KLYN BEGIN-ANHOU WIH.
DEEL
I.
No. 4.J
JUNI,
1896. ·
( 4s.
PERJ
AAR.I N H O U D
.
"ONs KLYNTJI" VRA.AG 'N JURKr-(Gedig). PRAATJIIS O'ER DI NATUUR.-Di Son.
JAKOB PLATTJI, of 'n sketse van Hotnots en Boes- Omr WESSEL SYN KLYNTJI 's VERLOOR.-(Gedig). mans Lewe in S . .A..-Hoofstuk I. SKETSE UI1' ONS FOLKS-KA.RAKTER.-'n Nuttige .A.NTWOORD FAN DI DuuslL.rn o::u DI BoESUN.- Spook.
(Gcdig).
3
STOltIIS FAN WOLF EN JA.KHA.I.s.-BekroondeDr KoNINGIN FAN SKEBA.-IV. Di Inhoud Per- Prysvraa~.)
kament-rol.-V. Di 'J,'.owerest en haar Hals- OJI~ YN HOEKE -Di
Slangsteen.-(vervolg).
band. -VI. By di M<Jli:~~ - (}B~'LD TYDFERDRYF.STOFFEL EN LENIE.-(
f}4d'if)
"0NS TJI" hEET " 0NS TYDSCKRIFT "WEL·RYKE MENSE.-Di van(der Bilts.
kOM.
IN
SKAARS
TYD
rv{oet elkeen
slin om alles so GOEDKOOP, mar daarom so Degelik molik te kry. ,
KOM NA
D.
F.
DU
TOIT
&
CO.,
BE PERK,
~
P A A R L S E D R U K K E R Y
5 _ .EN DA.AR SAL JULLE GEHELP RAAK.
WIL JY
'N
GOEDKOOP EN
DEGELIK KOERANT?
"DE
PAARL"
is 'n volledige Hollanse Nuwsblad. Dit kom 3-maal per week uit met Plaselik en Algemeen Nuws, Telegr.i.mme, Markberigte, ens., ens., en kos mar net 17/6 per pos, per jaar, of 4/6 per kwartaal, vooRUIT BETA.ALBA.AR. Proefnommers word ver-niit gestuur.WIL JY
'N
GOEDKOOP EN
DEGELIKE WEEKBLAD?
Teken dan in op
"DI
AFRIKAANSE PATRIOT
"
opgerig in 1876, en al di 20 jare di Orgaan van di Afrikaner Party en di Afrikaner Bond ;-di Vader van "Ons Klyntji,"-di Verdediger van di Regte van ons Afrikaners.Di P
a
t
ri
ot
kom elke Donderdag middag uit met al di vernaamste Nuws van di week; Telegramme; Markberigte van Kaap, Port Elisabeth, .Kimberley, Johannesburg.Di
P
a
triot
bevat meer Korrespondensiis en Bondsversla'e as enig ander blad. Daarin kry 'n mens di gevoele van Afrikaners en wat di Bond doet.Di
P
ct
t
ri
ot
is di erkende Orgaan van di Afdelingsrade van Hope Town, Steynsburg, I Prieska, Philipstown, Aliwal Noord, Prins Albert, Hay, Herbert, Sutherland, Frasersburg,1 Barkly Oost.
D
i
P
a
t
rio
t
is waarlik spotkoop ; want terwyl hy gemiddeld wekeliks ruim 26 kolomme 1 fijn gedrukte leesstof ge, is di prys daarom mar 15/- per jaar per pos, VOORUIT BETA.ALBA.AR,Ver
Advertensi
i
s
isDi Patriot
di koerant ; goedkoop ; en dit word deur duisende gelees. 1As jy iits te adverteer het, sit dit in
Di
Patriot.
·
WIL JY GESONDE GRISTELIK
GEREFORMEERDE LEKTUUR?
Lees "
DE G
ETU
I GE.''
Dit verskyn twemaal per maand en beva.t o.a. By-belstudiis, Leerstellige Verhandelings, Praktise Betragtings, Teekene der Tyde, Vrage en Ant- 1 woorde oer Bybelse punte, ens~, ens. Dit kos mar net 5/- per jaar, 6/- per pGB.WIL
JY GOEIE GOEDKOPE
HOLLANSE BOEKE?
Skrywe om 'n Pryslys an
D. F. DU TOIT & CO., BEPERK, PAARL.
Di voorraad is groot van allerhande soorte Godsdiinstige en andere Boeke, van goeie bekende Skrywers.
WIL
JY MOOI KAARTJIIS?
Tekskaartjiis, Tron- en Roukaartjiis, Kaartjiie ver Verjaarsdage, ens.
PAARLSE DRUKKERY.
WIL
JY G-OEDKOOP
EN NETJIIS DRUKWERK?
1 Ge ver
D. F. DU TOIT & CO., BEPERK,
'n kans, en ons denk~-·
!~
..
~~
..
:::
•
:
..
~~ •a•n~:r. ~-::~n
..~
... _ .. •-• ._ ... _ ... _ .. •-• •-• ._ ... _ ... _ ..._
·
.
·
.~.
•-••. 1KLYN BEGIN-ANHOU WIN.
DEEL
1.J
ONS KLYNTJI, .TUNI 1896. [No 4.inf)OtllJ
.
"0NS KLYNTJI" VRAAG 'N JURKIE.-(Gedig).... 49 JAKOB PLAT JI, of 'n aket ·e van Hotnots en Boesmans
Lewc in S. A.-TToofstnk I. 50
ANTWOOHD FAN DI DUUSMAN AN DI BOESMAN
-( Oerliu ). . . . .•• . . 52
DI KONINGEN .IJ'AN SKEBA.-TV. Di Jnhoucl fan cli Per-kamcut-rol -V. Di Toweres en ham:
lialsbaud.-YI. By rli l\folimo. 53
fi'/'01''FEL EN LENIE-Gedig ... ... G3 l~IJKE MENSE.-Di Van tlcr Hilts ... G4 DI AFRIKA.ANS.E J,IJDJIIS SINGER.-(Gedig). ... 65 PRA.A'rJ.E. O'ER DI NATUUR.-Di Son.-(Vervolg). 65 OOM WJ~SSET. SYN KLYNTJI 's VERLOOll.-(Geclig) 66 SKETSE UIT ONS li'OLK8-KARA.KTElt.-'n Nuttige Spook. (i7 3 STORIIS VAN 'NOLl!' EN JAKilALS.-(Eck:roouclc
Prysvraag). 67
0UPA SYN HOEKIE.-Di Sl::mgsteen.-(Vr·rvolg). 70
GKSELLlG~; TYDVERDRYF 72
" 0NS K L¥NTJI" IIEE'f "0NS TYnSCHRIF'f" WELK OM... 72
PRIJS\TRAGE. .•. 72
Myn Iiwe frinde ek is ni stunt ; Ma:i,r soe, ek kry tog al te koucl I Jul siin self, na ken cl sit ek daar, En <lit lyk mos tog n.l te 1 aar.
Ek is tog nou ni meer so klyn, Dat ek so nakend steeds mOl·t syn. Ek is viir maande non al oud, En sit t n bewe van di koud.
Di winter laat horn al goed foe), Dit is al biki al te koel. Myn vader het my glo vergeet ! Want hy het soveul sake beet. En al di klomp peetooms van my
Ueoekni om dat ek koud kry. Oom Snyman sit mar hout gems, Ge raaisels om te raai met lus ; Mar laat my fan di koua ly
En
surg ni dat ek klere kry.Cachet di is myn voog oek, ja, Hy is sowat myn halwe pa.
Ily moet net opgebrande word ; Ry laat syn peetkind tmne start.
o
.
.
m Posma praat van son en maan, En laat my in di koue staau.Mar wag,
ek
word net non 'n knaap, Dau sal ek cli ou span opskraap.Ek is mos non al ni mcer stom ; IIul s.11 lrnl clrenuings teen kom. Pas bnl hul plig ni beter op Dan kry bnl almal op hnl kop. En ne;; nou is ek 'n <Yl'OOt mun, 1
Ek doen myn werk so goeu ek karr.
Mar vrinde, bet jul my nou lief, Verhoor my dan tog assebliif,
En ge ver my 'n jurki to;r. Dis ni dat ck daarme wil spog,
Mar trek tog klere om myn ly£, nat lrnl met my di spot ni dryf. En trE.k v~r my tog skocntjiis aan, WanL bloot voet kau ek ni roud gaan.
M
yn ouboet is diPatriot;
Ek
se
jul, ek verclra gen :spot.Mar raai, voor dat ck julle groet,
Wat het ek nou een fag ontmoet !
'n Diir
wat
leef, mar
soniter kop
.
Ek wag jul antwoorcl nou hiirop. Non dag dan vrinde, jonk en oud !
J nl siin self, ek kry al te koud. Ek gaan nou na myn pa syn_ huis ; Want daar is ek gems en tnis.
Venterstacl, 19 Mei '9 6.
P. C.
PRESIDlrnT STF.YK.-Daar di eerste port•et van President
Stcya so sleg afgedruk bet, clcur 'n fout van di plaat, sodat ons 'n nuwe moes kry,
ge
ons in di now.m~ 'u nuwe por-_50
ONS _KLYNTJl. [Jmrr 1896.jjntub
l~lnttji, OFSketse
van Hotnots en Boesmans
Lewe in Suid
Afrika
DE Ult
/
HANS KAAPNAAR. HOOFSTUK. I.
Di H?tisgPsin
van!dries
u18i11rr.-i...'?pook-Ski71.-An-nelcsasi.-Lantlmeet
mPlOs· velle.-Kanonflys.
