KLYN BEGIN-ANHOU WI~
DEEL
I.
K1>.7.J SEPTEMBER, HHlli ( 4s.
PERJ
AAR.I N H O U D " '
Tw.u.LF l•'ll..if,J<: EK E'"N .A.N·.c11·001w.-(Gcdig). Hm; nr ltoo3rsE K~:1il\ 1w.1·L·1 it 11ui.11.
KONINGINF.l.N SKEHA.-X. Di Poorte fandi Hraf'- PRAl'.lWl O'ER .DI '\.\'l'Ol1J.-1111g' e11 Nag.
kelder · ~eopcn.-XI. '11 Kn~ oml .. 1· cli l\Inm- Dr WATELuao:.:iro~}!\.-(l:ledi~·).
mfr.;. HOE ·woxoERT.IK ox:" n1rn.\..\K 1:-.-f. Di Bloeds-
ONs soxNr<rn ArnrKA.-(Oedig). omloop.
Dr RooSKXOPPI.-IU. Donkere Wolke. 0'1-:1t o.Ns 'l'AA.r. 1w ·r,1.u.Krx1>R.--n1 AFmKa'. · KJ,MVrE.-Antwoord hiirop.-(Geclig). Letter I.
Dr i\1001m !'AN MAGISTR.\A'r .JACJK~ON EX Fm.n- HoE )fYN 001·11:-l:N -t>r'" 1 1q.:f1: 1 111;·1 KOitNET BEzrmENIIOUT. / :. "'N Bdtn i~··~
Jt: y.;_i.-:
Dr B01rn rm Fn:n • .AT.::1r.Ar •• KON.-:-(<:.edig). ,,(/. y· Ru1:-;EJ,s.~Sln-u~~
n11rn STOIHit-:.-(Beh."l·oonde Pry:-ilnrng).-i;71: Jak- llE.'~}f.Slrn\" )[ET ON:-. J',t•:r-
hals .. eu limp mauk Re~~~~.-i. Di rrf!te Meus-• \ O'ed nrtc-.-::l •• Jakbal., I nr t•11 R(lbbl!jwm.
I
O . • • , •••••••••• }t -. _i
, -
_ _ _
/"~Gedenkskool van di Hugenote,
H oofonderwyser
AssistentMusiik Onderwyser
VAKKE VA 'N
IN DAL JOSAPHAT, DIST. PAARL.
Os. F. S. DU TOIT.
D. J. BRINK, J.zn.
ROCCO de VILLIERS.
O'Nl::>ERWYS:
Uitleg van di Bybel, Bybel Geskidenis, Gereformeerde Kerk1eer, en wat verder nodig is om di jeug kla.ar te maak ver di anneming as lede van ons Kerk, Hollans, Engels, Latyn, Griiks, Aardrykskunde, Syferkunde, Algebra, Meet- kunde, Algemene Geskidenis, Kerkgeskidenis, Geskidenis van Suid Afrika. en Engeland, Teken, Musiik op Klavier, Harmonium, Viool, ens., Sangkuns en onse Psalm en
Gesangnote, Skoolbestuur, ens.,
erns.Di Gedenkskool is veral gestig is 'n gedenkteken om di nagedagteni~ van di Hngenote Voor- vaden in eer te hou by hulle afstammelinge.
Al di otui.erwys daar is gevolgelik gegrond op di Bybel en Be1ydenis Skrifte n.n ons Kerk,
a.1
di fondament van alle degelike onderwys.Di dcel is om an onse Afrik:aanse kinders 'n opvoeding te
ge
na hulle omstandighede en behoefte.Di Kosleerlinge loseer by di onderwysers en strum onder hulle strikte toes:ig en sorg.
Di betaling is £30 per jaar alles ingeslote, skoolgeld, logie!, was en sbryk, ens.
Engels word gelyk op in di Gedenkskool geleer met Rollans.
Di kinders wat Ins het om ex.amens te maak, word voorberei ver di Elemeataire en Hoger Skool Enmens, ook ver di On(ierwysers Examen en admisai ver di Normaal Skool.. . .
Kinder11 wat na di Skool kom, moet by Lady Grey Brug Stasi afklim.
Verdere bisonderbede is verkrygbaar by di HooFOli'DE&WTSEn, of by di Sekret.ar.il,
Mnr. IZAK S. PEROLD, Dal Josaph», Paarl.
~: : x ::: x ::: ; x
:x
x x ;; ; x-* # ; * # * *
rli¥ *
KLYN BEGIN-ANHOU WIN.
DEEL l.] ONS KLYNTJI, SEPTEMBER 1896. [No. 7.
TW.ULF FRA.GE E:-1 EEN ANTWOORD.-(Ge<lig) 121 KONING IN "'AN SKEDA -X. Di Poo1to fan di Graf-
kel<lers gcop"n.-XI. 'o Nag ond· r di Mummiis 122 0NS AONNIGE A"'RIKA.-(Gedig) ..• •.. ..• 127 D1 noosKNOPPr.-III. Dookere Wolke ... ... 128 AFRIKA'S KLAUTE.-Antwoor<l biirop.-(Gedig) ... 133 Di Mooao "'AN MAGt."rHAAT JACKSON EN F"a,n1rnRNET
DE7.!JIDENllOUT. ... ... ... •.• ..• 13.J.
Dr Bo";R GE unr, AUtAL KOs.-(Gedig) •.• .. • 135 DIRE STOnus.-(Bekrnonde PrysfrttKg).-1. Jal. hals
en Krap rnaak nesiis.-2. Di 1" gte Men:1gecliirte.
-3. Jald1als, Tiir en Bobbejaan ... ..• 135 IloE Ill ROOMSE KERK BE. 'l'UUR WORD •• • 137 PllATJl!R O'F;l\ Ill NATUUR.-Dt1g en Kag 138 Dr WATERLEMOEN.-(Gedig) ..• ... ... ... 13H IloE WONDERI,IK ON!! GE~lAAK IS.-l. Di Bloerl80lllloop 1-10 O'ER ONS 'l'AAI, :EN 'fAAI.KUNDE.-Di daob.bare Leltcr I 1-11 HOE MYN 0UPA EN OUMA GEl•'RY utn ... 141
"'N Bmm IN 'N BALI"... 142
RAAIRI\LR.-Slraakspel ... 143
m:'.maalf jfrage en een anthlootll.
Wi moet al maand' di land deurkruis W i word gehoor fan huis tot huis, '
En hoort daaraau oek regtig tuis ?-Ons Klyn~f1:.
Wi moet fan maand tot maaud op rys Deur ree~ en wind tot elke prys, ' Met nuLt1ge leer en onderwys ?-Ons KlyofJi Wi neem beryd op ham di taak ·
Wi ywer fir ous beste saak; '
En doen dit oek met grote sma11k ?-Ons Klyntji.
Wi fiiig rl i he le Boland deur ·
• tel d' Onderfeld oek ni te le'ur ·
Geef lee stof fan di beste keur ?'_Ons Klyntji.
Wi praat so lekker alles kaal Fan Tafel-baai tot in Trans~aal
Alles in d' Afrikaanse taal ?-Ons Klynlji.
Wi het fan Rkebas Kouingiu, 'n Stori, 0 so fraai, begin,
So na ons sma·1k, so na ons sin ?-Oris Klyniji.
Wi sing ous fersiis met pelsiir ; Fertel fan .fakhals Wolf en Tiir ;
Fan Boesmans langs di Grootrifiir ?-Ons KlynOi.
Wi pr,1at fan Son wat sky11 by dag ; Fan l\faan en Sterre by di nag ;
Planned, Komcet in hulle prag ?-Ons Klyntji.
Wi gd di raaisels na ons smaak, Tot ons pelsiir, tot ons fermaak,
En an di end 'o bord fol skaak ?-Ons Ktyntji.
Wi het, in kart, in syn iohoud, Ferborge as 'u skat fan gond,
Om uit te put fir jong en oud ?-Ons Klyntji.
Wi, moet di lesers ag en eer, Behulpsaam wees en oek waardeer, Tc alle tyie assisteer,
Betrag di spreuk mar : " Leer om leer ?"-Oas Kly11tji.
Wi, moet ons ferd<:r staan ter sy,
Eu help met woord en daad• (geld) daarby, Opdat hy in di lewe bly,
Tot hyl fan land en folk alby ?-Ons Klyntji.
0. A. ENGEL.A..
Klerksdorp, Z. A. R. Aug. 1806.
Dr AmIKAANSE ALM INAK ver 1896 bevat 'n grote ver- skeirlenbeid nuttige lee stof en opgawe, burgerlik van di h•l, Sn id Afri ka, en al cli Hollanse kerke, en clan oek vyf portrette nam. tli Kn.apse Pal'lementsbuis, Pres. Reitz, l'res. Kruger Sir H. Robinson, <li \\', on.huis op di Gedenkskool Plaas. Dit alles vcr 9d. stuk; dis spot,koop.-D. F. du Toit & Co.
Bcpcrk, DrukkeTs en Uitgewcrs, Paarl.
• 'n Mens kan lees soos by wil.
122 ORS KLThTTJI. [SEPTEMBER 189()
mt 11tuntngin fan Sfteba,
OF
SALOMO SYN OUE GOUDFELDE IN SAMBESIA.
(HISTORISE ltOMAN nEuR Ds.
s.
