Contact tussen en binnen OR’s

Eerder in deze scriptie heb ik een aantal meningsverschillen tussen OR-leden benoemd. Over het algemeen heb ik de OR als een eenheid behandeld. De OR is echter een groep mensen die samen, met beperkte tijd en middelen, een aantal doelen probeert te bereiken. De manier waarop ze zich onderling gedragen is relevant voor de resultaten die ze behalen. In deze paragraaf beschrijf ik eerst een aantal aspecten van de relatie tussen OR's. Vervolgens ga ik over op de relaties binnen OR's.

7.5.1 Contact tussen verschillende OR's

De gemeente Hoorn is betrokken in een aantal regio-overleggen. De OR Hoorn heeft een leidende rol in het organiseren van deze vergaderingen. Deelnemers aan de overleggen merken dat de OR Hoorn een aanzienlijk beter band heeft met hun bestuur dan veel andere OR’s. Gevraagd over de rol van Hoorn in de regio-overleggen zei de secretaris van de OR Hoorn:

“Dat is heel verschillend. Wij proberen daar op een gelijkwaardig niveau in te zitten. Je merkt dat wij vaak de trekkers zijn van het overleg en de aanjagers van “hé jongens wat leeft er, we moeten eens bij elkaar komen.” En wij komen met de agendapunten op tafel. Als we dan bij elkaar zitten, dan is het toch vaak Hoorn wel die dingen aandraagt: van hé leeft dat bij jullie ook? En op die manier merk je dat.

Dan kijken ze wel met verbazing zoals wij het hier voor mekaar hebben. Ja ook het overlegvorm zelf, die wij met de bestuurder hebben. Die is gewoon heel open.“

Nico van Caspel, secretaris OR Hoorn.

In deze gesprekken wordt niet diep ingegaan op de technische aspecten van het OR-werk. Er worden vooral inhoudelijke kwesties besproken. Deze regio-overleggen werden opgezet toen de gemeentelijk secretarissen van de West-Friese gemeentes ook regulier samen in overleg gingen. De regio-overleggen leveren soms nieuwe informatie op doordat de bestuurders van die gemeentes verschillende informatie doorspelen aan hun OR's.

“Ja, daar hebben we zeker profijt van gehad. Want dan hoor je toch van de verschillen in de verschillende OR's. Als je dan met elkaar, West-Friese of H2A overleg samen zit, dat wij vaak zeggen, ja onze bestuurder heeft gewoon dat en dat besproken. En die anderen hadden grote vraagtekens in hun ogen van: waar hebben jullie het over? Want daar was het helemaal niet besproken. Dus op dat moment deel je de informatie met elkaar en zo breng je elkaar verder. En dat is het grote voordeel als je dus een overlegorgaan optuigt onder zo’n overlegorgaan waar jouw bestuur in feite in zit.”

Nico van Caspel, secretaris OR Hoorn.

Ook tussen de OR's van Hoorn en Hollands Kroon is onderling contact geweest. Toen ik begon met het onderzoek waren er tussen de OR's gesprekken geweest over de OR-plus en hoe zoiets in Hollands Kroon toegepast uitgevoerd kon worden. Een OR-lid uit Hoorn bezocht Hollands Kroon om daar met OR en GO te spreken over de Hoornse OR-plus regeling en het convenant dat daarover gesloten was. Enkele weken later was er een informele afspraak gemaakt over het in elkaar schuiven van de OR en het GO in Hollands Kroon.

Binnen Utrecht is er contact tussen verschillende OR’s. Dit gebeurt door middel van de COR, het OR- platform en het team van ambtelijk secretarissen. Sommige OR’s staan qua werkwijze dichter bij elkaar dan anderen. De OOR en de OR Volksgezondheid lijken sterk op elkaar, bijvoorbeeld in hun nadruk op de verantwoordelijkheid van collega's voor hun inspraak. Daarnaast heeft de OR Volksgezondheid de e- panels van de OOR overgenomen.

De OR Stadswerken staat daarentegen bekend als een meer militante OR wiens werkwijze veel op die van de vakbond lijkt. De OR-leden van Stadswerken proberen van dit imago af te komen. Ze worden tegenwoordig vrij vroeg betrokken door de bestuurder en zeggen de WOR 'niet op tafel' te hebben liggen. Toch bestaan er meningsverschillen, vooral over de benadering van bestuur en collega's. Deze specifieke meningsverschillen heb ik uiteen gezet in de paragrafen 7.3 en 7.4.2 van dit hoofdstuk. Ook tussen andere OR's bestaan meningsverschillen:

“Want daar waar mijn kernwoord nooit rechtspositie zou zijn, bleek dat bij anderen dus wel. Ik zit in een enkele werkgroep van de COR, en daar spreek ik ook wel mensen van andere OR's. Ik weet dat

vrij veel het anders doen. En verder weet ik dat VTH (Vergunningverlening, Toezicht & Handhaving PBZ Publiekszaken) nog heel erg in 'macht' zit, die gebruikte zelf het sleutelwoord rechtspositie.”

Danielle van der Heiden, voorzitter van OOR en COR-lid, Utrecht.

Er zijn ook meer praktische verschillen. De samenstelling van een organisatieonderdeel en het type werk dat er gedaan wordt zijn hierbij relevant. Dat zowel de OR VTH, de afdeling die over toezicht en handhaving gaat, als de OR Stadswerken gezien worden als OR’s met een houding die meer op macht gericht is, heeft waarschijnlijk met de samenstelling van die organisatieonderdelen te maken. Een ander praktisch verschil is de status van de ambtelijk secretaris binnen de OR:

“Een voorbeeld is bijvoorbeeld bij het secretariaat. Er zijn OR'en waar men vind dat de ambtelijke secretaris geen deel uitmaakt van het DB. Terwijl wij, vooral bij de OOR, maar ook bij de COR, vinden dat juist vanwege die continuïteitsaspecten die ik noemde, de secretaris wel degelijk een onderdeel van het DB is, en dat heeft ook zijn weerslag gehad op de blik op het takenpakket van de ambtelijk secretaris.”

