DEEL
I.
At.JGrs, is%
I N H O U D
.
11
Gedenkskool
van
di
Hngenote,
Hoofonderwyser
Assistent
Musiik Onderwyser
V A X XE
VAN
IN DAL JOSAPHAT,
-DIST. PAARL.
Os.
F. S. DU TOIT.
D.
J.
BRINK,
J.zn.
ROCCO de VILLIERS.
O N b E R W Y S :
Uitleg van
di
By~l,Bybel
G€skidenis, Gereformeerde Kerkleer, en wat
verder nodig is om di jeug klaar te
maak ver di a.nneming as lede van one Kerk,
l
Hollans, Engels, Latyn, Griiks, Aardrykskunde, Syfe.rkunde, Algebra,
Meet-kunde,
Algemene Geskidenis, Kerkgeskidenis, Geskidenis
vs.n Suid Afrika
en
Engeland,
Teken, Musiik op Klavier, Harmonium, Viool, ens., Sangkuns en onse
Psalm en Gesang note, Skoolbestuur, ens., ene.
Di Gedenkskool is veral gmtig il'I 'n gedenktihn om di nagedagt.enis van di Hugenote Voor-vader1 in eer te hou by hulle afstammelinge.
Al di orukru•ya daa.r is gevo)gelik gegrond op di Bybel en Belydenis Skrift.e 'f&D one Kerk, a1 di fondament van alle degelike onderwye.
Di d«l is om an olllle Afribanee kinders 'n opvoeding te g~ na hulle omatandighede en behoeft.e. Di Kosleerlinge Joseer by di onderwysers en st.aim onder huUe strikte
toeeig
en sorg.Di betaling is £30 per jaar alles ingeslote, skoolgeld, Jogiee, was en stryk, ens. Engels word gelyk op in di Gedenkskool geleer met Hollans.
Di kinders wat 1118 bet om examern; te maak, word voorberei vcr di EleIDeDtaire en Boger Bkool Examens, ook ver di Onderwysere Examen en admiS11i ver di Normaal Skool.
r
Kindera wat na di Skool kom, moet by Lady Grey Brug Stasi afklim.
Verdere bisonderhede is verkrygbu.r by di HooFONDE&Wr&BR., of by di Sekretaril,
KLYN BEGIN-"ANHOU WIN.
DEF..L
1.J
ONS KLYNTJI, .A.UGUS 1896. [No 6.0Ns KLYN'l'Jt StNG.-(Gedig) ...•
GRuEn; AN 0Ns KLYN'l'JI.-(Gcdig). ... .. . . .. KONING IN F'AN SKlrnA -VIII.-"N11 cli Berg
Afocr.-IX.-By di Berg fan di Dood. . .•
ANTWOORD ~'AN DI DOOI UOESMA::-1 AN DT DUU 'MANNE
JAKOB PLAT'l'Jr.-IV. Rys fan Vlysbank n•i Oorlogs-kloof en Calvinio ...•
D1 Roo KNOPPr.-II. Moeili1chede. RtJKE MENSE.- Di Biir-Koning (BaRs).
BLAD.'YE UJT 0.\S GESKIDENIS.- Panl Kl'll!!CJ' in di Bmi.:eroorlog-ondcr Lydcli .. Verset-in di Vry-hydsoorlo~ . .. ... .•• .. • ..• .. . PRAATJ11s O'ER Dr NATUUR.-Di Form fan <li A~rde .. . 'N PREDIKA:.l'l'S 0PIN1 O'ER 0NS KLYX'l'Jl.
O'ER ONS T.uL EN TAALKUNDE.-Klaagliid fan Letter V. (Gedig).- Antwaard fan Letter F. (Gedi;:). GE. ELLIGE TYJW~~RDRYF.-Skaakspel II. -Ilyb
elraai-sels.- H.aaisels (1 cu 2) apgelos .... GESEL8ERY MET 0NS LESERS. •.• • .•
PnYsFRAGE.- Uitslag fan Grappigc en leersame Fcr -hale.-"N uwe Prysfrnag, £ 12 fer Pry::1e.
Ek is so bly I Ek is so bly I Ek het 'n jurki nou gekry.
By pas so glad en net. Li suigfles is oek nou opsy ; 'k Het speulgoed in di plek gekry ;
Ek word nou groot en fet.
Bain.g danki, ooms ! Baing danki, Pa Mo01 skoon sal ek myn jurki dra,
En soet s:.il ek oek wees. Myn lesers sal ek non onthaal ; Laat hul mar teken en betaal,
Dau kan hul lekker lees,
!)7 97 97 104 104 108 112 113 115 116 117 117 119 119
QS'.roete an "
ottf&
lltl)}ntjt."
Onse Klyntji, ek is bly om jou, Net jy kom na myn sin ni gon, J y moet tog kom al fyftiin da'e. Dan hoef ons glad ni meer tc kla'e. W~es tog ni bang di tryn te ry. Want duisende trek an jou sy. .As groot is eendaz jy en ek. Dau '3al ons siin hoefeul daar trek.Ek dink dit sal dan baing wees. Want baing wil jou non al lees. Wat eers te danig te'en was. Di gryp jon nou mos oek al fas. Want jy firtel te danig mooi, En kan di dinge net goed plooi. Myn pa het jou 'n liid gestuur, En daardeur word ek angefnur. Man glo fir my dat ek firlang, Te siin hoe of jou jurki hang. Fireers genceg, so dink ek non, Of clink jy dit is glad fi.Tbrou ?
KLYN KEES 'I.
mt
11\untngtn
fan .Skeba,
OFSALOMO SYN OUE GOUDFELDE IN SAMBESIA.
[HISTORISE ROMAN nEua Ds. s. J. DU Torr.]VERKORTE lNnauo.-Langs di Aanclfuur by di wa langs Simbubwe ku111 di Tuwer.!akt1:r Umsulomi, wut d, ur di Kaptyn Umgabe "uitg• ruik" is, flugtende fer syn le we. Ona belawe ham beskerming, as hy ans diJgehyme van di oue rewines fertel eu alles gaan wys. Hy fertel '1ns hulle o'erlewerings fan di Witte Koningin, wat froe'er hiir
ONS KLYNTJI. [Ae1; i-; 1896.
geregeer l1et, en nou nog onder di Kop woon, en al jare oestyd met folio maan fer hullo kom segen, as hullo in di grot onder di berg fer Jiaar en haar jong uoi~ 'n bok slug en biir breng.
Met drang en drygemente beweeg ons hom om fer ons di ylel.. te gaan wys. Hy breng ons by di ing-nng en met grote moeite skuiwe ons di grote !dip wef!, en find wcrkelik di grot met geraamtes en biirpotte. Op ferclcro drang brcng by ons fer:Jer met. 'n onderaardse pang lot onrler di grote ronde gebou, wuar 'n monigte fortrokkc oni!er cli grond is, en in 'n fcrsegelde kamer onder cli gehymsinnigc toren !cry ons 'n graniit-kis, met 'n goue oJiorbak, 3 goue y'ers, 3 gouo/alli, en 'n goue koker, mlt 'n perkamcnt rol daarin, waarop oue Hcbrecusc letters Rlaan, on wat ons alloen mcnoem. Toen ons terugkom was di grote klip weer op di uitgang en ons kon dit onmolik ni ope kry ni.
Tot o'ermat1t fan smart was ons kerse nmpcr op. Geluk. kig besorg U msalomi ous 'n lamp. Ons gaau met di regter-handse gang ondor di Kop in dour 'u oni!rraarclsc riviir. Kry nog 2 grotto met geraamtes en verrnosle ·wapens, en 'u yster kissi met 'n hulfvermufte pnpi1 us-rol. Mot 'n style gang op, wat opgestop was fun 101:1 !dippers, wat OD.'
moes wegrol, kom ons yndelik lussen rcwines en brand netd-bosse uit. Na 'n bitji slaap siin ons di follcnde oggcnd hoe di Kaffers di grot toegemaak on di vc duuro'cr geja het. Ons wyger om Musalomi af le
ge
0.11 syn kaplyn en gaan samen met Mm. Fry di kop bcsook. Di aaml gaan ck met Eerw. Louw ~ame om di nag iu syn s tudecr-kamer te perbeer di rol te 01.lsyfer.Met baing moeite di Ho! ontsyfcr. Dis fun Ralomo syu gebymskry¢er Elihoref, wat nek prins gc111nul was fun di Koningin fan Ski ha, en wat claarin fi r111eld1 dat hy <li gc
skidenis fan de Koninkryk beskrywe b t, en dat di be skry-wing bowaar is onder di berg Afocr, fer in di noordwrste. same met di lyko fan di Koninginne fo.n di Koninkryk e11 metgrote skatte. Benni laat for Umsalomi dolo~se i;oi, en by se ODS moet by di Mohmo, in di Motoppo bcrge, gaan ferneem waar di berg is, wantons kan dit ni anders uitfin-de ni. Op ons terugrys ferneern ons op di Sclukwe goud felde di pad na di Molimo toe. Daar moes ons eers na ds Kaptyn en to(ln na 'n towerheks, wat fer ODS
se
hoe onmoet mnak om di Molimo te fra, en fan wi ons 'n gou0 halsband ruil, wat na 'n oue Egiptisc amulet lyk.
Di l\Ioliruo se : Ons moel terug na Tati ; famlaar ~al 2 l3oas111a11s 011s ch pad "'YS rm di berg .Afocr en by be-d
u
ons wat1r di ingang is. :i\Iar daarna luister 011s lrnlle tli na.g t.C by di grot eu boor huJle ferraad teen ons.VIII.-NA. DI BERG AFOER.
Toerusting fer di ferdere Rys.-By 1'ati.-Ons 2 Boesman-Padwysers. -'11 'l'og deur di onbe-kendo Bos1cerelil.-Op 2 dowwe- Waspore.-Di Eland-Jay en syn Gefolge.-A.flcoms fan di Faal· pens-Boesman lca..tfers.-Il.oreloos fas ytry t11s sen Bosse en Rante.-Op Ferlcennin,q uit.-Bo op
'n KoJ-pi in 'n Self an Bosse.-Is dit Afoer ?-'n Pragtige Illuminasi en Fuuncerk.