J. DU Torr.]VERKORTE INHOUD.-Langs di Aanrlfuur by di wa fangs Simbabwe korn di Towerdokter Urnsulomi, wat deur di Kaptyn 'U mgabe "uitgeruik" is, flugtende fer syn le we. Oas belowe horn beskerming, as hy ons di gebyme' van di oue Tewines fertel en a.Iles gaan wys. Hy fertel ons bulle o'erlewerings fan di Witte Koningio, wat froe'er hiir geregeer bet, en nou nog1onder di Kop wooo, en al jare oestyd met folle maan fer hulle kom segen, as hulle in di grot onder di berg fer baar en haar jong nois 'n bok slag en biir breng.
Mot dra.ng en drygemente beweeg ons bum om fer ons di pie!.. to gaan wys. Hy breng ODS by di iDgang en met grote moeite skuiwo ODS di grote klip weg, en find workelik di grot met gen.iamtes en biirpoUe Op ferdere drang 'breng hy ons feder met 'n onderaardse .aang lot onder di grote ronde gebou, waar 'n menigte fertrekke onrler di grond is, en in 'n fersegelde kamer ouder di gebymsinuige toren kry ons 'n graniit-kis, met 'n goue offerliak, 3 goue y'ers, 3 gouefalli, en 'n gone koker, met 'n perkament rol daarin, waarop oue Hebreeuse letters staan, en wat ons alleen meneern. Toen ons terugkom was di grote klip weer op di uitgang on ons kon dit onmolik ni ope kry ni.
Tot o'ermant fnn smart was ons kerse amper op. Geluk- kig besorg Umsalomi ons 'n lamp. Ous gaan met di regter·
bandse gang onder di Kop in deur 'n onderaar<lse riviir.
Kry nog 2 grolte met geraamtes en ve1Toeste wnpens, en 'n ystor kissi met 'n. balfvermufte papirns·rol. Met 'n style gang op, wat opgestop was fan los klippers, wat ons moes wegrol, kom ona yndelik tusaen rewiues en brand netel-bosse uit. Na 'n bitji slaap siin ons di follende oggend hoe di Kaffers di grot to~gemaak en di ve daaro'er geja bet. Ons wyger om Umsalomi af te ge an syn kuptyn en gaan samen met M111·. Fry di kop besoek. Di aand gaan ek met Eerw. Louw same om di nag in syn studeer-
k~rue1· te perbeer di rol te outsyfer.
Met baing moeite df Roi ontsyfer. Dis f •D flalomo syn galiymskrywer Elihoref, wat oek prins gema"l was fttn di Konini;iu fan Skrba, en wat daarin fmneld, dat hy di ge skidems fan de Koninkryk beskrvwe bet, en dat di b skry·
wing bewaar is onder di berg Afoor, fer in di noordweste.
same met di lyko fan di Koninginne fan di Koninkryk en met grote skattl'. Henni laat fer U msalomi dolosse goi, en by se ons ntoet by di Mohmo, in di Motoppo berge, gaan ferneem waar di berg is, wantons knn dit ni anders uitfin- de ni. Op ons teru,;i;rys forneem ons op di Selukwe goud- felde <li pad na di Molimo toe. Daar moes ons eers na di Kaptyn en toen na 'D towerhek~, wat fer ons s~ hoe ons moet maak om di Molimo te frd, en fan wi ons 'n gone balsband ruil, wat na 'n oue Egiptise amulet lyk.
Di Molimo sfl : Ons moet terug na '.I'ati ; fandaar sal 2 Boesmans ons d1 pad wys na di berg Afocr en hy '1e- dui ODS wuar di ingang is. l\Iar <laurna luister ons lrnlle di nag n£ by di grot en boor bulle ferraad teen ons.
Ons gaan non terug o'er Buluwayo na Tati, waar ODS 2 Boesman-Kaffers kry fer padv.rysers, nadat ons fer ons toegerus het fer 'n lange en ferre rys. Di Boesmans ly ons Q.i onbe~ende Boswereld iP, noordwestdik fandaar. op
2 dowwe waspore1 on laat fer ons hopeloos fas ry tusr.ioD bosse on rante. Hulle wou toen di nag weg dros en Ulll- salorni same, mar ons betrap hulle en maak hulle fas. 'l'oen ly hulle ons tot by 'n droge rifiir, naby 'n hoge kop. By di ritiir moos Jmlle egter omdraai, follens di geloof en rli o'erlewerings fan di Boes1mins angaancle de Rififr en di Berg fan di Dood, wat hulle ons fert~l. Ons ry tot by Ji kop, wat 'n nat1nn•like1 hoewel ronrle piramide is. Di lug- gat reg bo in en 'n waterfywer rm di foet iii! ili enige Rig.
bare spore fan i'roegore mcnsewerk.
X-DI POORTE FAN DI GRA.FKELDERS
GEOPE~.
Geselsery by di Aand-fuur.-'n Sware JJagwcrlc.- Was di RUprieitr alfroeger geopen ?-&iklug.-Fuur Joor in di op. nilng.-Jloolc trelc bo ieit.
~IT
was al son-onder toen Henni on Klaas en~ Umsalorni met di osse kom. Neef Hendrik en ( k bet intussen hout angebreng en fuur gemaak en ODS aand-ete klaar gemaak. Neef Gideon was oek beter. En na ODS ge't!et het steok ons, folletts gewoonte, ons pype an, en sit lekker te gesels.
" Henni, siin jy nou ? J y het mos gese, jy glo niks wat di Rol en di Kaffer fertel Di. En nnu bet ons tog di berg gekTy wat di Rol fan praat, en daar is di kJjprant en di boom en alles nes di Molimo fer ons fertel het. En kyk, di Boesmans hulle skelmstuk het oek uitgekom, "-merk Neef Hendril{ an.
" En wi sedan fer Oom Hendrik dat dit non juis di regte berg is ? Daar is baing sulke koppe in di bos- feld. Ek wil nog eers siin waar di koninginne hullo Jyko is en waar di skatte begrawe is foor ek sal glo "
-was Henni syn antwoord.
"A, ne, Henni, jy moet ni so praat ni," 88 Neef Gideon. "Jy sal nog hard moet grawe foor ons di spul ope het. En wi weet hoe spook di oue mense nog straks by ons, as ons hulle grafte ope maak " - merk Neef Gideon spottend an.
" Ne wat., daarfoor is ek ni bang ni. Mar ok 1:i3,J my tog ni gaan boeglam grawe an di klippers ni.
Ons kan straks di hale berg deurgrawe, en dan hy ODS nog niks." So b.lY Henni mar ongelowig.
"Mar kyk, Henui, hoe kan jy so se ?" fal ek toen in. " Kyk, Neef 1:-_1 endrik en ek het bo op di kop 'n luggat gekry, wat di oue mense gemaak het fer di on deraardse grafkelders ; en daar het oDs di fywer gekry, wat hulle gemaak het fer water. .Ty se non, daar is blling sulke koppe. Mar het jy al ooit in di bosfeld so 'n fywer gekry, wat in di klip uitgekap is ?"
'·Ne, mar raai, Oom Gideon, di ding is daarom regbi& snaaks. ~r moet. daarom fanse!ewe men~e
gewees het. En dit was bamg werk om di gat so mt te kap in di klip. Ek weet regtig ni hoe hulle dit reg gekry het ni. Hulle het mos in di dage nog ni kruit of dinamiit gehad om di klippe te laat sprir1g ni." Hiiruit blyk, dat Henni al begin genees te worde fan syn ongelowighyd.
SEPTE:r.tmm 1896.] ONS KL YNTJI. 123
"Kyk, Henni, ek bet mos al by di oue myne fer jnlle
gese,
di oue mense het ni sulke goeie werktuige gehad soos ons ni, mar hulle het daurom met fuur gewerk. Daarom is oral onder in di oue myne houts- kool. Hullc het fuur gemaak op di harde kwart8, en as dit warm is, dau skilik koue water daar op ge()'oi.Dan bars di kmirts en splinter af. En daarom het hulle oek net di myne bewerk tot op di water-opper- flaktc. Toen kon hulle ni meer met di fuur werk ni, en tocn het hulle opgehoµ. En molil{ het hulle hiit·
oek so gewerk. Want jy weet graniit kau jy baing mooi so laat afskilfer. Kyk, di graniit wat hullc Sim- babwe me gebou bet, di bet hulle blykbaar oek so met lage laat afskilfer met fuur en water,"-was myn opmerking.
" Mar hoekom soil di one mense dan so fer hiir in di eensame woeste wereld hulle lyke kom begrawe he ?"-was Henni syn fraag.
" A, Henni, di oue mense het baing meer werk gcmaak fan hulle dode as ons. Kyk, jy lees mos in di bybel hoe hulle one fader Jakob syn lyk gebalsem en uit Egipte na Kanaan toe gebreng bet, om dit in di famili grafkelder fan di Aartsfaders by Mamre te be- grawe. En in Egipte het ek self gesiiu hoe hulle by Sakkara en andere plekke in di eensame woestyn onderaardse tempcls en grafkelders uitgegrawe bet, waar hullc fandag nog di gebalsemde lyke. (mummiis nocm hulle dit) in grote stene kiste kry. En dan is di eensame "ber~ fan di dood," soos di Boesmans Jit noem, net 'n geskikte plek daarfoor. En dan bet hulle sekcr ni al hulle dode hiir begrawe ni, mar net di Koninginne SOOS di Roi se.,, So wou ek Henni inly.
