Aan het begin van dit onderzoek is een hoofdvraag gesteld met daarbij behorende
deelvragen. Het antwoord op de deelvragen zorgt ervoor dat de hoofdvraag beantwoord kan worden.
6.1 Lakenproductie
Met behulp van een schilderij uit circa 1760 ‘de lakenbereiding in zestien taferelen’ is de lakenproductie in kaart gebracht. Het schilderij toont de stappen die voorafgaan aan de productie van het laken. Daarnaast kunnen aan de hand van dit schilderij lakenloden worden gekoppeld aan de productiestappen. Laken is een wollen stof die wordt geweven en
vervolgens gevilt. Het vervilten van de stof wordt gedaan zodat het sterker en warmer wordt.
6.1 Doel en functie van lakenloden
Voor het doel en de functie van de lakenloden kan er een functionele indeling opgesteld worden voor de steden Leiden en Amsterdam. Dit is echter niet mogelijk voor de Zwolse loden. Hiervoor zijn er te weinig loden die voor een juiste functionele indeling kunnen zorgen. Als er in de toekomst meer loden uit Zwolle bekend raken, kan alsnog een indeling worden opgesteld.
6.2 Datering Zwolse lakenloden
Een aantal Zwolse lakenloden kan gedateerd worden. Deze zijn in de meeste gevallen gevonden tijdens opgravingen. Andere loden van Zwolle zijn aan de hand van bijvondsten gedateerd. De Zwolse lakenloden zijn voornamelijk aangetroffen binnen de stadsmuren, maar ze komen ook voor op akkers rondom Zwolle. Het oudste lood van Zwolle is gedateerd in de periode van 1400 tot 1500 en is gevonden tijdens de opgraving op het Eiland
(catnr.TW0037). Verder zijn er geen Zwolse lakenloden aangetroffen aan de oostzijde van de IJssel inclusief Kampen of Zutphen. Er is alleen een lakenlood gevonden van Zwolle tijdens bouwwerkzaamheden in Utrecht.
6.3 Verplaatsing linnenproductie
De linnenproductie verplaatste van Haarlem naar Zwolle, omdat de lonen er lager waren dan in het oosten van Nederland. Op de vraag of in Zwolle lakenloden van Haarlem zijn
aangetroffen, is het antwoord ja. Het aantal aangetroffen textielloden is echter zo laag dat er niet kan worden bevestigd dat dit komt door de verplaatsing van de linnenproductie. Naast de verplaatsing van de linnenindustrie werden er ook deelproducten naar Zwolle gestuurd.
Deze kwamen voornamelijk uit Leiden naar Zwolle. Het ging hierbij om het bleken van de stof. Ook werden er eindproducten geleverd aan Zwolle.
In het buitenland zijn tot op heden geen lakenloden gevonden die afkomstig zijn uit Zwolle. De reden hiervoor kan zijn dat de producten alleen lokaal/regionaal werden verhandeld. Wel zijn er lakenloden uit Zwolle bekend die elders in Nederland zijn gevonden. Een voorbeeld hiervan is het in Utrecht aangetroffen lakenlood. Het gaat om een groot lood met op de voorzijde het stadswapen van Zwolle en de naam. Waarvoor dit lood gediend heeft, is tot op heden niet bekend.
6.4 Koppeling lakenloden aan productiefasen
Er is duidelijk een koppeling te maken met de productiestappen. Dit is echter alleen mogelijk voor de Leidse en Amsterdamse loden en niet voor de Zwolse lakenloden. De reden hiervoor is dat de informatie op de loden zelf ontbreekt. Op de Leidse en Amsterdamse loden is af te lezen welke productiestap er heeft plaatsgevonden. Zo waren er verversloden, staalloden, bleekloden, wolloden en andere deelbewerkingsloden.