-By di
Kanliin.
fil
I gelukkige inwoncrs fan 'n nederi~c pondok,·
.::JW
in Drakenstyn, diEtrik fan di Pf>rl, was outa ~ Idries en Oumemme Siua. H ulle was di ge-seende ouers fan twc seuns en dri dogtcrs. Di ouste seun Filiis en syn dri susters was getroud, mar hulle jongste broertji, Plattji, was nog by di ou folk in di struis. PlatLji was ni so erg bemind deur syn broer en susters ni, omdat by alLyd foorgctrek word, en syn ouers wou gen kwaad van hom weet ni. Hy was finks en lewrnclig, fol kakkerlakstreke, en het nooit fan ts\1·aar werk gehou ni en sal daar oek nooit fan hou ni. Hy was altyd klaar met 'n gepaste antwoord, en was di houtJi fan di galg tc slim, so dat hy selde of nooit fas kom.Ou ta Idries en oumemme Sina was twc hardwerkende ou folk : hul het wel hulle lyf by hard work so nou en dan 'n bitji gcspaar, mar, dag hul, wi m:mk ni so ni ? flulle geboorte-plek
rn
fer in Groot ~arnakwa land-fer oerkaut Groot Ritiir, en daar wag fer hulle niks angenamer ni as om an di jong· folk fan di land tefertel.--Met een ding was hnl so gcrceld as klokwerk: Op idere middag fan di laaste fan di maand kom hul fer hullo maand se geld, en sodra lml dit ontfang het, gaan hul rcguit P~rl toe, e11 daarnit kom hnl ni foor h n l di laaste pcnni uitgege l.tet ni.
Een dag, op pad dorp toe, begin di t're ou folk so te ],la o'er di moeilikhCdc rnn di wereld. Hnlle lmn di t mar 11i spits kry ni. wa:1rom di w.itmco e dit so lek ker moet he ni-baing lckk<.:rdcr as di H otnots.
".ilg,"
se
on Sina. "daar sal een dag 'n ynde an kom, as dit tc laat i , as ons eers clood is.""Ja, ek wens clat ek al dood is en in di hemel r;it," st> ou Idries
"Ne, ek wil nog ni dood \roes ni, mar ek wens
Ii wcrs clat ek nou smoor drank by ou Bob in di kan-tiin sit,"
Ee
ou Hin a claarop.Idries staan tocn bot stil, slaan fer Sina op di skouer, en kyk haar stork in di gesig an en se : "Sina, waarom moet jy altyd meer bcter wens as ck ?"
Riirop word di gcsprek meer lewendig, en hul loop toen feel ligter o'er di pad, en prys tocn di witmense, dat bul so goed is om cl1 auk te maak, en dit an di Hotnots te fcrkoop.
"Ti\ta," fra di nog tiinjarigc Platlji, "wat sal t{Lta en IDCIDITIC gemaak bet as daar gen drank WUS I i ?"
" Ek weet ni, myn kind, ck ken ni 'n plek waar 'n mens gen drank kan kry ni."
" A, in di trouk," s8 Plattji.
"Bly mar stil o'er di tronk; bou mar dig, jong, tot dat 011s eer~ uit di dorp nit is,''-antwoord Idrics, met so 'n sagtc en feel betckenendc stem.
"Ek spaner, sonner om te hoc ni, weer reguit na myn land toe ; wn 11t tfa:ir h, t ous gcno0g
hcuning-biir gcl.tad,"-fcrfolg on Silla.
"Mar, tMa, se tocr, wa:n· le di danige land, waar tata en memme so al clag fan prnat? "- fraag Plt1ttji. "Di l:m<l, myn ],ind, le o'crJ,ant Groot Rifiir. Ek en jou memme hct met. jaglcrs claarfandaan af getrek, en het fan plek tof. plek getrek, tot ons nou fau dag in Drakenstyn gekom het. Mar wect jy dan ni, dat al di groucl hiir an ons Hotuots Leboor bet 11i? lli witmcnsc het ons hiir kom droog sit, fer ons focrtsik geE:.t, ons grond iu gepalm, en ons bet laat spancr."
" 1\far hoc was d1 on folk clan so swakkiis ? "
-fraag Plattji.
"Dis waar," se ou Sina, " mar, jong, wi het ooit fer kruit en kanon baas geraak
r "
"As jy nou mooi wl! Jui tcr sal ek jou di helc geskidenis fertel,"-se ou Iclries.
"An di foot fan Tafclberg, in 'n klyne bosklofi, bet 'n spul H otnot pondokkiis gestaan. Di klofi WHS diip, en hnl kan di
se
fan daar ni siiu ni. Langes di pondokkiis staan 'n grotc boom, onner di boom was dri B otnots. Di cen on le in syn karqs opgedn1ai fas te slaap en te snork. Di twede on sit f6lle te bry, en di derde maak syn boog en pylc reg. Dit wa nog froe en alles was stil, so nou en dan hoor 'n men eeu praat ; want di on folk hulle lyf "as moeg r:u sePr fan di forige aant se gedans en bakly."Au, maat, waarom rnoet julle altyd so foeter om al di henuingbiir uit te dri1 k ? Ek Li.et net uiks om fan mor'c rnyn lyf me skrik te maak ni ! '-se c, n OU.
"Kyk, hoe ka,n jy f:O praat,"-s
e
di felbrycr, "weet jy dan ni, dat dam·o'er gistrnant di baldy lag gckorn het ni ? "" J!'ertel horn dit, rnyu be te," - se to en di ecn wat wakker geskrik hct ; - ' myn lewcr is fan mor'e 11et droog, en ck wens dat di rifiirtji, wat hiir ferby loop, heuuing-lJiir is, en dat ck nog 'n kulbas fol het om au jullc tc gc om jnlle lyf oek lekker te maak."
'' Nou's julle hart gerus dat ju! alles uitgesuip het en ... "
" Iloems I " ... fa! daar 'n kanon-skot. Di om•s skrik en kyk ferbaas op.
"Wat's dit,! "-fraag somma.r al dri gelyk; di cen Ee di's donner-weer, di auner se di's 'n klip wat fan
Jum 1896.] ONS KLY:\T.JJ.
51
di berg afro!, en di laaste se .iull's gek, di's iitsan-ners."
"Hy was reg, want Boems ! kom di twMe skot. Toen skrik hul reg reg en spring op dat hulle op di
platte fan hnl'e foete staan. Oi anner spul b irrel
toen uic di pondokkc, hardloop di bultje uit, tot lrnl
di se kan siin, en toen, en toen; moe ni prtlat ni, toeu hul 'n skip in Tafel-Riai siiu
le.
En toen een fanhulle slue: 'Di's di spook skip!' 'roeu moet jy
ni di geskre hoor ui. Rul spring weJ en loop dat dit so bars. "
"Hul loop toen soos lrntte, wat kruitsistertjiis an h11lle stfrte bet.,"-merk ou Sina op.
"Reg so,"-se ou !dries.
"Wa'rentoe het hul gehardloop? "-fraag Plattji.
''Wag non en ek s
1
1
alles f, r jou fertel,"-antwool'd ou !dries." Hul het soos kwarteltjiis en patrysiis weg gekruip,"-lns ou Sina in.
"Sina, hon jou bek, anners sal ek stil bly en jy kan forte!."
"Non ja," fervolg ou !dries, "toen di derde skot fal, was daar gen man of muis te siin ni.
"In di donker da'e het daar skcpe fan alle nasiis geland, hul het jong• s, myde, en kiuners gesteel en opgdaai, en di fer slawe ftrkoop. Di ou folk het
toen nog ni di taal fan di witmeuse geken ni
en
nimand het nooit an di Ilotnots fertel ni wa'rentoe
hul di slawe gebring het ni, en wat hu1le met hul
maak ni. So dog di ou folk toen: Dat di grote skip
'n Se-spook was ; dat di spook fan tyd tot tyd rond
kom om Uotnots te steel, en hul dan fer in di se
bring, hul onner di water in di donke1· en nat kamers
opsluit, en hnl dan niks anners go om fan te 16we ni
as fis en soutwater."
" llit hon ek nooit" se Plattji.
" Di's genoeg om enige Hotnot siik en dood te maak,''-foeg on Sina by ; want sy moet altyd 'n woortj i in le.
" "ou ja," gaan ou !dries fort,-" een, twe, dri, of di stori was o'eral rand fertel ; want aant fer aant f, rte! hul horn om di fure, en non kan jy self siill, waarom di ou Hotnots so bang was fer skippe en matrose Eu toen bul naderhand hoar, dat Holl:w-ners op di skippe was, toen noem hul di spook di
V/(r;ende
Hollctnner.
Hul was fer horn net baingbang ; want bul bet geglo dat by o'er di water kan
vli'e, net soos hy mar wil.
"Was di ou folk tog ni bly ni, toen bu! siiu, dat di
skip weer nit Tafel Baai syl. 'n Hele tyd het hul
nog fir di se bang gewees ; want hul was mar te bcnourl, dat di spook op hulle lyf sal afk.om.
"Mar jul weet dat tyd ni alleen 'n Hotnot se tande slyt ni, mar oek syn geheue, en so het daar weer rleur ferloop fan tyd gras o'er gegroei, en di Hot1.ots hct weer langs di se-water geloop.
"Een dag strand l'laar 'n skip en op d1 planke fan
di skip dryf na di Strand toe twe mense, wat
Hollan-nm was. Eers wa~ di Hotnots fir hul bang ; mar
naclf:rhand bet hul met makaar so gep'.l.mp•rlang, dn.t hul m·1ters geworde is. Di Hollannera kan na 'n tyd
net goed di Hotnots Laal slaan. Hul het di Hotnots
toPn nit di droom gchelp, cleu1 h ul te fer'Lel, dat di skippe gen spoke is ni.
"Op
'n gocie dag kom daar weer 'n HollaiFe skip, en toeu is di twe met cli skip temg na lllllle land toe. Hul hon toe 1 by bnlltl Koning an, clat hy mar diKaap moet fat. En oom Hollanner was oek ni .links ni, en bet horn ni lank laat uooi ni.
lly
stnnl' toen Oll Riibeek nit met 'u p'.l.ar skippc, hy fat Ji Kaap en di Kaap word toen Hollans."" Di cl.e1
{ ell " se Plattji "en di ot1 folk het somar
afgege? Waarom het hnlle ni di Det1svolk gefang
ni, dat hnlle fer ous gewerk het ni, r.ou moet ons fer lml werk. Hoar !ml wais ne1 frot."
