Aanspreekbeleid en deskundigheidsbevordering

Een onderdeel van het preventiebeleid van zowel de amusementscentra als Holland Casino is het aanspreekbeleid: bezoekers die frequent komen of probleemgedrag vertonen, worden systematisch aangesproken en eventueel doorverwezen naar de hulpverlening.

In amusementscentra worden spelers aangesproken op basis van ervaring van medewerkers in het herkennen van kansspelproblematiek. Bij Holland Casino wordt daarnaast gebruikgemaakt van het bezoekersregistratie-systeem, dat aangeeft hoe vaak spelers komen. Iedereen die vaker dan acht keer per maand komt, wordt aangesproken door een medewerker van Holland Casino. Daarnaast wordt (sinds kort) bij alle jongeren een melding voor een gesprek gegeven.

Personeel van amusementscentra en Holland Casino volgen trainingen in signalering en doorverwijzing. Exploitanten van kansspelautomaten in de horeca hebben zich evenals de amusementscentra gecommitteerd aan de richtlijnen van de VAN Speelautomaten Branche-organisatie, maar er is niet veel zicht op de manier waarop en de mate waarin horeca-onder-nemers problematische spelers aanspreken.

Bij andere aanbieders van kansspelen, zoals loterijen, wedden op paarden en krasloten worden spelers incidenteel wel aangesproken of geadviseerd door medewerkers, maar zijn hier geen specifieke richtlijnen voor ontwik-keld. Volgens de meeste sleutelinformanten is dit ook niet nodig.

Effectiviteit aanspreekbeleid horeca

Een deel van de sleutelinformanten meent dat horecamedewerkers niet voldoende gekwalificeerd zijn om mensen die problemen hebben te herkennen en aan te spreken. De medewerkers die de cursus sociale hygiëne volgen weten er wel iets van, maar volgens de sleutelinforman-ten volgen niet alle medewerkers deze cursus en is de inhoud ervan niet diepgaand genoeg om problematiek te leren herkennen en te leren hoe probleemspelers het best aangesproken kunnen worden. Een deel van de sleutelinformanten meent dat er in de praktijk grote verschillen zijn tussen horeca-ondernemers als het gaat om betrokkenheid bij preventie. Dit zou volgens hen een gevolg kunnen zijn van het feit dat kansspelauto-maten voor horecamedewerkers vaak een belangrijke bron van inkomsten zijn en er geen controle is op de manier waarop zij met spelers omgaan. Effectiviteit aanspreekbeleid amusementscentra en Holland Casino Over het algemeen zijn sleutelinformanten lovend over het door de amusementscentra en Holland Casino ontwikkelde aanspreekbe-leid. Verschillende sleutelinformanten menen dat het aanspreken van probleemspelers binnen amusementscentra minder frequent en conse-quent gebeurt dan bij Holland Casino, omdat het hier alleen op basis van herkenning van problematiek gebeurt en niet ondersteund wordt door signalering via een objectief signaleringssysteem zoals bij Holland Casino. In 2001 heeft het College van toezicht op de kansspelen onderzoek laten verrichten naar de effectiviteit van het preventiebeleid kansspelproble-matiek van Holland Casino. Hieruit bleek dat het aanspreekbeleid van Holland Casino redelijk effectief is: 4 van de 10 respondenten met een SOGS 5+ hebben ooit een beschermende maatregel aangevraagd of zijn aangesproken op hun speelgedrag door het personeel van Holland Casino (De Bruin e.a., 2001).

Aanbevelingen met betrekking tot aanspreekbeleid

De kwaliteit van het aanspreekbeleid van horeca, amusementscentra en Holland Casino zou verhoogd kunnen worden door:

– landelijke standaardisering van de trainingen voor personeel; – verhogen van de frequentie van aanspreken;

– terugkoppeling van het effect van doorverwijzen naar de hulpverle-ning;

– binnen hulpverleningsinstellingen en zelfhulporganisaties: (geanoni-miseerde) registratie van doorverwezen cliënten, behandelmethoden en resultaten van de behandeling;

– binnen amusementscentra: een registratiesysteem vergelijkbaar met dat van Holland Casino, zodat mensen daar naar ook op basis van hun bezoekfrequentie (al dan niet in combinatie met leeftijd) aangesproken kunnen worden;