"Ja, jnlle kan alles glo wat in di one rol staan, mar ck glo ni foor ek ni met myn oge gesiin bet ni."
So kom Henni syn ongeloof weer bo.
"Non ja, ons sal d\tn mar non gaan slaap. Da.n is Hcnoi morre oggend uitgerns om finks te kan O'l'a- wc, totdat hy met syn oge kan siin.-" Daarme m"aak Neef Gideon 'n end an di gesprek. Ons besluit toeu nog net, dat ons di wa mar sal laat bly hiit• by di plek waar ons wil grawe, en Klaas kau mar bedags as hy en Salomi di osse gaan water ge, meteen fer ons water mebreng.
Di oggend wa& alma! op toen dit lig word, en nadat ons ~off! g~rink en ,'n stnkk~ ge'eet bet, is di grawe en. ptkki mt, en o_ns is . na dt bos tusscn di 2 gr.ite klippe toe, soos dt Mohmo fer ons bedui he~. Alma!
was mar nnwsgirig om te weet of daar nou reo"ti<Y 'u ingang is of ni. Di bos en klippe is m:u 1faby di foet van di berg, en digteby di wa, en toen di son op- kom was ons al kliphard an di werk, batjiis nit hoe- wel gen mens daar 'n ingang sou gaan soek he ~ ons ni di auwysing had ni.
Ons begm 'n end ouderkant di boom, want di Mo- limo het mos gese : di boom syn wortels berlek di iugang. Di een rol di los klippc we.r. Di auJcr het di pik, om los te kap. Di derde bet di gr,mf, om di los grond weg te goi. En dit forJer net fluks. Nader-
hand skre ons Klaas moet di byl breng, wantons moes begin wortels weg kap.
Eer dit reg middag was kom ons op 'n grnte platte klip, wat sknins staan. Mar ons bemerk dat ons an een kant nog di wal wi weet hoe fer moes weg grawe foor on· di minste kaus bet om di klip tc bewege.
Daarom gaan ons toen mar eers 'n stnkki eet, wat Henni foornf gaan kl~r maak bet.
Toen ons nog 'n end fan di wa af kom, skre Neef Gideon al : " Henni, jong, ons hct di klip-deur al
gekry."
·'Ag, Oom Gideon speul al weer," was Ilenni syu antwoord.
"Ne, regtig, net so'n klip-deur soos di 2 wat ons in Simbabwe onder di toren gekry het. Ons moet mar net gou eet, en dan moet ons almal same met alle krag perbeer om di klip-deur weg te kry. Foor son·onder moet di grafkelders ope wees, cu Heuni moet fannaand danrin gaan slaap, want hy sG llllJS hy is ni bang fer spoke ui"-se N'eef Gideon, half ernstig,
half spottcnd.
Marja wel. Ons het di Mle agtn·middag net hard gewerk en di aan i had ons di klip nog ni weg ni.
Want hoe mcar ons weg grawe, hoe mecr ons nit.find hoe groot di klip is. Hennj had al enige male di graaf neer gegoi en gese : hy sal ni so gek wees om fer horn door! te werk om di tamaai klippe nit te gra- we ni. E11 werkelik begin ous oek al in di stilta te frees, dat ons ni in staat sal wees om di klip tc ferroer ni, wat sal se weg te kry fan syn plek af.
Boeg lam hon ons di aand op, en ons had lank ni so feul storiis by di funr as cli forige aand ni. To~ was ons plan ni om di &ta.k op te go foor ons alle llllddels perbeer het ni.
Di follende oggend herfat ons di w·erk met nmve moed. Ons begin toen wat brn'er en diper fan oader af di grond en los klippers weg te werk. By di oop maak word dit ons al duideliker, dat dit ni somat· 'n gewone klip in syn natnurlike posisi is ni. En toen ons di kant wat nog in di ·Nal eenka.nt was ope het, toen merk ons al dat daar 'n opening fan omtrent 'n half-foet breed was. En toen. ous di hele klip mooi.
fan bnite ope gegrawe het, k~m .ons duide~ik siin Jat dit 'n klip-deur foor 'o openmg ts; mar d1t blyk oek dnidelik, dat di klip ni so sekunr in di natnll:like rots in O'eset is ni as di klip-deure wat ons by Sunhabwe
ti ·k· "A d't
gesiin het. En myn eerste opmer . mg was : s l
di opening is, dau frees ck <lat dt~ al frocger ope g~·
maak is foor ons, deur mense ~at m gewect hct ow d1t
W• er so seknn" toe te maak 01.
"Mar wi sal hiir in di woeste wercld di~ kan ope ge•naak M? En kijk di ta·na'ti boom wat dmi al o'er di klip O'CO'roei 0 b he~ "-se Henni al weer ewe ongelo·
wig.
"Ja, mar, He11ui, jy moct oe~ d~nk dis al amper .. 3 dnisend jare dat di laaste Komngm fan Skeba hm be()'rawe is. En di nasiis wat toen hiir in cl i la ml ge- wo0on bet kan dit maklik na tyd di kom ope maak
he,
om di skatte, wat met di Konninginne Bll.rne bcgrawe is
124 ONS KLYNTJI. [SEPTEMBER 1896.
uit te h 1al. En na di tycl kon dit wPer so toegefal he en di boom hiir gegroei he. Ret jy dan ni gesiin di oue borne in di one myue en in di geboue by Siuibabwo ni? "-merk Neef Gidoen an.
Mar di grole fraag was nou : Hoe sal ons di klip weg kry? Dit staan skuins teen 'n fasto rots an, bo l .. g dit fas teen di rots en onder is dit sowat 'n foet fan di rots af. Neef Oendrik syn plan was ons moet nog di per grawe en la.at di klip sak. Mar toen ons dit wou perbeer merk ons dat dit onder oek rus of 'n faste rots ; sodat dit amp3r lyk of di one mense di rots foor so ingewer.; bet, om di klipdeur mooi fas daarin te kan forsegel. En di wat dit later ope gemaak het kon dit ni weer so kry ni. Di klipdeur was omtrent 5 foet breed en amper 7 foet hoog. En by di openiug weerskanto onder kon ons duidelik siin dat daar agter 'n ingang, of in elke gefal 'n holte moet weas.
Ons begin toen al te denk om di klipdeur met di- namiit te laat stukkend skiit of eenkant 'n gat te laat inspring. Mar ons laat eer!1 di koefoet haal bij di wa, en met ferenigde kragte kon ons tog di klip so effe beweeg. So s11y ous dit eers di eeu kant, dan weer di anderkant ooder al meer weg. Naderhand neem ons di lslyne domkrag wat ons gebruik om di wa te smeer, en set di in di opening, en wen dit op, sodat; ons di klip onder al fer.ler en ferder weg skuiwe.
Naderhand
se
Neef Ben lrik, ons kan nou mar ge- rus fer Klaas roep en fer born 'n kers ge om in te lnnip een kant langs di klip. Mar ek had weer frees dat di lug wat so lank toegesluit was ferpestend kon wees, en won dit ui waag ni. Ons skuiwe di klip toen eers onder weg so fer as di domkraggi syn draad toe laat. En toen was daar gen antler raa<l. ni, as 'n grote skoot dinamiit ont!er di onderpunt fan di klip te sit, en met 'n lange font an brand tc stoek. Di dinamiit ruk toen di een helfte fan di klip skuiusweg af, en so sak di klip eenkant toe weg. Toen kon ons di ingang goed siin en toen kon 'n mens oek al g-oetf in.Ons laat toen kerse haal, om te kyk of di lug ni ferstikkend is ni. Want as di kers goed brand, dan kan 'n mens g1::t"us ingaan; mar as di kers dood gaan, dan moet jy ock mar daar nit bly. En Neef Heudrik
se
torn hy saJ perbeer. Maar by was net pas in of di kers gaan deod.Ons besluit to~n om nog 'n skoot dwamiit te neem en di klip heeltemal weg te nccm. Toen maak ons 'n fuur foor in di gat. En dii, was snaaks om te siin.
Eers 'n rnk kom di rook na forentoe, mar daarna trek di rook reg di gat in.
Myn enigste ferklaring hiir foor was : <lat di gat
wat. Neef Hendrik en ek bo op di b~rg gesiin bet in betrekking stnau tot di onderaardse grotto en di ingang. Solank as di ingang dns toe was, was daar gen deurtog ni en het di lug dus daarin gebly. Mar nou di ingang ope gemaak is en ons fuur maak in di ingang, nou begin di warm lug op te styg en so kom daar 'n trekking fan lug deur di gate bo by di gat nit.
Dit was tog ni gewaag om dadelik in di gate in te gaan ni, en <lit was al orutre11t 4 unr. Daarom
besluit ons <lat Neef Hendrik en Ilenni bo op di kop sal gaan kyk of daar rook by di opening nit korn, ter- wyl ons ondcr anhou om four en rook te maak by di in gang. En as d.iar 1 ook uitkom moet hulle 'n skoot skiit
Na omtrent 'n um· boor ons oek 'n skoot. :Mar ous hon daarom mar an met fuur maak tot bu le terug koms. Want dis di beste om 'n deurstroming fan fr<sse lug te beforder en so di ongcsonde lug nit te kry.