Kees Pas, vice voorzitter OOR, voorzitter COR in Utrecht.

7.5.2 Contact binnen de OR's.

Het contact binnen de OR's is relevant voor de taakverdeling tussen de leden, voor het leerproces en voor de algemene gang van zaken. Alle gesproken OR-leden vonden de ambtelijk secretaris van groot belang voor het functioneren van de OR. Deze ondersteunende medewerkers zijn meestal voltijds bezig voor de OR en hebben vaak jarenlange ervaring met het OR-werk. Volgens sommige OR-leden waarborgen de ambtelijk secretarissen de continuïteit in de OR. Daarnaast nemen ze administratieve taken op zich waardoor de OR-leden zich op inhoudelijke kwesties kunnen richten. Hun werk werd zeer gewaardeerd door de OR-leden.

“Alice (de ambtelijk secretaris van de OOR, Utrecht) is de lijm die ons bij elkaar houdt. Die ons verbindt en ons scherp houdt en een mailtje stuurt van heb je hier aan gedacht. Die plant heel veel afspraken voor ons in waardoor je niet kunt schuiven. Dus Alice neemt eigenlijk een stukje werk van

ons. Allemaal niet leuke klusjes die tijd kosten, oh arme Alice! Het is heel waardevol. En dat maakt ook dat je het OR-werk ook echt kan doen, inhoudelijk. En al dat geneuzel van de afsprakenlijst enzo. Dat heb je niet want Alice zit daar sturing aan te geven, ja!”

Danielle van der Heiden, Voorzitter OOR en COR-lid, Utrecht.

De werksfeer van de OR’s Hollands Kroon en Hoorn verschilde sterk van elkaar. Deze leken zich in tegenovergestelde richting te hebben ontwikkeld. De bijgewoonde OR-vergadering in Hoorn verliep ordelijk en vrij zakelijk. De voorzitter hield een agenda bij en sprak de OR-leden die verantwoordelijk waren voor een onderwerp aan. Dit leidde tot een serie gesprekken tussen de voorzitter en de verschillende OR-leden. Een enkele keer mengden ook andere OR-leden zich in deze dialogen. De OR- vergadering sloot aan op de overlegvergadering, met tussendoor een korte pauze waarin vrij gesproken werd. De voorzitter vertelde dat er vroeger in de OR-vergaderingen een informeel moment werd ingelast waarin de OR-leden wat aten en pauzeerden. Dit moment werd tijdens het onderzoek niet meer aangehouden: de hele vergadering verliep strak en zonder pauze.

Dit was een groot contrast met de bijgewoonde OR-vergadering in Hollands Kroon. Daar werd aan het begin van de vergadering een technisch voorzitter aangewezen die de agenda bijhield, terwijl een ander werd aangewezen om de notulen te maken. Tijdens de vergadering werden veel grapjes gemaakt en de voorzitter liet het meestal begaan tot dat groep kalmeerde en ter zake kwam. Na het vertrek van de vorige voorzitter van deze OR vond een grote verandering plaats. De bestuurder benaderde de OR om hun relatie te verbeteren. Kort hierna ging de OR het leerproces in om een pit te worden. Dit werd gedaan zodat de OR dat proces als groep kon ervaren. De teambuilding oefeningen die hiermee gepaard gingen droegen bij aan een verandering van de interne dynamiek waarbij de OR-leden kozen voor een meer informele stijl en voor een OR zonder leider. Volgens de OR-leden was dit een verbetering omdat ze zich meer vermaakten in hun werk en de leden vaker naar de vergaderingen kwamen. Zo lijkt het alsof de OR Hoorn over tijd formeler werd terwijl de OR Hollands Kroon informeler werd.

Het interne contact in OR’s verschilt doordat OR’s verschillenden soorten onderwerpen bespreken. In sommige OR’s is het gebruikelijk om op abstracter niveau over het OR-werk zelf te spreken. Daarmee bedoel ik gesprekken over hoe en wanneer collega's aangesproken dienen te worden, hoe de OR zich in het algemeen tegen het bestuur wil opstellen, hoe ze meer informatie moeten inwinnen. In de OR's

Hollands Kroon, Hoorn en Stadswerken in Utrecht, gaven leden aan weinig over deze onderwerpen te spreken. Dat betekent niet dat hier nooit over gesproken wordt, maar het is geen standaardpraktijk.

In de OR's Volksgezondheid en de OOR in Utrecht schijnt dit wel gebruikelijker te zijn. In de OR Volksgezondheid is bijvoorbeeld een document uitgedeeld onder de OR-leden dat dient als leidraad over hoe medewerkers aangemoedigd kunnen worden om zelf te participeren in de medezeggenschap. In de OOR wordt in vergaderingen ook op strategisch niveau gesproken over hoe de OOR ervoor staat en hoe hun rol in de organisatie door zou moeten groeien.

“Daarnaast proberen we daar ook echt strategisch te denken, van weetje welke kant willen we op met onze ondernemingsraad. Gaan we nog goed of moeten we nog iets anders doen? Dat soort dingen bespreken we vaak daar nog. Dat is een aanloop naar één keer in de maand een intern overleg van de OR OOR, dat zijn dertien mensen. En daar hebben we het dus ook nog over dit soort dingen.”