Vraag nr. 262 van 7 augustus 2003
van de heer DIDIER RAMOUDT AIDS-preventie – Campagnes
Recente cijfers (bron : Het Laatste Nieuws van 27 juni 2003) laten uitschijnen dat er per dag gemid-deld 2,7 mensen met het HIV-virus besmet wor-d e n . Er is sprake van 973 besmettingen in 2002, t e-genover 963 in 2001 en 953 in 2000. De cijfers van 2002 benaderen die van 1992, dat als een record-jaar qua besmettingen wordt bestempeld.
Eén en ander blijkt uit het jongste aidsrapport van het Wetenschappelijk Instituut voor de Vo l k s g e-zondheid Louis Pasteur. Er wordt tevens op gewe-zen dat de stijging in het aantal besmettingen mee te wijten zou zijn aan het feit dat er reeds geruime tijd geen aidscampagnes meer werden gevoerd door de overheid.
De slotzin van het artikel wijst enigszins verma-nend naar het Vlaams Ministerie van Vo l k s g e z o n d-h e i d , dat in de nabije toekomst geen nieuwe cam-pagnes meer zou plannen.
1. Hoe verklaart de minister het feit dat er on-danks de recente stijging van het aantal besmet-tingen geen nieuwe campagnes worden gepland, terwijl de statistieken uitwijzen dat telkens na een campagne de cijfers van het aantal besmet-tingen dalen ?
2. Welke Vlaamse acties of campagnes lopen er momenteel nog aangaande de preventie van aids ? Wat is daarvan de stand van zaken en op welke manier wordt de impact daarvan geëvalu-eerd ?
3. Is er overleg met de andere bestuursniveaus (fe-d e r a a l , Wa l l o n i ë , Europa) en wat is (fe-daarvan het resultaat ?
4. Plant de minister in haar beleid nieuwe campag-nes ter preventie van besmetting met HIV en zo ja, welke en binnen welke termijn ?
Antwoord
1. Het preventiebeleid om SOA (seksueel over-draagbare aandoeningen), met inbegrip van H I V / A I D S, te voorkomen, is een belangrijke b e k o m m e r n i s. Net zoals mijn voorgangster Mieke Vo g e l s, wil ik daar voldoende aandacht aan besteden, en de initiatieven die er zijn
ver-der onver-dersteunen. Een groots opgezette cam-pagne via de massamedia is er inderdaad mo-menteel niet gepland, maar er is wel een aan-houdende werking van verschillende organisa-ties waarmee de Vlaamse Gemeenschap conve-nanten heeft afgesloten voor de bevordering van seksuele gezondheid, met bijzondere aan-dacht voor de preventie van SOA . Die conve-nanten worden met de nodige aandacht opge-v o l g d . Jaarlijks is er een inhoudelijke eopge-valuatie die bijsturing toelaat naar gelang van recente bevindingen en meest prangende noden.
De problematiek van de toename van SOA ,m e t inbegrip van HIV/AIDS, is niet nieuw. De toe-name werd het best opgemerkt in 2001 bij be-paalde groepen die risicogedrag door onveilig vrijen vertoonden. Vooral in het A n t w e r p s e werd toen actief campagne gevoerd door de Ge-zondheidsinspectie van de Vlaamse Gemeen-s c h a p, in Gemeen-samenwerking met SenGemeen-soa, het InGemeen-sti- Insti-tuut voor Tropische Geneeskunde (ITG) en an-dere organisaties die een specifieke werking hebben in verband daarmee.
In 2001 werd er ook een specifieke campagne voor veilig vrijen gevoerd naar jongeren toe. De stijgende prevalentie van SOA's is een feit. Nochtans kan daarbij toch wel de opmerking gemaakt worden dat die stijging in België nog altijd gunstig afsteekt tegen veel slechtere cij-fers in onze buurlanden. Waarschijnlijk is dat het resultaat van de aangehouden inspanningen t e r z a k e. Een duurzaam preventiebeleid is zeker aanwezig in Vlaanderen.
2. De relatief gunstige situatie in België kan zeker deels verklaard worden door de aanhoudende inspanningen op het vlak van de promotie van seksuele gezondheid. Over de grote campagnes van de beginjaren van de A I D S-p a n d e m i e wordt echter tegenwoordig geoordeeld dat ze veeleer bijgedragen hebben tot het fenomeen van "AIDS-moeheid" dan tot gedragsverande-r i n g, omdat ze als te belegedragsverande-rend en onvoldoende aansluitend bij de reële leef- en ervaringswereld van jongeren en andere belangrijke doelgroe-pen overkwamen.
methode waarbij een middel ter preventie van S OA's (het condoom) gecombineerd wordt met een middel ter preventie van ongewenste zwan-gerschappen (meestal hormonale anticoncepti-v a ) . Uit anticoncepti-vroegere campagnes in de context anticoncepti-van S OA-p r e v e n t i e, waarbij enkel condoomgebruik gepromoot werd, was immers gebleken dat daardoor het aantal ongewenste zwangerschap-pen steeg, waarna de gebruikers hun conclusies trokken en afstapten van het gebruik van con-dooms.
