Bescherming van persoonsgegevens

2.2.2.1 Inleiding

Het publiceren van teksten op internet kan op problemen stuiten. De auteursrechtelijke kanten zijn in de vorige paragrafen aan de orde gesteld. Hier komen andere juridische complicaties aan bod. Journalistiek materiaal komt in paragraaf 2.3 nader aan de orde. Tekstmateriaal kan persoonsgege-vens bevatten, zodat de Wet bescherming persoonsgegepersoonsgege-vens van toepassing is.56Houd er rekening mee dat het bij alle materiaalsoorten zo kan zijn dat het is verkregen op grond van een contract waarin beperkende voorwaarden zijn vastgelegd, of middels erfstelling of legaat, misschien ook onder beperkende voorwaarden. Ook is het mogelijk dat u een strafrechtelijke norm overtreedt. Ten slotte zou iemand bezwaar kunnen maken omdat hij meent dat hij schade lijdt door de openbaar-making. Dit is de juridische categorie van de onrechtmatige daad, waarbij dan gesteld zal worden dat de erfgoedinstelling handelt in strijd met de wet of met de maatschappelijke zorgvuldigheid.

2.2.2.2 Persoonsgegevens

Persoonsgegevens zijn gegevens die iets zeggen over een persoon die geïdentificeerd is, of geïden-tificeerd kan worden. Teksten met daarin adressen, telefoonnummers, e-mailadressen en dergelijke moeten daarom alleen met de nodige zorgvuldigheid behandeld en op internet gezet worden. Of dit toegestaan is moet worden bepaald aan de hand van een belangenafweging, die de instelling per geval keer op keer moet maken.57Hierbij gaat het erom of het belang van de erfgoedinstelling bij publicatie, en het belang van de toekomstige gebruiker, opweegt tegen de mogelijke inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van anderen. Daarbij moeten alle relevante factoren worden betrokken, zoals de aard van de gegevens, en de mate van doorzoekbaarheid van het materiaal.

Als de betrokkene toestemming heeft gegeven zullen zich weinig problemen kunnen voordoen, maar houd er rekening mee dat er persoonsgegevens van anderen dan de schrijver zelf kunnen voorkomen in het materiaal. Zo is denkbaar dat de schrijver van een dagboek toestemming heeft gegeven voor publicatie, maar dat het dagboek persoonsgegevens bevat van anderen (familie, vrienden, collega’s, buren) die dit kunnen ervaren als een inbreuk op hun persoonlijke levenssfeer.

2.2.2.3 Bijzondere persoonsgegevens

Er is een categorie persoonsgegevens die nog weer meer aandacht vergt. Het zijn de zogenaamde bijzondere persoonsgegevens, die iets zeggen over onder meer gezondheid, ras, levensovertuiging en strafrechtelijke aspecten.58De Wbp verbiedt de verwerking van deze bijzondere persoonsgege-vens, wat inhoudt dat ze ook niet op internet openbaar gemaakt mogen worden. Er zijn gevallen waarin openbaarmaking toch is toegestaan, namelijk als de persoon in kwestie toestemming heeft gegeven of ze zelf duidelijk in de openbaarheid heeft gebracht. Openbaarmaking is ook toegestaan als gesproken kan worden van een journalistieke of artistieke context. Bijzondere persoonsgegevens in een krantenartikel of roman mogen dus wel online beschikbaar worden gesteld (zie ook paragraaf 2.3.2). Als een erfgoedinstelling bijzondere persoonsgegevens wil publiceren zonder dat een van de eerder genoemde uitzonderingen van toepassing is, dient de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht te worden genomen. Er moet een zeer zorgvuldige afweging worden gemaakt van de verschillende opties om inbreuken op de persoonlijke levenssfeer zo beperkt mogelijk te houden,59en een expliciete verantwoording hiervan is op zijn plaats. Een laagdrempelige klachtenregeling is sterk aan te raden.

