Aan B.P. [Burgemeester Pauw 1

], 8 augustus 1617 Gedrukt: BMHG XXII (1901) p. 392 no. I

Na Pauws vertrek uit Den Haag2

hebben gedeputeerden van de Staten van Holland een nieuwe eed van het garnizoen in Den Briel afgenomen3

. Dit kan niet anders bedoeld zijn dan om het krijgsvolk tegen de aanhangers van de ware christelijke gereformeerde religie te gebruiken. Maurits is van plan de volgende dag in de Staten-Generaal en de Raad van State te compareren4

. Hij zal alles doen om de ware gereformeerde religie te helpen handhaven. [De brief vervolgt:]

Wij versouckena

dat het U gelieve de voors. copie datelijcken te doen communiceren aen de andere goede steden, die beneffens ons de voors. ware gereformeerde religie begeeren voor te staen ende maintenerenb

.

Alhier zijn eenige gedeputeerden gecomen van Oudewater, seggende dat die gemeynte aldaerc

geresolveert zijn den naestcompstigen sondagh Godes heylig avontmael te houden, waerover die Gecommiteerde Raden van de Staten van Hollandt desen namiddagh bij ons zijn geweest, persuaderende dat wij 't zelve souden willen doen beletten5

. Waerinne wij swaricheydt hebben gemaeckt ende gesustineert dat men de voors. gemeynte daermede behoorde te laten

1 Reynier Pauw, vroedschap van Amsterdam 1591-1636, burgemeester 1605, 1609, 1611, 1614, 1616, 1617, 1619, 1620, gecommitteerde raad van Holland 1606-1608, gedeputeerde ter S.G. 1618-1622, rechter over Oldenbarnevelt (Elias, Vroedschap I 191; NNBW, IX, 769). 2 Op 5 aug. was de dagvaart van de Staten geëindigd.

3 Op 5 aug. waren gedeputeerden van Den Briel in de vergadering van de Staten van Holland verschenen. Zij deelden mee bezorgd te zijn dat de Contraremonstranten een kerk in bezit zouden willen nemen, waarop Ruychaver en Meerman gecommitteerd werden om de magistraat bij te gaan staan en de officieren en soldaten opdracht te geven het gezag van de magistraat te helpen handhaven (Resol. Holland in dato; Den Tex, Oldenbarnevelt III 498). 4 Zie Resol. S.G. 1617-1618 no. 1198.

a Wij versoucken verbeterd uit: Ende.

b Die beneffens ... mainteneren is onderstreept.

c Alhier ... aldaer in de marge toegevoegd in de plaats van: Wij verstaen dat die van Oudewater. 5 Zie Resol. Holland 8 aug. 1617. Predikant Lydius, die het Heilig Avondmaal had

aangekondigd, was contraremonstrant. Te Oudewater waren al langer moeilijkheden tussen Remonstranten en Contraremonstranten (Den Tex, Oldenbarnevelt III 477; zie ook hierna no. 45).

58

bewerden, als daervoor houdende dat het dan met meerder stillicheydt zoude toegaend

. Wij versoucken U mede ons te willen laten weten wat resolutie op U rapport aengaende dese zaecke tot Amstelredam zoude moghen genomen zijn.

Als post datae: aan de provinciën is verzocht gedeputeerden te zenden. Is het mogelijk de steden Medemblik en Monnikendam ‘om te setten’? Pauw wordt advies gevraagd wat er nog meer in deze zaak gedaan kan worden, met name of de betaling van krijgsvolk dat gecasseerd wordt, voortgezet moet worden. Bij billet: wie zullen de brieven van Pauw en Maurits overbrengene

?