"Ne,
ck sc lrnl moet di two IIollanners cli nek om-gedraai bet, eer hnl geland het ; d u1 kan hul mos ni in lml land gaan raad 11;0 h::t ni, om di Kaap somar te fat. Laat ons Hotnots uou sukke diuge doeu, dan het jy weer di kats hoor Wctai, en daarop dri jaar in di ysters,- se ou Sina.""Nou ja, dit was nou mar eenmaal so, di Hollan-ner het di l:Iotuots baas geraak; claarop maak hul maters en claar was 'n hewige hanncl an di gang. Mar foor dit so fer gekom het, lH di~ broek-sket1r
gegaan. Di Ilollanners maak 'n skaus-munr rordom
lrnlle la'er; want lrnlle was baing bang fir di Hot-nots, en di Hotnots was bang fir di l:lollanners, en so was di boel 'n spul bang-brneke.
Jn
di beO'in, toen di Holla.nuer syn kop nitsteek, was di I fotnots klaaren p'ant hulle pyl in di skuuse. Di Hollanner wag
an di anner kant ni, en looi di Hotnots met di
blou-boontjiis. Mar yntlik moet <Ii Hotuots reterecr en tru staan tot di ko'el bttl ni IDCP.l' ka.n haal ni ; want
bulle meer beste manne was dood en ge'Vond. Hul
loop buis toe om te gaau groot praat en te fel'tel hoe hnl Hollauner geskiit het. Mar wi
se
? di Kaap is Hollans en di Hotnots moet pad ge. Mar dit het mar smal gegaau." Soos ek ges(} bet was binne kort 'n heftige hannel an di gang. Di Hotnots het goeie :grond, en di
Hol-lanner het mooi goed : binne kort was di sake
om-gedraai, want di Hollanuer sit met di grond en di Hotnot met 'n spul bog goecl. Dit was 'n maklikke mn.niir van bannel ; mar di Hotuots bet dit daarom ni gelijk ni. Di Hotnots was io di da'e gek na bees-f~lle en rou riimpiis ; want daarnit bet hnl hulle fer-siil'sels gemaak. Di Hollauners se toen : " Ge ous groncl en ons sal jute bees-felle ge. Ons sal di folle in riimpiis sny eu so feul grond as ons met di riimpiis kan ommeet sal di prys van di fel waes. 'Top !' se di !Iotnots, en di ruil wa1> deur. Mar di IIollanne1· wou
ni goecl doen ni, en so het lml begin om di riimpiis te
dun te sny, waaro'er di ou folk toen ontefrede raak, want di dun riimpiis maak dat di Hollanners 'n !anger eracl riim kry, mar di dnu riimpiis was fir di Ilotnot oncliinlik. Di rnilery kom toen tot 'n stilstand.
52
ONS KLYNTJI. [JUNI 1896.r er maak syn planne klaar. l fnl nooi al di Ilotnots
om na 'n grolc dmw11arty te kom ; claar sal hul Liain!!·
pret be e11 jenc\Yer drink. 1\'Tar claar di Hotnots so
o'er en o'er 12-cfop was, is clam· ni baing Uotnots mt di clansparty gekom 11i. Di wat gekom hct, het baing pret gt had en hct fir hnl smoor dronk gcdrink. Toe di anl)t r llot110Ls dit boor, was hul lrnnt en klaar om
di follende da1 ·parLy by te woon. Fers was lrnl
ag-terdogtig, rnar uou heb hul korasi en op d: twede
clans-party was clnar man en muis-gen ecn is agter gcbly
ni. Daar \1as nd 'n tamaai klomp Ilotnots.
" ni dan party begin ; di stof di trek ; di jencwer di loop ; en di folk remoer ; want cli lawaai-watcr begin te trek. En toen lli frolikLcid op di hoogste kerf was, moet di lrnnonnc skilik uitgetrek word, met di bekke forentoe; hul was al lank met loskruit ge
laai. Di Hotnots word nes p6r'c ingespan, twc e11 twc
di een bok prinir, Ji anner proes, en di dercle kap met
SJn foete in di groucle. J y Sal
se
watter Llitlialcr span per'c staa11 daar. Eu toeu di drywcr skre:' 'l'rek ! '-toen kom lull om
m
•
t 'n hall'maan en di wile van dilmnonne fut so hiir en dnar grond. Op di hoogste fan di prct sleek lrul lli k1 uiL an bmnd, di kanonuc
gaan af, en soc ! di Ilotnots fa] o'er makaar; lrnl los di kanonne en sny di fl'ld-rcgait berge toe. Hul
het oek nooit omgckyk ni, foor hul bycli bcrge gekom
het ni. Hui Rtenn soos !ml loop, en hulle haakskene klap agtcr hul rnp: soo's hal forentoe beur. Toen hul by daar-di bcrge kom, (siin jy di l1erge claar
?)
toen kyk bul ecrs om. Fttn di dag af kry di berge sommardi naam van 'Hotuot -Hollandse berge.' En di ou folk bepaal t cu t'am· en clan, clat di Holland fan di Hollanncrs an di lrnnt fan di Kaap is en dat o'er berg E otnot::;-U ol lancl is. Was di on folk ni kwaad ni, toen
hnl siin hoc hu1lc hare ngter lmlle ko}J stomp gebrancl
was-en tot fan dag toe wit <li hare nog ni a~ter 'n Rotnot se kop Jang word ni. Arri, en word ons ni
nuk-kerig ni, as di witmensc ons for Kanontrekkers
uit-skel !"
"Ek word sommar di deuwel in as ek weer o'er di ou dingetjiis denk,"-se ou Sina," laat
ons
sukkedinge doen, dan is di kats en ysters ons loL"
"Di rnort van lcwe mag fir di Hollanners mooi
gewees het, mar <lit bet ni in di smoel van di Hotnots
gefal ni,"-gaan ou !dries fort. "Di l::fotnots begin links en regs te steel; pa1'Ly word ~efang en tronk toe
gestuur-luy met di kaLs; gaan in di ystcrs. Di ann~r
flug na di bcrge toe en woon in skclm gate. Tot fan
ilag toe leg daar nog hope met, bene by di skelm-gate
fan al di fC, wat !ml gcshv! hct. Kommand~s word opgemaak; hul skiit op di ske' mgate ; di ou folk word go fang, tronk toe gebreng, in r'i yster gesit, en
met di kats gcslaan.''
"1\Iar soe, clan het di ou folk dit mar smoor gekry
o'er hulle ye en wettige grond !"-se Platji.
"Wag hiir is ons by di kantiin ; ek wil eers 'n dop gaan steek
"
-
se
!dries."Ne, gc eers myn geld, anners snip jy weer allee
nit, en ek sal niks he ni om cens fer my snuif te koop
ni,"-pra~t ou Sina.
" TiLt'.t, en ek wil geld he om 'n pyp en twak fan te
koop,"-was di firsoek fan Platji.
Di <Teld, na enige stryery, word toen fcrdeel. Dit uet ni Jank geduur ni, of OU !dries was dronk, OU Sina was lekker-lyf, en Plalji 11et '11 goeic slier weg.
gn na hulle g1.ed g!\koop het by di fir killcnle win· kels, is hul agter 'n bos gaan le slaap.
lVord forfolg
.
Q
ntwoo
t
lr fn
tt
bi
mu
tt
£'
nmn nn
lJt
lSOl'£)tltntl.
[Di leser sal we] doen met di twc gedi;,;te bij Illa·
!mar te neem en di ferse met makaar
te
fe gclijk, want dis fers fer fcrs beantwoord.-D. d. T].Ja, Boesman, ja, jy hct dit seker swa.at',
En foul fan wat jy Jaar forte! is wmw: Jou hele nasi 's uitgeroei.
Ek is daarom so bly.
D:iar was gena, en oek barmhartigbycl ; Had julle slrgs 'n gryntji eerlikhyd.
Mar ju! bet kwaad gedocn, geknoci ; En het ju! loon gekry.
Non smelt jou hart, en oek jon lyf di
beef;-Dis om di grnwcldaan, wat jul 't bedreef Met onse fo, en onse goed,
Waarmc ous hiir 't gek11m.
Ons wou fer julle Jig en seg('ll bring; Mat· julle bet fer ons geterg, geclwir.g
Ons hand te fenve met JUI blood.
-En non bou jy jou stom ! Jul was di eelste ras, (mar in jon oog), Wat woon in di woestyn, so bar en clroog !
Di nasiis was ft'r julle bang !
-Ni om jul moecl of krag !
Mar om jul listig, en oek so skelm was: Jul ski it met gifpyl uit di lauge gras,
Bekrnip jou fyaml nos 'n slang,
En 't feel so omgebrag.
En is jou fyand clan also fcrmoor ; Of het jy skaap of bees fan my fersmoor,
flan juig jy mtt barbaurs plesiir ; Dan is jou siil gerus !
Mar dit is alles non fcrby, siin jy ; JDl bet, wat ju! gesoek het nou gekry,
Da•Lrom st~an jy so droefig biir ; Jou lamp is uitgeblus l
Jou frou is doocl, en al jon kinders saam, Ni ek, mar jy, jy moet jou daaro'er skaam I
Jy was di oorsaak'fau hul dood : Deur sleg behandeling.
JUNI 18~6.J
ONS
KLYNTJi.
53Jou ma en La, jon boetiis klyu en gro0t, Hul alma! leefde fan gesteclcle brood,
Ilnl's alma] net so sleg en snood, Soos jy, ellcudeling I
Di wild wat folop was in gras en riit, Di hct jy met jou gifpyl dood geskiit :
Kameelp8d, kwagga, en di gnoe, Di buffel cu J' eland,
Di dodo, bartbees, en di fet selrnei, Het jy totaal fcrjaag en uitgeroci,
Rcnosterbok en di koedoe, Eu oek di Olifaut !
Di wildc boom en bos hct ons ferbrand,-1\far fn1gtebome in di plek geplant,
Di flaktes het toen woe5 gele, En nou is cl it bebou,
llaar waar di Jecn en tiir geloop het toen. Dnar staan ons koriug en ons gars nou grocn,
(Wat wil jy nau noO' beter he
?)
Daar woon ck en myn frou. En a.
jy
Ynu di jag-kom en hul boorJy liet myn skaap of self;::; myn kind vcrmoor, Wat mt myn skaap of bok moes kyk,
Hoc dans di mytjiis clan !
Di moordena>il', di word g prys, gefiir ; Syn bloe ldors word gewek, soos by 'n tiir.
Dau moor jy meer, en steel jou ryk, En klage jy nou, man !
