De centrale vraag beantwoord De centrale vraag van dit onderzoek luidt:

Hoe kan kennisdeling bij Brandweer Alkmaar bevorderd worden, rekening houdend met de diversiteit aan medewerkers?

Aan het einde van deze paragraaf zal het antwoord op deze centrale vraag gegeven worden in de vorm van aanbevelingen aan het MT van Brandweer Alkmaar.

Ik heb een empirisch onderzoek uitgevoerd onder representatieve steekproeven van groepen en categorieën medewerkers van Brandweer Alkmaar. De conclusies uit dit empirisch onderzoek zijn in de vorige paragraaf verwoord. Het antwoord op de centrale vraag wordt gegeven door het beantwoorden van de deelvragen van dit onderzoek. Daartoe zal ik niet alle deelvragen met daarop het antwoord herhalen maar het antwoord tot een geheel verwoorden. De context waarin dit onderzoek over kennisdeling en diversiteit plaatsvindt, is de gemeentelijke brandweerorganisatie van Alkmaar. Het voorkomen, beperken en bestrijden van (grootschalige) incidenten is het doel van Brandweer Alkmaar. Kennis over het primaire proces van de brandweer hebben veel medewerkers binnen de brandweer. Allemaal hebben zij kennis op een andere manier maar dat is allemaal van waarde want door kennisdeling kan het uitrukproces verbeterd worden. Kennisdeling is dus van belang als het gaat om het vereiste kennisniveau voor een adequate taakuitoefening. Hiertoe is het belangrijk binnen Brandweer Alkmaar een omgeving te creëren en te behouden die kennisdeling stimuleert of voorziet in condities die een dergelijke omgeving mogelijk maakt.

Daarbij spelen de begrippen ‘kennis’ en ‘kennismanagement’ een belangrijke rol als het gaat om het overdragen van kennis. Kennis wordt in dit onderzoek gedefinieerd als:

“Knowledge is understanding plus the ability to transform it into actions (skills), which yields performance”.

Ik kies voor de elementen die terugkomen in de, door Boersma⁷⁷ aangehaalde, definitie van Nooteboom omdat hij diverse componenten, zoals taakuitvoering en de resultaten hiervan, meeneemt in deze definitie en deze uitstekend aansluiten bij de brandweerorganisatie.

De definitie van kennismanagement van Van der Zwaan sluit aan bij het doel van deze scriptie en luidt:

“Bij kennismanagement gaat het om het beleidsmatig en planmatig inzetten, beheren,

aanmaken, bijstellen, in stand houden en afbouwen van die kennis die voor een organisatie noodzakelijk is teneinde haar taak goed te kunnen uitvoeren”.

Het proefschrift van Paul van den Brink78 gaat in op kennisdeling en dan met name de sociale, organisatorische en technologische condities die een rol spelen bij het faciliteren van kennismanagement. Bij elke conditie worden voorbeelden gegeven hoe deze conditie in de praktijk te stimuleren is. Het verkrijgen van inzicht in en het begrijpen van die condities geeft een handvat om een organisatie effectiever te laten worden bij kennismanagement.

77 Boersma, J. (2002) Management van kennis

78 Van den Brink, P. (2003) Social, Organizational and Technological Conditions that enable Knowledge

Het proefschrift van Niels-Ingvar Boer⁷⁹ beschrijft welke relationele principes het al dan niet delen van kennis beïnvloeden. Hiermee wordt de link gelegd tussen medewerkers (diversiteit) en kennisdeling. Diversiteit komt volgens het Prisma handwoordenboek Vreemde Woorden80

van het Latijnse diversitas en betekent ‘verscheidenheid, aspecten die van elkaar verschillen en geen geheel hoeven te vormen’. Inclusion of inclusie komt volgens datzelfde boek van het Latijnse inclusio en betekent ‘insluiting, tot één geheel’. Dat is juist wat voor dit onderzoek van belang is: ondanks verschillen is er één gemeenschappelijk doel namelijk het optimaliseren van het uitrukproces door middel van het bevorderen van kennisdeling.