Dis nou al son onder. Ous gaan toen ua di wa, om 'n stukki te eet. Eu by ons aand-gesprtlk besluit ons om mar nou di kcrse te ncem en to gaan kyk hoe dit daar onder di berg lyk. Want non sal di rook en bedompige lug al we! nit wees.
Mar ons befindiugs en ontdekkinirs fan di nag kan ons eers in di follende hoofstu k fertol.
XI. 'N NA.G ONDER DI MUMMIIS.
Fers afyedaal na di Afyrond-Kam&r, loon terug en op deitr di IO Kamers waar di gebalsemde Koniriginne rus.
-Opsy 2 Kamers met gebalsemdl' Priisteresse.-Muur- skilderinge fan Bose Geesle in di Afgronds-Kamer,fan
~tfer.feeste by di Priisteresse, fan gottdgratt'ery, Se-ryso, La"dryse, ens. in di Koninginne Kamers.-lndi lwogs- te Kainer di Mwrnmifan di Koninginfan Skeba gekry met 3 grofe Perkamentrolle.-Planfanferdere F'flrharel.
'<Q
OOS ons 1 eeds gew het, loop di kop spitsop, kom-;fj
pleet ncs 'u natuurlikc piramide, net mar dis rond en ni \.iirkantig ni. Daar ons tog met kerse moes ingaa.n dog ons dis net so goe:l by nag as by dag, want in di ingewande fan di berg fan di dood is dit tog mar altyd nag. Ons fersiin ons dus goed fan kerse eu gaan non kyk waarnatoe di ingang ly en wat daar @ione in di gehymsinnige berg is. l!~an on blanke wou gen een agter bly ni, so laat ons net mar fer Klaas en U msalomi by di wa, en ons kliru di kop op tot by di ingaug.Omdat di luggat en di rook bo uitgekom bet was ons ferwagting dat ons sou moet opklirn binne in di berg nes in di fersterkte kop by Simbabwe. Mar dis net aLdersom. By di ingang moes ons eers 'n trappi fan 'n paar foet hoog opklim, mar daarfandaan af loop 'n
~ang fan omtrent 6 foet boog en 4 foet breed skuiu afdraand af na onder toe.
Ons merk dadelik op dat di kop bestaan uit diselfdi soort fan sagte soopsteen, waarfan di fo'els enfalli en andtre dinge gemaak is by Simbabwe. Dis 'n sagte fetterige soo1t fan kliJ?, m~lik om te bewe1:k en dit laat gen water di nr m. D1t was waarskynlik een fan di 1 edes waarom dt oue mense ju is di kop gekiis bet, en oek waarom di kop gen water het ni, as mt by een punt onderan syn foet, waar dit nit gr .. niit bestaan, en waar ons di oue fywer gekry het.
SEPTE:MllER 1896.] ONS KLYNTJI.
120
Toen ons omtrent 'n 50 tre met di afdr.land geloop het, draai daar 'n gang regs weg, toen ous daar in kyk merk ous dat i.i weer sktuus
o . n
loop, omtreut net so styl soos di auderc af loop. Ek kon ni help om te denk an di grate piram.ide (fan Geops) in Egip·te ni, WJt oek omtrent so ingaao.
Ons moes non kiis of ons di gang na onder ferder sou folg of di wat op~aan na bo. Ons bcsluit om mar reguit te gaan eers na onder toe om te siiu waar di gang natoe wil gaan. Mar biir fandaan af is di gacg mar 5 foet hoog, sodat ons gebukkend moes loop. Nadat ons nog ruim 'n honderd tre foder geloop het bly Heoni skilik staan en se : "Ne, wat bog I ck gaan ni ferder ni I Dit lyk fer my of di gang ons in di afgrond in ly, waar ons nooit weer uit kom ni."
" A., Henni, hoe word jy dan so gou bang ? " se Neef Gidecni "En jy moet dau nog fannag alleen biir onder in elaap."
"Wi, ek ? So nooit l Al betaa.l julle my oek wat, mar hiirin bly ek nouit. Dis hiir akeliger as in 'n grafkelder. Ne, kom, ons drnai om !"
Henni won opsluit omdraai. En ek bet ock al begin lus te kry om mar liwers eers di andere gang na bo toe te neem, omdat di lug, ho'l meer ons afdaal al bedompiger worde, en ons kerse al slegte begin te brand. Dit laat my bedng wordc ft'r onsniwere lug as ons nog lager af gaao, terwyl ek weet dat daar 'n deurtog fan lug na bo is, soos ous uit di rook geoiin bet. Ons hou toen 'n rukki raad. Mar ons besluit was om mar uog 'n end ferder af te daal om te kyk waar di gang na toe ly. En toen Henni siin dat ons almal foreotoe dwing, washy te bang om alleen terng tc draai, en al prnttelende gaan by oek mar ferder same.
Nadat ons nog 'n end geloop bet kom ons in 'n t.amelik grow kamer, mar faag en onregelmatig, feral di bodem of floer is heeltemaal hobbelagtig en ongelijk, tcrwijl di symure glad i'l, oek amper net soos in di grote piramide. En op di mure is enige Jelike wange- drogte afgetekeu,wat baing na bose gee~te gelyk. Mar ons het hiir ni te lank fersuim ni, fereers omdat d1 lug erg bedornpig was en ferder omdat ons plan was om non mm· eers deur te loop so fer as ons kan en 'n alge- mecne o'ersig te neem, om clan later noukenriger alles na te gaan.
Foor ons omdraai
se
U enni, toen ons di rn we, ake- lige afbeeldings laugs di mure bekyk : "Ne, kom, laat ons loop ! Hiir woon di duiwel l" En ous het almal_ock mar 'n qitji so gefoel, m~er of ons in di af- grnnd is as op di aarde.Toen terng tot waa,r di ancere gang uitdraai en daarme toen weer skuius op na bo'entoe. Ons foe]
Loen dat ons weer in di farse lug kom. Wer;.clik kon ons t.oeu merk, dat daar 'n koele Jugstroom fan di opening by di ingang af met di opgannde ganp: deur- trek, wat weer G foet hoog is, sodat ons orencl kon loop.
Ons het ni te fer met di opdraan le gang geloop n.i of ons kom in 'n grote kamer glad en nettjiis afge- wcrk an alle kante en bo weerskante skuins toelopende.
Di floer is oek mooi glad. Daar di klippe op di floer en an di kaute wcl glad en "'elyk loop, mar onregel- ruatig fan form i&, lyk dit of hulh di gauge en kamers gcdeeltelik uitgekap bet, en gededtelik i11gemessel.
In di middel fan di kamer is 3 sarkofage, of dood- kiste fa11 diselfde seepklip, met kli1)deksels op. Ons Jig een fan di deksels op en siin, ja, daar M 'n mummi of fersteende lyk in. An di mure rondom is 'n hele party afbceld'.ngs (hieroglife ?), een daarfan lyk amper nes di fersterkte kop by Himbabwe. Party fan di afbeeldings lyk ampcr of dit 'n rys andui. Mar daar is 'n paar skippe, wat wys op 'n serys, en dan weer Olifante en Kamele wat 'n landrys foorstel. Mar fan goudgrawery is hiir gen afbeelding ni. Oek siin ons biir niks fan wa.arde in di doodkiste by di Mummiis ni, wat ons fersterk in di mcning dat di plek froeger ope gema.ak en di kosbare dinge uitgehaal is. Mar soos ons gese het, ons plan was nou noJ ni 'n noukeu- rige ondersoek ni, net mar 'n algemenc o'ersig. Daar- om het ons ni lank hiir fersnim ni. Want ons had dadelik gesiin dat di gang an di andere kant fan di kamer weer uitgaau, waarme ons nou ferder op gaan.
l\ adat ons weer 'n goeie end,
se
omtrent 'n bonderd tre, geloop bet, kom ons in 'n fertrek, ruim so groot as di forige, of molik nog grotcr; want ons het gen meetlyn megeneem ni, en ons plan was ock ni, om di.slag noukeurigc mate t.e neem ni. Hiir is oek 3 stenc kiste, met Stene dekscls op en gebalsemde lyke in, nes di forige, mar di kiste bet meer fersirings buitekant op gegrafeer, nes di Egipti">e en F~nisise, mar ni so fyn ni; en di mure is oek weer fol afbeeldings, een daar- fan lyk nes 'n party boesmans wa.t langs 'n rifiir sit goudkwarts te fermaal op di klippe. Mar di tekeninge is oek mar grof.
Waarnatoe non? Want uit di kamer gaan nou 3 ferdere gauge behal we di wat ons iugekom bet. In di tceno'ergestelde rigting fan wat ons me in11:ekom bet traan werir di gang ferder skuins op, en ri wars ua weers- kante toe loop 2 gauge waterpas uit. Ons besluit toen om eers di twee dwarsgange te folg, om te kyk waar hulle natoe gaan, foor 01 s feder op ga.an.