In overeenstemming met die holistische bena-dering lopen er heel wat initiatieven. Bij jonge-ren is de webstek www.condomobiel.be van de door de Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerde organisatie Sensoa een groot succes als bron van informatie over seksuele gezondheid, en in het bijzonder over veilig vrijen. Naar mannelij-ke homo's toe loopt momenteel een campagne die zorgt voor een uitbreiding van specifieke H I V / A I D S-preventie naar een algemene pre-ventie van SOA ' s, met de slogan "Laat je nakij-ken".
Maar nog ruimer dan dat worden de bovenver-melde problemen in verband met seks geplaatst in een positief concept van seksuele gezondheid en relationeel welzijn, wat uitgewerkt werd in de visietekst "Goede Minnaars". Op initiatief van Sensoa werd die visietekst uitgewerkt en gedragen door alle netwerken die betrokken zijn bij de gezondheid en het welzijn van jonge-ren die, aangezien ze aan het begin staan van hun seksueel actieve leven en bijzonder talrijk z i j n , de belangrijkste doelgroep vormen inzake S OA-p r e v e n t i e. In 2003 en 2004 zal dat concept ook een specifieke variant krijgen voor holebi's. In alle gevallen wordt materiaal ontwikkeld voor de verschillende betrokkenen, zodat een-zelfde concept op verschillende manieren kan worden geïmplementeerd, naargelang de sector, cultuur van de instelling, e n z o v o o r t . Het gaat daarbij niet alleen over kennisoverdracht, m a a r ook over vaardigheden (zoals eigen waarden af-t a s af-t e n , wensen kenbaar maken, grenzen saf-tellen, negotiëren van veilige seks), iets wat in het ver-leden sterk verwaarloosd werd en waardoor kennis niet omgezet werd in praktijk. S e k s u e l e en relationele vorming werd twee jaar geleden opgenomen in de eindtermen voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs, maar het is duidelijk dat niet alle scholen al een manier hebben gevonden om die eindtermen op de juiste manier in te vullen. De ontwikkeling van bijkomend didactisch materiaal wil onder andere aan die behoefte tegemoetkomen.
Een voorbeeld van een praktische uitwerking van het concept "Goede Minnaars" is de "Intie-me Carroussel" die tot 17 augustus tentoonge-steld staat in het Schoolmuseum van Gent, e n daarna een tournee maakt langs K i n e p o l i s-z a l e n . Centraal op die tentoonstelling staan verschil-lende kastjes waar mensen alleen of met twee binnen kunnen en telkens geconfronteerd wor-den met een brok informatie die hen uitnodigt zelf een mening te vormen en conclusies te trek-k e n . De reacties van talloze jongeren, die de tentoonstelling bezochten op initiatief van scho-len uit heel V l a a n d e r e n , zijn erg positief, en de tentoonstelling brengt duidelijk discussie op gang.
De verschuiving naar een meer holistische boodschap kan ertoe leiden dat men op het eer-ste gezicht de indruk krijgt dat er minder ge-werkt wordt rond SOA-p r e v e n t i e, omdat het minder expliciet gebeurt. Een tweede reden waarom de aanpak van SOA-preventie minder in het oog springt, is dat er een integraal beleid wordt gevoerd. Dat wil zeggen dat Sensoa er zich op toelegt om preventieve activiteiten te bevorderen bij intermediairen die op lokaal vlak in contact staan met de doelgroepen. D a t resulteert in meer kleinschalige acties, w a a r v a n echter een grotere efficiëntie verwacht wordt. De variëteit stijgt ook, hoewel steeds binnen het concept van "Goede Minnaars", zodat een meer gevarieerd publiek bereikt wordt.
Nog een belangrijke leemte die moet ingevuld worden en waar Sensoa op dit moment werk van maakt, is het helpen van ouders in hun rol om hun kinderen te helpen in het verwerven van kennis, attitudes en vaardigheden in ver-band met seksualiteit. In 2003 gebeurt er een grondige terreinverkenning in samenwerking met het forum Je u g d , Relaties en Seksualiteit, waarna het nodige materiaal ontwikkeld zal worden.