– binnen de horeca: vermeerdering van de kennis van horecapersoneel over kansspelproblematiek door het verplicht stellen van gerichte opleidingen met betrekking tot kansspelproblematiek;

– aanspreken van problematische spelers in amusementscentra en Holland Casino zou volgens een deel van de sleutelinformanten door professionals uitgevoerd moeten worden. Het eerste contact dat met de probleemspeler gelegd wordt, zou wel door medewerkers kunnen gebeuren, maar met name de advies-, doorverwijzings- en evaluatie-gesprekken zouden door een hulpverlener gevoerd moeten worden. Gesuggereerd wordt om op oproepbasis of met spreekuren te werken, of binnen een gemeente een team van hulpverleners of preventiewer-kers samen te stellen die voor deze taak beschikbaar zijn;

– verplichting tot het ontwikkelen van een aanspreekbeleid zou opgeno-men moeten worden in de vergunningvoorschriften van horeca, amusementscentra en Holland Casino. Voor de andere aanbieders van kansspelen als bingo, wedden op paarden en krasloten vindt men dit niet noodzakelijk.

7.3.4 Beschermende maatregelen

Als onderdeel van haar preventiebeleid introduceerde Holland Casino de beschermende maatregelen: spelers konden op vrijwillige basis een entreeverbod of bezoekbeperking voor een bepaalde tijd aanvragen. Amusementscentra introduceerden de met entreeverboden vergelijkbare ‘witte lijsten’.

Aanname: een verbod of beperking als extra drive om te minderen of te stoppen

De aanname achter het aanbieden van de mogelijkheid een entreever-bod of bezoekbeperking aan te vragen of de mogelijkheid op een witte lijst geplaatst te worden is dat probleemspelers vaak niet zelf kunnen stoppen of minderen en externe ondersteuning hierbij nodig hebben. Als de motivatie er is, kunnen beschermende maatregelen een belangrijke steun in de rug zijn omdat hierdoor het (soms dagelijkse) patroon van de speler wordt doorbroken.

Effecten van beschermende maatregelen

Over het algemeen menen de sleutelinformanten dat het aanbod van beschermende maatregelen een van de belangrijkste en meest effec-tieve preventieactiviteiten is die in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld. Wel wordt erkend dat het effect van deze maatregelen afhankelijk is van de motivatie van de speler. Het beeld dat de sleutelinformanten schetsen, komt overeen met de resultaten van het onderzoek naar het preventiebeleid van Holland Casino (De Bruin e.a., 2001). Een van de conclusies in dit rapport was dat Holland Casino met de mogelijkheid

voor spelers om zichzelf vrijwillig een entreeverbod of bezoekbeperking op te leggen een redelijk evenwicht gevonden leek te hebben tussen de inspanningen ter voorkoming van kansspelproblematiek en inspannin-gen ten behoeve van een rendabele exploitatie. ‘Een goede zorg voor de gasten blijkt niet haaks te staan op een goede omzet’, aldus de algemene conclusie van het rapport. Volgens de onderzoekers destijds lijkt de motivatie om een beschermende maatregel te nemen een belangrijke rol te spelen bij het succes ervan. Wanneer een beschermende maatregel weloverwogen wordt genomen en bijvoorbeeld wordt gecombineerd met een vorm van hulpverlening of ondersteuning, neemt de kans op een blijvend succes toe.

Een zwak punt van de beschermende maatregelen is dat spelers ten tijde van een maatregel wel elders kunnen spelen. Een entreeverbod bij Holland Casino geldt voor alle vestigingen van Holland Casino, maar niet voor amusementscentra of horeca. Witte lijsten zijn sporadisch geldig voor meer dan één amusementscentrum, terwijl in veel gemeenten meerdere amusementscentra zijn gevestigd. Volgens de sleutelinformanten speelt een aanzienlijk deel van de mensen die bij Holland Casino een entree-verbod of bezoekbeperking hebben, ten tijde van deze maatregelen in amusementscentra. Ook van de spelers die zich bij een amusementscentra op een witte lijst hebben geplaatst, speelt volgens de sleutelinformanten een deel bij andere amusementscentra en een (kleiner) deel bij Holland Casino.

