Enkele organen binnen het Engelse strafrechtssysteem

Met betrekking tot het tappen van telefoon- en internetverkeer zijn in Enge-land en Wales een aantal organisaties van belang. Hieronder volgt in alfabeti-sche volgorde een korte omschrijving van de betreffende organen.

Crown Prosecution Service

Voor 1985 werden de meeste verdachten vervolgd door de politie, die zowel de rol van opsporings- als vervolgingsinstantie vervulde. Met de inwerking-treding van de Prosecution of Offences Act 1985 is daar verandering in geko-men.41 De politie bleef nog steeds de vervolgingsbeslissing nemen, maar droeg de zaak over aan de Crown Prosecution Service (CPS) zodra de politie besloot dat tot vervolging moest worden overgegaan. De CPS besliste vervol-gens of de vervolging zou worden doorgezet of niet. Vanaf 2002 is daarin voor de CPS meer zeggenschap gekomen toen naar aanleiding van de Lord Justice Auld’s Review of the Criminal Courts 2002 de CPS geleidelijk aan steeds vaker is gaan bepalen wanneer wel of niet tot vervolging van strafbare feiten moet worden overgegaan.42

Zelfstandige bevoegdheden in de voorbereidingsfase (preparatory phase) van het strafproces zoals het opleggen van boetes of het op een andere wijze rechtstreeks aanspreken van de verdachte heeft de CPS niet. Er moet altijd via de politie of een gerecht gehandeld worden (Lewis, 2006, p. 154). Ook kan de CPS in specifieke strafzaken de politie niet aansturen in het doen van onderzoek.43 Wel kan de CPS de politie verzoeken meer onderzoek te verrich-ten indien de CPS het aangeleverde bewijs in een bepaalde zaak (nog) onvol-doende vindt (Lewis, 2006, p. 159).

Daar staat echter tegenover dat de CPS richtlijnen opstelt en publiceert met betrekking tot hoe bewijs ter zitting moet worden gepresenteerd, bijvoor-beeld: met betrekking tot de visuele identificatie van een verdachte, het gebruik van wetenschappelijk bewijs, hoe bekennende verklaringen moeten worden verkregen en transcripties van bewijs. Overigens is het zo dat opbrengsten van het aftappen van telefoon en internet (in het Engels omschreven als intercept) ter zitting niet kunnen worden gebruikt als bewijs-middel (bijvoorbeeld in de vorm van een tapverslag). In paragraaf 9.2.4 wordt hier nader op ingegaan.

41 Anders dan in Nederland waar het Openbaar Ministerie (OM) het vervolgingsmonopolie heeft, zijn in Enge-land (& Wales) meerdere instanties bevoegd tot het vervolgen van strafbare feiten. Naast de CPS was dat tot voorkort ook de Revenue and Customs Prosecution Office (RCPO). De RCPO was een non-departementaal openbaar lichaam gecreëerd onder de Commissioners for Revenue and Customs Act 2005 als een onafhanke-lijk orgaan voor de vervolging van strafbare feiten in Engeland, Wales en Noord-Ierland in zaken die voorheen tot de bevoegdheid van de Inland Revenue en HM Customs and Excise (de voorloper van Her Majesty's Reve-nue & Customs) behoorden. Op 1 januari 2010 is de RCPO samengevoegd met de CPS, waarbinnen een nieuwe Revenue and Customs Division is gevormd.

42 Zie de Criminal Justice Act 2003, zie nader Lewis (2006, p. 154-155).

43 Zoals dat wel in Nederland het geval is waar het OM, of beter gezegd, de officier van justitie (OvJ), juridisch leiding geeft aan een opsporingsonderzoek van de politie.

De CPS is verdeeld in 13 verschillende districten in Engeland en Wales. Elk district wordt geleid door een Chief Crown Prosecutor (CCP), die verantwoor-delijk is voor kwaliteit van de geleverde diensten van de CPS in het betref-fende district.44 Verder bestaan er binnen de CPS twee gespecialiseerde case-work teams – de Central Fraude Group en de Serious Crime Group – die de vervolging van alle zaken die afkomstig zijn van de Serious Organised Crime Agency (SOCA), UK Borders Agency en Her Majesty’s Revenue and Customs (HMRC) behandelen.45

De CPS doet de procesvoering in strafzaken, maar ter zitting (trial phase) wordt de vervolgende overheid veelal vertegenwoordigd door een advocaat (prosecuting barrister of een sollicitor). Als sprake is van een minder ernstig delict wordt de strafzaak aangebracht bij de Magistrates’ Court en berecht door (leken)rechters. Zwaardere delicten worden berecht door de Crown Court met een rechter en een jury (Holdsworth, 2006, p. 15).46 In dat laatste geval heeft de jury een doorslaggevende stem in de beoordeling van het (toe-gelaten) bewijsmateriaal.