~ K sal non di lange tcrugrys ni fertel ni, mar
(- net di fernaamste punte anstip. Eers ga.an ons terng- na Rnlmrayo en koop daar fer ons enige nodige !Jocko 011 an ltre dinge, waarouder 'n ll~breeu:;e \Yoordeboek wat ek met buing moeite kry
by di Jooclee Ra bl i. Daarfandaan af gaan c.rns ti rng na Tati toe en gaan wclr by di Monard.1-rif nilspan oncler C:i p1at te baakcloriugl os.
Om alle skyu te fcrmy maak ons met di frindelike b1 stuuder, Mnr. Edwards, 'n o'ereenkoms om te pror-spekteer op di groncle fan cli Ta ti Koi:rnEsi, en koop meteen enige gerecdskappe en werli tuige wat ons denk te kan noclig hy, so oek wat clinaniet en 'n nuwe foorrna<l fan 8kiitgoed en cetgoed ; wfr!lt ons rus non fer ons nit fer 'n lango rys.
Di aancl kom daar werkelik 2 Boesman-Kaffers, of Faalpense, fader en seun, by ons, tenvyl ons lnno·s di funr sit. Ons begin met hulle te gesels. Bulle lyk op cli oog 11c Kafiers, mar hnlle praat Boesmantaal. l\for Klaas, on klyue koranna-lycr, kon met hnlfo
gesels.
Ons fm waar hnlle fan<laan kom, en hnlle ferlcl ~ clage fer fan di l~oordwcste ka11t af. Op ons fraag: of d:mr oek snlke one mymrnrke is soos hiir, se hulle : ja, daar i<> baing rnllrn work e, en daar is 'n berg ock, fer anclerkant lmlle ,k1 aal, waarin p:rote gate grgrawe was, wat non al "·eer locgefal is. En op ons fraag se hulle, di berg beet Foern.
'Mar toen ons lmllc fra cm ftr ons di pad te wys na di berg toe, won hulle ni, en s0ek allnbande uitflugte. Eers se bnlle: bnlle mag ni, want di wit-mense hiir wil ni he hulle rnoet for andere wit-mensc di grawe-pkkke wys ni. 'l'ocn ons for bulle
Ee,
oi:s bet di toe·st1 mming van di wit· n:eme hiir, won hulle ens ni glo ni. Mar locn ons
se
ons sal fer. bul~e by di wit-meme bnng, dan kan bul1e self hoCJr, toense
bulle weer:rn>,
bu Ile KapLyi:i wil ni he, bullc mng fer wit-mense di berg gaan wys ni.Ous was ferplig e11 breng hulle by di bcstuurder, en eers toen by fer hulle gebiid om fer ons di plekke te gaan wys, toen neem hulle au hulle sal dit gaan wys, as ons fer bu lie clkeen 4s. beta al. Dit was fer ous al wond£:rlik clat hulle so min fra, mar later sal dit blyk, dat bulle 'n oogmerk daa1 me had, want 'n Kaffer en Boesman is fan nature fol potitiik.
Di follende oggend fertrek ons fan di Monarch af ( wat reeds 40 my le wes fan di Tati an leg af le). Di bestumder bet ons di forige aand gCf!~, dat ons enkele waspore in di rigting sal kry ; want by bet al 'n paar male waens gdtunr om miliis en Kafferkoorn te koop by di kralc waar di Boe<>man-Kaffers fandaan af kom. Mar yntlik gaan ons uou di woeste wereld in, wat r:og nooit blanke mense in was ni, of dit mag wees froeger
enkele olifantsjagtcrs.
Di patji was dan oek al erg dof waarme di 2 <Yidsc
ons cli oggend ly fan di l\fonaich af. Mar ons wa al geweud in Matabelelaud en Masbonaland, om in dowwe patjiis te rij, partykeer net op 2 of 3
skotskar-spore van goudsoekers. En fereers had ons enigc waspore, denkelik wat bulle gebruik het om hont an te ry.
Mar heel gou word di spore al minder en di pad al dowwer, tot ons naderhand net 2 ouc wa~pore het, wat al to1 geree:-n en toegegroe:i iE. En dis 'n boswen·ld
A.UG()';'l 1896.] ONS KLYNTJI. 99
cu di gras gro·;i so hoo ~ dat dit tussen di os3ci h ·ti le horiugs dent· fieg as ons ry. Di 2 p1dwijs3rs loop foornit om altyd di spore t 1 s1ek, eu Kla'l.s fo 1r di tou. Gelu1<kig haJ Kla'l.s di skerp,te oge w,it ons nog ooit g.isiin het. Partijkeer as di Boesmans foo< di spor.i ft:rloor, (w,iut di spore is mar hiir en daar sigbaar, en dan oek mar clof tussen di hoge gras), dan hou Klaas reg iu di sp'.lOr en slm\ fer hulle.
l\Iar naJerhand was di s,Jore so dooi, clat ons alle tiO tre weer mo~t stil hon om di sp'.lre we;r te soe'<. En dan by sprnite en rifire is di sp-ire gew Jonlik wecrskante 'n Ml.i end dooJ gespoel, dan mo~t ons 'n plek soek eers waar ons kan in, en d·m moes ons in di droge bedding fan di rifiir (want dit ·wc1S di nawin ter) op en af 'n p'ek soek wa tr ons wee· kon uitkom.
Di gcdurige spoorsoekery het ons so opgehoLl dat ons am per ni fo:·der ni., en dah ons naderhan l begin
t·~ denk, dis m1r beter om somar 'u koers te fat, en pad. te maak waar nodig is, denr boss~ weg te kap en d1·ifte nit te grawe. Mar ons m1es ons p'.tdwysers
f ilg, want ons was bang, dat ons andera kan fasry teen bergrante of digte b 1Sse. Di 2 wa~pore is, sofer as ons fan hulle kon uitfinde, fan 'n paar
olifauts-j L6tera Witt 2 jare geled~ hiir gory bet. G<llukkig was di feld toen n tt, en waar di grond klyagtig is, en ell spore diip ingetrap WdS, is clit nou nog sigbaar, a~
dit ui te toegegro"i is n i.
Di fi.irde <lag fra ons for di Boesmans wanneer ons clan by hullo krille kom, wat hul'e fan 11;epraat het. Tocn se hulle, nc ons kom ni by di krale ni ; hulle neem fct· ons reguit na di berg F0er t toe, re6s fan di krale
fl!r:.iy, Wilt n1u al skuins agter ons is. Dit het ons wel gespyt, Wdnt ons won graag sulke Boesm'l.n-krale siin ; ho~wel dis minder, want hulle is tog ni regte
Boesmans ni.
Di fyfJ.e dag oggend kry ons baing groot wild, en di jongste Boesman gaau same met Henui om fer ons'n stuk wild te ski.it. Ous gaan intusse au met di wa onder gelyde fan di ou Boesman. Mar dis digte Bosfeld, en dit L. .t ni te lank gedum· ni, of ons sak af na 'u grote droge ri.fiir toe, en toen wa'i di 2 oue was;:iore heeltemal WOJ. Eu soek help ni, want al di toclop3 na di rifiir toe was so ferapoel, dat ons mar naderhand op en af 'n kanio mo3s sock waar di W<ll so is dat ons kon inkom met di Wc1. Di rifii.r was drooO', net met lrnile water bier en daar. Ons het toen m~r in di bed ling fan di rifiir uitgcsp'.tn. Ek het dit toen afgetra, di bedding is o'er di 200 tre bree l. Dit m0et em fan di ri.fire wee~ wat in di grote Soutpanne uitloop, en wat net m:tr loop as daar don ierbuie fal.
Teen di middag kom Heuni en di Boesman toen an en fertel fer ons, dat Henni 2 baster-elande geskiit het, eers 'n grate bul, wat fer le, en toen 'n jonge koei., 'n paar myle fan di plek af waar ons uitgespan is. Ons ga!l.u toen met 6 osse en kap 'n sle, waarme ous di jonge koei ansleep, en <lit was amper son-onder toen ons by di wa kom. Eer ons di koei afgeslaO' het, het ek nog eera gon 'n portret daarfan genecm, ,;'at ck hiir ge, waarop di leser nou ons wa en rysO'eselskap met di baster-eland en pad wysers sun. "'
100 ONS KLYNTJI. [Aumrs 1896.
Daar wa-s net nog tyd om di koei af te slag en fer
ons fan di dik flys te neem so feyl as ons wil he. Di
ander flys neem di Boesmans en Umsalomi en bewerk
dit fer hulle. Ons let daarop dat hulle di flys wat hnlle ni di aand braai ni toepak met takke, en Henni
fertel fer ons dat di Boesman di Elandsbul wat hy
geskiit het oek toegepak het. Ons was to?n op ons
hoede, want ons denk an wat di Molimo gese het toen ons hulle di nag afgeluistcr het.
Dit was 'n heldere maanskyn aand, amper folle
maan. Digteby di wa was 'n !mil ,qi,Ler, een kant teen di wal fan di rifiiir. Daar het ons di dag gesi.in
di spore fan 'n menigte soorte fan wild, en een plek kon ons duidelik in oi sand langs di water siin, hoe di forige nag 'n bok daar kom water snip bet, en hoe 'n leen horn bespring bet bo far di wal fan di rifiir af.
Di aand by di fuur gesels ons, follens gewoonte, met di boc:smans, om fer hulle uit te boor. So find ons di aand nit, dat Lobengulu fer hulle oek as slawe
gebruik en selfs opgekommadeer het met di laasto oor-log. Daarom bet hulle oek geweet fan di meksims en meerontsag gehad fer di mens. Uit di gesprekke blyk
oek, dat hulle ni weet fan 'n Opperwese ni, en dat daarRog nooit 'n se1·deling was by hnlle krale ni.
