5.11.1 Kopvoorn
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Dorenbosbeek is niet geschikt voor kopvoorn (Tabel 104). In Opbrakel werd de bovengrens van de CI één keer overschreden en in Nederbrakel drie keer (bron gegevens: VMM).
Tabel 104. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de Chemische Index (CI). De maximale waarde, het gemiddelde en de standaardafwijking van de CI worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (CI>7) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt max CI gemiddelde CI stdev CI grenswaardeaantal keer
overschreden
Opbrakel, Tenbergen 9 5,5 1,9 1
Nederbrakel 9 5,7 2,0 3
Habitatgeschiktheid voor 0+ en voor 1+ en oudere kopvoorns
Het onderzochte traject in de Dorenbosbeek is overwegend ongeschikt voor 0+ kopvoorns. In de twee matig geschikte deeltrajecten zijn de verwachte aantallen klein. Het traject is overal ongeschikt voor 1+ en oudere kopvoorns (Tabel 105).
Tabel 105. De verwachte aantallen 0+ en 1+ en oudere kopvoorns voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 0+ kopvoorns Verwacht aantal 1+ en oudere
kopvoorns Brakel 0-50m 0 0 50-100m 0 0 100-150m 0 0 150-200m 0 0 200-250m 1 0 250-300m 0 0 300-350m 0 0 350-400m 0 0 400-450m 0 0 450-500m 2 0
134 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be
Paaihabitat
Er werden twee riffles aangetroffen, die echter allebei niet geschikt zijn als paaihabitat voor kopvoorn (Tabel 106).
Tabel 106. Lengte, breedte, stroomsnelheid, diepte en substraattype van de aangetroffen paaiplaatsen in het geëvalueerde traject in de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie lengte breedte stroomsnelh. (cm/s) diepte (cm) substraat
(m) (m) gem. stdev gem. stdev
zwembad 1 10 1,1 - - 4,8 2,1 grind
zwembad 2 4 1,2 - - 6,9 2,0 grind
5.11.2 Serpeling
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Dorenbosbeek ter hoogte van Opbrakel is geschikt voor serpeling. Ter hoogte van Nederbrakel werd de ondergrens van de procentuele zuurstofverzadiging echter drie keer overschreden (Tabel 107) (bron gegevens: VMM).
Tabel 107. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de procentuele zuurstofverzadiging (% O2). De minimale waarde, het gemiddelde en de standaarddeviatie van de % O2 worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (% O2 < 65%) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt min % O2 gemiddeld % O2 stdev % O2 grenswaardeaantal keer
overschreden
Opbrakel, Tenbergen 72,2 85,2 4,7 0
Nederbrakel 60,3 79,7 13,6 3
Habitatgeschiktheid voor 0+ en voor 1+ en oudere serpelingen
Het habitat is uitstekend geschikt voor 0+ serpelingen en matig tot goed geschikt voor 1+ en oudere serpelingen (Tabel 108).
www.inbo.be Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
135
Tabel 108. De verwachte aantallen 0+ en 1+ en oudere serpelingen voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 0+
serpelingen Verwacht aantal 1+ en oudere serpelingen
Brakel 0-100m 18 2 100-200m 35 8 200-300m 108 9 300-400m 45 4 400-500m 77 6 Paaihabitat
Er werden twee riffles aangetroffen. Geen van beide is echter geschikt als paaihabitat voor serpeling (Tabel 109).
Tabel 109. Lengte, breedte, stroomsnelheid, diepte en substraattype van de aangetroffen paaiplaatsen in het geëvalueerde traject in de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie lengte breedte stroomsnelh. (cm/s) diepte (cm) substraat
(m) (m) gem. stdev gem. stdev
zwembad 1 10 1,1 - - 4,8 2,1 grind
zwembad 2 4 1,2 - - 6,9 2,0 grind
5.11.3 Kwabaal
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Dorenbosbeek is niet geschikt voor kwabaal (Tabel 110). In Opbrakel werd de bovengrens van de CI één keer overschreden en in Nederbrakel drie keer (bron gegevens: VMM).
Tabel 110. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de Chemische Index (CI). De maximale waarde, het gemiddelde en de standaardafwijking van de CI worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (CI>7) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt max CI gemiddelde CI stdev CI grenswaardeaantal keer
overschreden
Opbrakel, Tenbergen 9 5,5 1,9 1
136 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be
Habitatgeschiktheid voor 1+ en oudere kwabalen
Het onderzochte traject in de Dorenbosbeek is niet tot matig geschikt voor 1+ en oudere kwabalen (Tabel 111).
Tabel 111. De verwachte aantallen subadulte en adulte kwabalen voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 1+ en oudere
kwabalen Brakel 0-100m 0 100-200m 1 200-300m 2 300-400m 0 400-500m 0
Habitatgeschiktheid voor 0+ kwabalen
De Verrebeek kan niet dienen als paai- en opgroeihabitat voor kwabaal (Tabel 112).
