Archeologische onderzoeken uit de omgeving

Sinds ongeveer 10 jaar worden archeologische onderzoeken vastgelegd in Archis. Van de geregistreerde archeologische onderzoeken binnen een straal van vijf kilometer rondom de opgraving Emmerhout hebben drie (mogelijke) resten uit de periode Mid- den-Bronstijd tot en met Vroege-IJzertijd opgeleverd (zie fig. 4.8). Hieronder worden de resultaten van deze onderzoeken kort besproken.

Noordbargeres (Dierenpark), Emmen

Ten westen van het centrum van Emmen hebben in het kader van de aanleg van een nieuw dierenpark meerdere onderzoeken plaatsgevonden. Twee van deze onderzoe- Tabel 4.1 Overzicht van AMK-terreinen met mogelijke nederzettingsresten uit de periode (Midden-)Bronstijd tot en

met (Vroege-) IJzertijd binnen een straal van 5 km rondom de vindplaats Emmerhout. De informatie is afkomstig uit Archis (beschrijving AMK-terreinen en geregistreerde waarnemingen).

ken zijn vanwege het aantreffen van resten uit de Bronstijd en IJzertijd relevant. Het eerste onderzoek betreft de opgraving van een zeven meter breed cunet voor de aanleg van een dienst- en bouwweg (zie fig. 4.9).216 _{Hierbij is een grafheuvel uit de Mid-} den-Bronstijd A aangetroffen met daaromheen een klein urnenveldje uit de Vroege-IJ- zertijd.217 _{De grafheuvel bevatte drie graven met sporen van boomkisten.}218 _{Langs de} randen van de boomkisten lagen zwerfkeien om te voorkomen dat de kisten zouden kantelen. Rondom de grafheuvel zijn zeven crematies aangetroffen, waarvan vier in urnen. Op basis van deze urnen zijn de crematiegraven gedateerd in de Vroege en Midden-IJzertijd.219

Het tweede relevante onderzoek is een proefsleuvenonderzoek op de Noordbargeres in 2009 waarbij nederzettingssporen uit de Midden-/Late-Bronstijd, Vroege-IJzer- tijd en Midden-IJzertijd zijn aangetroffen (zie fig. 4.10).220 _{De gevonden structuren} bestaan uit delen van twaalf huisplattegronden, 22 spiekers, zeven mogelijke bijge- 216 Dit onderzoek dateert van voor de invoering

van Archis en is later niet alsnog geregistreerd. Het onderzoek heeft daarom geen onderzoeks- meldingsnummer.

217 De Wit 2002, 10-12. 218 De Wit 2002, 7. 219 De Wit 2002, 10.

220 Archis2-onderzoeksmelding 34815.

Fig. 4.8 Ligging van de geregistreerde archeologische onderzoeken die binnen een straal van vijf kilometer rondom de opgraving Emmerhout waarbij (mogelijke) resten uit de periode Midden-Bronstijd tot en met Vroege-IJzer- tijd zijn aangetroffen

Noordbargeres (Dierenpark) Oude Meerdijk (Bargermeer) Pioniersweg 530000 535000 540000 530000 255000 260000 255000 260000 535000 540000 0 1000 2000 m Emmerhout Archeologisch onderzoek binnen 5 km Onderzoeken Bronstijd-IJzertijd

bouwen en delen van hekwerken of omheiningen. Door de beperkte breedte van de proefsleuven kon niet van elke plattegrond het type worden vastgesteld. Vier huisplat- tegronden zijn door de onderzoekers toegeschreven aan de Midden- tot Late-Bronstijd (huis 4, 8, 11 en 12, alle type Emmerhout/Borger A) omdat sprake zou zijn van een één-op-één koppeling van de middenstaanders met de buitenpalen.221

De in het rapport afgebeelde tekeningen laten een iets ander beeld zien (zie fig. 4.11). Alleen bij plattegrond 8 is een koppeling tussen de binnen- en buitenstijlen waar- neembaar. Voor de andere drie plattegronden geldt dat deze koppeling ofwel ont- breekt, ofwel niet vast te stellen is omdat slechts een heel klein deel van de plattegrond

in de proefsleuf zichtbaar is. Het is opvallend dat het onderzoek geen vondstmateriaal 221 De Wit 2009,13. Fig. 4.9 Ligging van het onderzochte cunet van een bouwweg binnen het

gebied Noordbargeres (naar: De Wit 2002, fig. 3).