Her Majesty’s Revenue and Customs

De Britse belastingdienst Her Majesty’s Revenue and Customs (HMRC) in haar huidige vorm is een jonge organisatie die is opgericht op basis van de Commissioners for Revenue and Customs Act 2005 (CRCA 2005) na een fusie tussen de Inland Revenue en HM Customs and Excise Departments.47 Naast het innen van belastingen houdt HMRC zich bezig met rechtshandhavingsta-ken en het opsporen van zogenoemde Serious Organised Fiscal Crime. Opsporingsambtenaren van HMRC hebben ruime bevoegdheden tot het toe-passen van dwangmiddelen zoals aanhouding, binnentreding, huiszoeking en het detineren van personen die verdacht worden van strafbare feiten genoemd in de Customs and Excise Acts.48 Bij de vervolging van strafbare fei-ten wordt samengewerkt met de politie en de Revenue and Customs Division van de CPS.

Police

De meeste (vermeende) strafbare feiten worden in Engeland en Wales onder-zocht door de politie. De politie in Engeland en Wales verschilt qua organisa-tie en bevoegdheden sterk met de poliorganisa-tie in Nederland en andere Europese landen. Hoewel de politie onder de verantwoordelijkheid van de Home Secretary valt, heeft deze geen directe juridische mogelijkheden om de politie te vertellen wat ze moet doen. Wel kan de Home Secretary de politiekorpsen 44 Aan het einde van maart 2010 werkten bij de CPS in totaal 8.316 mensen. Ongeveer 35% daarvan is

gekwalifi-ceerd prosecutor. Zie www.cps.gov.uk.

45 Her Majesty's Revenue and Customs (HMRC) en de Serious Organised Crime Agency (SOCA) worden hier-onder behandeld.

46 Zie ook paragraaf 9.1.3.

47 De O'Donnell review of the Revenue Departments, gepubliceerd in maart 2004, adviseerde een fusie tussen de Inland Revenue en HM Customs and Excise om te komen tot HM Revenue and Customs. Dit nieuwe departement is op 18 april 2005 in het leven geroepen.

48 Zie Section 138 Customs and Excise Management Act 1979 (c. 2). 184 Het gebruik van de telefoon- en internettap in de opsporing

via zogenoemde Home Office Circulairs aansturen. Dit maakt de Engelse politie als geheel tot een vrij onafhankelijke organisatie. Binnen Engeland en Wales bestaan 43 lokale politiekorpsen. Elk politiekorps wordt op basis van de Police Act 1996 en de Police Reform Act 2002 geleid door een Chief Con-stable, een lokale Police Authority en de Home Office. Deze driekoppige lei-ding is verantwoordelijk voor het algemene politie- en het opsporingsbeleid (Stelfox, 2009, p. 178-180; Spencer, 2002, p. 150).

Anders dan in bijvoorbeeld Nederland kent de Engelse politie geen specifieke afdelingen die belast zijn met bijvoorbeeld opsporingsonderzoek naar straf-bare feiten, zoals de recherche in Nederland. In het opsporingsonderzoek heeft de Engelse politie een zeer zelfstandige rol. Er is geen openbaar aankla-ger noch een onderzoeksrechter die de politie feitelijk of juridisch aanstuurt. Tot enkele jaren terug besliste de politie ook zelf over de vervolging van de verdachte. Dat is inmiddels veranderd door de steeds nadrukkelijkere rol die de CPS heeft gekregen met betrekking tot de vervolgingsbeslissing in strafza-ken. Wel heeft de politie de bevoegdheid om zaken te seponeren, waarschu-wingen (Cautions) uit te delen eventueel gepaard gaand met voorwaarden (Conditional Cautions) danwel boetes op te leggen aan de verdachte (zoals