Mar soos om met di sygange uit di lugstroom craan witt met di op~aande gang na bo trek, m£-rk on~ dat di lug weer beaompiger worde. Di 2 sykamers is net so groat as cli andere,. mar a.gtertoe in ga.~n hulle nog elkcen met 2 punte rn, en rondom langs di murc is ster.e kiste, somar in di kante nitgekap, omtrent soos 'n krip, en daarom elke kismet 'n klip deksel op en 'n u~ummi in. Mar di mum~iis i.s anders toegedraai as d1 andere. l )an hct ous rn d1 baas enicre kiste ope gemaak en daarin gckry clisclfde fo'els e: falli as by ~imbabwe ge1.Ty is, o~k fan seepsteen gemaak en eemge erde tn koper bakke, wnt lyk na d. wiroekfate of offerbakke, oek soos by Siml>abwe outdek is. nit en di afb!!eldin"'S langs di mure, wat offerplegtighede en g odsdiinstige optogte en di anbidding fan di op-
ONS KLYNTJi.
gaande son foorstel, b1·eng ons op di gcdagte dat di 2 sykamers di lyke fan di priiste"esse befat, terwyl di kamers l\ll di opza.andtJ gang di mummiis fan di koninginnc bewaar.
Mar foor ons di lcsers ferder ly op ons eerste roud- gang di nag, wit ons 'n sketskaart gci hoe di gauge loop en hoe di kamers gelege is binne in di kop, want anders frees ons dat di beskrywing ni for ht1lle so dui- delik sal ''ees as ons dit wens ni, en dat hulle by di
Di leser siin dns, ons is by di ingang (c' ingegaan en met di gang skui1 saf tot in di afgrond·kamer (x).
naarfandaan af is o:-s tcrug en tren met di andere gang skuins op na di kamer 1, en fandaar na kamer 2, en fandaar na di sykamers a eu b. An di buitekant d is di fywer wat ons di forige dag gekry bet, met di graniit formasi rondom met stippels angewys.
One is dus gebly in kamcr 2. Daar wou Benni alweer omdraai. "Korn, ons gaan slaap," se hy, "ck
eerste lees net so in di war sal foel soos ons by di eer·
ste deurloop di nag. Ons het gen onder.iaTdse meet- kunde geleer ni en had oek ni di benodigde i nstrumente om 'n suiwere sketskaart follens 'n skaal te maak ni.
Mar ons had 'n kompas, 'n waterpas, en di meetlyn waarmc ons later di Mle binnewerk: fan di kop so nouket1rig as ons kon opgemeet en bepaal het, soos ons dit nou hiir ge.
is moeg. Di hCle dag het ons fer ons boeg lam gegra- we om di klip<ieur ope te lG'y, en non nog di liwe nag hiir in di gate tussen di dooi mense rondloop ! Ons kan mos rnorre weer ferder kom kyk."
" Ag ne, Henni, jy is net bang fer spoke. Eers hct jy so groot gepraat en non siin ons jy is bang om ferder te gn:.tn." So plaag Neef Gideon fer horn.
"Ne, wat wou ek bang wees,"
se
Henni, "ck is mar net moeg. Mar as jnlle wil ferder gaan, goed, ek gaanSEJ>TEl\IBEU 1896.] ONS KLYNTJI. 127
same." En so gaan om toen met di gang op t<it by kamer 3. ]Ji is oek mar omtrent net soos 1 en 2 ; daar is oek 3 sarkofage (stene kiste) met mummiis in en skilderinge op di mure. Een fan di afbeeldings is blijkbaar di grote ronde gebou fan simbabwe, en al di anclcre tonele slinger sig om di middelpunt. Daar siiu jy karafane met kamele en andere lasdire ankom c.n weggaan ; goudsmi~ an di werk, ens.
l\far ons maak nou ni meer di kiste cens ope ni ; w!tnt di klipdeksels is mar swaar en ons wou mal' eers di end siin, om dan later alles noukeurig te kom oudersoek. Hiir siin 011s oek 'n none gang na buite skuinsop uitgaan, wat lyk of ditfroegerfer 'nlug kanaal gcdiin het, mar later fan buite deukelik toegefaJ het.
Ons gaan nou ferder deur, soos di leser ons pad fer- der kan folg, altyd skuins op, na kam~r 4 tot 10. In elkeen is 3 stene kiste met gebalsemde lyke en afbeel- dings op di mme. lli fersirings op di kiste word al fyner en di afbeeldings oek. Ons kyk toen mar net of ous onder di afbleldings iits kan siin wn,t di lewe fan di Koningin fan Skeba foorstel.
Mar eers di lOde kamer kon ons siin dat dit di
laa~te was. Want daaruit gaa11 nou di lugkanaal 1eg op bo-uit, wat ans bo op di kop gekry bet, en waar fan tycl tot tyd heel wat losse klippe fan bo .af iugefal het.
Uiir staau mar twe steue 1-iste in, en di fitaan ni soos di andere in di middel fan di karners ni, mar weers- kaute digteby di mare. Een fan di kiste was di mooiste uitgewerk fan almal wat ons nag gesiin bet ; sodat Ll enni dadelik se : ·• Daarin is seker ui Koningin fan Skeba."
Di afbeeldsels op di mnre laat ons oek denk dat sy in di kam'er rus ; want di muurskild .. ringe heel blyk- baar, nes in Egipte, di !ewe fan so'n koning of konin- gin af. Hoewel al di mummiis wat ons ope gemaak het, en al di afbeeldings sOfer Iyk fer ons alma! na koninginne.
Hiir in di laaste kamer is duidelik afgebeel 'n serys met skippe en 'n landsrys met kamele en olifante.
Een afbeelding fe1toon di intog fan so'n karafaan in Egipte, met di 3 piramide fan Gise en di S:finks op di agt1 rgrond en 'n deftige ercstoet wat di besoekers kom inhaal. 'n Ander stel foor 'n .il1tog in Jeru&alem, wat so keubaar is op elke skildery, met Sion en di palys foorop en Moria mf.!t di tem]Jel op di agtergrond.
'n Ander stet blykbaar foor di ontfangs fan di konin- gin by Salomo, wat in prag en weelde di koningin ontfang. Weer 'n antler fertoon twe frouens, blyk- baar di Koningin en een fan Salomo syn Koninginne, terwyl di een fer di antler 'n halsband wys of anbiid, persiis soos di wat ons by di ou towerheks gekry het.
Ons hoofdoel was om di one gedenkskrifte fan Eli- horef te kry. Ons ma:i.k toen di stene kis ope wat di mooiste uitgewerk was. Ons se toen Henni moet di gebalsemde lyk d·•ar uithaal, want ons wil kyk wat in di kis is. Mar d~rtoe kon ons Henni ni kry ni.
"Re, al betaal julle my oek wat, mar ek fat ni an di dooie mense ni."
Ons merk al dadelik <lat onder di mummi baar hoof
'n ronde ding is, nes 'n sofa-knssiug. Neef Hendrik lig toen di mummi op en ek hHal dit uit, waarby ek merk dat dit net swaar is. En met di oplig siin ous dat onder di mnmmi 'n holte in di kis iJO, en daaruit haal ans nog 2 net snlke ronde din5e. Ons set di mummi toen weer reg, om nou di kussings of wat dit is te bekyk. Dis fan buite toegedraai met 'n soo1 t fan syldoek nes di mnmmiis, en t~n ons dit ope sny was dit 3 grote goue kokers, pragtig mooi uitgewerk, met 3 perkamentrolle daarin, met diselfJe oue Hebreense letters beskrywe soos di rot wat om by Sim-
babwe gekry bet. -
" N ou is ek foldaan ! " roep ek uit.
"Ja, non is ans rys en moeite beloon ; nun het ans di grootste skat fan di one tyde outdek," merk Neef Gideon an.
" Watter skat ?-W aar is non di grate skatte wat di antler ou rol fan gepraat het ?"-fra Hl'nni.
" Wag mar, Henni, di sal ons oek nog wel kry.
Mar fereers is <lit ~enoeg. Nou gaan ons eers slaap e11 uitrus "-merk Neef Hendrik an. En daarfandaan af keer ans toen oek dir~~ terug, so gou as ons kon, na di wa toe, te moeg en te o'erstelp fan al di gewaarwor- diugs om meteen Le kan besef wat ans alles gesiin en ontdek het di nag, ell wat so'n wandeling betekeu tus- sen dode, wat eenmaal so'n belangrike rol in di oue geski<lenis gespeul bet, en \tat. non al sofenl duisende jare hiir in di ouderaardse gewelwe in sti1te en frede rns.
• • •
D it was al am per <lag toen ons nit di oue gt-afkelders uitkorn, dood moeg ; en tog was Olli! te opgewonde om somar te gaan slaap, sonder 'n bitji eers in di f-ye lug tot bedaring te kom. Uaarom werd H~nni syn foor- stel be1 yd willig en eenparig angeneem : om eers koffi te maak, en 'n k:oppi koffi met 'n beskuitji te gebruik foor ons gaan slaap.
Intus'len set ons non ons planne agter makaar. Hul- le sal fercler a!.dag di grafkelders een fer een noukeu- rig ondersoek om te siin wat daar alles f, rberg en bewaar is; en ek sal intnssen begin di ouc rollc tefer- taal, om te siin of ons daarin nadere anwysinls find, wat kan ly tot ferdere ontdekkings foor ons hiirfan- daan af W1·g gaan. Al aande dee! hullo dan me wat hulle di dag ontdek het, en ek le. s foor wat ek fertaal het., en dan bespreek ons dit same. En hiirme het di leser meteen ons plan fer di ferfolg fan ons ferhaal.
®n~
,Sonnige atctftn.