Uit het al genoemde onderzoek bleek dat bijna de helft van de probleem-spelers ten tijde van een entreeverbod bij Holland Casino naar

alternatieven om te gokken zoekt en die vindt in het illegale circuit, het buitenland of in de amusementscentra. Indertijd werd gevreesd dat dit verplaatsingseffect groter zou worden naarmate het productaanbod van amusementscentra en Holland Casino meer op elkaar zou gaan lijken. Ook werd gewaarschuwd voor de mogelijkheid dat probleemspelers tijdens een entreeverbod op internet zouden gaan spelen. Het zou volgens de onderzoekers de effectiviteit van het preventiebeleid ten goede komen wanneer spelers ten tijde van een entreeverbod ook alternatieve mogelijk-heden om te gokken kunnen beperken (De Bruin e.a., 2001).

Uit recent intern onderzoek van Holland Casino blijkt dat 15-20% van de mensen die naar Holland Casino terugkeren na een entreeverbod, in de looptijd van dit verbod elders speelde.

Aanbeveling: landelijk aanbod beschermende maatregelen

Een groot deel van de sleutelinformanten pleit voor een koppeling van beschermende maatregelen tussen amusementscentra en Holland Casino. Wie een entreeverbod neemt bij Holland Casino, zou ook uitgesloten moeten zijn van spelen bij amusementscentra in Nederland, en vice versa. Wat men minder goed in kon schatten, is in hoeverre er verplaatsing van amusementscentra of Holland Casino naar de horeca plaatsvindt.

De meeste sleutelinformanten menen dat de omvang van de verplaatsing naar de horeca niet groot zal zijn, en zijn verdeeld over de haalbaarheid en wenselijkheid van een koppeling van beschermende maatregelen waarbij ook de horecabranche betrokken is. Enkele anderen pleiten echter voor uitbreiding van een koppeling naar alle kansspelen, zodat monitoring van alle kansspelen eenvoudig wordt.

Andere geïnterviewde sleutelinformanten vrezen dat wanneer bezoek-verboden landelijk gelden, een deel van de mensen zal uitwijken naar het illegale circuit (achterkamers, internet) of naar casino’s in het buitenland en menen daarom dat een koppeling van bezoekbeperkende maatrege-len een te grote investering zal zijn in vergelijking met de te verwachten opbrengsten. De meerderheid van de sleutelinformanten meent echter dat het illegaal circuit momenteel restrictief genoeg wordt aangepakt en daardoor niet meer zo groot en makkelijk bereikbaar is als een aantal jaren geleden. Koppeling van beschermende maatregelen zou volgens hen voor de mensen die echt gemotiveerd zijn hun problemen aan te pakken zoveel op kunnen leveren dat dit opweegt tegen het risico dat een klein deel illegaal gaat spelen.

Een klein deel van de sleutelinformanten is van mening dat koppeling van beschermende maatregelen gepaard zou moeten gaan met gelijkschake-len van het productaanbod van amusementscentra en Holland Casino. Het argument dat hiervoor aangevoerd wordt, is dat bij een vergelijk-baar preventieaanbod de noodzaak voor een monopolie van de overheid op casinospelen vervalt. Anderen menen weer dat de afweging achter de overheidsmonopolie niet alleen om de kwaliteit van preventie gaat, maar ook om de omvang van het aanbod. Casinospelen worden dermate risicovol geacht, dat deze niet op al te grote schaal aangeboden mogen worden. Vrijgeven van de casinospelen zou een te grote en moeilijk in te perken toename van dit kansspel opleveren, en toezicht hierop zou steeds intensiever en gecompliceerder worden. Men beschrijft de casinospelen in dat verband ook wel als ‘een andere tak van sport’.

Volgens sommige sleutelinformanten zou een koppeling van bescher-mende maatregelen gepaard moeten gaan met de invoering van een landelijk vestigingsbeleid voor amusementscentra.

Sleutelinformanten doen de volgende aanbevelingen voor realisatie van een koppeling:

– ontwerpen van webbased applicaties waarin opgenomen is welke spelers beschermende maatregelen hebben, inzichtelijk voor de betrok-ken kansspelaanbieders;

– overleg over voorwaarden voor een koppeling, met de betrokken afgevaardigden van de horeca, de VAN, Holland Casino en de overheid; – aansturing door de rijksoverheid.