5.4.1 Kopvoorn
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Demer is geschikt voor kopvoorn (Tabel 42). De bovengrens van de CI werd nooit overschreden (bron gegevens: VMM).
Tabel 42. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de Chemische Index (CI). De maximale waarde, het gemiddelde en de standaardafwijking van de CI worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (CI>7) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt max CI gemiddelde CI stdev CI
aantal keer grenswaarde overschreden
Hoeselt, Pasbrugstraat 6 4,1 0,8 0
Habitatgeschiktheid voor 0+ en voor 1+ en oudere kopvoorns
De meeste deeltrajecten waren matig geschikt voor de verschillende leeftijdsklassen van kopvoorn. Eén deeltraject was ongeschikt voor 0+ kopvoorns en twee deeltrajecten waren ongeschikt voor 1+ en oudere kopvoorns (Tabel 43).
Tabel 43. De verwachte aantallen 0+ en 1+ en oudere kopvoorns voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Demer. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 0+ kopvoorns Verwacht aantal 1+ en oudere
kopvoorns Motmolen 50-100m 1 0 150-200m 5 0 250-300m 1 2 350-400m 0 1 450-500m 2 1 Paaihabitat
94 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be
5.4.2 Serpeling
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Demer is geschikt voor serpeling (Tabel 44). De ondergrens van de procentuele zuurstofverzadiging werd nooit overschreden (bron gegevens: VMM).
Tabel 44. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de procentuele zuurstofverzadiging (% O2). De minimale waarde, het gemiddelde en de standaarddeviatie van de % O2 worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (% O2 < 65%) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt min % O2 gemiddeld % O2 stdev % O2 grenswaardeaantal keer
overschreden
Hoeselt, Pasbrugstraat 81,2 88,2 2,9 0
Habitatgeschiktheid voor 0+ en voor 1+ en oudere serpelingen
Uit Tabel 45 blijkt dat het onderzochte traject goed geschikt is voor 0+ serpelingen en matig geschikt voor 1+ en oudere serpelingen.
Tabel 45. De verwachte aantallen 0+ en 1+ en oudere serpelingen voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Demer. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 0+
serpelingen
Verwacht aantal 1+ en oudere serpelingen Motmolen 0-100m 7 1 100-200m 6 2 200-300m 6 3 300-400m 8 4 400-500m 6 2 Paaihabitat
www.inbo.be Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
95
5.4.3 Kwabaal
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de Demer is geschikt voor kwabaal (Tabel 46). De bovengrens van de CI werd nooit overschreden (bron gegevens: VMM).
Tabel 46. Beoordeling van de waterkwaliteit aan de hand van de Chemische Index (CI). De maximale waarde, het gemiddelde en de standaardafwijking van de CI worden weergegeven, evenals het aantal keer dat de grenswaarde (CI>7) werd overschreden. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt – rood = ongeschikt.
Meetpunt max CI gemiddelde CI stdev CI grenswaardeaantal keer
overschreden
Hoeselt, Pasbrugstraat 6 4,1 0,8 0
Habitatgeschiktheid voor 1+ en oudere kwabalen
De habitatgeschiktheid in het onderzochte traject stroomafwaarts van de Motmolen is ongeschikt voor kwabaal (Tabel 47).
Tabel 47. De verwachte aantallen subadulte en adulte kwabalen voor de geëvalueerde deeltrajecten in de Demer. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Locatie Deeltraject Verwacht aantal 1+ en oudere
kwabalen Motmolen 0-100m 0 100-200m 0 200-300m 0 300-400m 0 400-500m 0
96 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be
Habitatgeschiktheid voor 0+ kwabalen
De Nieuwzouw kan niet dienen als paai- en opgroeihabitat voor kwabaal (Tabel 48).
Tabel 48. De verwachte aantallen 0+ kwabalen per traject van 10m in de geëvalueerde zijbeek van de Demer. Beoordeling via kleurcode: groen = geschikt - oranje = matig - rood = ongeschikt.