,J
y fr::t : waar is di jongcl myde non, Tu;ame met jou kiuders en jon frou ?En se, ek het fer hnl fermoor.-. Ma,r dit is mos onwaar.
TlcL jy di pokkiis, masels, al vcrgeet? lli hct hul weggema.ai, dit moet jy wcct !
Eu d' mans bet hul daar by di stoor Glad dood gcsuip. Hoe naar ! Ja d' gate in di berge, di wits mos Gevul met allerly gcsteeld: kos
Daar leef
jy
met jon fron en lnoos. Mar dit is non ferby !J
y
is
di enigste 1rat my nog pla, Gelukkig is jou tyd oek om weldra,Dan gaa·1 jy been. Tot wclk een troos
Is
di gedagte my IJa, henning het gcfi•iei daar nit di rant I
Mar jnl bet mos di by sc nes verbrand ; Verwoesting was mos stee Is jul lus.
Di wiil het non gedraai.
Oas boer met wingerdstok, met graan, en fe, Hiir fan di Kan.p tot an di Sambese
Ons het nou frede, ons het rns,
Nou
kan ons saai en ma.:'1.i.En
clan
durf jy nog P'aat fan rocmen
eer I N6, Rkclmstuk en ontrou besitjy
mecr..Ta,
.i
y he t Ii wer cloocl g-cgaanA
om te werk fer kos.Ons wou gen ccn fon 3ulle ueem a. slnaf, ·want jullc waR te cerloos, onbeslmaf.
Daarom heL ons fer JUI laot t:ian, Daar in di berg en bos.
Di Kaffcr rn di IIotnot was oek sleg, Mar ui so erg sons jy ; hul werd ons kneg,
Ons lwt fer hnl beskaaf, gelecr,
En nou is hul tel'r6 ;
1\far jy staan 11011 allecn, en moet nou boet
Fer al di kwand c11 oek onsknldig blocd, W:w.rm6 jou harnle i bcsmecr.
Laat trek mar na di se !
D.
P.
DU TorT, (G.sn.) Daljosafat, 22 foi. J '9G.mi 11\oningin fan
Sf{eua,
01"
SALOMO SYN OUE GOUDFELDE IN SAMBESIA.
[IlISTORISE
ROMAN
DEURDs.
. J.
DU
TOIT.]
VERKORTE lNuouo.-Langs di Aandfour by di wa l:i.ngs 8imbubwe kom di Towerclokter Umsalomi, wut d~ur <li Kaptyn Omg-abe "uilgeruik" iH, flugLenJe fer syn IC we. Oos belowe hom beskerrning, as hy on di gehyme l't\O ui oue rewioes ferLel en alle gn.tLn wys. lly fcrtel ons hulle o'erlewerings fan di Witte KoDiDgin, wat froe'er hiir geregeer het, en DOU nog onder di Kop wooD, on al ja1 e oestyrl met folle maan fer hulle kom scgeu, as hulle iu di grot onrler di berg fer haar en haar jong uoiH 'n bok slug en biir breng.
Mot drang en drygemenle boweeg ons bom om for onR di r-leb. to gaan wys. lly hreng ons by di iDgttng en rnet grote moeite skuiwe ons di grote klip weg, en finr! werkelik di grot met geraamtes en biirpot.to Op forclere drang breng hy ODS fcr:ler met 'n ODdernardse gang tot oDner di grote ronde gebou, waar 'n menigte fertrekko ODder cli gron1I is, en in 'n fcrsegelde kamer onder di gehymsinnige toren kry ons 'n graDiit.-kis, met 'n gone offerbaK, 3 goue y'ers, 3 goue/ulli, en 'n goue koker, met 'a perkament rol daarin, waarop ouo Ilcbreeuse letters staaD, eu wat ons alleeD meDeem. 'focn 011s terugkom was di grot.e klip weer op di uitgang en ons kon rlit onmolik ni ope kry ni.
Tot o'ermaat fan smart was ons kerse tt111per op. Geluk-ki'{ hesorg Um a.lomi ons 'n l:i.mp. Oos gaan mot. di regter -lmndse gang onrler di Kop in clenr 'u onrleraar<lse riviir. Kry nog 2 grotte met gernruntes en ,·erroeste wa.p ns, en 'n ysler kissi met 'n halfvermufto ptipirus·rol. Met 'n style gang op, wat opgestop was fan los klippern, wat oos ruoes wegrol, kom ODS yndelik tussen rewiue~ en brand Detel-bosse uit. Na 'n l.Jitji slaa!_1 siin ous di follende oggend hoe di Ka.ffers di grot to~gernaak en di ve d<laro'er geja het. Ous wyger om Munlorni a.f te
ge
n.D syn kaptyno,_r::;
KLYNTJt.
[.J
NJ1396.
en gaan EIUll'n met Mnr. Fry di kop bcsoek. Di aand goan ck met Eerw. Louw eame om di nag in syn studcer-kamer tc perbctr di rol te 011tRyfcr.
JV. DI lr'HOUD VAN DI Ror,.
'n
81rare
Fertartl
les.-Sa/01110syn
Gehymslcrywer.-Fer11•ys
ons
11adi Berg Afoer
.
-lfoe di /Jerg gelrry
?-Sat
ons
dit
011,/er11eem?-Na
di
~Alotimo.Bo
di hoofsLuk f.taan non di portrct fan di Perka mentrol wttt ck nfocncem hct en met di ontsyferinO' waarfan ck mnpcr di hele nag gc.rnkkcl h(;t. Want ck was b;ting bly tocn ek Gcscnin ·syn flcbrccn. cTaal-kunde en Woonlebock in E rw. Louw syn bockrnk k1y. Ek dog toea : Non i di hcl•} w~ruld reg. 1\far locn lJCt myu mo~ielikhyd ccrs bc;.nn. Want di cer tc siiu ck dat Gesenius 'n paar fan di one
Jr cbrceusc .letters ni , ange ni soos di
z
(Zain), di t (l\:th), ca dis tSameg). Dan merk ck gou dat enige lctlcrs anders geskrywc is op di rol as Gcsenius dit angc, soos di l (Lcmeg), en fcrskillcnde audcre.Ek het Loen eers met moeite di bclc ding o'erge-skrywc in m1 wc Ilcbreeose lettera, en di letters ope gelaat wa~ ck ni kon kry ni. 'roeu heL ck met behulp fan di W oordeboek begin ferLaal fan fo'.lr af ; en in di
W
oordebor.k moe ek dan so lank soek met di bckcnde letters, tot. ek uitfinde wat di ontbrekende letter moct wees, soos byf. dil
inSalomo.
En so gou as ek dan so 'n i~ttcr gekry het, dan ful ek dit oral in by al di woorde waar dit foorkol!l.So het ek gesukkel tot 2 m:.r di OO'gend. Mar an
mo~g
of faak bet ek ni gedeuk ni. Ek was so nuws-girig, en elke woord wat ek regkry klop myn hart fan blydskap of ek 'n diamant gckry het. En ja, "an-hon wen," on ·' geduld en flyt o'erwin sake fan on-molikhyd, "-dit het ek non weer gesiin. Hiir is nou di frog fan di nag syn aL"uyJ. Mar dit moet ek daarom Jaarby se, ck sal ni graag al nagte so 'n · udiwil denrgmm ni. Hiir folg di fertaling :
-" ELIUOREI!-", GEB.YMSKRY \VER FAN KONING SALOMO, EN PRINS GEllAA.L FAN DI KO JINGIN FAN SKEBA, AN DI LESER-FREDE I
"E't ELIITOREF MAAK HIIRl3Y BEKEN'D, DAT EK BESKRY\VE HT<;T DI KRONIKE (JAARf10EKE) VAN HIIR·DI GROTE EN RYKE KONINKRYK FAN SKEBA, FAN AF DI FERRE OORSPRONG FAN DI MENSELIKE GESLAG OP DI F!WGBARE HOOG-LAND FAN AFRIKA, FANWAAR DI 4 RIFIRE HUL
-L~ OORSPRONG NEEM EN LOM NA DI 4 WIND-STREKE, T01' A DI NOODLOTI'IGE 04 DERGA~ G FA DI GOUE I'AD, WATI'ER !\RO. IKE FYLIG BE\V.AAR IS, SAME MET DI !IHJ.\.lMIIS (GEHAL. SEMDE LYKE) FAN DI KmHNGINNE FAN DI RYK, IN DI FERSEGELDE FERBORGE KAMERS ONDER-DI BERG AFOER rn ONDER-DI FERRE NOORD.WESTE WAAR OEK GROTE SKATTE BEG RA WE IS rn DI SUIDOOSTE HOEK FAN DI DERDE GROT."
Al was dit non al so laat, nog kon ck ni gaan laap ni of ek moes eers wect of di naam fan Elih6rcf in di' Bybel fooi·kom. En ek kry dit gou ock. In 1 Kon. 4 fers 3 word by ea A.hsa di "skrywers " fan Salomo gcnocm.
Ek O'aan toen IC, nadat ek allcs wcg gcpak het, mar slaap
]~on
eldereers ni . . " Waar is non di berg Afoer; -Sal ons pcrbeer om dit op te soek I-Mar ?oe sal ons <lit kry ? "-Al ulke gedagtes spook rn my~ferhitte heraen. en wi kan dan sla~p ? Tog raak di moe<Theid en sl;'tapferlii · fan di forige na<T underhand fer
1~y
baas en ck J'al in di slaap, marnat~urlik
ni sonder tc maal o'er one letters en gcdcnlcskrifte, en sweL"fLoofo <lcur bosse en rivire en bergc ni.Di s·~1 was al op toen myn friodelike "a beer an di deur klop eu my
•r{
lekker koppikof~
breng. o:lm ck an<Tctrek was spreek ek myn wens mt om mar dade lik na0 myn frinde by di wa terug tc gaan. Hulle won he ck moes eers daar aO"tuur eet, mar ck had dnisend0 , , l
eksknse waarom ek mar weg moes. Ioco mar 1~1almar
0"00'roet en di frindelike Mcneer Eufrnrd, wat d1
boer-de~y
het op di Sendin()'statie Morgester, lu);tl gou 2 per-de laat opsaal en hy self ry me om my weg tc .brcn,!1', en ons hon di toestel fer di pJrtretnemery op d1 perdeby 0118, , A o
By
di hartclike af kyd fan d1 ge~eokwerd1ge plek e? frindekrinO" sal dit di leser seker m onwelkom wees m as ons hiirb ge di portret fan di nederige hnis en Ii we famili soos ous hulle di forige aand afgeneem het.Hoe angenaam Mcneer Eufrard syn <Teselskap ons oek was, tog was ons alma~ bl.Y dat ons weer alleen was, so dat
ek
an myn frinde di u~tslag kon medeeJ fan ~yn naO'-werk. Nadat ons weer dHol bekyk en d1 fertahogtw~
of drirnaal o'ergelces het, begin ons non di saak te bespreek.Wat sal ons non maak? In al di boeke o'er di werdJdcel, wat ons by ons had, kry ons gen andniding fan di berg Afoer ui ; op gen kaart is so'n berg ~~mer~ ni. On fra fer U lll&tlomi, mar hy weet oek Ill fan d1 berg ni.
