Nederlandse verdiensten aan directe export naar de VS 14,6 miljard Nederland exporteerde in 2017 voor ongeveer 17 miljard aan goederen (inclusief wederuitvoer) en voor ruim 12 miljard aan diensten naar de VS.1) Daarmee gaat er relatief veel dienstenexport naar de VS. En Nederland verdient aan één euro
1) Gegevens over de toegevoegde waarde van de internationale handel in goederen en diensten zijn verkregen door een combinatie van de CBS-statistieken internationale handel in goederen (IHG), internationale handel in diensten (IHD) en nationale rekeningen. De nationale rekeningen bevatten onder andere de toegevoegde waarde per bedrijfstak en het type goederen en diensten dat iedere bedrijfstak exporteert. Doordat de nationale rekeningen en de handelsstatistieken onder andere verschillende afbakeningen, methoden, concepten en definities hebben, komen de cijfers over de export
dienstenexport 63 cent, aan één euro export van goederen van Nederlandse makelij ongeveer 52 cent en aan wederuitvoer 13 cent per euro. Dat maakt het interessant om te onderzoeken wat Nederland onder de streep overhoudt aan de export naar de VS.
x mld euro
4.2.1 Directe export naar, en exportverdiensten aan de VS, 2017*
Eigen makelij Wederuitvoer Diensten
(Directe) exportwaarde Exportverdiensten 0 2,5 5 7,5 10 12,5 15
Figuur 4.2.1 laat de samenstelling van de Nederlandse export naar de VS en de verdiensten aan deze export zien. Aan de 17 miljard goederenuitvoer naar de VS hield de Nederlandse economie circa 6,6 miljard toegevoegde waarde over. Aan de export van Nederlandse makelij hield Nederland het meest over, namelijk
5,9 miljard. Aan de 12 miljard dienstenuitvoer naar de VS verdiende Nederland iets meer dan de helft, na aftrek van (ingevoerde) inputs en ondersteunende diensten, bijna 8 miljard.
VS vijfde exportpartner qua directe exportverdiensten
Afgezet tegen andere belangrijke exportpartners van Nederland blijkt de VS in termen van directe exportverdiensten de vijfde exportpartner. Nederland verdiende in 2017 het meest aan de directe export van goederen en diensten naar Duitsland, namelijk 47,5 miljard euro. Daarna volgden het Verenigd Koninkrijk, België en Frankrijk waaraan Nederland met rechtstreekse export respectievelijk 25, 22 en 17 miljard verdiende. Figuur 4.2.2 laat ook zien dat de Nederlandse export- verdiensten aan Duitsland, België en Frankrijk voor ruim twee derde dankzij
naar land niet overeen met de handelsstatistieken. Dit speelt nog sterker bij de diensten- dan bij de goederenhandel. Zie https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2015/43/de-in-en-uitvoercijfers-van-het-cbs voor meer informatie over het verschil in methodologie en concept.
goederenexport tot stand komt, terwijl de exportverdiensten aan de VS, het VK en vooral aan Ierland naar verhouding meer door dienstenexport komen.
x mld euro
4.2.2 Nederlandse (directe) exportverdiensten, naar partnerland, 2017
Export eigen makelij Wederuitvoer Export diensten Duitsland Verenigd Koninkrijk België Frankrijk Verenigde Staten Ierland 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Figuur 4.2.3 laat zien welke Nederlandse bedrijfstakken in 2017 het meest
verdienden aan de directe export van goederen en diensten naar de VS. De sector die het meest verdiende aan de rechtstreekse export naar de VS is de groothandel en handelsbemiddeling. Ongeveer 12 procent (1,7 miljard) van de directe export- verdiensten komt terecht in deze sector. Ook is het de sector die verreweg het meest verdient aan de wederuitvoer van goederen – bijvoorbeeld vanuit Duitsland of België – naar de VS. De groothandel en handelsbemiddeling exporteert natuurlijk vooral producten van andere bedrijfstakken. Deze sector is daarmee voor kleinere bedrijven een belangrijke schakel met het buitenland; in plaats van zelf naar het buitenland te exporteren vinden de goederen of diensten van veel zelfstandig mkb- ers via de groothandel hun weg naar het buitenland. De groothandel en
handelsbemiddeling verbindt daarmee niet alleen landen met elkaar
(wederuitvoer), maar verbindt ook binnenlandse (kleinere) bedrijven met het buitenland en geleidt zodoende allerlei tussenproducten en diensten door de (nationale) keten.