Hoere l fer ans skone, soete land, 0 ns fraaie Afrika ;
Di land hiir an di Suide Strand, Di land fan pa en ma.
Waar di Boesmans en di Kaffers Fauslewe het gebly,
En di Ilotnots roud !!'edwaal bet, Gelyk di wind so fry.
128 ONS KLYNTJI. [SEPTBliil!Elt 1896.
Daar is forfas gen beter land A ous Suid-Afrika, Oos skilderagtig Faderlancl,
0 s sonnige Afrika.
Iloerc ! fir o 'n mooie land, 'o liiflik en so fry,
Waar je alles wat jon hart begeer
In owerfloed kan kry, Waar wild fan alle soorte
Syn felde nog bewoon, En ongediirw skuilplek sock,
In berge wonderskoon.
Waar is nog meer so '11 goeie lnnd Roos oDs Suiu-Afrika?
ODs heldt r, frisse Fadt-rland, Ons soDnige Afrika ? Hoc1\1 ! fir o 'n heerlik land
Met 'n sagtc, Eoete lug, Waard&ur befallig, trots en sncl
Di fraaiste fogels fiug,
·wat met hul frolike ge. 111g Ons oor hekoor CD str«el.
Di sm:;iaklik deuotjis wat lrnl sing 8al nimand ooit ferfeel Gcsegend is ons kosbaar laud,
Ons frye Afrika,
ODs ryk bedeelde Faderland, Ons sonuige Afrika.
Tioern ! fer ons gelnkkige lanrl, Waar altydgroQne borne Pryk i1i '11 pragtge 1-l~ed l!edos,
Langs heldre waterstromt ; En selfs di flaktes, uerg en clal
Is daarme ryk beplant, Fir skadu teen di hcte son,
"\Vat so ms geweldig brand.
Bewaar, o Heer ; ons frugbr-0 land, Ons ryke Afrika,
Ons kosbre, keurge Faderland, Ons sonnige Afrika.
Hoere l fir so 'n pragt;ge land, Waar cl' skoonste blomme pryk, En fir jou frindlik tegen lag,
Waar jy mar hecn mag kyk.
II ul is fan form bekoorlik mooi, En fan di fraa1ste kleur ; Ferspry nog wyd en syd
Di allersoetste !!etu.
0 Heer l behoed ans diirbam· land, Ons blye Afrika,
Ons freugdefolle Faderland, Ous sonnige Afrika.
J1 oera l -q oera ! fir Afrika, Di land fan d' groenstc fold.
J<'an klaarste wa• ers, st.y lstc berg, Di l:i.nd so rijk an geld ;
Di laud wat fioei fan henning 'n melk, Waar d' lug is fris en soet;
Di land fan diamante en goud, Di land fan o .rerftoed.
0 God I beskerm ons diirbre land, Ons Eden Afrika,
Ons Paradys, ons Fanerland, Ons sonnige Afrika.
M. H. NE,'ER.
mt Jt\.uuf:lknuppi.
(Beltroonde Prysfraag ).
FERKORTE IXllOl'D.-Di le~er mnak kenniH met cU ['Cl'- Hone wat tli hoofrol fcrful: Mnr. Retief en ,;yn frou, mot
~yn 2 1logler~ Betti en Mal'ia, en syn seun Dani, fcnler mot Betti Briuk, di niggi fon :\for. Heti~f syn kindel'~, en hnnr fri1Hlin, Anni Joubert.
Dani en Anni het 'n gesprek o'er nasionalityt, waal'in <li onnodig gehrnik v>1n Engelse woorrle ufgekcur word.
-llullo gaan n:1 cli waterfal toe, in di berg; Anni fol .fan 'n !dip cen brec·k !mar hcen wat1 deur Dani gcspalk wor<l.
Anni l1en1tel, na '11 muantl.-Anni en Dani in di lilom- tuin ; HY ge an hnlll 'n ruosknoppi wat hy moot hcwaar, en hnlle nccm ;1fsky1l fan malmnr.
Ill. DO~KERE WOLKE.
H ti~
het jy tog gekom ? Ek was al bang dat di ';) reen jon heeltcmal sal wegbou. rou komc - ' binne, "- dit wa~ di woorde waai:mc Mnr.
Joubert fer Mnr C Brown, foor syn detll' begroet.
"Wel, dit was feruiit om daarfoor bang te wees;
jy weet mos dat ek, al! ek gesc bet dat ek 'n ding sal docn, dit doen, al gebeur daar ook nou wat."
"Ja ek weet dat jy tamelik jou woord hon, mar ek was daarom half bang toen ek siin hoe di bagel fal, want ek weet julle Engelse is mos fer bagel ruim so bang as di katfers fer 'n ma:rim, of soos party mense
se,
SOOS di duiwel fer 'n knapsak.,, Ditse
1\fnr. Jou- bert fer 'n grap, terwyl by Mor. Brown nooi om tc sit." Di reen bet my daarom 'n biLJi opgehou, en ek was al bang dat ek te laat s0n kom, want ons bet heel- wat te doen. "
"Jy het wel laat, mar daarom nog ni le lnat gekom ni_ Mar SOOS jy
se,
ODS bet heeh1at tedoen en dns is di bcste dat ons ma•· dadelik na myn kantoor toe stap, dan kan ons met ons besighyd begin."
ODs laat di 2 nou ferder alleen, en fertel nou eers waar, wannecr tm onder welke omstandigbcdc di ge- sprek plaas find.
IVaar? In di dorp P-, alwaar Anni haar pa woon, en hy is di Mnr . .Joubert wat biir bo genoem is.
Wanneer? Twe jaar nadat ons Anni laasle gesiin bet di morre in di tuin.
Onder welke omstandighede? Wel dit is so :..:.A.uni was met di Juli fakansi fer goed nit di s'kool ;..egaan, en na huis gekom. Mnr. Brown was ·n jonge onge- tronwdc Engelsman, wat 'n algemcnc bandclsbesighyd drywe fer di laaste 4 jaar te P·-, en soos di gcrugte
SEPTEMBER 1896.J ONS K·LYN.T.fl. 129
loop, en ook an syn besighyd te oordeel is hy ontsagge- lik ryk. .A.uni haar pa hoewel beiniddeld, begin tog ·te foel dat Brown horn druk, en nou het hy 'n plan uit- gedenk, nl. om hulle 2 bes:ghede ineen te smelt en in maatskaJlPY te gaan. Di kwessi was nou egter of Brown dit sal wil doen ! Daar hoor Mor. Joubert iits omtrnnt 'n maand f66r di tyd waarin ons nou fer ons befi.nd, wat born as 't ware di hef in di hande ge om Brown te dwing fer syn plan in te gaan. Hiir het di affere so ia makaar gesit : Een dag staan Mnr. Jou bert met Mnr. Van Dyk, di prokureur, en 'n goeie frind fan horn, o'er di sake te praat, en wattm· plan hy sal maak om met Mnr. Brown tot 'n skikking te kom.
Toen se van Dyk : -
" W el, di saak is ni so moeilik as jy denk ni; jy het 13rown hf\eltemal in jou hande en kan met horn maak net wat jy wil. "
" Hoe so da·., hoe meen jy dit? "
" .A.s jy my belowe om ni kwaad te worde ni, en di Raak foorlopig net tnssen ons 2 te laat bly dan sal ek jon dit se.'
"Goed, ek beloof jou dit."
"Nou wel, ek het nitgefinde dat Brown dood fer- liif is op jou dogter en eenig iits sal opoffer fer baar.
Siin jy dit nou ? "
'' So, so, dis gaaf. Mar non hoe sal ek dit fer Brown an -di neus hang dat ek fer .A.uni fer ho'.ll sal ge, as by met my in maatskappy wil gaan ? "
" 0, dit is· so moeilik ni; laat dit in myn hande ; ek sal na Brown toe gaan-want ek glo mos dat julle 2 nooit by makaar kom ni-, en dan sal ek met horn alles regrnaak. Mar e~r ons iits kan doen, is daar 'n ander ding, wat altemit fer ons nog kan moeite ge.
J y is gewillig om jou dogter an Brown af te staan, mar di kwessi is of sy wel sal gewillig wees om hom te neem?"
Toeli van Dyk dit
se,
lyk dit of Mnr Joubert, horn 'n bitji erg, en hy s8 : -" Hiir word ni gefraag of sy wit ni, sy moet.
Waarfoor is ek dan haar fader? Sy sal dit moet doen. En dan so 'n jong mysi weet ook ni wat fer haar di beste is ni, daarom bet sy 'n fader om fer haar te s0 wat sy moet doen."
"Ja, jy praat makkelik, mar ek is ouer as jy en bet al 'n bitji meer onderfinding in di soort sake as jy; ek ferseker jou so 'n mysi kan fer 'n man di wereld moei- lik maak ! "
'' 'n Dogter fan jou mag fer jou di wereld moeilik maak, maar myn Dogter sal di eer ni M ni ; sy is rnyn kind, en ek sal fer baar laat doen wat ek wil."
" Mar onthou jy nog dat jy :ii anderdag fer my ges8 bet dat sy hoewel sy 'n liwe sagte en gehoorsame kind is, tog freselik hardkoppig kan wees, en as sy eenmaal gese het sy sal 'n ding doen, dan doen sy dit, al gebeur daar nou ook wat. En as sy haar woord gege bet, dan bou sy dit ?"