Zijbeek Traject Verwacht aantal 0+
Nieuwzouw 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0 8 0 9 0 10 0
5.4.4 Bespreking
De waterkwaliteit in en nabij het onderzochte traject in de Demer (Figuur 47) is geschikt voor alle doelsoorten.
Het traject is voor beide leeftijdsklassen van kopvoorn ongeschikt tot matig geschikt. Voor 0+ kopvoorns is dit te wijten aan een te lage stroomsnelheid en het ontbreken van debris. Voor 1+ en oudere kopvoorns is de waterdiepte te klein en de stroomsnelheid te laag. Daarnaast is ook het ontbreken van debris en holle oevers nadelig voor deze leeftijdsklasse. Het habitat is uitstekend geschikt voor 0+ serpelingen, maar voor 1+ en oudere serpelingen is de stroomsnelheid te laag en waterdiepte te klein.
In of nabij het traject stroomafwaarts van de Motmolen werden geen riffles gevonden. Er is dus geen geschikt paaihabitat aanwezig voor serpeling en kopvoorn.
Het ontbreken van holle oevers maakt het habitat ongeschikt voor 1+ en oudere kwabaal. Bovendien is de Nieuwzouw ongeschikt als paai- en opgroeihabitat omdat deze zijbeek te weinig water bevat.
5.4.5 Aanbevelingen
Ondanks de geschikte waterkwaliteit, valt het uitzetten van kopvoorn en kwabaal voorlopig af te raden. De habitatgeschiktheid is ondermaats voor beide soorten. Herintroductie van serpeling kan wel overwogen worden, mits het habitat nog iets beter geschikt gemaakt wordt voor 1+ en oudere exemplaren. Om de habitatgeschiktheid voor alle leeftijdsklassen van kopvoorn en 1+ en oudere serpelingen en kwabalen te verhogen kunnen een aantal ingrepen uitgevoerd worden. Door het inbrengen van groot dood hout kan mogelijk voor voldoende
www.inbo.be Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
97
stroomdiversiteit gezorgd worden, zodat meer ribbels, geulen en stroomkommen ontstaan. Op die manier kunnen plaatsen met optimale waterdiepten en stroomsnelheden ontstaan, waar de verschillende leeftijdsklassen van alle doelsoorten zich kunnen handhaven. Er moet wel op worden gelet dat habitatverbeteringen voor kopvoorn en 1+ en oudere serpelingen niet ten koste gaat van de habitatgeschiktheid voor 0+ serpelingen. De huidige waterdiepte is namelijk optimaal voor 0+ serpelingen. Op een aantal locaties moet de huidige waterdiepte zeker behouden blijven. Door een iets grotere dynamiek kunnen mogelijk ook meer holle oevers ontstaan, wat de habitatgeschiktheid voor volwassen kopvoorns en kwabalen ten goede komt. De bomen en struiken langs de oever mogen zeker niet verwijderd worden. Hun wortels verhinderen dat onderspoelde oevers afkalven. Door slib- en kruidruimingen achterwege te laten, wordt de kans groter dat er meer debris in het traject terecht komt. Wellicht zijn er slechts weinig mogelijkheden om de Nieuwzouw beter geschikt te maken als paai- en opgroeihabitat voor kwabaal. Het is daarom van belang dat de Demer over haar gehele lengte knelpuntenvrij wordt gemaakt, zodat potentieel geschikte zijbeken die elders in deze waterloop uitmonden bereikbaar worden. Door het wegnemen van knelpunten worden mogelijk ook potentieel geschikte paairiffles voor kopvoorn en serpeling beschikbaar. In de onmiddellijke omgeving van het onderzochte traject waren geen riffles aanwezig. Eventueel kunnen kunstmatige riffles aangelegd worden door het inbrengen van stenen. Net stroomopwaarts van de kunstmatige riffles kan een vernauwing aangebracht worden om de stroomsnelheid te verhogen en om te beletten dat er een laag slib wordt afgezet op de ingebrachte stenen.
98 Wetenschappelijke ondersteuning herstelprogramma’s kopvoorn, serpeling, kwabaal en beekforel in 2009.
www.inbo.be