Fig. 4.10 Ligging van de proefsleuven binnen het gebied Noordbargeres (naar: De Wit 2009, fig. 1.3).

uit de Bronstijd heeft opgeleverd; al het aardewerk dateert uit de IJzertijd met na- druk op de Vroege-IJzertijd.222 _{Dit vondstmateriaal uit de IJzertijd sluit wel aan bij de} vermoedelijke ijzertijddatering van drie andere plattegronden (huis 5, huis 7 en huis 10). Huis 10 betreft het oostelijke deel van een plattegrond van het type Een uit de Vroege-IJzertijd. Huis 7 is met enige zekerheid toe te schrijven aan het type Hijken uit de Midden - Late-IJzertijd. Huis 5 betreft een huis dat op basis van de zichtbare typologische kenmerken tot het type Een (Vroege-IJzertijd), het type Hijken (Midden- IJzertijd) of het type Fochteloo A (Late-IJzertijd - Vroeg-Romeinse Tijd) zou kunnen behoren.223

Oude Meerdijk (Bargermeer), Emmen224

Ten zuiden van Angelslo, aan de Oude Meerdijk zijn bij een opgraving in 2010 vier huisplattegronden, meer dan 30 spiekers, een deel van een omheining en meerdere kuilen aangetroffen. De sporen zouden dateren uit twee verschillende perioden, name- lijk de periode Late-Bronstijd - Vroege-IJzertijd en de (Midden tot) Late-IJzertijd.225 In dit kader is alleen de eerste fase van belang. Deze fase wordt vertegenwoordigd door één huisplattegrond (huis 4), die door de opgravers is toegeschreven aan het type Borger-B uit de Late-Bronstijd tot Vroege-IJzertijd.226 _{Bij nadere bestudering is de} 222 De Wit 2009, bijlage 5.

223 De Wit 2009,13.

224 Archis2-onderzoeksmelding 43720. 225 De Wit 2011.

226 De Wit 2011, 21, 75.

Fig. 4.11 De vier gedeeltelijke huisplattegronden van de Noordbargeres die door de onderzoekers zijn toegeschreven aan de Midden- tot Late-Bron- stijd (De Wit 2009, 24-25). De rode lijnen zijn hulplijnen om de buitenwand aan te geven; de groene lijnen zijn hulplijnen om de dragende constructie aan te geven.

toewijzing aan dit type niet zeker omdat de zware buitenconstructie die bij het aan het type Een/Wachtum verwante type Borger B te verwachten is, volledig ontbreekt. Het enige kenmerk van een Borger B-type is dat de afstand tussen de stijlen in het (vermoedelijke) stalgedeelte beduidend kleiner is dan in het woongedeelte. Dit kenmerk komt ook voor bij het type Hijken uit de Midden- tot Late-IJzertijd.227 _{In de} sporen van dit huis is geen dateerbaar vondstmateriaal aangetroffen. Alle tijdens de opgraving verzamelde dateerbare scherven stammen uit de Late-IJzertijd of Vroeg- Romeinse Tijd.228

Pioniersweg, Emmen229

Tot slot zijn tijdens een proefsleuvenonderzoek in 2014 aan de Pioniersweg ten zuid- oosten van Emmerhout en Angelslo sporen aangetroffen uit het Mesolithicum en de IJzertijd.230 _{De sporen uit de IJzertijd bestonden uit een ondiepe kuil met aardewerk} en zeven kleine paalkuilen, waarvan drie waarschijnlijk tot een vierpalige spieker behoren.231 _{Uit welk deel van de IJzertijd de archeologische resten dateren, blijkt niet} uit het rapport. Hoewel op basis van de onderzoeksresultaten vervolgonderzoek was geadviseerd, heeft hier (nog) geen verder onderzoek plaatsgevonden.

227 Waterbolk 2009, 55, 61. 228 De Wit 2011, 42, 92.

229 Archis2-onderzoeksmelding 64305. 230 Tulp 2015.