2. Aan B.P. [Burgemeester Pauw], 11 augustus 1617 Gedrukt: BMHG XXII (1901) p. 394 no. II

Op verzoek van Gecommitteerde Raden van Holland zijn de compagnie van kapitein Fainfes en ook die van prins Don Guillaume van Portugal te Den Briel vervangen door twee andere compagnieën. Naar Oudewater zijn twee commissarissen gezonden1

. [Het slot van de brief luidt aldus:]

Wij en zullen alhier van onser zijde niet laten te doen wat tot den welstandt der zaken ende tegens de genomene scherpe resolutiëna

eenichsints zoude connen mogelijck ende dienlijckb

wesen. Versouckende dat het U gelieve de goede handt daeraen te houden dat yegens de resolutiën die men hier is nemende bij de vijff steden2

oock andere mannelijckec

mogen werden genomen. Want wij

daer-d Waerover die ... toegaen in de marge toegevoegd, vermoedelijk in de plaats van de volgende

in de minuut onderstreepte passage: Ende zijn daromme van opinie dat men oock derwaerts

eenighe gedeputeerden sal affveerdigen omme met die van het garnisoen te doen zoo in den Briele geschiedt is in 't veranderen van den eedt.

e _{Onderaan de minuut staat nog: Hierop heeft Sijne Ex.}cie

andtwoorde ontfanghen den 11^en augusty 1617.

1 Meerman en Schoonhoven. Zij hadden de opdracht partijen ertoe te bewegen het houden van het Heilig Avondmaal voor drie maanden op te schorten (Resol. Holland 19 (= 9) aug. 1617).

a Ende ... resolutiën in de marge toegevoegd. b Ende dienlijck is toegevoegd.

2 Dordrecht, Amsterdam, Enkhuizen, Edam en Purmerend, die tegen de Scherpe Resolutie gestemd hadden en aan de zijde van Maurits stonden in het conflict met Oldenbarnevelt. c Bij de ... mannelijcke verbeterd uit: daertegens bij de vijff goede steden oock andere ende

mannelijcke resolutiën.

voor houden datter geenen beteren middel en is dan die om d'andered

steden, die haer t'samen geligeert hebbene

, in den toom te houden ende haerf

voornemen te stutten. Wij zijn verwittight dat eerstdaeghs de gedeputeerden van de provintiën hier zullen wesen, daermede de zaecken seer gestijft zullen connen werdeng

in gevalle de voors. vijffh

steden haer als vooren souden gelieven te resolvereni

, hetwelcke wij goedt hebben gevonden aen U te schrijven, vertrouwende dat bij U daerinne alle mogelijcke goede offitiën zullen werden gedaen ende der landen welstandt beneffens ons betracht.

Bij billetten: Frederik Hendrik ‘zal dezelve voet gaen als wij’. Uit een bijgaand uittreksel van de Scherpe resolutie is te zien waarin het ‘fenijn’ is gelegen.

Duvenvoorde3

en De Groot4

vertrekken naar Zeeland om het antwoord op de propositie van de Zeeuwse gedeputeerden te overhandigen5

.

d Het hierna volgende sich tegenstellende is doorgehaald.

e Die haer ... hebben in de marge toegevoegd. f Het hierna volgende quaet is doorgehaald.

g Gestijft ... werden verbeterd uit: verre zullen connen gebracht werden. h Het hierna volgende goede is doorgehaald.

i Haer als ... resolveren in de marge toegevoegd in de plaats van: souden gelieven een vaste ende mannelijcke resolutie te nemen tegens d'andere hare tegen-parthiën.

3 Johan van Duvenvoorde, heer van Duvenvoorde, Voorschoten en Sterrenburg, in de ridderschap van Holland 1603-1645, gecommitteerde raad van Holland 1617-1645, luitenant-houtvester, grootzegelbewaarder en stadhouder der grafelijkheidslenen van Holland (H.G.A. Obreen, Geschiedenis van het geslacht Wassenaer (Leiden, 1903), 93).

4 De bekende Hugo de Groot, pensionaris van Rotterdam 1613-1618, gecommitteerde raad van Holland 31 mei 1617-1618 (NNBW, II, 523).

5 Gedeputeerden van Zeeland kwamen op 10 mei in de vergadering van de Staten van Holland aandringen op Hollands toestemming in het houden van een nationale synode. De Staten werden het over het antwoord niet eens; tenslotte werd het (afwijzende) antwoord bij overstemming op 29 juni vastgesteld maar pas nu bezorgd (Resol. Holland in datis; Den Tex,

60