Verder heeft Sensoa ook een condomobiel die aanwezig is op allerlei activiteiten die een ruim publiek trekken en van waaruit informatie ver-spreid wordt.
Met Sensoa werd een convenant afgesloten voor een termijn van vier jaar (2002-2 0 0 5 ) . Vo o r het jaar 2003 wordt voor Sensoa in iets meer dan 2 miljoen euro voorzien als subsidie.
Naast Sensoa zijn er ook nog de volgende orga-nisaties die meewerken aan seksuele gezond-heid in V l a a n d e r e n . De organisaties Pasop (voor Oost- en We s t-Vlaanderen) en Gh@pro (voor Antwerpen) krijgen respectievelijk jaar-lijks 126.426 euro en 79.326 euro voor de bevor-dering van seksuele gezondheid van prostituees, en daarmee ook de bevordering van de seksuele gezondheid van hun klanten en van de andere seksuele partners van klanten. Zowel Pasop als Gh@pro hebben consultatie-momenten waarop sekswerkers zich bij hen kunnen melden voor informatie of medisch onderzoek. D a a r n a a s t knopen zij ook op eigen initiatief contact aan met mensen in de raam- of straatprostitutie of in andere circuits van sekswerk. Ook worden in-formatiefolders en affiches geplaatst op strategi-sche punten.
Aan de bevordering van de seksuele gezond-h e i d , en in gezond-het bijzonder sensibilisering rond H I V / A I D S, van de Subsaharaanse A f r i k a a n s e bevolking in Vlaanderen wordt jaarlijks in het kader van het convenant met het Instituut voor Tropische Geneeskunde 205.752 euro besteed. De werking omvat het sensibiliseren van Subsa-haraanse Afrikaanse zelf-organisaties omtrent het belang van seksuele gezondheid en in het bijzonder van HIV/AIDS-preventie en -b e h a n-deling ; het ontwikkelen van informatie aange-past aan de specifieke noden van de Subsahar-aanse AfrikSubsahar-aanse bevolking in Vlaanderen ; h e t organiseren van informatiesessies ; het begelei-den van een zelfhulpgroep van seropositieve Subsaharaanse Afrikanen ; het opleiden van peer leaders (mensen die hun omgeving actief sensibiliseren omtrent HIV/AIDS) ; etcetera. De Wetenschappelijke Vereniging van V l a a m s e Huisartsen ontvangt jaarlijks 314.825 euro van de Vlaamse Gemeenschap voor verschillende o p d r a c h t e n , waarvan er één bestaat uit het ont-w i k k e l e n , valideren en implementeren van aan-bevelingen en werkmodellen voor huisartsen met betrekking tot seksuele gezondheid.
Een ander project van de Vlaamse Gemeen-schap is spuitenruil voor intraveneuze drugge-b r u i k e r s, ter preventie van drugge-besmettingen zoals hepatitis B en ook HIV, die overdraagbaar zijn via het gemeenschappelijk gebruiken van intra-veneuze naalden.
Ook werd in 2002 een voltijdse betrekking ge-creëerd voor een dossierverantwoordelijke pre-ventieve seksuele gezondheid, wat het belang dat de Vlaamse Gemeenschap hecht aan dit thema illustreert.
3. Preventieve gezondheidszorg is de uitsluitende bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap, e n de Vlaamse Gemeenschap neemt die verant-woordelijkheid ten volle op zich. De huidige in-spanningen van de Vlaamse Gemeenschap met betrekking tot de aanpak van de preventie van S OA-b e s m e t t i n g e n , zijn in overeenstemming met internationale richtlijnen van organisaties zoals Unaids en de We r e l d g e z o n d h e i d s o r g a n i s a-t i e, waarvan de Vlaamse Gemeenschap de wer-king voortdurend volgt. Zowel op het niveau van de overheid, als op het niveau van de con-venanthouders bestaan er contacten met het Franstalige landsgedeelte om ervaringen uit te wisselen.
Vooral de organisaties Pasop en Gh@Pro heb-ben een erg goed uitgebouwd netwerk voor sa-menwerking en uitwisseling van ervaring op het vlak van seksuele gezondheid van sekswerkers, zowel in België als internationaal, vanwege de grote mobiliteit van hun doelgroep. Zo kan bij-voorbeeld een sekswerker die een Hepatitis B-vaccinatieschema begonnen is in A n t w e r p e n , en dan naar Charleroi verhuist, daar zonder probleem zijn of haar vaccinatieschema voort-zetten in, pakweg, Charleroi.