Een kant was ous telem()'estel, want ons hct gemeen om hiir een of antler
bela~grike
ontdekkiug te doen. Nou wel, ons het di forige nag reeds heel wat ontdck, en ons het gesiin, dat hiir nog baing na ~ SJ:?eur en t~ontdek is Mar tog uit di rol l_>ly~_dmdclik, dat di ware O'edenh&krifte eu skatte m hur moet gesoek worJe 0ni, mar onder di berg Afoer, en dat di berg fer hiirfandaan af is.
Mar hoe fer, en waar di berg is, dis no:i di fraag. Neef Hendrik was gon klaar, hy won dadelik mar fort op 'u ontdekkings-tog om di berg te gaa_u. sock. Mar Neef Gideon denk dat dit ferO'eefse moeite en koste en lydferliis sou wee;.
H~e ka~ o~s
non1
somar blipd· ;veg di wye wereld gaan 1my, ~n ~t met ~ ossewa en-tj1 ? Dan ons kom reeds fer mt ~1 weste mt, fan B_ nlu-wayo af, en ons hot niks fan so n berg _gcho?r
n!,
en di prospekteerders hct tog al ordentehk d1 wereld dem"'ekruis en feral di oue mynwerke nagespool". Hy denk0 dis bcter, dat ons nog en;ge dage hiir fers11:m/
'IfJ,NX
'DI
SNO
['9681
I.Nfif5G
ONR KLYNTJI.[JUNI
1896.en di follenclc nngte ans ondersock !t£·ir fort set. O.ns ka11 een nag di t•nderaardse fertrekkc hiir onder di grate ronde gcbou noukeurii; oude1 soek, en ccu nag di fertrekke onder di kop. Wi wcct wat ans uog alles hiir ontdek?
"Allementig ! wil Oom Gideon dan weer in di ellendige gate gaan inkruip, dat di fro~sige Kaffers oos weer moet toemaak ?"-
se
Henni, en laat in een asem daarop folg : "Ne, julle kau maak wat julle wil, mar elc gaan ni weer same ni ""Aag, He1111i, jy 's ferniit S'J bang," se Neef Gideon, "ans bet mos fylig uitgekom. En as jy dan te bang is om m·e te gaau, dau help jy inar om di ldip ope te maak, en ous laat ver jou daar op di wag sit om te kyk dat di Kalfers ni weer di toegang sluit, solauk
as ans daarin is ni."
"Laat cli Kaffcrs fer my moct vcrmoor I Ek sal mos allecn daar bly in di nag! Moe ui glo ni I Ne, julle kry my ni weg fan di wa af ni"-was Henni syn faste besluit, en damfan kry gen een born af ni.
Ek was self in so'n twestryd, dat ek eers dood stil
bly, en gen woord rlaarin won
se
ni. Naderbancl fra ek fer Henni : " of by dan denk ans moet gaan sockna. di berg Afoer, wat di rol fan praat ?"
"Wat, daar-di ou rol ! Ek glo daar niks fan ni.
Hoe kom het ek clan on Oom Jan Viljoen en al di Transfaalse olifant jagters, wat hiir-di wereld
cleur-gekrnis bet, nooit fan so'n berg boor praat ni ? Ne, jnlle lrnn gaan sock as julle wil, mar ek gaan ni same ni ; ek gaan terng Transfaal toe." (Henni was 'n Transfalcr, wat ons gebuur bet fer wadrywer, feral om hy di kaffertale so goed ken.)
"Mar l:leuni, kercl, jy moet denk as ans di grate
skatte daar kry, dan is jy 'n skatryk man en boef nooit meer t•! werk ni." Met di opmerking wou ek Henni lo.k, wunt oue gedenkskrifte had fer horn gen waarde
111.
"Wat !" se hy, "eu dan as julle di skatte kry, dan wil julle dit weer ni wegneem ni. Hoe kom het julle ni laat ans di goue goed uit di klip-kis uithaal ni, dan het ous di tog gehad."
"Ne, Ilenni," se Nccf1Hcndrik, dit sou diifstal wees, omdat dit biir be let is ii ts weg te neem. Mar as ans d:iar skatte gaan ontdek, wnar nog gen mens fan weet ni, dan is dit ons ycndom ; in elke gefal sal di Gctjarterde Maatskappy ans dan 'n goeie beloning fer ans ontdckking moct ge."
"Ja, en ek sal ni so gek wees om weer lege hatide
JUNI 1896.] ONS
KLYNTJI.
57 weg te gaan ni. Al wil julle niks fat ni, dan °a1 ckdaarom stilletjiis fer my sor'e"-was Henni syn be-sluit, wat toon dat ek di regte snaar by horn angeroer
het.
" N ou, Henni, fra dan fer U msalomi : of hy ni wet t waar ans sal kan ferneem waar di ber~ is ni"-was myn antwoord.
"Ne,
wag," se Henni, "ek sal horn se hy moet for syn dolosse fra waar so'n berg is." Neef Gideon enek waarsku horn daarteen, mar hy
se:
dan doen by dit fer syn y'e ferantwoording.Ewe seriens goi Umsalomi syn dolosse tot 3 male toe. Di
twe
eerste male sknd by mar 1.et syn kop, of hy ni kan reg kry wat hullese
ni. Di derde maal prewel hy weer syn formuliir, ea skud eers di dolosse in syn y'e dubbele hande, toen ge hy dit fer Henni, enhy moes diselfde doen. Toen skud hy self di dolosse nag 'n slag en prewel weer syn formuliir en toen goi
hy fe1 liulle.
"Au !" roep hy toen uit, "ons moet na di Molima toe gaan ; hy sal fer ons slL"
"Wat ?" fra Henni, "hoe kan ans na di Molima gaan ?"
Toen le Henni fer ans nit dat JJfolimo in di Kaffer-tale yntlik staan ver " God," ma,r hulle gebruik di woord oek fer di geeste van di foorouers, en fer allt s
wat ons bonat.nurlik sou noem.
"Na watter Molimo moet ans dan gaan? En waar kry ons fer horn ?"-fra Henni ferder.
"Na rli Molimo, hy woon in 'n grot in di Matoppo-berge
"-se
Umsalomi.Toen kry ek gedagte, dat ek in di boeki fan Maund gelees bet fan di Berggod fan di Matabele», wat di one Grike sou genoem he 'n " orakel," wat antwoord ge op frage. Maund ge wonderlike foorbeelde hoe di ant-woorde fan di Molimo nitgekom het. Ek soek di plek gou op en lees dit fer myn maters foor. Ek herinrn·r hulle toen oek daaran, hoe 'n paar prospekteerders op
di Selukwe goudfelde fer ons fertel het, dat hulle as frywilligers same Matabeleland ingetrek het met di
oorlog, en dat hulle toen di grot bestorm bet, mar foor in niks gekry het ni ; mar agterin is 'n dipe donkere afgrond waar hulle ni in kon gaan ni.
" Kou j a, dan is di cling net mooi. Ons osse is op di Selnkwe gebly ; daar kan ans dan hoor hoe ons moet ry om by di orakel nit te kom ; en di Matoppo-berge is oek ni fer nit ans koers nit terug na Buluwayo toe
ni. Dan kan ons mar net di draaitji ry, en kyk wat di orakel fer ons fertel." Dit was Neef Hendrik syn plan.
"Mar dis di fraag, of di orakel wel nag bestaan, nadat di land ingeneem en di Matabeles ferdrywe is. Straks kom ons, na al ons moeite, nog daar by 'n lcge grot "-was Neef Gideon syn beclenking.
Ek se toen : " Henni, fra fer U msalomi of di l\folimo dan nou nag daar in di grot woon, nadat di Matabeles o'erwin is en di Engclse non in di land
woon I"
Zya antwoord was : "Ja, di Molima sal nooit weg-gaan ni, want fer horn k:m hulle ni o'erwin ni."
Onder al di nraat had Henni fer ons heerlike
kar-menatj iis gebraai, in 'n dubbele pan, fan 'n bosfark wat by e'.'lige dage tefore geskiit bet en waarfan ons di boute fars gehou het. En dis di heerlikste rnn al di wild wat ons nag gdU'y bet. Ons g:rnn non lekker
agtuur eet.
Toen dit klaar was, kom ons tot di besluit om mar dadelik terug te gaan na di Selukwe goudfelde, en na daar
cli
pad femet:m te be, na di orakel toe te gaan. Ons wou almal graag weet wat di Molima is. En toen dit eers besluit was, wou almal oek mar 'Veg. Henni klap dat Klaas di osse moes breng, en ons pak di wa op, en binne 'n unr tyd was ons op di terug-rys.O'er di besware fan di Lerngrys van Simbabwe, eers ua di Selukwe goudfelde ea fandaar na rli grot fan di Molimo in di Matoppo-berge, salons di lesers ni opbou ni. Di follende hoofstuk sal ek di besoek by di orakel fertel.
V. Dr TowERHEKS EN HAAR HALBB.A.ND. In di llfatopvo-berge.-By 'n lllctkitlaka-Krnal.
-Di ouste Dogter /ctn d-i Jllol-imo.-Hoe ons hacvr Hals-band gekry het.-Haar Oralcel.