So kom ons al nader, en fra toen hoe fer ons nou fan hulle krale af is en waar di le; mar daarop kon ons gen befredigende antwoord fan hulle kry ni. Dit ferstcrk ons nog meer in ons suspisi, dat hulle wil weg loop, soos di Molima gesc bet. En ons bad oek al
ovgemerk, dat Umsalomi al dikker maats maak met
hulle. Di :Boesrr.ans praat oek 'n soort fan Kaffertaal, wat Umsalomi ferstaan, sCJdat hulle same kon gesds.
'n Ander punt bespreok ons di aand onder makaar,
en dit is, hoekom di Faalpense ware Kaffers is fan postunr en gesig en kleur ; en tog Bocsmantaal praat
en denr di bla11ke mense by Tati Bce>mans genoem
wo1 de oek. Di cnigste oplossing wat ons <laarfoor k1 ·n ~ry is, dat di moeder wat taal en lovruswijse betref 'n
grotC'l' inflol'd op di kiud· rs uitoefen as di fodl'rs; wa11t di Faalpei1se is denkelik 011tstna11 nit Knffcrs wat Boesman-myde fer frone11s had ('n Kaffer fa wonderl:k gel; na 'n BocFman-myd).
lntusscn hot ons plan g1 maak om for Urnsa'omi en cl i 2 I' oesmans di nag op le pns dat hulle ni weg loop 11i. Mar om fer hulle 1 iks te laat merk ni, gaan Neef Ue11cliik en ek di foornag kasta by di kuil water wag hnn fer di wild wat kom wate1· snip, en in di nanag kom ons weer slaap en hon Neef Gideon en Henni
weer wag. Mi·t di maaTiskyn kou OTIS rnooi by di wa siiTI. Mar hulle maak di nag gen anstalte om 1Yeg te
loop ni.
Di follen<le oggend span OTIS in en di 2 Boesmans loop foor. Hulle fertel for ons, dat ons gou weer di 2 oue waspore sou kry. Eers het ons gesukkel om uit di rifiir nit te kom, en daama sukkel ons an tussen di b?sse en hoge gras deur, mar di spore kry ons ni weer
m.
Eers had ons nog 'n soort fan ope gras-laagte, wat
lusscn di bo~e loop en wat ons folg, mar di word al
nouer e!l loop yndelik dood. Toen moes ons deur 'n plaat mopaui-bome deur suk:kel, en nou en dan 'n
boom afkap. Hiit· het ni lank te fore 'n trop olifante
deur getrek. En dis naar om te siin watter ferwoes·
ting so'n trop olifante anrig. Oral kon jy mar siin hoe hnlle di toppe en takke fan di mopini-bome afge· breek het, om di jonge blare en toppe te freet.
Nadat ons di mopani-bos deur was kry ons rante en
koppiis met doringbome, sodat dit al moeieliker word om deur te kom. Eers bet ons nog deur gesnkkel,
denr enkele borne weg te kap en hiir en daar klippe
weg te rol om deur kliprante te kom. Mar naderhand was dit onmolik om ferder te kom. Di enigste raad was om so'n ope plekki re kyk, wat ons kon uitspan, om dan di omtrek te bekyk, of daar fer ons kans is om
ferder denr te kom. Want di Boesmans bou mar an ons sal uet non weer ope wereld kry. Mar, gedagtig an wat ons di nag by di Molimo afgeluister het, fertrou ons hnlle ni meer ni, en lyk dit fer ODS al meer of bulle klaar maak om-fer ons op so'n ongelege plek te breng en dan di nag weg te loop.
Sodra ons nitgespan bet neem Neef Hendrik en ek di een Boesman en Neef Gideon en Henni neem di
anclorBoesman en Umsalomi, en ons gaan na 2 teen-o'erges.telde rigtinze om di omtrek te bekyk ; fer Klaas laat ons by di wa en osse staan. Hy hct syn ge1rner en so bet alby partye fan ons, met di afspraak, soos
ge-woonlik, dat ODS ni op wild sal skiit ni. mar alleen in
gefol fan noodsakelikhyd, sodat di ander dadelik mod ankom as hulle hoor skiit.
Dit waB toen al in di namiddag, en ongelukkig was
da.ar gen water in di omtrek oek fer di osse ni, en ons foorraad was oek mar net min, skaars geno~g fer di aand.
Ek weet ni of di lcser al ooit in 'n 011liekenrle bo~feld gcloop bet ni Dis di frrradelikste ding fan di werekl ! want di bosso lyk mar orals ecnrlors, en en jy kan net by jon siin. As jy dus ni baing fcrsigtig is 11i, cla11 k:in jy mar daarop rcken, ferJwaal is jou
foorland. lhing oue erfare jagters 1-n ferboere wat, di boswerdJ goe:i ken, hct al dikwils so ferdwaal en party het rn hulle dood gekTy oek. l\lar OTIS hot gewooulik
di foorsorg gebrnik om 'n byl of mes te noem en oral
op sekere afstande di kenba.arate borne tc merk, mtt 'n stnk bas nit te kap of af te sny. En so ht·t ons mar oek weer gedoen.
Neef Hendrik en ek wou di Boesman ni fer ons laat foorgaan ni, omdat ons bang was da• by ons
e' spres fcrkeerd sal ly. Oas hon du~ ons y'e J,oers. N adat, ons omtrent 'n goeie half uur fan di wa af was,
siin ons 'n tamelik hoge graniit-koppi 'n end fan ons
af denr di bosse, en ons hou oek somar daarnatoc. Di lrnppi is begroei met di akelige brandnetel-borne,
wat toen net ferfel, en fan woeste struikgewas. Mar
ons snkkel deur di bosse en o'er di klippe, en yndelik is ons tog bo op,
I >it wa~ 'n wonderbaarlike gesig. So fer as ons oog
kon sim kyk ons net op 'n se fan bosse, met 'n menigte fan graniit-koppiis wat oraHussen di bosse uitsteek
Auaus 1896.]
ONS KLYNrJt.
101
nes ylandjiis in di se. Ons kon sv 1Uet ons oog wel 'u p<W.rhonderd tel. Mar ons neem to:=in di fe ·kyker, en kon duidelik beken, •'at noordwes far. ons af in di fort! 'n bis:mder boge ber5top uitsteek. Neef l:ioodrik ken 'n bitji kaffertaal en fra toen fer di Boesman, of dit di berg Foe··a is? Ons kon toen siin dat hy forlege was met di saak. Eers maak hy o~ by ni kon fcr.;;taan ni ; naderband trek by syn skouers op en s'.i hy weet ni. Mar toen ons hom fra waar di berg dan is, toen r.i.ak hy in di ferle;ndhyJ, en trek mar al syn skouers op. Nelso toen ons fr..t waar syn kraal is en hoe ons nou moet ry en waar non di na 1ste water is.
Mar ons giin self, as ons heeltemal \¥CS dtwti dat ons
dan in kaler feld moet kom, dan k rn ons na1erhand weer noord hon 11a di berg toe ; want uit di Bo3sm·in syn houding het ons opgemaak dat dit ma1 di berg Afoer moet wees. En foor ons Io nog so 'u uitgcstrekte boswereld, dat ons gen nut siin om U06 ferdcr t3 gaan
ui, en mar besluit om terug te keer na di wa toe. Di eerste tom ons weer 0:1der di kop was kon ons ni ous rigting temg kry ni. ToeL1 ons u ~by di kop
was h.::t und upgehou om di bJmJ te lll}rk, en as ons nou eera 'n ferkecr le rigting fat, dan is dit klaar. Gelukkig di BJelm'l.n het 'n soort fa'l instink waar-denr hulle altyd hulle ko3ra in di bosfeld weet. On'l bet dit al mee:·male an Klaas gesiin. En s J het di
Boesman ons gou terug gel:>reng, ea was ons Wt>er froeg by di wa. Mar di andere puty was nog ni terug ni.
Oas ski.it toe:i da1elik 'n pa'tr skote, dctt hnlle mar moet terug kom, want sofCr as ons fan di kop kon sii n met di ferkyker was hullc tog in di ferkeerde rig-ting. En fer fersigtighyd stuur ons fer Klaas agter hnlle an, want hy kan won1erlik goed spore hon, en di een Bo3sman hon ons same met di osse op di ope plekki by di wa, hoewel di osse al begin te pla om te wil weg loop fan di dors. Neef Hendrik maak
in-tu~sen koffi en karmenatj iis klaar om te eet as hnlle terug kom, en ek m'1ak myn afneem-toestel reg om ons klomp mel; di wa af te neem claar wc1.ar ous so fas ge-ry was.
Kort foor son onler kom bulle terug, sonder dat \en Kaffers hulle manirc>. Mar ons laat fer hnllc niks hulle iits bisonders ontdek het. Terwyl ons 'n stnkki merk ni.
tct bespreek ons di toestand met makaar, Ons fer- Ons maak non plat om hulle fannag goel fc be-wag alm~I, dat rli 2 Boesmans en Umsaloni di nag waak, weer om di benrt. Mar hulle lrnn so gon weg sal wcg loop, al son ons dit ni by di Molimo afgeluis- wees in di bosse, al is dit maanskijn. Daarom maak et· h" ni; wantons ·ken al 'n bitji di Boesmans ons 'n ander plan. Di mopaui-bome is 'n soort fan
102 ONS KLYNT.JI.
[A1mus
1896. wilJe terpeutynboorn, dis fol gom 1rn~ 1us lel'penty.1iE. En omdat di olifantc gciurig di top;_J'.l fan di
borne affrcet, bet bnlle gewoonlik 'n la11gJ regop stam,
801118 fan 40 tot 50 foet hoog ; mar bo is hnlle stomp
en hol fan binne, met een of mecr gate fan on !er, denkelik waar di recnwater nitloop wat bo in reen. As 'n mens non onder in so'n gat four maal<, dan trek dit nes 'n gent, bet~r as enige skoorstc'ln, binn" in o'n boom op, en di gom maak dat net non so'n ltele boom fan binne an di brand is, terwijl di four ho bij
di punt en bij di stomp puntc fan di ta~ke uitslaan. So'n boom brand dan amper di hele nag, en fal nadcr-hand om met 'n geweldige slag.