" Mar ek kan di grond fan jou argument ni siin ni; witut sy het mos ni ham· woorcl gegc dat sy hom ui wil neem ni."
"Dis ni wat ek meen ui ;· ek meen, al"temiit het sy baar woord, en ook haar hart en hand an 'n antler gege en dan sal dit hard ,gaan om haa1· daar af te kry."
".A.g, dis mar alles bog om )anger hiiro'er te praat ; jy maak mar met Brown di ding reg, en ek sal di~
met .A.nu i reg maa k."
Met di woorde bet di 2 nit makaar gegaan, en Van Dyk was by Brown. Wat hy fer Brown alles ferte) het, is ni bekend ni, mar syn sending was daaro.n heel- temal goed uitgefal ; want deur syn toedoen, was Joubert reeds di fol"ige agtermiddag by Brown, en toen bet bulle bepaal dat hulle fan dag by makaar son kom, om dan reg-reg offisieel besighyd te doen.
Soos ons gesiin het sit di 2 nou in Mill'. Joube1t
·syn Kantoor, alwaar Van Dyk, di prokureur, ook is
om di o 'ereenkoms op te trek en in wettelike form te breng.
Mar .A.uni, wat omtrent haar ? W el sy sit in haar kamer en kyk na di leeggereende donderwolke an di Ooetekant, wat c'em di son uit di weste beskyu, en also gekleur worde. Hoe pragtig siin hulle daaruit ; diselfde wolke, wat nog foor 'n uur so donker en swart saamgedruk was, en toen 'n allerakeligste fertoning gemaa.k bet. Sy denk onwillekem·ig hoe dit met haar gesteld is ; sy had pragtige lugkastele gebou, in di toekoms, mar rn;m is di lugkastele, al haar hoop, fer di toekoms bed«i.!k onder net sulke swarte wolke I Mar di wolke l:iet ni donker gebly ni; ne, di son bet weer deur gekom, en kyk hoe pragtig is selfs di wolke nou ! Kan dit ook ni so wees met di wolke wat bo baar hoof bang ri ? Stellig ! al is di wolke nog so swart, di son sal weer deurbreek, en as di wolke dan o'er gedrywe is en 'n mens kyk dan fan agter op hulle, dan is selfs ci donkere wolb.e ailerpragtigs. Mar di son bet ni deur- gebreek, di natuurlike wolke wat nou daar so stadig o'er di bergrand drywe, het ni mooi geworde, foordat daar 'n storm was, en di reen by strome neergekom het ni. Sal dit in baar gefal ook so gaan ; sal daar eers harde woorde moet gehoor worde, wat di donders1age, en fonkelende oge, m.oet gesiin worde, wat di weerlig sal moet foorstel ? Sal haar trane ook eers op di grond moet fal nes di reendruppels ? Wi weet ! Eu as di storm kom, sal sy kan bly strum ? Of sal sy nes di blommetji wat hiir foor haar fenster in di bakki gestaan bet, en deur di reen en wind afgeruk, en met di reenwater weggespoel is, weggefeeg en weggefoer worde na di streek fanwaar gen rysiger ooit terug gekom is ni?
.A.I di gedagtes laat haar swaar sug. Fer haar self ge sy ni so groot om ni, mar daar was nog imand anders op di wereld fer wi sy graag wil lewe.
Mar waarom is sy dan so bedruk ? fra een of antler altemit. Sy is tog in haar ouersbuis, en het alles wat baar ha1 t begeer I W el as di frager, di forige aand in di voorkamer was, sal by-of sy-, nou di fraag ni gedoen het ni, mar{daar di een nou ni in di kamer was ni, so fa dit goed om te fertel wat daar plal:.ls gefinde,
bet : ·
~
180 ONS KLY~TJI. [SEPTEMBER 1896.
Toen Anni di forige aand so met skemerdonker bij di klafiir sit te speul en l!ing, kom haar pa en ma in di foorkamer. Haar pa
se
toen dat by bly was om te siin dat sy so opgeruimd is, want dit was syn grootste geluk, as hy siin dat sy, syn Anni, syn enigste dogter wat by so hartelik liif bat, en wat fer horn en syn frou, en haar ma, al M feul genot en plesiir ferskaf bet, gelukkig en opgeruimd is. As hulle-haar ouers -dit kon doeu, dan Lou hulle haar tot hulle do::id to!in hulle huis, mar dit kan ni. Daar ko'm fer elke oner en kind 'n dag dat bulle makaar rnoet ferlaat, en so sal dit met hullc ook gaan. Dit was hnlle ouers se plig om 'n bitji in di toekorns in tc kyk, en te siin wat fer bulle dogter di beste wac. Daar sal dage kom dat baing. jonkmans haa.r hand sal Ira, dit a.I dan fer haar moeilik wees om 'n keus te doen, r n dan loop sy nog gefaar fan 'n ferkeerde keus te doen. Hulle het dus besluit om fer haar di moeite te foorkom. Hy, baar pa, het nou 'n jonge, ryke, mooie, gesonde ryk begaafde, goed geleerde, ja byna volmaakte jonkman gekry, wat dood ferliif is op haar en fer haar alles sal opoffer. 'n Betcr man kon daa.r nooit fer haar gefinde worde ni, en by wa. seker, dat hulle 2 baing gelukkig saam sou !Cwe.
Anni, wat al di tyd so stil as 'n waspop ge>it het, fra, toen haar pa met syn weldeurdflgte aan~praak klaar was, eu sy duidelik siiu dal hy wou he dat sy moct antwoord ge, wi di danige jong ma·1 was. Haar p 1
nuem toen Brown syn naam, en dit wus net of Anni 'n kogel kry. Sy werd doodsbkek, en hoewel baar pa Jang wag, ge sy tog gen ba of bo antwoord 1.i.
Ha'lr ma siin gou dat Anni ferfletterd was en was bang dat sy in haar moeilikl.tyd n antwoord sal ge, wat di ongenade fan baar pa fer altyd op baar sal ha.al en
se
tot·n an baar, ditl, hulle ni op di ogenblik fan haar 'n· besliste l\Dtwoord ferwag ni, dat sy daaro'er kon denk, mar dat di keus fan haar pa di beste was fer baar, ens.Mnr. J·oubert het ook dadelik gesiin dat Anni glad ni in haar skik was ni, en dag dat di bcste was om baar mar skerp op te fat, sodat daar fer baar gen kans bly om draai'ery te maak ni, en dan sal hy baar ook gou o'erbaal Hy
se
dus an haar met 'n fa._te stem, dat soos baar ma ges~ bet, sy daaro'er kon denk, mar dat sy in gedagte moet hou, dat daar netecn antwoord was, wat sy kon ge, en dit was om te docn soos hy wou h8 ; en as sy ni met gewillighyd wou in stem ni, dan sou sy mar Hlleen di lydende party w c>. Want hy sou haar dau met geweld dit !ant doen. En menende dat dit haar 'n bitji beter sou stem, fertel by bao.r toen hoe dat bulle 2, hy ~n Brown -in maatskappy sal gaan; hoe dat sy ;.ltyd digteby hulle kon bly-want as hulle getroud is sal Brown in di groot huis fan l\Inr. van Dy!f net uaa di buis fan Mur Joubert, gaan 'rnon, ens. 'Anni bet stil gesit en luister en ~ toeu hed kalm :
" Pa weet <lat ek fer pa en mn baina liif bet en altyd
doen
soos julle gra.&gwil
h@, mar in di geval kan ek ni.gehoorsaam ni ; ek mag ni ontron wees ni. 1'i man syn frou kan en sal ek nooit wordt 1i. "
.ilmal siin in dat di beste was om di gesprek mar hiir af te breek. Mnr. Joubert gaan toen weg, eu
se
toen by uitstap :-"As 'n fader ge ek jou nogmaals di ran.d, om mar gewillig en gou in te stl'm ; want jy sal tog moet maak soos ek wil btl. " ·
'I'oen by alleen was, s8 by tot homself : ":Mar dit lyk tog of van Oyk gelyk gebad bet. sy het al baar hand f\ll 'n ander gege, want wat beteken anders di woorde : 'Ek mag ni ontrou wees ni I' " Dog hy weet ni an wi op aarde sy baar woord gcge het ni. Of sou sy drllk, toon y op skool wa ferloof geraak he ? Mar clit . al dan ouk mar wel " kalwerliifdc" wees en dam· weet hy raad voor. " Ja, " dog by," ck mo.t di kiud ook nooit in di Boland op skool gesit het ni, want sy bet da:.ir glad te selfstandig geworde. "
Wat by ook al doen of wan' hy loop, di woordc :
"ek mag ni ontrou wees ni," bly stce hi in syn gedag- te, en dit hin<le1· 1.to:n 011tsaggclik.
'l'oeo Mnr Jou11ert uit di kl.mer was,
se
Anni ham·ma an haar dat Ry-Anni-haar tog mar an di wil fan !mar pa moot onderwerp ; want baar pa loop al 'n bele tyd met di plan iu syn kop; en sy weet sclwers, dat, as haar pa ecnmaal syn kop op 'n ding gesit !Jct, gen koning horn dan fan gedagtc sou hi.at ferandt·r ni, sy sou, deur lit enstand te bide net di ongenade fan haar pa op haar haal, en hulle huis ongelukkig maak.