"' NS had fan 'n paar delwers op di Seluh e
goud-< felt.le goed di pad ferneem na di grot van di ,., Molimo. l'ilar hulle had al fer ans fertel, dat di grot fer fan di pad af in di Matoppo-berge le, en
dat hulle met 'n patrolje te perd daarnatoe gery bet amper 'n dag fer fan di nuwe pad af wat di kom-mando getrek het, en dat daar net kaffer-foetpaje tussea di berge ingaan, mar dat ans 'n paar krale fan Makalakas sal kry waar ons kan ferneem ; en altemit
'n padwyst'r s~l kan kry. Hulle het OlJS ferder fntel
dat ons di kaptyn fan di naaste kraal moet gaan siin, wat fer ons eers ferlof rnoet ge foor ons na di Molimo kan gaan. Mar hulle het gen ferlof gekry ni; hulle het di grot somar storm geja, om te siin of hnlle ni daar wat sou ontdek ni, waarin hulle egter teleurge-etel is.
Na baing gesukkel-by plekke rnoes ons bosse weg kap, en by plekke klippe weg rol, en dan weer drifte maak deur spruite en slote-kom ons yndelik by di naaste kraal, 1.adat ans reeds fan di een kraal na di antler padwysers geneem het. Elkeen kan sig 'n denk-beeld form wat dit beteken om fer di eersle maal 'n pad te maak fer 'n feerwa'entji1deur 'n d1 idubbele herg-keten.
Toen 01 s by di laaste kiaal kom, wat nes di
Masho-krale bo op 'n graniitkop of liwers teen 'n style
berg-rant, gebou is, span ons onder di rant ait. Eers ht-t di Kaffers li:rng gelyk, hnllc llng alrual op di rant in l1nlle st1 uise, t U bla11s op 'n soort fan boring-, wat on$
ONS KLYNTJI. [JuNr 1896.
foor1oro 'n soort fan alarm-tel,cn te wee:s. Dan boor ans oek op 'n soort fan tambocr slaan. Toen ons lat~r in di kraal koro siin ans, dis 'n dikke maroclla-boom syn stam, wat Lulle een kant uitgcbol het, nes 'n grote stampblok en toen daar 'n fel o'er getrck bet, waarop hulle slaan. Di blok staau orm1t met di hol kant na bo, sodat hulle op di fel bn shmn, en di hout ondcr di fel is uitgeblom met allerhau<l.c figure, wat baillg lyk na Egi1 tisc beeldsluif (hierop;lifc).
Mar wat sal ons nou begin ! Ons moet peruecr om
di kaptyn te kry. Ons ncem toen ons l'l wolwe1s en "n party krale en wolkombe1sc fer persente; want Jis di beste anbefeling by 'n ln1tfer, en ans
•
b
metU
msa-lomi klim di rand op, terwyl Klaas by lli wa en di ossc bly. Di lesers weet dat di Mablillms yotlik slawc fan di Matabclcs wns ; mar hullo liet danrom hulle y'e krale en kaptyns.Ons fra toen di eerste ua di kaptyn, en bulle breng ons by syn strnis, waar by en syu indnnas in '11 soort
fan kraal eit, by op 'n klip cu bulle op hull"\ hurke.
Ons laat tocn fer Umsalomi tolk, dat ans fer di ka.ptyn 'n persent gebreng bet en dat ems graag di Molimo wil siiu. Uaarop gc ons born 'n mooi bo1 te wolkom-bers en 'n snoer mooie k1 ale, waarmc by erg in syn skik was.
Sodra by dit angcoe~m het
se
by sutjiis iits fir een fan syn indunas, en di gaan dadelik daar weg. Ons dag dit was om 'n ]Jadwyser fir ans te roep. Mai pas was hy weg, of 011s hoor mer digtcby op cli boring blaas, en toen siin ons hiir cu daar kaffc1s met asgaaie loop na hulle struise toe. Umsalomi, wat al di tyd erg ongerns gelyk bet, was toen opgeruimd, ense
ftr Henni : "Nau is ans fylig ; hy ken di tt"kens wat hulle blaas op di poring; di eerste blaas was dat di kaptyn syn fegfolk opgeroep bet om fer hulle klaar te hou ; eu no.t di laaste blaas beteken, hulle moet mar hulle wape11s weg set, want dis frede."Di kaptyu begin toen fer Urosalomi uit te fra: "Wi ans is; waarfandaan ans kom; en wat ous dan by di hlolimo wil kom maak." En Umsalomi fertel born so fegl as ans nod1g gedenk het om te Jaat fertolk.
Toen laat di ka]Jtyn '11 grote bak kafferbiir kom, deur 'n mooie jouge kaffermycl, en sy en hy drink ecrs, (folleus kaffergel.ruik, om tc wys dat daar gen gif in is ni), e11 torn 011s alma!. Dit w~s 'n warme dag en di effe suuragtige biir het net lekku· gesmaak en goed di dots ferslaan.
Toen di pratji lank genoeg gedutu· bet, stuur di Kaptyn di oustc fan syn induuas met ons same, ons dog na di Molimo toe. Want hy ly om; na di rant syn kant tee, 'n biLji buitekant di kraal. Ons moes eers tmscn 'n boel turksfy-bosse en klippe dcurloop, by plekke half deurkruip. Yndelik kom ons by 'n struis wat foor 'n grot eta.an, wat ondl:"r di berg ingaan. 011s clog toen dis di Molima syn grot. Omtrent 10
tre fan di struis af
se
di induna, ans rnoet bly staan.Hy gaau toeu ee1 sin di struis kyk, en gaan toen foor
in di grot staan, en steek syn twe fingers in syn rnond, en fluit 3 male op 'n wou<l.erlike mauiir • Daarop
boor ans 3 bla.ffe nes 'n hond, of mcer nes fan 'n jak-hals agter in cli grot. Dy roep toen 'n panr woorde, wat U msalomi en H euni ons ni kon fertolk ni. Yndclik kom daar 'n oue myd uit, glad fooro't·r en krorn fan ouderi~om, cu leunencl op 'n kiri ; en weers-kante fan haar 'n grolc makke dns en foor bnar nit '11
makke jakhals. 'l'oen mt rk c.ns ccrs dat ons 11 i by di
Molima wus ni.
Met 'n drifoudigc steun gaan di one mycl op 'n banki met 3 pote sit foor in di mond fan di grot, met di jakbals foor l..taar en
a
i 2 clnssiis weerskante fan baar; en ewe b1 daard neem sy 'n .nnifi nit 'n dop fan 'n wildc frug. Di induna se toen for baar : biir is wittc mensc, wat fan di Witte Koui11gin by Simbabwc af kom, en wat mt di Molima toe wil gaan, met 'n bood-slmp fan di Witte Koningin. Want dit was wat one an di Kaptyu l::tat fertolk bet.Di one my l steun tocn 3 male, en frywe ~oen b::i.ar oge, wat fau di lewc in di doukerc grot arupcr te s11 ak
lyl: om in di lig te kyk. Di induna wenk tocn, dat ons kan nader kom. rroen merk ors eers reg hoe wit haar hare was fan oudcrdom en dat zij 'n 1rnudcrlikc halsband, of amulet, om haar uek bad. Dit w11s fan rnetaal, mar so fuil, ja augepak fan di fnllis, dat 'n mens ni kou siin of dit goud, of sil'\Ver, of koper, of staal, of wat dit is ni. Mar dit kon ans siin, dal dit 'n baino· oue ding moct wees, en bestaan u it ferskillendc stukke, wat an makaar gclas
wa~.
I ladclik finister ek fer Neef G ideou: " Oaar-cli halsbaud ·11oet ons perbeer om te kry, as claar enigc lmus i~."Ons fra toen fer cli induna of 011s fer haar '11 persel!t moet ge, w:mt sy sit toen doodstil met di regter elle -boog op haar lrni en met di hand keer sy di skerpe Jig af, en onder di hand deUL" beloer sy ons, soos dit lyk. lJi induna se: ja, ens kan dit an horn ge, en by sal dit an haar o'erhandig. Ek merk dadelik dat dit ferniit is om fer baar krale eu snlke goecl te ge, en ek dog ek sal mar perbeer of 'n mens so 'n ou skepsel baar hart oek nog kan win fer iits op a11rde. Ek haal toen 'n snuifdoos nit myn sak, fol goeie st1t1if.
Ous neem toen eers el keen 'n snuifi, om fer hulle oek te laat siin dat dit ni giftig is ni. Toen fra ons di incll1J1a moct oek 'u suuifi neem, en clan di cloos fer haar ge, en fra of sy dit wil anu• em fer 'n persent. Rij ueem toen oek '11 snui:fi en go toen cli do0s fer haar
met enige woorde, wat ans ni verstaan ni ; en sy ucem di doos, en bckyk dit eers goed, fan alle kante, bnitc en binne ; toen neem sy oek 'n snuifi. en uiis 'n paar kcer. En 'u mens kon duidelik siin, dat sowel di doos as di snuif haar goed befal. Ons
se
toen fer cli i11duna, by moes fer haar fra of sy meer fan di snuil wil he,da11 sal ans fer haar meer ge, om di doos clkc keer as dtt leeg is weer fol te maak ; want ek bad 'n bottel fol fan di suuif by di wa. Toen ons merk dat dit haar gefal maak ons dadelik plan om di bottel snuif te laat baa!. Neef Hendrik biid an by sal dit g~u gaau baal. Di induna fraag toen weer, of ans na di Mo limo kan gaan, en hoe ans moet maak om fan horn 'n antwoord te kry op wat ons wil weet. Sy se toen di iudnna
-JuN'r 1896.] ONS KLYNTJI.
59
moet di halsband afhaal fan haar nek af. Dit lyk of sy self al te styf is om dit af te ha'll. llaat· is weers-kant~ somu· 'n fuile one riimpi an, en so is dit a1ter
ha'l.r nek fa geknoop. Toen ko·1 ons nog betcr siin
dat di nmnlet b ·st<utu nit 7 stukke met1al, elkeen
omtrcnt so groat soos 'n borsspeld, wat an makaar
geskakel is tot 'n balsbau l.
y neem di amulet toen in hmu· dt1bbelc hand en
skud dit en prcwel daarby ii ts, omtrent soo. Umsalomi
voot· hy syn dolossc goi. Toen laat sy dit fal in baar
karos, of skootfel, wat oek frcselik foil was. Dit
herhaal sy tot 3 male, en elke maul bekyk sy o:r:lett~nd
'n hele ruk lank hoe dit le. Da~una sit y weer 'n
helc rnk stil, met di regterhand foor di oge. Toen
se
sy tamelik hard, en di imluna tolk fer TTenni en
Henni weet· for ons, so elke 2 of 3 woorde, terwyl ek
in myn s1kboeki dit optekcn, soos folg :
-" Ek siin en boor. - Ek si,n en hoar.- Um ja !