Dis di pragtigste fuurwerk en illuminasi wat oas ooit gcsiin het. En dis meteen 'n midclel o:n di hele omtrek te ferlig en leeus en andcre ongediirt~s weg te hon. Di onig te gefa-11' is, as s•/n boom omfal, ctan kan hij di drvge gras in di omtrek an di hrand steek. So hot ons al froegt!r in di nag moet opstaan om fnnr
dood te slaan. Daaron' het ous di n,and ecrs 'n pick rondom di wa los gebrand, en toen skoon geb· and ondPr di borne rondom, so for as ons won illuminccr. En toen kiis oas elkoea fer ons 'n paar home en sleek dit an, om te kyk wi syu di mooiste bnt11d l>it had ons al meer a!lllde gedoeu, sodat di Boesmans en U msa lomi gen lont ruik wat ons doe! was ni. Ons maak mar of on8 dit doen fer prct., mar oas boofdocl was om
tc kan siin as di spnl di rn1g wil wcg loop. 'l'og het ons ni 'n lckkcr di nag gehad ni.
JX.-BY DI BERG :FAN DI DOOD.
Di Dros/ers gr:fr.tng.-Boesman O'e1leweri11g fem "di Ber!/ fttn tli /Jood."-Di Rifiir /t({,ar di Le1l'end(1Je moet omdraai. -Ons ya~m tot bij di B ry.-'1t .Nctluur
-like Pirctmide -Met 'n gat bo in.- IVuter-Fytcer onrler di Berg.-Spore jrtn froegere lJiensewerk.
v
, NS bet di aand foor ons gaau slaap nog 'n slag
di Uocsmans in ferboor gcnccm, cu onderfra :
-tf+' Waar di berg Afocr nou is ? Watter plan liullc non bet om daar te kom ? Hoe filr dit nog is? 11 oe di geaardhyd fan di werclclformasi is ? Of da.ar ornl water is ? ens. Mar bulle wou ons mar blyk-baar gems stel met te
se
:
Dis nou nog ·uar 2 dage fer ; om sal gou in ope werP,]d kom ; en water sal ons oral liry, ens Natuurlik bet om daarfan geglo so feulas ons wil.Ons gaan tocn naderhand slaap met di afspraak, rlat elkccn syn gewerr en rewolwer gelaai en klaar sal h& by horn. Neef Hendrik cu Hcnni slaap op di grond ; mar Neef GiJeon en ek sou om di L eurt in di wa wag hou, di ecn di foornag en di and~r di nanag, so dat hnlle ni kon merk dat ons fer bu lie dop hou ni; want di klap fan di wa hang, sodat ons in di donker
is, en hullo mocs ock naby di wa slaap om di branden-dc borne rondom, wat di hele 0mtrek ferlig.
Di fuoruag 11011 ck wc.1g, en toeu ui auder 'n goeic
uur lank geshl>'tp het, merk ek ons 3 matcrs begin sutjiis op tc staan en hullo kombcrsa, IV<tt ous fer hulle
gckoop het by Tati, op te rol Di 2 boute fan di
eland het ons di aaud an 'n boom opgehang, C'l ni ou
boesman gaan nog eers fer hom 'n stuk flys afsny.
Toen wok ck ecrs sutjiis fer Neef Gideon, en ons 2
~pring gelyk wcerskante fan di wa nit met ons gewcers cu ons skre na di antler, wat ock danelik opspring met bu lie geweers. Di 2 Bocsmans en U msalorni won 11og
cers plan ·maak om tc hardloop. Mar Ilenni slcrc dadclik, as hullc hardloop, clan ski it ons jullc dood, en Neef Hendrik skiit 'n paar bliude skote met di rcwol-wer. Toen hulle siiu dit is t~ lig om te ontflug, gc hulle fer hulle gefauge. Ons maak hullo toen al 3 fas, elkeen an 'n wawiil en ge hulle elkcen 'n goeie
ranseling.
A, toen weet hulle gou fer oas te fertcl wa<ir di berg Afoer is. Dit is di berg wa.t Neef Hendrik en ck fan di kop af gesiin het. Tocn weet hulle oek gocd, dat
OTIS moet links weg draai, om uit di bossc en rante
uit tc kom, en dat ons di follcnde middag by di water
sal wees.
Mar hnlle doen toen allcrhande mooic bcloftes fer di toekoms. On het hulle toen gese, as hullc weer so
ii ts perbcer, oan skiit ous hulle dood.
"Ja," se llenni," jullc deTik julle kan dolu. sc goi om allcs te weet. Mar ons bock wat ons bet fertel fer OTIS baing bcter allcs as julle dolosse."
Tog het 9ns di 3 ferdcr ni fertrou ni. Neef Gideon
ea ck gaan toen slaap, mar ons laat di 3 so fas an di wawile bly en Neef Hendrik ca Hcnni pas hnllc op om di beurte. En di follcude dage het ons altyd 2 fas gcmaak agtor nn di wa en eeu moos pad wys f oor.
En tocn blijk dit, dat di Boesmans di wcrcld net
goed ken oek. Want gou was 011s in 'nope strcck,
wat ons tamelik gocd kon ry, ofskoon soos dit mar
gaan in di wocstc fold souder pad, met 'n bitji mocite
en &ukkel. Di mid:lag was ons by 'n drogc rifiir, mar di Bocemans hot gou gorraljiis gegrawe in di sanrl,
waaruit ons water geuocg kry. Mar fer di o sc moes
ODS met 'n gmaf 'n groterc gat maak om uit tc snip.
Diselfde agtcrmiddag kon ODS ock al goccl
a
i topfan di berg siiu uitEteck bo di bosse en rantc rondom. Di twede dag aand was ons wcl ni hy di berg ni, mar so na dat ons di derde dag met 'n oggcad-skof dit kon beryk.
Mar di forigc aand bly ons by 'n drogc rifiir, waar 011s weer "gorratjii~" moes grawc fer water in di sand. Dis iits wat di Bocsmans altyd docn, CD wat
Kaffcrs en jagtcrs oek al fan hulle geleer hcL. Di
staande kuile water in di droge rifirc is rnccsal
ougc-soncl, soms drywc, daar 'n kim op cu soms is dit fol Q"roenc slyk, foutl di Tati-riliir. :Thfar as 'n mens clan
'n emi fan so'n kuil af 'n gatji gmwe in di nnd, dat di water so <leur di sand syfer, dan is dit sniwer skoou
en fry fan di ongcsonde kime.
Di aand se di Boesma•1s fer ons reguit : Nou kan ons mar fer hnlle oood skiit as ons wil, mar ferdnr
Auoi;::; 1806.] ONS KL YNTJI. 103
gaau lrnlle ni same na di berg toe ni. Toen ons hnllc frn, w::uuom dau 11i, tlen korn dit uit waarom hulle an
Tati al so huiwerig was om fer OIIS di pad na di berg toe tc wys, en \1 aarom hulle di nag won weg geloop he.
Hulle fertel ons toen bu lie o'crlewer:ng fan di bc1 g
fan di dood, \1 at hiirop neer kom :
-As hnlle dood gaau, clan gaan hulle gees in by di
gat wat fan Io af in di berg in gaan en dan wurd 'n
grote ldip bo op gesit. Daar meet hulle dan 3 maal 10 mane bly, cu dan word cli klip weer wcg genccrn,
en dan kom ]mile ondcr di be1 g by 'n antler gat nit
as c1;:11 of antler diil', mdat hulle forige lc1rn was. As
hnlle baiug skelm was, dan word bulle 'n jakhals; a.· hulle baing lui was, dan \Yord lrnlle 'n skilpad, ens.
Mar daarom mHg gen lewcndige mens by di berg gaan ni, want dan feraudcr jy dadelik in 'n slang en jy word bo by di gat in g1 goi, en fas gedruk ouder di ber« 10 maal 10 mane, en nog 10 maal soft ul, en a. jy
clan
uitkorn, dan is jy 'n mamba-slang, wat almal dood maak, om jou gif for gifpyle tc gcbmik. En daarom gaau hulle nooit forder as di rifiir ni ; mar as fan bulle famili dood gaau, dan lrnm bulle i:lrnaal 10 mane Lot biir om weer fer hullc tc kom kyk, en di eerstc diir wat hnllc clan ontmoct, dis di
gees fan Im 'le forige fom iii.
Ons bet ccrs allc moeitc gcclocn om hulle o'er le ha al om me tc gaan, wa1. tons w0u hnllc Mom tc help.
as 011 • al tern it mocs grawc om im di in!.'angc onder di
berg te sock. Mar dis fcrniiL. En U msalumi word toen oek bang e!!. wil ock ni fcrder mcgaan ni. Mar toen ons fer horn daaran heriuncr clat di l\folimo self gese het ons kau di berg gaan ope grnwe, toen 'vas by te frcclc.
Toen ans siin dat claar niks an te docn was ni, be s1ui~ ons om cli 2 Boesm;;,ns mar te laat gaan. Bulle
wys ons toen dat di foetpltje fan bulle krale n.f,
waar-me
ons di forige dag al 'n encl gery het, almal hiir by di rifiir, wat hulle noem di "rifiir fan di dood," om-draai. Ous fra hulle loen foor hulle weg gaan wat ons nou by hulle krale kan kry om te koop of te ruil ;want follens hulle
se
is di krale ni so fer ni, sodat Ben-ni dit tc perd in een dag sal kan beryk. Mar amperniks was by hulle te kry ni. Hullc moct freselik arm wets. Mar hulle was tog beryd om ons weer terng di pad te wys oek ua Tati toe, as ans wil terug gaan.