2.2.2.4 Handelen in strijd met de Wbp

Behoudens uitzonderingen moet het verwerken van persoonsgegevens gemeld worden bij de toe-zichthouder, het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Onder omstandigheden dient u de betrokken personen te informeren en zij hebben bepaalde rechten. Handelen in strijd met de wet kan worden beboet door het CBP en in zeer bijzondere gevallen tot vervolging leiden door het Openbaar Ministerie. Een burger die meent in zijn belangen te zijn geschaad kan een civiele procedure beginnen en correctie of verwijdering van de gegevens eisen, maar hij kan ook schade-vergoeding vorderen.60

2.2.2.5 Civiele en strafrechtelijke acties

Een burger kan ook naar de civiele rechter gaan als hij zich in zijn belangen geschaad voelt en het niet om persoonsgegevens gaat, bijvoorbeeld als hij meent dat zijn eer of goede naam is aangetast. Het ligt dan voor de aangeklaagde instelling voor de hand een beroep te doen op de informatie-vrijheid. Ook het Openbaar Ministerie kan optreden door een vervolging in te stellen wegens het begaan van een strafrechtelijk delict. Dit lijkt echter slechts een theoretische mogelijkheid.61

2.2.2.6 Conclusies, aanbevelingen en stappenplan

Voor het daadwerkelijk publiceren van tekstmateriaal dient bezien te worden of het persoonsgegevens dan wel bijzondere persoonsgegevens bevat. Beide categorieën, maar vooral de laatste, vereisen aandacht.62Het verdient aanbeveling een klachtenregeling in te stellen, en snel en adequaat te reageren op bezwaren.

Stappenplan actieve openbaarmaking van teksten met het oog op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Met dit stappenplan kan men beoordelen of teksten digitaal beschikbaar gesteld kunnen worden. Loop hiervoor de gehele lijst door (en stop na de eerste maal ‘niet actief openbaar maken’).

1. Valt de instelling onder de Archiefwet en mag het materiaal op grond van deze wet of een

andere wettelijke regeling NIET ter inzage op de studiezaal gelegd worden? Zo ja: maak dit materiaal dan ook NIET actief openbaar.

Nee.

2. Zijn er contractuele belemmeringen of voorwaarden bij erfstelling of legaat die actieve openbaarmaking verhinderen?

Ja:

a. maak dit materiaal NIET actief openbaar, of

b. leg contact met de contractspartner of erfgenamen en vraag toestemming, of c. maak een risico-inschatting en beslis mede op grond daarvan.

Nee.

3. Bevat het materiaal persoonsgegevens in de zin van de Wet bescherming persoonsgegevens

(Wbp)?

Nee, ga naar stap 10. Ja.

4. Heeft of hebben de betrokkene(n) toestemming voor openbaarmaking verleend? Nee.

Ja: ga naar stap 10. Meld actieve openbaarmaking bij het CBP.

5. Maak een belangenafweging waarbij de belangen van de erfgoedinstelling, de belangen

van gebruikers, en die van de betrokkene (degene over wie de gegevens iets zeggen) worden betrokken.

6. Is het resultaat van de afweging als bedoeld in stap 5 dat het belang van de betrokkene

moet prevaleren? Nee.

Ja:

a. u kunt NIET actief openbaar maken; of b. vraag toestemming aan de betrokkene, of

c. pas de wijze van beschikbaarstelling aan zodat het belang van de betrokkene niet meer onevenredig wordt geschaad, of

d. schat de juridische risico’s in en beslis mede op grond daarvan. e. bij actieve openbaarmaking: meld deze verwerking bij het CBP.

7. Gaat het (ook) om bijzondere persoonsgegevens in de zin van de Wbp?

Nee: ga naar stap 10. Ja.

8. Heeft/hebben betrokkene(n) toestemming gegeven voor openbaarmaking van hun bijzondere

persoonsgegevens of hebben zij de gegevens zelf duidelijk openbaar gemaakt? Nee.

Ja: ga naar stap 10.

9. Gaat het om bijzondere persoonsgegevens in artistiek dan wel journalistiek materiaal?

Nee:

a. u mag strikt genomen deze gegevens NIET actief of passief openbaar maken, of b. ga met de grootst mogelijke voorzichtigheid te werk, maak een risico-inschatting en

handel mede op grond daarvan.

c. bij actieve openbaarmaking: meld deze verwerking bij het CBP. Ja. U kunt het materiaal openbaar maken. Er is geen meldingsplicht.

10. Bevat het materiaal gegevens die geen portretten of persoonsgegevens zijn, maar die niettemin inbreuk kunnen maken op de persoonlijke levenssfeer van mensen? Bevat het gegevens waar-van openbaarmaking tot civiele of strafrechtelijke aansprakelijkheid zou kunnen leiden? Nee: u kunt actief openbaar maken.

Ja:

a. vraag de betrokkene om toestemming, b. maak NIET openbaar, of

2.3 Kranten(knipsels)