracht, in kostelijcke steenen, En is geen lust gelijck de lieden me enen;
Maer niet als enckel schijn. Ghy, sydy wijs, verciert u frisse jeught Met eerbaer root, en met de waere deught;
Dat moet u ciersel zyn.
GEwisselijck, vrienden, w ie dusdanige klachten wel overweegt die sal ghewisselijck connen oordeelen dat het beter is by den uyl gheseten, als met den valck ghevlogen,
Wel aen dan:
HOort eens vrysters, hoort ghesellen,
(Want het gaet u beyden aen) Ick moet u een streeck vertellen
Die ick onlanghs heb verstaen. Tweederhande jonge-lieden
Quamen met ghelicken vlyt. Haere min en trouwe bieden,
Aen een vryster onser tijt:
D'eerste scheen een groote joncker, Hy droegh pluymen op den hoet? Maer het was een rechte proncker,
Alsser heden menigh doet. D'ander was een goet gheselle
Niet te prachtigh of te breet, Schapen had hy op de stelle,
Efter gingh hy slecht gekleet. D'eerste was vol soete grillen,
Dan hy, quiste wat te veel:
D'ander niet ghesint te spillen, Hielt de panne by de steel. 'Tmeysje, dat de grage gasten,
Meer als met gemeenen praet, Sagh na haer wel happigh tasten.
Nam het stuck in haer beraet: Maer hoe zy dat overleyde
Van het eerste tot het lest,
VVat haer d'een of d'ander scheyde, Hoofs en moy dat dacht haer best: Dat had haer de ziel ontstolen,
Dat verhief zy boven al, Sv wou metten ruyter dolen,
Hoe het is of worden sal. D'ander met zyn koele seden,
Dacht haer tam en al te stil, VVant zy sprack met klare reden,
'Tis een Lantsert, dien ick wil,
Laet een deune quesel leven By een kluts, een tammen bloet: Ick wil vry wat ruymer sweven,
Ick heb al een hooger moet, Maer als zy ten langen lesten
Hier op met haer vader sprack, Sey de man, tot haren besten,
Wat hem in den boesem stack: Kint, dit hoefje wel te weten,
Iae te schrijven aen den balck, ‘Beter by den uyl geseten,
‘Als gevlogen met den valck,
MAer onder alle dese maegde-klachten dient oock een goet outman eens ghehoort te wesen, die klaeght mede uyt gelijcke oorsaken, dat is mits een onghelijck hou welijck by hem aenghegaen. Ick bidde u, vrysters, leent hem een weynigh u gunstigh oir, een oudtmans klachte kan oock aen Ionghe maeghden tot een lesse strecken, soo de selve maer recht wert opgenomen.
Wel hoort den man, En oordeelt dan.
De man die't uerwerck optreckt, spreeekt.
WAtmocht ic rechtē dwaes, wat mocht ic gaen beginnē
Waer doolde laetst, och arm! mijn onbedachte sinnen Ick bracht een tuygn in huys, oock tegen vrienden raet, Een tuygh, een wonder tuygh, dat nimmer stil en staet. Een tuygh van vreemden aert, dat noyt en laet te woelen, Dat my oock in der nacht zyn onrust doet ghevoelen!
Een tuygh, een slaende werck, dat sonder eynde sweeft, En dat noch boven die een staegen wecker heeft: Een tuygh dat ommegaet met veelderhande drachten, Dat hondert raders heeft daer op men heeft te wachten.
VVat dienter noch geseyt? het is een staege last Die voor myn strammen rugh int minste nieten past. Maer schōonick besich stae aen dese lange koorden, En segge dit en dat, het zyn verbloemde woorden?
Het stuck dat ick beklaegh, dat is een nieuwe trou, Mijn onrust dien ick heb, dat is een jonge vrou, VVat moet ick even daer al drachten onderhouwen, En tanden aen den boeck; en raders in demouwen,
En wielen om het lijf, en ick en weet niet wat, Dat ick voor desen tijt noyt recht en heb gevat. VVel eer had ick een vrou, die was van myne jaeren, Die was gelick als ick genegen om te spaeren,
Die droegh een slechten doeck; maer dit al-waerdig dier, Dat strijckt gelick een paeuw, en is te byster fièr:
Dat wil den nieuwen snuf, van ketens ende ringen, Van peerels om den half, van alle moye dingen,
Van al dat hoofs gelickt, en altyt weder aen,
Het schijnt dat my de beurs moet eeuwigh open staen: Noch isset niet genoegh, t'en can geen ruste lijden Het wil geduerigh uyt, geduerigh spelen rijden,
Geduerigh over al. VVel denckt hoe past my dat, Die eertijts ongemoeyt ontrent den viere sat? Maer noch soo waret yet, met dese buyte-lusten, Indien ick inder nacht te minsten mochte rusten;
Maer dat en mach niet zyn, het kint dat wil de mam, O! dwaesheyt dat ick oyt soo jonge vrouwe nam.
Wel, vrienden, hoort een woort: wie stil begeert te leven, Die moet dit mal gewoel de jonckheyt overgeven;
Want, uyt de daet geleert, soo roep ick met berou, ‘Ontrent een grijsen baercen dient geen jonge vrou.
Wie een out buys heeft te greyen, En een Ionckwijf heeft te vleyen, En een klock moet gaede slaen, Seght wanneer heeft die ghedaen;
OVdt trouwen, en oudt krijghs-man te werden, is van oudts niet goet ghevonden, en dat vry niet sonder reden; want,