Daar draai di 2 Boesmans toen om, en ons gaan di oggen•l alleen an. Ons fernaamste beswaar 1ras of ons
eon water kry forentoe ; want dis mar 'n dro$"e wereld. Dis net droge rifire, wat jy kry, wat nP.t in ai recutyd
afloop na di ~tote Sout.panuc tot·. En di Bocsmaus
kon ons daarm oek gen amvysiug doen ni, want forcn-toe is hulle geheel onbekend.
Nadat ons di osse goed laat suip en ons anker ji fol
water gcmaak het span ons di oggend in, en di
nuus-girighyd om by di "Bt rg fan di Dood" te kom drywe ons fort. Henni drywe, Klaas foor di ton en om di bemt loop Neef Girlcon en Neef Hendrik en ck same
met Umsalomi fooruit om di beste pad te soek. Ons pyl mar rcguit na di berg S)n punt toe, wat non al
ho-gcr uitsteek tussen di bc·sse uit, hoc nader ons kom. Omtrent middag kom ons by di berg. Dis 'n enkele kop wat ferrye uit di gelyke boswereld, nes 'n menigte aucere g· aniit-koppe, mar net baing hoger en groter. Dan leg dit in 'n wai e streek fnn di dood, want in di onmiddelike omtrck groei amper niks, gen bosse en oek
ampcr gen gras ni. En di beEg self isamper heeltcmal kaal, met net cnkclc fan di giftigc brandnetel-bosse lussen di klippe, en dan oek nog klyuer as hulle in di antler koppiis is. En fan water siin ons daar gen be wys ni.
Mar ous kom nou by di berg an di Suidekant, en
follens cli l\folimo moeti ons di ingang an di westc-lmnt soek. Ons ry dus om di foet fan di berg, en ja, daar is di afsct of klipbank, cu daaroncler di 2 grote klippc en di boom !daat tnl!lscn in. Daaromtrent was
gen twyfcl ni. Mar fan 'n iugaDg \1 as gen spoor le siiu. I ii enigsle wat ons opmerkelik find is dat dit 'n
bisondere soo1 t fan boom is wat ODS gen een ken ni, en wat ous in di helc omtrek ock ni gesiin het. ni.
Ongclnkkig siiu 01 s biir oc'< gen water ni. Wat non gc:doen ? Bonder water kan ons hiir ni bly ni. En dis al hoog tyd om uit tc ·pan. Ons het dns di osse mar nitgespan en laat wij, want di gras was mar min
en kort, mar dis meesal polle fan di bre'e blare soot
grns, w1tt oral op henwcltjiis grnci, ncs op digroteoue miirshope in di strcke.
Ecrs 'n st ukki ge'ect en gon was ons i:;kikkings
ge-maak. Klaas bly by di osse; Henni en Ummlomimtet om di berg loop om tc kyk na water; Neef Hendrik fln
ck sal op di kop klim met di fcrkyker om di berg en di om trek te brkyk ; en Neef Gideon wat ni reg fris was ni bly by di wa.
Maklik wa;; dit ni om di bcr:! uit te klim ni.
Fol-leos ans hoogtcmetcr is dit iits o'er di 800 foet hoog, en dau sty! op en fol klippc en ruw. Mar tog was ons binnen 'n uur tycl bo. Dis 'n amper spitse punt, met 'n gat net 01) di top in, fan omtrent 12 foet fiirkant. En dit lyk wel of dit krtn g_maak wrns fer 'n luggat.
Want dis te reelmatig ; blykbaar is dit uit di klip
uit-gekap. Hoe diip di gat ingaan kon ons ni siin ni.
Mar dat dit baiug diip moet wees kon ons merk as ons klippiis daarin afgoi, want ons kon dit ni hoor fal ni, en dis pikdonker oncer in.
En 'n grootse gesig is dit bo fan di kop af. So
fer as ons met di oog kon siin is 'n se fan bosse, met koppiis wat ncs ylantjiis tussenin uitsteek. Met di
ferkyker kon ans iits wits ~iin fer in di suidweste, wat denkelik 'n ptrnt fan di grote Soutpanne is, en fer in
di noorle lyk fer ODS iits nes krale fan Kaffers of Boes-mans.
l\Iar ferder ontdek ous niks bisonders ni. Soos ons in di wcstc opgcklim het, klim ons nou in di oostc-kant af, c,m noord om di kop terug te loop en molik
fer Benni en Umsalomi te kry. En ons bet oek ni
fer omgeloop ui of ans kry f~r hullc.
Hulle bad daar watn gekry. On<ler was 'n grote, platte graniitklip en l:o'op 'n hoge, amper regop kTans
10! ONS KLYNT.JI. [Aur:us 18!lll.
'n syfel'ing, wat sig ferspry o'er di onderste plat klip,
wat becek is met groene slyk, endan fcrder weg syfe1· in di grond, sodat clit 'n bele plek groene gras maak.
Bulle twe had loen al 'n klyne gatji gegrawe, waar·· in ons kan water skep. Mar hoe sal ons nou di osse
laat snip ? Ek neem toen rnyn kiri en begin te sleek
in di slyk en anpaksPl en bemerk dat dit meteen keer
insak en wel in 'n regte Iyn. So steek ek toen al
fer-d<r, en .find heel gou myn fermo .de bef~stig. Hiir was blijkbaar froeger 'n fywer in dt roes mtgekap, wat
di wattr in geloop en bewaar is, mar wat later toeg~ groei is. Ek het op di gedagte gekom, omdat ek m Palt"stina en Siri'e baing sulke fywers in di rotse
O', siin bet by di oue boufa1le. Ons kTap somar met
~ns
kiriis en hande di slyk en modeler weg en siin al duideliku dat hiir so'n opgefulde fywer is.Benni gaau toen na di wa om fer Neef Gideon di berig te breng, 'n paar grawe te haal eu for Klaas
meteen lanksaam met di osse so been te faat ankom. In di tussentyd bekyk oi.s di spul reg, en <lit blyk ons dat di gat of fywer omtreut 6 foet diip is (dem· 'n skerp stok in te stcek), 4 foet breed en orntrent 7 foet
la11k.
Na omtrent 'n uur kom Benni met di 2 grawe. N ou stewels nit, brotk opgerol i::n an di spit, om di
beurt. En binnen 'n mn· tyd had 011s di gat lceg van
di grand en madder. Mar nou sal dit 'n Mle tyd
ncern om fol Le loop, want di stroompi is mHr swak. Ons laat toeu fer .Henni en Omsalomi daar bly, om fer Klaas tc be'.p di osse te keer tot di gat eers fol is eu clan fersi~tig fer hnlle tc laat sl'.ip, dat !mile ~i iu di fywer fal n, tcrwyl Neef Hendnk en ek nu di W<L
ttrug gaan.
Hiir had ons clan non di eerste duidelike bewys fan
froecrere meuscwerk. Eu nou was daar molikbyd Olll
hiir 0 te fertoewc oek fer fcrdcre ondersockin;;s, 11ou ons water gekry het.
antwootb fnn bi boot
l6oe~mnnnn
bi
1.l!Juu~mnnne.
.A.a, foeitog ! julle wil nou, as OlJl stryd
Klein, arre'lle Boesmantji I pik en byt ;
Mar met ju! clan ni' k is dood. Dit is nog net rnyn gees,
Wat biir bo jnl hoog in di Ing roncl dryf, Om te a1 skou wat ju! hii.r onder skryf :
Want in di so word vissiis groat Fan myn ferrotte flees.
DI
GEES l!'AN DI DOOI BOES:lIA.NDI APRIKA.ANSE ALMa.!"AK ver 1896 bevat 'n grotc ver skeidcnheid nuttige leesstof en opgawc, burger! ik van di h le Suid Afrika, en al di Holfanse kerke, en dan oek vyf portrette nam. di Kaapse Parlementshuis, Pres. Reitz, !'res. Krnger· Sir H. Robinson, di Wronhuis op di Gcuenkskool Flaas. Dit alles vcr 9d. stult; dis spotkoop.-D. F. du 'l'oit & Uo., Eepcrk, Drukke1·s cn[Uitgewers, Paarl.
jjakob l)Jlattji,
OF
Sketse van
~otnotsen Eoesmans Lewe
in Suid Afrika
DEUR
G. R.
VAN ~.WILLIGH,Ex-Landmeter Generaal vctn Trnnsl'Ctetl. IlOOFSTUK IV.
8!JS van Vl!Jsbank ua Oorlogs!cloof en Calvinia. -Gearesteer. - TVa'ens gefisse11teer.-'l.'1ce spoke.
~
OOS Vonk was 'n bedri'er en 'n fubond so~ groat as d:;i,ar mar cen ror d gcloop bet. Dit
was ver bom 'n al le grate fcrsoeking om ni
imancl te bedri'e ni. As daar mar kans \1as, en di gele'enhyd gunstig, da,11 kom mar min fan Koos Vonk
syu uettc fry. In plat Afrikaans gese : "by was 'n ku'broer. "-Dit is met ruin woorde gesH, mar dit
beteken baing. As imand horn op di skouer tik en 'n
oog knik en met feel betekenis se : " Koos, jy is 'n
faboncl, jy is vcr di hele boel te slim"-dan lag hy
daaro'er en deuk dit is 'n grot e eer horn angeduen.
Syn autwoord is dan : " :Man, ek durf my fer 'n handelaar uitskel." Hy bet ook al1 yd gese: '' Maak
geld eertilc as jy kan, mar kan jy gen geld eerlik maak ni, m~ak clan geld." Op di maniir bet by ook 1iooit omgege op watter rna.niiT by geld maak. Koos bet
altyd ui faste o'ertuiging in horn omgedra : dat ha
n-del en b~drog so onafskydelik fan makaar is as pot en deksel.
So kan ons siin hoe arme Platji in syn strikke gefai
het. Toen by n8rens een kon kry ni, en Platji in syn pad kom, toen haal by Platji op 'n bedri'elikkc manii.r um. K, os Vonk met al syn foute was tog ni fan alle
de ugde ontrnof ni : by was goed fer syn uediende j
hy gc bu! wat hnl nodig hct. H ct hul geld nocli ·, dan ge by bul dit ; bet hul kos nodig, dan ge by hul dit ; mar btt hul sla nodig, dan het by nooit di roede
gespaar ni, Hy bet altyd up syn rnwe maniil' ges8 :
"ek weet wi ek kan ferneuk en wi ni,"-wetende dat
by anders gen werkfulk of vriude sal M Li. Syn
woning was op Tnlbagb, en nogal 'n mooie huis. Hy was 10 jaar getroud en was 'n fader fan 6 olyftakkiis.