Fixed Penalty Notices en Penalty Notices for Disorder).49 In al deze gevallen wordt een zaak dan niet voorgelegd aan de (straf)rechter.50

In 1984 zijn de opsporingsbevoegdheden van de politie verruimd met de inwerkingtreding van de Police and Criminal Evidence Act (PACE 1984). Zo was het voor invoering van de PACE 1984 voor de politie niet mogelijk om een verdachte aan te houden voor verhoor (arrest) zonder dat er voldoende bewijs was om een aanklacht in te dienen. Dat is sinds 1984 wel mogelijk. Verder is met de invoering van de PACE 1984 het op audioband opnemen van de verhoren van de verdachte verplicht gesteld. Daar is in 2001, met de invoe-ring van de Criminal Justice and Police Act, de mogelijkheid bijgekomen om de verhoren van de verdachte op video op te nemen indien de Home Secre-tary dat wenselijk acht.

Serious Organised Crime Agency

De Serious Organised Crime Agency (SOCA) is een non-departementaal openbaar lichaam en valt onder de verantwoordelijkheid van de Home Office.51 De belangrijkste functies van de SOCA zijn neergelegd in de Serious Organised Crime and Police Act 2005 (SOCAP 2005). Volgens Section 93.4 van

49 Fixed Penalty Notices zijn boetes voor verkeersovertredingen en fout parkeren. Penalty Notices for Disorder, geïntroduceerd bij de inwerkingtreding van de Criminal Justice and Police Act 2001, zijn boetes die de politie direct kan opleggen, ze zijn bedoeld om verstoring van de openbare orde aan te pakken. Zie ook Lewis (2006, p. 168).

50 In de jaren negentig is er een wettelijke grondslag gekomen voor het uitdelen van (Conditional) Cautions door de Engelse politie. Daarvoor deed de politie dit puur op basis van de ruime discretionaire bevoegdheid met betrekking tot de vervolgingsbeslissing (Lewis, 2006, p. 167).

51 Zie www.soca.gov.uk. SOCA wordt gefinancierd door, en rapporteert aan de Home Secretary en staat onder leiding van een bestuur met een meerderheid van niet-uitvoerende leden. Bij de SOCA werken (momenteel) rond 3.700 mensen (voltijds dienstverband), die opereren vanuit bijna vijftig vestigingen in het Verenigd Koninkrijk en nog eens veertig vestigingen in het buitenland.

de Police Act 1997 vallen verschillende soorten gedragingen onder de term zware criminaliteit (serious crime). Dat kan zijn het gebruik van geweld, cri-mineel substantieel financieel gewin, de uitoefening van een gemeenschap-pelijk crimineel doel, maar het kan ook betrekking hebben op een delict, begaan door een persoon ouder dan 21 jaar, waarop een gevangenisstraf van drie jaar of meer is gesteld. De betrokkenheid van de SOCA is dan gericht op onder andere het voorkomen, opsporen en bijdragen aan de vermindering van deze zware (georganiseerde) criminaliteit, zoals drugsdelicten, mensen-smokkel en mensenhandel, wapenhandel, fraude, computercriminaliteit en het witwassen van geld te bestrijden en op te sporen. In dat kader is de SOCA bevoegd om telefoon en internetverkeer te onderscheppen. Anders dan de politie, die is opgedeeld in regionale korpsen, is de SOCA één organisatie die werkzaam is in het gehele Verenigd Koninkrijk.52 SOCA opereert echter niet alleen, maar ondersteunt en werkt samen met andere opsporingsdiensten binnen de strafrechtspleging, zoals de politie, HMRC en de United Kingdom Border Agency (UKBA). Hiervoor is een platform in het leven geroepen, genaamd de Organised Crime Partnership Board, om de coördinatie tussen de UKBA, HMRC en de Association of Chief Police Officers te optimaliseren. SOCA-functionarissen kunnen beschikken over de (gecombineerde)

bevoegdheden van politie, douane en immigratie-officieren. De SOCA is ver-deeld in drie zogenoemde core business groepen: Strategy and Prevention, Operational Capability en Capability and Service Delivery.53 Elke groep wordt geleid door een uitvoerend directeur en is gespecialiseerd in specifieke aspecten van het werk. In de praktijk komen medewerkers van alle drie de groepen samen in multidisciplinaire teams om bepaalde problemen aan te pakken of operationele taken uit te voeren.