Naast de deelbewerkingsloden zijn er ook eindloden aangetroffen. Deze zijn vaak
gestempeld. De stempels geven de deelproductiestappen weer. Er is maar een grootlood van Zwolle waarvan bekend is waarvoor het gediend heeft. Dit is het staellood van Zwolle dat is gevonden op het Maagjesbolwerk.
De overige loden bevatten geen of nauwelijks bruikbare informatie. Een groot deel van de loden is aangetroffen op het Xenosterrein. Deze loden bevatten het Zwolse stadswapen en op de keerzijde een huismerk. Waarvoor de loden hebben gediend, is niet bekend. Ook is een kleine hoeveelheid loden gevonden waarop St. Michael vechtend met de draak is afgebeeld. Ook hierbij is niet duidelijk, waarvoor de loden hebben gediend.
Uit de hoeveelheid gevonden lakenloden is niet direct op te maken, wanneer het gebruik van de lakenloden stopt. De mogelijkheid bestaat dat het gebruik van de loden gestopt is na 1850, aangezien de Twentse textielnijverheid in die tijd in feite al een monopoliepositie had verworven.
6.5 Loden als keurmerken
Er moest worden gekeurd, omdat sommige ververijen sjoemelden. Ze werkten soms met andere kleuren. Wie daarop betrapt werd, kreeg een boete of werd zelfs uit het beroep gezet. Tijdens het verven werd er gekeurd, maar ook tijdens de productiestappen werd er steekproefsgewijs gekeurd. Alles werd bijgehouden in keurboeken. Van de Zwolse
lakenloden is dit niet te zeggen. Het is aannemelijk dat de kleine loodjes zijn gebruikt bij deelbewerkingsstappen. Echter, welke productiestappen dit geweest zijn, is niet bekend, omdat er te weinig over bewaard is gebleven. Van de steden Leiden en Amsterdam is dit wel te achterhalen. In Amsterdam werd gekeurd na het verven van de stof. Dan kreeg de stof een klein ververslood. Nadat de stof door alle kwaliteitseisen was geraakt, kreeg het een groot lood. Dit had te maken met de kleurintensiteit licht en donker. Een lichtere kleur kreeg een enkel staellood en de meest donkere stof het dubbel stael. In Leiden werden ook
een groot lood aan de stof bevestigd en als deze geverfd was, kreeg het lood een klop. Deze klop had als afbeelding een dubbelkoppige adelaar die overeenkomt met die van
Amsterdam.
6.6 Vindplaatsen Zwolse lakenloden
De lakenloden zijn voornamelijk teruggevonden in de binnenstad van Zwolle.
Metaaldetectieonderzoek wijst uit dat er op de landerijen rondom Zwolle en ver daarbuiten lakenloden en deelbewerkingsloden worden aangetroffen. De verklaring hiervoor is dat er mest vanuit de binnenstad over de landerijen werd uitgestrooid om de akkers weer vruchtbaar te maken. Daarnaast waren er jaarmarkten waar de stof werd verkocht. Dit verklaart mogelijk waarom er een lakenlood van Zwolle is aangetroffen in Utrecht. Ook zijn er vanuit Engeland stoffen of ruwe producten (halffabricaten) geëxporteerd naar de
zuiderburen. Van daaruit werd weer naar Nederland verhandeld.
6.7 Lakenproductie in Zwolle
De stad Zwolle heeft een lakenproductie gehad. Dit is gebleken uit het bronnenonderzoek en uit de diverse textielloden die zijn terug gevonden uit Zwolle. Daarmee mag de stad Zwolle zich toevoegen aan het rijtje lakenproducerende steden, samen met Leiden en Amsterdam. De lakenproductie van Zwolle heeft een duidelijke bloeiperiode meegemaakt nadat er besloten werd de productie vanuit het zuiden en westen van Nederland naar het oosten te verplaatsen. Hiervoor heeft men gekozen omdat de lonen in het oosten van Nederland veel lager lagen. Hier moet echter de kantteken bij worden geplaatst hoe groot het