Al antwoord wat Anni egter ge, was net. " Ma, ek kan ni met di man trou ni. "
Soos reeds bowe fermeld, bet di gesprek di forige aand plaas gefiude, en nou ferstaan di leser bcter waarum Anni fanaand so treul'ig gestemd is. As sy so o'er alles denk dan lyk dit haar partyk~r of sy mar moct docn wat baar pa wil M, want as sy horn weer- staa.n dan sal sy tog seker di ongenade fan haar pa op ha.ar haal, en hoe ongelukkig sal dit woes om aldag onder di ogc te wees fan 'n fertorende fader ; ook was da:u gen kans dat sy dan 'n ander huwelik kon doen 1 i ; want by sal nooit tot 'n antler hu welik syn toe- stemming ge ni. En trou sy dan met 'n antler teen syn sin, dan is hy nog eenmaal so woedend, en dan sal hy haar ni alleen uit di huis ferban en onWrwe ni, mar dan sal hy haar ook nooit fergewe ni. En seg nou <lat hy kom te sterwe, hoe bitter sal dit dan fe1' baar wees om te denk dat sy en haar pa makaar in di euigbyd weer sRl ontmoet ja, mar as vyande en ni as fader en dogter ni ! En wat Dani angam1, syn gedrag kon sy ni fer- staan ni, twe jaro was al ferlope, en nog bet sy in al di tyd niks fan horn gehoor of gesiin ni. W el i waar, bet sy uit briwe fan Betti Brink feruecm, :lat l\Inr.
Retief baing arm en dat Dani op J obannesburg was, waar by 'n goeie ferdiinste had, waarfan hy dan fer syn pa so nu en dan iits stuur wat horn baing tepas kom, want hy was mar baing behoeftig nou teens- woordig. Mar direk fan Dani het sy nooit iits gehoor ni. W el, was hulle dan ook ni bepaald ferloof ni, mar daar was· 'n ferstandhouding tussen hulle 2 wat feul sterker was en feul mei:r beteken as di gewone
SEPTEMBER 1896.] ONS
KL'YNTJI.
131alledaagse ferlowings. Ja hulle woorde, •di laaste motre daar in di tuin, toen hy fer haar di roosknoppi, wat sy nou nog het, en altyd i:,ial hon so lank as sy lewe, gege het, staan gelijk met di duurste en hyligste eed. En sy
'vas
ferseker dat hy haar net so liif had as sy fer hom had, en not\ nog het. Mar sou syn liefde altemit afgekoel bet ? Of hct hy haar moge- lik fergeet ? Of is hy nou mogelik ferloof an 'n audei·?Ne, dit kan ni wees ni, hy is'te opreg en getrou en dit is skan lelik fan haar om sulkc sl-egte gedall'tes fan ho m te M. Ne, sy is seker a~ sy getrou bly~ dan sal hy oek getron bly.
Terwyl sy nog so sit te denk, word daa1 an haar kamer deur geklop.
" Koen in,"
se
sy, en daar kom haar pa iu. Sy skrik enigsius, want hy het :Ii dag ni een enkel woord rn1::t haar gepraat ni, wat haar laat_vrees het dat hy al reeds op haar verbitterd is. N"ou lyk hy egter weer ewe frindelik, soos al toos ."Wei, Anni, h'oe is dit dan dat ek jou fanaand ni hoor speul of sing ni, en jy lyk my oek ni op jou stryk ni ; ek het dit al di heeldag opgemerk. Wat makeer dau, is jy siik?' En terwyl hy dit segaan hy by di fen- ster tangs haar sit.
"Ne pa, ek is glad ni, siik ui danki ; ma1 ek foel ni lus om fanaancl te speul ni."
" Mar ek foel da·irom sleg om te siiu dat jy so treu- rig is, dit het my di heeldag gehinder ; jy weet rnyn grootste geluk is om te siin dat rnyn eeuigste dogter, wat ek so liif het, opgeruimd, fergenoegd en plesiriO' is. Mar daar moct iits wees 'Vat jou hinder. Is daa~
iits wat ek fer jou kan doen ? "
"Ne, pa, alles wat ek wil M, ge p1 f~r my, mar terwyl pa wil weet waarom ek terneergedruk is, sal ek dit se." Sy bly 'n bitj i stil net of sy eers 'n bitj i wil moed skep ; wa.nt sy was fan plan om haar hele hart foor horn uit te stort, mar sy kry dadelik O' daO'te clat dit beter was om dit ni nou te doen ni ; s/sou 0dus ni alles fertel ni; sy sou hom net sofeul
se
as bep iald nodig was. Mnr. Joubert, wat siin dat sy ha~r moed 'n bitji ferloor het, neem haar hand in srne en se :"Nou toe, myn kiud, jy was altyd openhart1g met my, fertel my nou ook wat op jou hart le."
Nou O'ewoonlik is di sterke punt van 'n mysi, om, as haar hart enigsins fol worde, dit uit te stort in 'n floed fan trane, en haar hartelik uit te huil. I >it was met Anni egter di gefal ni ; <lit moet n.l baing erg kom as sy huil, hoewel sy so 'n dele, fyne frouwehart het as mar min te kry was. Nou was haar hart eiter so fol, dat daar 'n uitbarsting moet plaas finde. Sy bars clan oek in traae uit ea se : " Ek het Opll'emerk dat pa met my, fan ons gistraand di gesprek gehad het, nog gen enkel woord gepraat het ni; <lit lyk of pa reeds nou al op my ferbitterd is, en dit is meer as wat ek kau dra."
Sy wou nog ferder praat mar haar pa, wat wect wat sulke trane by Anni beteken, en wat ook nouweliks syn yge trane kon hou, fal haar in di re.le en se : "Ag ne, myn kind, ek is hoegeuaamd ni fer jou kwa ad ni ;
ek het jou nog net so liif soos altyd, Waarom ek fandag ni met JOU gepraat het ni, was, omdat ek dit te clrnk had. Soos jy self weet, is Mnr Brown en ck fan- dag and' onderbandel om ons besighede ineen te smelt, en ek moes_ al myn gedagte by makaar hou, ek had ni tyd om o'er iits anders te denk ni." En om as 't wa1'e syn woorde
met
dade te befestig,g0
hy haar'n soen.
" N ou ja, nou kan ek weer frolik en opgeruimd wees, non <lat e'< wcet dat pa ni fer my kwaad is ni."
En met watter kinderlike onskuld kyk sy nou weer in syn oge. Hy clenk onwillekeurig an di dage toen hy haar nog op syn skoot getel en met haar gcspeul het.
Uiselfde kinder'ike laggi, wat toeu om haar mond ge- spenl het, "as nou weer sigbaar, cli heldere ligbloue oge, was nog ·net so edel, net so fer he we, op reg en eer- lik as toen. Ne, hy het syn kind ferkeerd beoordeel sy was nog syn klyn Anni, wat al syn liifde m~rd was
en op wi hy met reg kan trots wees. Ne, hy het syn kind ferkeerd beoordeel : sy was ni bederwe op di
skool ni. ·
" N ou, Annie, net so pyt as ek het dat ek di oorsaak fan jou droefhyd was, net so bly is ek nou dat di rnisferstand uit di weg geruim is. Nou het ek 1n friniielike fc1·soek an jou ; wat ygenlik di doe! was
<lat ek hiirheen gekom het."
" 8e mar wat dit is, pa, en as ek dit met mogelikhyd kan dan sal ek dit doen."
"Kyk, Mnr. Brown en ek bet nog feel te rloen, hy sa,1 dus fanaand hiir by ons eet, en aa ons dan klaar het gaan ons weer werk. Ek wil he dat jy horn so frindelik as molik is moet ontfang, en as ons klaar ge'eet het, dan moet jy eers fer ons 'n stukki op di klafiir speul en sing. Ons is al baing moeg en 'n bitji musiik sal fer ons sorn•;r weer 'n bitji opbeur.
Wil jy my nou di plesiir doen ? "
" Wat aangltan di speul eu sing dit s<1.l ck fan hal'te doen, en in di tweede plaas belowe ek fer pa dat ek my n bes sa l doen om di man so ·frinclelik en go.:d as molik is te onthaal. Mar ek fra pa fooraf, om my tog te fergewe as ek altemit 'n fout maak ; want ek weet ni hoe kom dit is ni, mar ek het 'n hymelike inwen- dige frees fer <li m~n. Ek foel altyd so ferbouereerd as ek in syn teenwoordighyd is."
" Myn kind, dat jy 'n frees het fer di man ferstaan ek goed, mar dis ni noodig ni. Ek is seker, as jy hom eera ken, dan sal jy fan hom hon. lly is 'u wonderlike mensli wende, sagte, goeie man. Hy het mar so 'n norse foorkom, mar clit kan hy ni help ni.
Maak nou soos jy gese het : doen jou bes, en dan is ek hceltema.al tefrede ; want ek weet as jy belowe om jcn bes te doen, dan doen jy al baing. N ou wag, ek gaan nou fer hom en fer Mm·. Van Dyk haal om te kom eet."
Anni staan toen op om fer haar 'n bitji te was, want sy weet dat dit ni feel sal kos om te siin dat sy gehuil het ni ; en ook om fer h!¥lr so effentjii.s an te trek fer di ete. Sy was egter ni fan di soort, wa.t na dinner tafel toe gaan opgetakel soos 'n modepop ni.