Gert Buurman was omt1ent 40 jaar oud, en enige
jare ouer as Koos Vonk ; tog bet Koos altyd eerstc fijool gespenl. Gert was nooit so an di handel
fer-slaaf ni, mar was juis di man wat Koos nodig had om
sekere sake deur te werk ; want Gi::rt was 'n bitji
skyn-bylig; by het horn self altyd te goed geag om bc:lrog
te pleeg, mar bet altyd di kat in di do11ker geknyp en ondP.rduims baing kwaad gedoen. 0, as di wereld
At1Gt1S 1896.] ONS KLYNTJI. 105
nanm noem, wat fir 'n f~rspotte boel sal di
sogen::i.am-de bcste mense weeE, omni eens fan di gemene boel te
praat ni ! 'n Dckmantel word ni alieen gebruik om
koue uit tc hou ni, mar ook om sondc te bedek. Koos
kon Gert amperfir idere slegte daad gebruik, mar net
dit moet op Koos syn naam gaan; word hy
uitgcfin-de, dan seg by : 'Koos het so gese."
Gert Bnurm1n was or1getroud. Waaran y'entlik di
korting gele bet <lat hy ongctroud gebly het, lrnn
ni-mand fcrklaar ni. Of :lit was dat hy so lelik was
we.-t ons ri; want ar.ne Gert wa.~ lelik en was regtig
lclik gemaak. Hy wis dit, en het altyd gese : " Ek
wcet, ck is lclik, mar as ek 'n fron wil
he,
kan ekge-noeg kry ; want as 'n bobbejaA.n-mannetji en 'n
muis-hond 'n frou kan kry, waarom dan ni ek ni ?" Mar
misskiin was daar meer waarbyd in syn auder gesegde
"Ek is net fir dri dinge in di wereld bang : fir 'n
s'ang, fir 'n heunin~-by en fir 'n frou." As hul horn soms pla, dan se hy : " Ek sal een ::lag trou, mar dan moet di noi of weduwe ryk WE.es, anders trou ek ni."
Fan dat Koos Vonk en Gert .l:fourman makaar op
Vlys Bank outmoet het, is daar een en 'n halwe maand firby gegaan. Folleos afspraak outmoet hul makaar weer op Oorlogs Kloof, m.by Calvinia, in di Hantam.
By di. tyd bet Koos al by di bOO skap3 en bokk ~ inge
-koop en di loop oek op Oorlogskloof. Gert het twe
wa'ens vol negosi-goed afgebring.
Hullr. plan is non om di fe en kar daar agter te laat;
Koos gaan dan met gen wa an di 00ste kant fan di
Hantam Ber~ om, terwyl Gert an di weste kant omgaau.
lT nlle sa.l dan so bandelende fort gaan, en dan weer
makaar op 'n plek langs Yartbee3-Rifier ontmoet. By
di tyd sal di meeste fan di goe:l ferruil wees. Di
owe-rige goed met di kruit, gewere, drank, doppies, en
ta-bak pak bul op een wa en Gert draai met di le'e wfl.
om, neem al dive saam, ferkoop di wa, en gaan dan
met di kar en al dive Boland toe. Terwyl Koos Vonk met di antler wa en negosi langs Hartbees Ri.fier af
gaan eu yndlik o'er Gro1t Rifier, om da.ar di goed an
di Basters te ferhandel ; want di soort goe'l was dour
daar.
Dit was non kort foor S'lnonder, hulle bet i ngesp<tn
on was khtar om te trek. Hier kom 'n poliisman te perd an. Koos en Gert skrik alby ; want hulle wect wat dit beteken. Een, twe, dl'i, en hulle plannc was klaar.
Di poliisman hou stil, groet hul en fra: " wi syn
wa'cns is dit ?"
"Gert Bnurman eu Koos Vonk syne."
"Wat het j nlle op ?"
"Negosigoed "-was di autwoord.
"Het julle ni krnit en drJ.nk op ni ?" "Ne."
" Hoe kan dit weEls ? Ek het gehoor dat j n Ile krnit
en drank op het. Di beste is, jnlle gaan met my saam
met wa'ens en al na Oalviuia toe, en dn:ir kan ons
clan di wa'ens ourlcrsoek ; is daar niks op ni dan kan
j ullc mar fort gaan. "
Koos kyk fer G.::rt au en Gert kyk fer K•ios an ;
hulle hart feroordeel hul ; want hal wc~t g.)ed, dat,
behalwe dra11 ken kruit, het hulle gewerJ, doppiis en nuder goed op wat lml]e lisensiis ni toelaat ni. Mar
Koos en Gert was lank in di lanrl en hul ferstaan
makaar net goed, in anner woorde : lrnl'c wns oner
as gister.
Koos
se
an Gert : " Laat jy mar cers trek, dan kmjy in di pid dM,r gaau stil hon." Gert !Mt fat en hon
syn wa in di pad stil.
Toen skra Koos weer" trek." Syn wa kom 'n bitji
te kort om, di di~selboom breek mors af, en
ongeluk:-ki~ was di wa·lry1..-cr ni daarop ferJag ni; hy fal
af P.n brcek syn been, en daar sit lrnlle r.1dr::loos.
Alma! hardloop toe en skrd : "hoo-ha, hoo ha,''
mar dit was te laat, di kwaad was gedoen.
Wat nou gedoen? Na raadple'ing besluit hulle,
dat Gert mar met syn wa moet fortgaan, om syn wa
di annerdag op Calvinia te laat llisenteer; Koas sal
agterbly, om di been fan syn drywer 1e ferple'e en om di disselboom reg te maak.
Gert laat fat in geselskap fa'l di poliisman, en di
auuerdag word syn wa op Cal vinia onnersoek, mar niks gekry ni. Di dag daarop, toeu di poliis opstaan, was
Koos Vonk syn wa ook daar. Di wa word oclc
gefis-~enteer, mar daarop word ook niks gefind ni. So kry hnlle ferlof om fort te gaan.
Mar dit is tog freemd, daar was tog gewere, kmit,
doppiis en drank op di wa'ens, wat is da\trfan geworde?
Di oplossing is heel eenfoudig. Di disselboom was
e';spres afgebreek. Ofskoon di breek fan di b !en fan
di watlrywer was 'n ongeluk. Oo Gert syn wa (di wa
wat eerste onnersoek was) was di krnit, mar di was
tussenin di koffi en sniker. binne1rnnt in di sa.kke weg
gesteek. Di nag toen Koos by kom, pak hul gou-gon
di drank o'er, en di gewere was tnss~n twe
buik-planke weg gest.:iek; dns, toen hulle Ko-is syn wa
onneraoek, was daar ook nilrs op ni. Kno:i en Gert
hon hulle toen kwa Ld, cu ft'<t : wi non di ko~te fan
hnlle fersnim gaan h·:itlutl? en wa"l.rom hnllc op di
maniir moet bcbannel worde ?
Mar di clrywP.r syu been was af. Daar was net 'u
bocr ingekom, wat baing keunis bet fan bene en arms
te spalk. O'eral het hul :fir horn rond ge oez, mar
ner-.:ns kon hul horn kry ni. Yudelik hoor hnl d·it hy
'Tog was, en hulle jaag agt~rna en by di plaas Ram'i
Hoorn fang hul horn. Fer 'n p11\tr p:md kolii en
sniker bet hy di been nettjiis gespalk en reg gema 'k.
Daarop is hy fertrek, na hy allc di fersekeringe gege
het dat daar gen gefaar mecr was ni-mar di w~dry
wer moet agterbly.
In plaas fan di drywcr, wat syn been gebreck ltct,
moet daar 'n anner wa-clrywer gebuur worde. Koos
hot we! fir Platji as Iyer en Samuel, 'n anner Hotuot,
om di skape ante ja; dus moos by nog 'n anner man
he om te drywe. Koos bet indBrdaad spyt dat syn
wadrywer syn been gcbreek het, mar in syn hart was
by daarom bly ; want tot nog toe het di drywcr c11
Platji ~en kennis gemaak ni ; dns kon Platji ook ni
ferro!, ctat Koos en Gert hom in di Boland gcstecl hct
] (){1 ONS KLYNTJI. tAuGUS 11<96.
cluister te lion dat hnlle Plat,ji gest cl bet, en dus was daar gen )urns dat syn b~as, Ferdinand Warm, of syn on'ers, ou !dries en ou Sina, ooit sou uitfinde wat fan Platji geworde is ni.
Roos Fonk het al o'eral rond ferneem waar by 'n anner dry1Ter kon 1:,ry, mar sonder fcrder tc kom. 'foen hy alle mol3d opgege bet kom on Adam Danster ua born toe en fra of Koos horn ui wil neem ni. J'oen Dauster hom dit fra, kon liy syn y'e o'e ni glo ni ; ,rnnt Adam Danstc:1 was iu syn da'e 'n ryke llot,not.
J<oos i..om bedaaru an, en se: "Mar, Adam, jy speul met my, 110 ? "
"Rcgtig, Baas, hoc kan ek clan met baas spenl ? " "Mar, on Dauster, jy was dun so ryk ; waar is jou f6 dan, is lrnlle dood ? "
"Ne, baas!"
"Ilet jy !mile fcrruil ? "
" Ne, baas."
"Wat dan, waar is bulle?"
" Baas, ek en ou Fredrik het gep1·0Rsedeer Ek het ge\Ten, ou Fredrik bet ferloor ; en toen ek en di agent aJreken ou Frcdrik was by-toen moet ek en on Frederik al ons fe bP.taal en ons goed bo'enop ferkoop.