In de interviews met de medewerkers over in welke mate condities, die kennisdeling bevorderen, aanwezig zijn, zijn de condities ‘vertrouwen’, ‘teamwork’ en ‘zorg’ de aspecten die terugslaan op inclusion. Ook de culturele implementatieregels komen terug in de interviews door het vragen naar het ‘klimaat van openheid’. Tot slot wordt dialoog als onderdeel gezien van het verwerven van een gemeenschappelijk doel om te komen tot samenwerking. ‘Dialoog’ is ook één van de condities die kennisdeling bevorderen. Op deze manier wordt de verbinding gelegd tussen de condities die bevraagd worden bij de verschillende medewerkers om kennisdeling te bevorderen en het model van inclusion. De genoemde condities ‘vertrouwen’, ‘teamwork’, ‘zorg’, ‘dialoog’ en ‘klimaat van openheid’ slaan dus niet alleen terug op de condities die kennisdeling bevorderen maar ook op die aspecten die nodig zijn om mensen te laten samenwerken en te laten kennisdelen. Zo ontstaat de link tussen organisatiesetting en medewerkers met betrekking tot het bevorderen van kennisdeling, tot uiting gebracht in het volgende model.

Organisatie: Medewerkers:

Omstandigheden Relationele principes

De algemene maatregelen ter bevordering van kennisdeling voortkomend uit de toepassing van het instrument van Paul van den Brink81 op de gehele organisatie, missen voor een deel hun doel als ze niet toegespitst worden op de diverse groepen en categorieën. Dus komen de vijf condities: vertrouwen, zorg, klimaat van openheid, teamwork en dialoog, terug in de vragenlijst van Van den Brink. Als specifiek gekeken wordt naar deze vijf condities en de waardering ervan binnen de verschillende groepen en categorieën, kunnen maatregelen genomen worden om deze condities te simuleren, mocht dat nodig zijn. Het uitlichten van

deze condities verbindt de organisatiesetting met de invalshoek van de medewerkers. En juist deze menselijke invalshoek wordt als onmisbaar beschouwd als het gaat om kennisdeling. Juist omdat de methodiek van Van den Brink in de praktijk goed toetsbaar is, is gekozen voor dit model. Zijn onderzoek combineert de theorie van Nonaka en Takeuchi⁸² over kenniscreatie met het model van Orlikowski83 over de interactie tussen mens, technologie en organisaties. Kennisdeling is een sociale activiteit tussen mensen, waarbij de organisatie de omgeving is waarbinnen dit plaatsvindt en technologie een belangrijke facilitator is. Op die manier kan worden vastgesteld wat het niveau van kennisdeling is bij Brandweer Alkmaar. Het niveau van kennisdeling is nog laag bij Brandweer Alkmaar. De organisatie bevindt zich in de kennisopslagfase en deze fase is nog niet voltooid. De condities die voor het voltooien van deze fase gestimuleerd moeten worden, zijn: waardering, hefboomwerking bekwaamheid, speling in tijd, in werkproces geïntegreerd systeem en kennisopslag.

Zo ontstaan tien condities die gestimuleerd moeten worden om kennisdeling optimaal mogelijk te maken. Toespitsing op de diverse groepen en categorieën medewerkers bij Brandweer Alkmaar is van belang om optimaal kennisdeling te bevorderen. Het grootste effect bestaat hierin dat per conditie de stimuleringsactiviteiten niet op alle groepen en categorieën medewerkers gericht moeten zijn, maar slechts op enkele voor optimaal effect van de maatregelen.

Deze toespitsing heeft gevolgen voor de aanbevelingen aan het MT. Deze gevolgen zijn dat er een andere volgorde van maatregelen gekozen moet worden omdat diversiteit eerst komt met haar vijf condities en daarna pas de vijf condities uit de kennisopslagfase. Het MT van Brandweer Alkmaar zal moeten afwegen in welke volgorde het de maatregelen precies wenst in te voeren.

Samengevat:

Richt de maatregelen van pagina 72 en 73 voor bevordering van kennisdeling zó in dat de vijf condities uit de kennisopslagfase op de specifieke groepen en categorieën is afgestemd voor een zo optimaal mogelijk effect van deze maatregelen. De condities waar het om gaat zijn waardering, hefboomwerking bekwaamheid, speling in tijd, in werkproces geïntegreerd systeem en kennisopslag.

Richt de maatregelen van pagina 76 voor bevordering van kennisdeling zó in dat de vijf condities die samengaan met diversiteit op de specifieke groepen en categorieën is afgestemd voor een zo optimaal mogelijk effect van deze maatregelen. Het betreft de condities zorg, vertrouwen, klimaat van openheid, teamwork en dialoog.

Implementeer als eerste de maatregelen die samenhangen met diversiteit van medewerkers omdat kennisdeling een sociale activiteit en daarmee een basisvoorwaarde is.

Laat het MT van Brandweer Alkmaar een besluit nemen over de prioriteit van de maatregelen.

82 Nonaka, I. and H. Takeuchi (1995) The knowledge creating company. How Japanese companies create the

dynamics of innovation.