x mld euro
4.2.3 Top 10 bedrijfstakken die het meest verdienen aan directe export naar de VS, 2017*
Eigen makelij Wederuitvoer Diensten Groothandel en handelsbemiddeling
Holdings en managementadviesbureaus Bankwezen Machine-industrie Reisbureaus, reisorganisatie en -info Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling IT-dienstverlening Chemische industrie Juridische diensten en administratie Vervoer door de lucht
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8
De bedrijfstakken holdings en managementadviesbureaus en het bankwezen verdienden in 2017 ook veel aan de rechtstreekse export naar de VS. Zij spelen vooral een grote rol in de directe export van diensten naar de VS. Dit is niet vreemd als gekeken wordt naar het type diensten dat Nederland vooral naar de VS uitvoert. In 2017 bestond ruim 40 procent van deze uitvoer uit overig zakelijke diensten. Dit is een brede groep diensten, waaronder technische diensten (zoals architecten- en ingenieursdiensten, of diensten ten behoeve van de olie- en gaswinning), professionele en managementadviesdiensten (bijvoorbeeld juridisch, fiscaal of boekhoudkundig advies, vergoedingen voor managementkosten of marketing- en reclamediensten) en R&D gerelateerde diensten (bijvoorbeeld technische tests, maar ook aan- en verkoop van eigendomsrechten op R&D en vergoedingen voor licenties op gebruik of reproductie/distributie van R&D). Logischerwijs worden veel van dit type diensten verstrekt of gefaciliteerd door banken, financiële instellingen, holdings of managementadviesbureaus.
Acht van de tien bedrijfstakken die het meest verdienen aan de rechtstreekse export naar de VS zijn dienstverlenende bedrijfstakken. Op de vierde plaats staat de machine-industrie, die vooral aan de export van eigen makelij verdient, gevolgd door reisbureaus en reisorganisaties, uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling en IT- dienstverlening. Uitzendbureaus leveren personeel aan zowel industrie als
dienstverlenende bedrijven, en de verdiensten zijn dan ook evenredig verdeeld over diensten- en goederenexport. De exportverdiensten van reisbureaus (denk
bijvoorbeeld aan zakelijk en privé reisverkeer) en de IT-dienstverlening hangt voor het overgrote deel samen met de export van diensten.
Als deze resultaten vergeleken worden met de exportverdiensten aan een ander Angelsaksisch land, het Verenigd Koninkrijk – waar Nederland ook relatief veel diensten naar exporteert – dan zijn er overeenkomsten en verschillen (Jaarsma & Wong, 2017; CBS, 2016b). Zo spelen dienstensectoren een (nog) prominentere rol in de Nederlandse directe exportverdiensten aan de VS. Holdings en management- adviesbureaus zijn vrijwel even dominant in de exportverdiensten aan de VS als aan het VK, maar banken spelen bij de export naar de VS een grotere rol dan bij het VK. Bij de exportverdiensten aan het VK speelden bedrijven in de landbouw, winning van aardolie en -gas, en bedrijven actief in het vervoer over de weg een grotere rol. Deze drie bedrijfstakken behoren niet tot de top 10 bedrijfstakken die het meest verdienen aan export naar de VS. De rol van diensten in internationale
productieketens wordt verder toegelicht in onderstaand kader.