So kan baas siin, ek is uit myn goed O'eo'erle. Ai, myn basi, dis swaar om so uit jou goed gco'erle te worde."
" J a, ou Dauster, neem myn raad an : prossedeer nooit ni."
" Dis
allcs goed, myn baas, non sit ek met di goeieraad fan di agent, mar di agent sit weer rneL al myn
goed-dis nou te la.at : en wi weet of di raad fan di agent ooit goed is."
Adam Dauster was yentlik 1 i so sleg a,s syn foor-komete was ni. Hy was nog al 'n man van inbors. Hyn rcgteroogkyk bnitentoe, nes di fan 'r krap en kyk
hy jou an, dan weet jy ni waarnatoe by kyk 11i. lly
was kort fan gestalte, ~yn hare was wollerig-ni peper-korrcl ncs di fan anner Hotnots ni. Adam I
1a11s-ter w11s gen op cgtc Hotnot ni, want hy had freemde bloul in hom ; fra jy hom wat liy was, clan bet hy altyd
l!Cse : " Bk is 'n Baster. " En o. as di kianers horn C.lurf 011-la Adam noem, clan wa" di ;sort gaar ; hy praat dan cl.Lt di spun~ so fan hom fliig ea se : "jnlle kan di l [otnots ou-la noem, mar my noem julle by myn um1rn, en myn naam is Adam l>~nster. "
Dit is nog by 01.s in Snid .Afrika '11 gewoonte om on klcurlingc oit ta en aja te noem uit rcspek fer hulle onderdom.
En ofskoon Adam DanstLr syn beurs klyner
gewor-de is denr syn prose , is tog syn ferwaandhyd grater
geworde-in kort by is daardenr beroemd gewordc. Is IJan.ter nugtcr, dan ecr hy elkc blanke mens ; mar is
hy wel'r di dag dronk, clan noern by wit en s1rnrt by
syn rcgtc naarn, rn dan is liy so lastig, dat dit di beste is om horn cenkeer smoor dronk te maak, en hom te laat slaap tot hy nugtcr is - so bet ammal gese. lly was frolik, pilsirig en nog al eerlik op syn maniir.
PlaLtji was reeds 'n klyne fabond ; daarom het hy
di naam van Plattji gekry; en dit fal rnaklik te
be-gryp, dat al cli doen en late fan Koos Vonk gen
foor-rlelige infloed op hom kon uitoefen ni. In geselskap fan Dauster en Samnel moct jy syn bek boor ; jy sal sweer <lat d it watter groot R ')tnot i;: wat daar so praat en syn opini g1~. By di dag- word Platt ji luier en sle!!-ter, syn baas W<1S al twe rnaal fcrplig om horn met dt lat goed cleur te clraf. En nog wil clit ni lielp ni.
I 1i oggent na br. kfis, toen bu lie wil in pa,n om fort te gaan, 1ras Plattji ni te kry ni: l1y moet na di osse kyk, mar le agtcr 'n bo£ fas te s'aap. Hull· slue,
hnl-le kla,p hnlle ro p, mm· al wat.hoor was Plattji. Yn-delik kry hnlle horn waar hy le te sla·1p ; bu'Je rnaak bom wakker en bring horn na di wa toe.
'· Waar was jy ?" fra Koos Vonk. " Baas, ek bet gele slaap."
"Is dit non tyJ om te slaf1.p? Mann<:tji, jou boeki is fol, en ons moe'. n.frek~n-fan more sal jy dit he.."
" Assebliif tog, baas, ek s·1l ni 1veer ni."
"W:.t assebliif? jy hoor ni, jou bneki is fol, ons
moet afreken "-dit se Koos, terwyl hy horn by di arm
gryp.
Platt.ii fol op syn kni'e smeek : "Assebliif tog, baas! Ek sal ni weer ni-maal< tog assebliif 'n nuwe boeki en goi liwers di one weg."
Koos Vonk het altyd fan 'n grap gehou, en so'n gcpast•' ::inmerking was fir born al te mooi. Ily laat
Pla,tji los en lag hartelik en se: "Dis jon g.iluk,
ma,n-nctji, ek sal jou fan dese keer fry skel<le, en jon b >eki opskeur ; mar pns op fit· di follende keer, wanneer ons
afreken, dan sal dit met jou opir 1'cnt gaan, dit l>eloof ek jou ; ek sal jou so'n loesing ge as jy nog nooit ge-had het ni."
"Dankki b>1a~," so Plattji, terwyl hy weg stap en syn mg vrywe net of hy di pak gckry bet.
"Wag mar," so Koos Vonk, "ek ferrnil of ferkoop jou nog, want jy is te lni en te oawettig."
" Baas mag my ni ferruil of fcrkoop ai, dis ni meer
sl 1Wf:! tyd ni." .
"Sou 11'af mar,jy sal siin as dit te laat is "-ant-woord Koos.
Daarop span hul in, ry fcrt en alles gaan goed,
be-halll'e dat P,atji by di dag slegtcr word-stout en on· rleund is gen woord om op horn toe tc p;os ui. lly fertcl an di anuer folk, dlit hy so goed EngL·ls kan praat. Danster fraag bom : "Jong, praat tog 'n bitji laat ek kan boor."
"jis, jis, jis," antwoord Platji.
"Mar, jcing, dis ferduiwels mooi, praat weer hmt ons kan hoor.''
"Jis, jis, jis,''
se
Plattji.•'Mar, allarnaskas, ek bet daa.rom nooit gedenk, clat jy so goed Enge Ii:; kan praat ni. J y moct fer ons ook
leer. Jong, glo julle in di Boland moet baing la.le
kan praat ne ?"
"Jis, j's, j is " autwoord Phtji weer.
'· Dit find ek fcrduiwels mooi. Plattji, ek ge jou daarfoor krediit. Wag, jong, as ons nou 'n Engels-man kry, clan sal ons le:,ker gesels.'
Auaus 1896.] ONS KLYNTJI. 107 Dit het dan ock ni lank geduur ni, of na fe1·1oop fan
euigc da'e kry hulle 'n Engels-man, wat
OE
~n~els fer hullo fra hoe di pad n't Oalviuia gaan. PlattJi word ferle'e en kyk na ou Dauster en dan weer na di Engels-man."M:ar man ste..:k horn met di jis-woorJ,'
Se
OU Danstcr.Plattji sc : "jis, jis jis."
Di Engelsman ge 'n knoop en
ee
: '' jon fool " met
'n sterkke byfoege'ike naamwoord voor fool, en stap toen weg.D<tnstcr fra : " \Vat
se
di Rngclsrna11 ?"" Ne, oom, hy
se
danki, en by i> b'y dat by non di pad weet 11a di dorp toe.''"M:ar, jou~, hoe kry jy dit so 1\~g ? Jis duarom gornl as 'n mens bJin! tale ke 1," se ou l>anstcr daarop, ter-wyl by Plattji ewe fcrwondcr l ankyk.
Na ·n korte tydji, dit is na 'n p:tar weke, bet K11os
Vonk amper al sy11 goed ferruil en het toen al net 'n
mooi klompi skapc. Want a.1;ter to-.: iu was di feld d10og, mar hiir na forcn'oe het mooi donncr t\J'cns gefal, en di felcl was net mooi-dit Jyk na 'n
se
fan blomme. Daat·om bet 'n meni te trekbocre m ·t hullefe hiirbceu getr1ok. Koos het net'go.·ie b1 sigliyd gedoe11.
Ecn dag roep by fer Plattji en f'c: '' Kyk biir, biir
is 3 bo· t 1es brandcwyn en 'n briif ; loop en
ge
dit an di onbaas wat daar a.;tcr di koppi in 'n tent woon. Maak gou en moet ni lank weg bly ni.''Plattji loop dadelik, en di,; by di koppi kry by ou Samuel met di fe fan Koos Vonk. Ou Samuel frn bom :
"W
aar gaan jy ? .,"Ek gaan di 3 bottels b: and<Jwyu en di briif we6 brin ! na di on baas hiir agtei· di koppi."
"Plattji, jong, wa;r, kum biir, en la it ons een bottel brannewyu fir OnS fat, dan kan jy fir di OU baas se, baas Koos bet mar twe botte's gestuur; en as jy wil dan sale< met jou saam na di ou b 1as toe l'aan. K m jong, moet ni bang \lees ni, ek sal jou help.''
"Ne, oom Same!, ek dtuf ni, di briif wat ek hiir
het sal ons ferkltk. Oom weet mos self 'n briif is 'c ferJekselse slim ding, by sal ons sommar in di band bring.''
"Mar, jong, ons maak 'n p'a ·, jy moet slimmer as di briif wees. Kom ons sit hom 01111er '11 grotc klip,
dan kan by mos ni siin as ons di bottd neem ni. More gaan ons ammal we . ..(' - ons en baas Koos, en
dan ml gen haan daarna kraai ni."
" Wil oom glo, dis net 'n goeie plan, ons kan so maak.''
Daarop steek hul di briif sorgvuldig onner 'n klip weg en loop agter 'n bossi, ueem 'n buttel en drink <laarvan, en steek dit onner di ~and weg, en toen gaau hulle di briif onner di klip uitbaal, en stap rm di ou haas agter di koppi. Toen hulle daar kom 011tfang di ou baa<1 di twe bottels en di briif, en st<1p di tent iu.
Intnssen stap bulle rond, en 111adat Plat.ji syn sak vol y'ers gestecl het, roep di ou baas hulle en fm hoc dit
is, di l>riif
se
daar was 3 bottcls, en nou is daar mnr 2 botlels bram.ewyn.-Di twc was so ferskrik en Samuel
se
Sommar. " Baas, mar hoor 'n brief is 'n slim ding. Dit help ni om te sLry ni, ons het n bottel brannewyn gcsteel,mar ou baas moct tog ni au baas Koos gaan so
n:,
on~ sal van naamt 'u a•mcr bottel koop eu di fer ot1 ba:1s brin !. Ons h ·t ni gewc.it dat 'n briif delll' 'n lclip kan sien ni ; 011s hct hom tog so gocd wcgge-steek as mo'eulik is."" /laar h:lp jullc nil<' fan af ni, jnllc sordunna:1ut dat ek di anncr butte! hiir lict, of auners gaan ek for julle brns Koo'
se.,
dnn sal hy ju lies> fd, lht julle in di lug sal fliig."Hulle bcloof tocu hanu en moml, <lat hulle seker 'n bottel brnnncwyn fan bau.s Koos std koop cu funnaant
S:L1 bring.