-Ek siin di kinders fan di Molimo-wat fan fer af
gekom het.-U m ja !- Ek hoor hulle sock na cli lig.
-Um ja, !-Di Molima sal di Jig gc.-Um ja !
-Uit di hni<> fan di nag al di Molimo di Jig laat nit
kom.- Um ja !-1\Iar syn kinder~ moet 3 dagc wag.
-Um ja 1-llullc moet 1mg foor di huis fan di nng.
-Um ja !-Elke mor'e moet hulle 'n witte ooibok·
laat slag fer cli Molimo.-Um ja !-Hulle moet dit
laat slag in di foorstc kamer fan di huis fan di
uag.-U m ja !-Mar cli kindcrs fan di Molima moet ui diper
ingaan ni.-As hu1lc tliper ing:ian sal di mistegewcer
fan cli nag f<:!r hullo clo:>cl maak.-Um ja !-Di
miste-gewecr kom onder uit, waar di Molima woon in cli na~.
-Um ja !-En di cloocl is ., di mistegeweer.-Um
ja !-Mar di kin lcrs fan di iYiv1imo moet foor di elem
fan di hui.; fan di na,g bly .-Um ja !-En 3 male sal
di son 0!1der raau, daar by di bnis fan di nag. -Um
ja !-En di kiuders fan di Molima sal wag by syn
deur.-Um ja !-En di derde aand, skemeraand, sal
di Molima syn vo'el uitstuur.-Um ja !-Syn vo'el
fan di skemcrdag t'1l skememand. - Um ja !-Syn
vo'cl met di hngd tcue an di fierkc.-Um ja !-En
clan kan syn kinlers in cli mond fan di hnis fan di
nag staan.-Um ja !-En dan au hulle fra wat
hullc wil wcet.-Um ja !-Di Molima sal clan fer hnlle
di woord ge.-Um Ja !-Uit cli nag uit s'll hy cli regte
woord ge.-Um j·i !-Mar syn kiuders mor.t reg fra.
-Um ja !-Want di "Molima praat mar net een keer.
-Um ja !-Eu dis non cli woord fan di Molima syn
oustc dogtcr .-Um ja !"
Sy neem toen weer 'n snnifi nit di doos wat ek fer
haar gege het, en bekyk di doos weer goed. Toen se
y, di incltrna mc,ct weer di halsband om haar nek
bincfo. Ons fra toen fer di iuduna, of sy dit ni sal wil
ferkoop of fcrrnil ni. Mar hy
se :
"Ne, dis claa.rmewat sy waarse, hoc sal sy dit dan weg!l'e ? En di Molimo
het clit fer haar mocder haar 010 <ler haar mocder,
baing frr agtcrnit, gego"
Ons fra toen of sy clit ni in on-· lrn.nde sal go dat ens
ilit lrnn bckyk 11i. Elyse tocn : Nr", nimand mag
claaran nePm ni ; ons lrnn mos siin by self nccm oek
net an cli riimpiis om clit los te maak en weer om haar
nek te binde. Ek fra tocn of sy ni sal toelaat, d,1t hy
dit ophang tcun di ]dip of teen di struis ni, dat ek 'n
portret daarfa.n kan necm sander daar an te raak ni.
Mar or.s kon bulle ni an di ferstand breng wat clit
beteken ni.
Tcrwyl ons nog an di onclerhantlel was met hulle
kom Neef Hendrik met di bottcl snuif. Ek laa~ haar
toen talk, dat ons haar di hCle bottel sn nif sal ge as sy
fer my 'n portret sal laat neem fan di halsbaud. Mar
dit kon ons haar ni an di ferstand breu { ni. Ek fra
toen ~sons eers na di Wtt toe gaan en weer kom, of
ons clan weer di in lnna en cli tow rlicks sal kan siin,
dan sal ek fer hulle wys wat ons mccn. Di indtrna
se
tocn, hy Eal self same O'aan na di wa toe. 1\lfar di ou
myd bly claar sir,.
Toen ons by di wa kom laat ons fer Ilcnni koffi
mac'lk en karmcw1tjiis braai, want ons bad al hanger.
In
di tnsscntytl "'YB ons an di indunn, enige portrettecu preute in cnige boeke. Toen haal ek cli
portrctne-mcry nit en wys fer hom ho.! ons 'n portret ncc:rn. En
so raak ons toen ferdcr in gesels met horn. Ons sc fer
horn ecrs, ons sal fer hom 'n mooie 1Yolkombers per ent
gc, ashy dit kan bcwerk, dat sy fer ons 'n portrct fan
di halsband laat ncmn.
Toen hy clit so gon toestem begin ons fercler met
hom tc gcrnls. Ons wys h"m toc.n 'n mooie balsband
fan kralc fan allel'lm1l'!e forme en kleurc, ens~ di sal
ons fer haar go fer di one halsbaud ; en fer hom wys
ons enige dinge wat ons non clcnk wat in syn oog
grate waarcle sal he, en ccn waarvan otJS fer bom sal
gc as by di ruil met haar kan deur maak. So wys ons
horn 'u mooi saks1Jiiltji en 1
11 lmm, wat hy syn barcl
me kan kam, en gou wis Henni horn te fertel, dat syn
hare clan oek sal lank worde nes di wit mensc ; clan
wys ons hom 'u ferkyker, waarme hy fer kan siin bo
fan di kop af, tocn 'n byl en 'n saag ; dan 'n mooie
knipmes met 'n skcr an ; fercler 'n mooie pyp met 'n
doppi op, en nog enige dinge.
Ek siin toeu al, syn mond water fer al di mooi
goecl. N aderhand so hy: as ons fer horn di byl gc en
fer di kaptyn cli ferkyker en fer di ouc myd (toen hoar
ons eers haar naam was 'l'onin!ca), di nuwe halsbandeu
cli bottel snuif, dan sal hy di halsband, fer ons gaau
haal. Na enige beraad besluit ons om horn di goed tc
ge, onder foorwaarde dat llenni en Urusalomi megaan,
en as hulle ni di lmlsband mog kry ni, dan moet hulle
di goed terugbreng, en net ferkry dat ous 'n poi tret
fan di hal5band ncem.
Henni het eers 'n bit ii geopjekteer. Eers fra hy:
wat ons met cli one smerige halsband wil maak ? 'l'oen maak by weer beswaar dat cli kaffers fer horn sal
fer-60
ONSKL YNTJI.
[JuNr
1s9e.
moor. Mar toen skiit ons eenige skoLe met 'nrewul-wer, sodat di induna di ding kon siin, en daddijk se
lJ 81salomi fer di induna : -" Dis di
melcsim
di !"(want di gerag fan dim
e
lcsim
was oral onder di kaffers fer-spry). Neef Hendrik biid toen an hy sal oek megaan en by en Henni neem elkeen 'n rewolwer. Henni e:tem torn in dat hy en Neef Hendrik enU
msalomi s11
me-gaan met di incluna. Ons eet toen eers 'n slukki toen klim di 4 wee1 di kop uit.Neef Gideon en ek sit eers ons pyp te rook en
te
gesels. Ek ft.rte! born toen dat ek so graag di hals-band wil he, orndat dit on2etwyfel 'n one Egiptiseamulet
is, wat hulle gebruik bet fer waarse en towery, want di middelste stuk is di afbeelding van 'n Egiptisi afgocl en op di 3 andere stukke au weerskante s1 aan Egiptisi bieroglife, of lmlle beeldskrif.Ek bet sofoul belang in di saak gestel, dat ek self weer sou megegaan he. Mar di son was warm en ek was moeg. en so gaan ons 2 toen 'n Litji rus Dan bet ck by my self gedenk, 'n kaffer neem baing tyd om te onclerhandel ; hulle sal seker ni klaar kom ni ; dan sal ons wel fan hulle boor of daar enige kans is, eu en dan kon ons teen di aand as dit koel worde fer di laaste maal nog 'n slag gaan perbeer.
Ons bet 'n goeie rukki geslaap. Daarna het ons eers 'n i:.aar fisante geEkiit en toen ek nog besig was om antekeuinge te maak siin ek di 4 afkom fan di kop af. En toen hulle nog fer ankom skre Benni al:" Ous bet di oue fullis gekry ! "
Sous oDs al gese bet, di oue halsband was baing foil, en di knippe wa~r dit froeger me fa.sgesit werd was al lank afgeslyt, sodat dit met 2 riimpiis an weersk ante fas gemaak worde. Marek wou dit fereers in di toesLand hou. Ons beproef dit toen net met salpetersuur en siin dat dit goud was. Ek neem toen 'n portert daarfan wat l'k hiir ge.
Ons ge di indu1.a toen nog 'n mooie s1rner krale bo'op persent, en fra hom hy moet sor'e, dat ODS di follend· mor'e froeg '11 goeie padwyser het en 3 witte ooibokke fer di:Molimo wat ons wil koop. Mar hy se : Ne, dis ni fer ni, en by sal self megaan. Dis di wet, by moet met almal samegaan wat di Molima gaan siin, en fer di bokke het hy gesorg, ons moet 3 komberse daarfoor betaal. Ons fra horn toen of ons nog di aand kan demgaan,iwant claar was mar nog 'n goeie uur son. Hy se : ja, as ons DOU inspan ; en in 'n kwartiir tyd was ons weer op rys. N ou had ons mooi tyd en di regte persoon om alles uit te boor fan di Molima.
Want
daarom het ek al gedenk om di aand mar daaro'er te bly. Mar nou laat ons di ind.una foor op di wa sit, en Henni moes tolk, en byjmoes ons alles fertel. Mar daarfan di follende hoofst,uk.