Tabel 112. De verwachte aantallen 0+ kwabalen per traject van 10m in de geëvalueerde zijbeek van de Dorenbosbeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Zijbeek Traject Verwacht aantal 0+
Verrebeek 1 4 2 5 3 5 4 2 5 3 6 8 7 6 8 4 9 5 10 5
www.inbo.be Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
137
5.11.4 Beekforel
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Dorenbosbeek ter hoogte van Opbrakel is geschikt voor beekforel, hoewel de ondergrens van de zuurstofconcentratie één keer dicht benaderd werd. Ter hoogte van Nederbrakel werd de ondergrens van de zuurstofconcentratie drie keer overschreden (Tabel 113) (bron gegevens: VMM).
Tabel 113. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de zuurstofconcentratie (mg/L O2). De minimale waarde, het gemiddelde en de standaarddeviatie van de zuurstofconcentratie worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (mg/L O2 < 7,5mg/L) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt. Meetpunt min mg/L O 2 gem. mg/L O2 stdev mg/L O 2 aantal keer grenswaarde overschreden Opbrakel, Tenbergen 7,6 9,5 1,0 0 Nederbrakel 5,9 9,5 2,3 3
Habitatgeschiktheid voor 1+ en oudere beekforellen
Uit Tabel 114 blijkt dat het aanwezige habitat matig geschikt is voor 1+ en oudere beekforellen.
Tabel 114. De verwachte aantallen 1+ en oudere beekforellen voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Sassegembeek. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 1+ en oudere
beekforellen Brakel 0-50m 3 50-100m 3 100-150m 3 150-200m 3 200-250m 3 250-300m 3 300-350m 3 350-400m 3 400-450m 3 450-500m 3
138 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be
5.11.5 Bespreking
De waterkwaliteit in de Dorenbosbeek volstaat niet voor kopvoorn en kwabaal. Voor serpeling en beekforel volstaat de waterkwaliteit wel ter hoogte van het meetpunt in Opbrakel, hoewel de ondergrens van de zuurstofconcentratie nog dicht benaderd wordt. Het onderzochte traject in de Dorenbosbeek is bijna overal ongeschikt voor 0+ kopvoorns en geheel ongeschikt voor 1+ en oudere kopvoorns. Het traject is te ondiep voor 0+ kopvoorns. Voor 1+ en oudere kopvoorns is de waterdiepte te gering, ligt de stroomsnelheid te laag en zijn er te weinig holle oevers aanwezig.
Voor 0+ serpelingen is het habitat uitstekend geschikt en ook voor 1+ en oudere serpelingen zijn er geen aanpassingen nodig.
De twee riffles die aanwezig zijn in het traject vormen geen geschikte paaiplaatsen voor serpeling en kopvoorn, wegens een te kleine waterdiepte.
Wegens het nagenoeg ontbreken van holle oevers is het habitat ongeschikt voor 1+ en oudere kwabalen.
De Verrebeek kan niet dienen als paai- en opgroeihabitat voor kwabaal, omdat er te weinig waterplanten aanwezig zijn.
Het traject in de Dorenbosbeek is matig geschikt voor 1+ en oudere beekforellen. De waterdiepte is er iets te klein, de stroomsnelheid ligt aan de lage kant en er zijn te weinig holle oevers. Ook het ontbreken van overhangende vegetatie is niet optimaal.
5.11.6 Aanbevelingen
Herintroducties van de verschillende doelsoorten worden voorlopig afgeraden, omdat de waterkwaliteit ondermaats is in de Dorenbosbeek. Daarnaast ontbreken paaiplaatsen voor kopvoorn en serpeling en is de Verrebeek ongeschikt als paai- en opgroeihabitat voor kwabaal. Omdat het traject ver stroomopwaarts in de bovenloop ligt en er dus weinig mogelijkheden zijn om te waterdiepte te vergroten, is het uitzetten van kopvoorn en kwabaal wellicht geen optie. Aangezien het habitat in de hoofdloop echter zeer geschikt is voor serpeling en er ook enig potentieel is voor beekforel, loont het toch de moeite om enkele ingrepen uit te voeren om de riffles geschikt te maken als paaiplaats, in afwachting van een verbeterde waterkwaliteit. Door een vernauwing aan te brengen net stroomopwaarts van de riffles kan de waterdiepte boven het substraat iets toenemen. Tegelijk kan een verhoogde dynamiek beletten dat de aangebrachte stenen bedekt raken met een laag sediment. Voor beekforel volstaan de riffles mogelijk nu al, omdat in de Sassegembeek ook uitsluitend zeer ondiepe riffles worden aangetroffen. Het is ook van belang dat de Dorenbosbeek volledig knelpuntenvrij wordt, zodat eventueel geschikte paaiplaatsen elders in de waterloop bereikbaar worden. Het verwijderen van de oeververdediging (Figuur 56) kan het aantal holle oevers doen toenemen.
www.inbo.be Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
139
140 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be