Halle 'tap t ien weg C'l OU • amu'el
se
:
"
floor,jong, ek kan ni fcrstaan hoc di dcksels.i briif cl wars Jeur '11 klip kan siin 1·i."
"Ek ook ni, oom S:imel, ek hd gc:log 'n bobbc-jaan-mannctji kao gocd siin, mar 'n l>riif raa,1< hom fer baas. 'n Bobuejaan k,,u fer siin, mar 'n briif ku.n rctak siin."
"Plattji, myu kind, rnyn ferstan".l staan o'er di ding bot stil, anners !het ek jou nooit augcraai ni om di bottel af te ge ui. Daar is fer ons non g n anncr raad ni, as deur imand anncr~ 'n bottcl br.rnuewyu te koop en di fannaant o'er tc l>riog."
Op een of anner maniir heG hulle 'n bottel drank in hande gek1 y, en na di i1a11t rte stap di tw6 fort om dit weg tc bring. llullc fortel :1 n Koos V 011 k, dat bulle na hnUe frinde 'u bitji wil gnan o a daar te dans. 'l'oen lrnllc by di tent agter di koppi ankom, kom di OU noi nit en se: "0, dan is juJle di twc
feJ'-gaJ~stc skelms, wat so goed kan steel ? Is julle al weer biir ! JUlle bet ni alleen di oo baas syn drank gesteel ni, mar ook myn boener-y'ers."
"Mar, noi, hoc kan ons clan noi syn hoeuner y'ers gesteel het ?" fra Plattji.
" Hoc? Hoe? moet jy <lit nog fm, hoe?
se
my :hoekom bet julle dan di ou baas syn drank gesteel ? kom fertP.l? Di briif het julle in di hand gebring. Maak as di duiwel, dat julle hiir weg ko:n, of ek &ti
::li honde agter julle sit, en julle an flenters laat skeur. Wat staan jullc no ?" Sy gryp ba 'n slaan ling en di twe Hotnots sprin~ we~ en so o'er di wcrf, en loop dat di kol-kol stot agter hulle uits'aan.
"Wag, mar ge ous twe wit lakt-ns, Jaat ons di Hot-nots gaan ja, dat hul hu'le felskoene fcrloor," s~ di twe seuns an hulle moeder. Di ou Baas se : "ja
loJp."
Hulle gryp di wit la.kens en loop 'n ompatl en ga·rn di lfotnots l>y 'o grote bos foor-le. Di ma.au \\'as in syn eerste kwartiir cu syu groue strale lau.t alics faal en clroe 1 i,.{ lyk. Hu: hoor di lJ otuots kom
praat-praat au.
Plattji sC : "l\lar hoor ni OU noi is reg-reg kwai, sy het 'n stemmetji net soos-wat sal ck sc ?"
"Soos 'n spcen fark, ' foe~ Sa.mn'cl by.
108 ONS KLYNTJI. [ .A.UGUl:l 1896. Haar tong gaan : ha-tit, tit-te, ha-tit-tit te, jy kan
gen mes tussen di woorde in steek ni."
" Plattji, loop haal di bottel, dan sit ons agter di bos, dan kan ons 'n oo. knippi maak, en dan wt:er di
kwai OU noi syn gesondbyd dri11k."
Dit"egaanaglit:rdi bos sit, bottelindihand; met eens boor "hu\ ka-koer-tji-kirrr, 'n geweldige
geraa~ agter bul. 11 ul kyk om en kyk fas in di
gesig-te fan di twe wit di• ge. Uulle skrik, roep bo'entoe, smyt di bot.tel 11eg, eu hut skem di fold. Jli t1r6 wit din<YC ho! a<Yter an, mar di Hotuot::> bete hullc l)f eu raak s\oon °wcir foor di twe wit 1-(0Cd. Di 11 i'.:. go d draai om en df II otnol k0m "'eer eer~ digtc by di wa bymakaar, ewe nit ascm en stukkend gcfal.
"Mar, jonrr, dit het net smoor met ous g.:µaan," se Samuel, reg 1~it a cm, "daar is non grn fol meer op myn hande e11 kui'e ni."
" En op myne dan ? myn gesig is ook fieuters gefal. Wa<Y oom sal siin, hoe di baas fannaa11t met oos lyf sal wGrk l Hy sal sommar
se,
ons bet bakly ; want dit help ni om tese
di spoke het ons g. ja. ni, by glo mos ni i 11 spoke ni ""Dit belowc tk horn as by fanuaant by was, rnl by ook helik uit"ehang bet'
-se
on Samu'el daarop." :Mar waa~ is ons brannewyn, oom Samel ?" fra Plattji
" !Ji het met alle baas \.Jy di bos agtcr gcbly." " Sal ons di t ni gaan haal ni, oorn ? '
"Ekke ni, as jy wil, kan jy loop, mar ek laat net so liif di branncwyn daar staan, a om uou om tc draai." Ilulle was daarom ni gerns ni, elkc keer kyk hulle om of di spoke ni weer kom ni, en in 'n omsiintjii~
ty<l was hulle by di wa fan Koos Vonk. En nadat Koos Vonk gen bevredige uitlcg fan hulle ko.1 kry, waarom di Homots so fol bloed was ni, het hy di t116 goed met di sambok deur µedraf, en hul'e ua kooi geja. Platji was S? bang, d~t hy tus~en ou I lan-ster en amu'el ingekrutp bet. Elkekeer m syn slaap skrik by wakker en skre.; want by droom onophou~
delik van spoke. Al dn het hulle koppe onner dt komberae toe getrek en so bet hulle di hele nag gele.
Di da<Y daarop is hullc fertrek en toen bullc by di wa van Gert Buurman kom was daar nog mar min negosi<Yoed. Follem: afspraak draai Gert Buurman hiir o~ met al di fe, terwyl Koos Vonk ferder ingaan om di kruit, gewere, dopr;ies drank en tabak o't:rkaut Groot Ri viiL' te ferrnil of te ferkoop. Gert was enige da'e foor hulle daar, en bet reeds n koopman fer syn wa. Ilulle pak toen al di goed op Koos syn wa, eu Gert o-aan tocn te pe. cl agtcr di kape an, tcrwyl Koo
Voul~7 Adam Danster en plattj i alleen met hu\le wa hngs 11 artbees Hi viir afgaan ; want Samu'el is mcL Gert eu di fe saam. Gert het toen dt anner se by Oorloks kloof g>tan haal en daar op syn kar geklim 1 n is met di
fc
Booland tee.mt
lloo~knoppi.(Beltroonde Prysfrct!J).
Il. MOEILIKHEDE.
' '
~A.AI,
kinders, mar julle bet mos 'npragti-~l ge blomtuin." ·
Dit was di woorde wat nit Betti Brink lrn.ar mond in di ore van l 1ani klink, toen hy di
an<lerdag morre uit di wingerd by di blomtuin ferby loop. Di mysiis was toen almal in di,tuiu, en hy drnai toen 0t•k so bitji daar an.
"Wel, Mr. Retief, dit lyk of jy ook blomme like want anders sou _iy ni eens 11i moeite maak om hiM.· an te draai ni."
"Ja, Miss Joubert, mar ek hou daar ygenlik meer fan, as <lat 1·k dit ti/co. Mar ek hon ni net fan blom-me ui, ook fan mcnse, en dus oek fa , ju le.
"Kyk biir, ek is non tii meer so danig skaam fer jou ni, mar ek kan daarom ni lekker met jou praat ni, daar is iits wat my nog hinder."
" Hoor llOU daar,"
se
Betti Brink, " Ou A.uni wil al weer ferstandig praat, mar noL1 is daar iits wat haar binder, ek wonder wat <lit is.""Nun ja, jy kan ook boor, mar ck praat da~rom nou ygenlik met Mr. Retief saam."
"Mar wat is <lit dan wat so danig fer jou binder, Miss Joubert? moet ek myn keel afsuy, of moet ek daar di Sir' Bartle Frere' fer jou pink, of wat wil jy clan ygenlik he ?" fm Dani.
Anni lag so effcntjiis, waardeur di ry melkwit, golyke tande sigbaar werd, wat Dani nou fer di eerste maal eers siin, en baar kinderlike bevallighyd was hom dub· bel skoon, toen sy se : " Wei, di laaste kan jy docu, I.Ylar di eerste assebliif tog ni. Dit is daarom ni ygen-lik wat ck wil M ni, wat ek wil be is-dat jy ni meet· ver my Miss Joubert moet so ni, dan sal ek ver jou ock somar Dani se. 'n Mens kan ni lekker praat as jy so di heeldag deur "Mr." en "Miss," langes makaar moet in span ni."
"Nou dis net diselfde ding wat my oek gehinder bet. Ek is dus baing bly <lat jy di saak di wendin.r gege bet ; want ek was skaam om daarme uit te kom." "A, non ja, siin jy nou, julle se altyd, 'n frou i8 so swak, mar 'n man is so moedig ; dog partykeers h~t
'n frou mcer moed as 'n man."
'·Ag, di ofaetji dcnk nou dat sy net 'u helde, daacl gedoen 11et,"-se Betti.Retief, en wys laggcntl na Anni. " Oukind, ek
se
moio fer jon, dat Anni fer haar soms wonderlik dapper en moedi;! hon. As jy fer haar pat ty~ecrs hoor praat. dau &ii jy se, dis wi weet watter reus ! Mar, Anni, jy moet daarom onthou, <lat al di froumense ni so moedig is soos jy ni.''"J ulle prai.t,"