VI. BY DI MOLDIO.
Di
Gehymefan di llfolimo en syn ouste
Do,qter
en
hrtar Halsban
1.-Wam:f1.tn di llfolimo e" syn
Dogters
so
oud
u
orde.-Di
"Jfotimu en di
Witte
Koningin.-/J'erinoede fan
Ferraad. -
H
·
ieroglife
i ..di
Grat. -
Waar-nemings
byDag
en
byNag.
Sodra ons an di ry was- Klaas foor di tou en Neef Hendrik di sweup-begin ons di induna uit te fra. Eers hoe hy dit clan o'erle het om fer ons di halsband te kry, terwyl hulle ecrs ni fer ons daaran wou laat fat ui. Hy se toen: "Mar as julledaaran kan neem, clan kan ju le dit net so goed heeltemaal neem ; want soos 'n ander mens daaran neem, dan kan sy ni meer daarme waarse ni."
Ek fra toen : waanne sy clan nou sal waarse ? Syn antwoord was : " Sy bet nog mooie scene oek met, sulke figure op, en so'n beker oek, waarme sy kan
waarse.';c Toen had. ons al spyt dat ons dit oek ni gesiin bet ni ; wantons '.denk d.adelik daaran, <lat di oue Egiptenare stene oek gebrmk het fer
amulette
of towerrnidde's, en au Josef syn beker, waarfan syn kneg an syn broers fertel het, dat hy daarme waarse, en hoekom fermag hul1e dit te sceel ?Ons fra horn toen waar sy da'l di dinge gekry het. Mar dit kon hy ons ni folkome uitle ni. Al wat hy kon se is : Dit is fan di Molima, want sy is syn dogter, en so was haar ma, en haar ouma, en ferder agtemit, mcer as hy ka n se, eu hulle het el keen altyd weer net een d.ngter om fer haar op te folg.
Op ons fraag, of di Molima oek so di seuu di fader opvolg, roep hy ferwonder : . "Au ! ne di ~olin;io he~
o-en fader Di en gen seun m. Hy wm; Ill n kind ru
~n
hy word nooit oud ni. Hy bly altyd jonk, en word nooit siik ni, en gaan oek ni doocl ni. Hiir het by gewoon, en hiir sal by woon.""En hoe lyk di Molima ?"-fra ek.
"Gen een het nog ooit fer horn gesiin ni "-was syn antwoord. " Hy woon mos in di nag."
" Mar kom hy dan nooit uit ni ?"
" Ne, net mar as syn oudste dogter dood gaan, clan kolll hy altyd uit om fer haar weg te neem, en haar dogter in haar p)ek ~n te. stel. Mar clan moe~ ons alrnal in ons strmse sit hml : 2 dage mag ons m ons kop uitsteek ni."
" Mar hoe weet julle dau wanneer syn oudste dogter dood is?"
"
A,
ons weet, want ons breng mos al dag ferhaar
kos. En as sy dood is kom haar jakhals en 2 dasse foor di elem· fan di grot sit huil, tot di Molima haar dogtcr in haar plek breng en fer haar weg neern."" .J<.:n waarheen breng di Molima dan fer baar ?" "1%, ons weet ni wat hy met haar maak ni."
" En
waar woon haar dogter dan ? Is di clan niby
baar ni ?"Ju~c 1896.] ONS KLYNTJI.
61
"Ne,
sy is alle~n, di dogter bly altyu by di Molimotot di dood fan <li moedcr."
" En hoe lank is Ionioka al syn omlste dogter ?"
"Ne, ck weet ui. Mar iu myn pa syn pa. yn tyd
wa~ sy al daar."
"En hoekom woru sy dan so ond ? En word al di oudste dogters fO oud ?"
"J:-i, hulle het soorte kruie, wat lnde key in di berge, en wat bulle kook, eu di sop daarf.m drink hulle for meestergoed."
" En laat hulle ni fer ander mense oek daarfan kry ni ?"
"Ne, daar is een soort, kruie, waarfan di Molimo alleen di sop drink, daarom gaan hy nooit dood ni. En dan is daar antler kruie, wat syn dogtcrs LI.rink,
dan \ewe hnlle so lank ns 10 andete mensc."
Tcrwyl Hcnni di antwoord fcrtolk, ~e lty tclkens tussenin fer ous: "Nou liig di Kaffer onE lek1'er di hals fol.-Wi sal nvu so gek wees om dit te glo? " -en so meer.
Di induna hct intussen 'n paar plekk~ angcwys hoc ons moet ry. En nog foor sonouder was ons by ons bestemmiug. Dis an Ji foet fan 'n berg, wat 'n skerpe rant uitskiit. Non le di kraal foor di rant, en di grot waar di towerheks is gaan onder di rant in. Ons het toen di punt fan di rant o:.n5ery en met di kloof op tussen di rant en di berg in, toen ons stil hon wys di indnna ons, sowat 'n 75 tre daarfanrlaan, 'n 30
of 40 foet hoger, (want dit gaan styl op), neboll(.ler di krans gaan di openin~ in fan cli Molimo syn grot.
Dit was fer ons dadelik dnidelik, dat di 2 grotte
net fan weerskante af onder diselfde rant ingaan, sodat hnlle denkelik onder by makaar loop. Benni maak dan
oek gou di anmerking : " Wat, dis all es bog wat di Kalfer ons wil wysma'lk ! Dis mar 'n spelonkerige
berg, nes daar waar ons in Transfaal di Mapog-Kaf-fers uitgehaal het. N ou het hu\le een kant '11 one
myd en in di andcr kant 'n on jon~ gesit, en di is non kasta 'n waarse'cr en di Molimo. Wat, ek glo niks f tn hulle storiis ni ! "
Di induna se toen ons rnoet mar uitspan, rnar Klaas moet oppas dat di osse ni na di grot syn kant toe wy
ni,
hulle moet terug in di kloof af wy. En hy sa\ non eers fer di Molimo 'n token gaan maak1 dat hiir mensegekom is om fer horn te fra. Mar ons rnoet by di wa
bly.
"Nou gaan hy fer di one Kaffer alles fertel. So kan hulle maklik towP,r en waarse !
"-se
Benni.Klaas gaan non di osse water ge en fer ons water haal. En ons rnaak intussen fuur en kook W<lter fer
te,
en begin ons aand-ete reg te maa k.Nadat ons di osse fas gemaak het, sit ons by di funr gesels. Ek fra fer U msalomi : l.toekom hy dan di hele dag so stil is en am per niks praat ni. FT y se :
hy is bang di Molimo sal kwaad wees o'er hy fer ons
fertel het fan di Witte Koningin.
Op ons frnag, of di Molimo dan oek weet fan di Witte Korringin, se hy : "
J
a, seker, by stunr oek: aljare fer haar 'n eenjarige ferskalf."
Ek se tocn a•1 di frinde : "As
'u
mens dit nou kan glo, dun i8dit,i1 so fer fan b:laug, dat daar nog 'nferkeer en gerneenslrnp bly tu~<en di 2 p'ekke." Mar Hcnni
se,
hy 0'10 daar net niks fan ni.'n Heh rak daarna kom di induna eers; dit was al do11ker geworde. Ons fra fer horn: waar hy so lank
ge'.lly het; of hy met di M•>limo gepraat het ?-Hy sc: ne, hy het mar net di tekcn fer bom opgeset, dat hiir
mense is wat fer hom wil fra. En dit was net omtrent
son onrlcr toen ons hiir gekom het; daarom bet hy di tekPn gon-gon gaan opset, want anders moes ons nog
3 fol le dage hi ir bly. Mar non het di 1\folirno ant-woord gege, d<tt hy di teken gesiin het. Non moet ons mn.r mor'e oggcn I 2 bokke shi.J en o'ermor'e oggend een, en clan •al di Molimo o'ermor'e aanu fer ons antwoord ge."
Fienni
se
al weer ewe ongelowig, naclat. hy dit gatolk het : "Glo jnll~ nou cli oue Kaffer ? Hy liig ons cli hn,ls fol. Dis alles pure foppery met syn Molimo.J
nlle moot kyk, hor I"Ek had oek Ecrdenking teen di Kaffcrs, mar fan 'n andere a1rd. Ek was bang fer 'n sam sp1nni11g
tu sen Urnsalomi en di indnna, molik nog met di ou towerheks en cli Molima inkluis. Want 'n Kaffer kan jy nooit ten folle fortrou ni. Ek deel di ferden-king me an myn frinde, en Neef Gideon
se,
hy hetdiselfdc gedagte oek al gehad; want hy had oek al di hele <lag gemerk, sodra daar mn,r 'n kans is, dat Umsalorni en di induna tclkens apart met makaar praat.
0
us pvrbecr toen eers om denr Benni fer hnlle te laat uitfra om te siin : of hulle makaar al froegergeken het : of
U
msalomi al froeger hiir was, en so meer. Mar daar was niks uit bulle tc kry ni. Hulle hou fol, dis non di eerste maal dat hnllc makaar siinen dat U msalomi hiir kom.
Neef Hendrik sc toen, ons hoef ni bang te wees ni;
\Vant ons het U msalomi syn !ewe geuid, en hy sal niks teen ons doen ni, c.1 o~k ni fan ons afgaan ni, mar by ons bly fer fylighy<l. Mar Neef Gideon en ek was ongerus en Benni se oek : ons moet di Kaffers ni fertrou ni. Ons beElnit toen om goed di oog op hu\le te hon.
Ons Jaat di 2 Kaffer;; di nag onder di wa slaap. Neef Gideon en ek slaap in di wa, Neef Hendrik en Benni weerskante fan di wa, en Klaas, di klyne Koranna, by di fuur. Ons was mar almal moe()' en
slau.p gou in en deur tot di oggend. 0 Klaas is 'u stille klyne jong. Hy praat amper ni,
en sal nooit 'n woord ferniit so ni. Mar di follende oggend se by fer Neef Hendrik (dis yutlik syn baas, wat fer horn megebreng bet): "Di 2 Kaffers het di nag sntjiis opgestaan toen ons geslaap het : hulle het
so na di grot syn kant geloop en 'n hele t.yd weg
gebly, en toen weer sag~iis kom le, dat ons niks moes merk ni.''
Ons werd daardeur fersterk in ons ferdenkin()' en besluit om di 2 kaffers nog noukeuriger op
