Zaterdag 27 september 1958 - No. 508
en DEMOCIATIE
Grote activiteit V er. Staten- en
Raadsleden
(Zie pag. 3)
Prof. Mr. P. J. Oud in zijn radio-commentaar:
··~Het Kabinet-Drees IS • blijkbaar vermoeid
A ls ik boven deze korte toe- spraak een opschrift moest plaatsen, zou het niet anders kun- nen luiden dan: Gemiste kans.
Aldus prof. 0 u d in het radio- commentaar, dat hij vrijdag 19 september op de in de troonrede aangekondigde
regeringsvoorne~mens leverde.
Hij liet zijn toehoorders daarbij niet in het onzekere, ook niet iets anders te hebben verwacht.
Het was hem al lang duidelijk, dat de Regering, waar het de op- lossing geldt van de problemen, waarvoor wij ons in ons land ge- steld zien met de handen in het haar zit.
De heer Oud gaf toe, dat het voor een groot deel het gevolg is van het beleid, dat gevoerd is in de jaren vóór het tegenwoordige Kabinet-Drees is opgetreden, dat deze problemen er liggen. Maar hij moest daar aanstonds aan toe- voegen, dat dit menigeen van de tegenwoordige ministers niet ver- ontschuldigt, want zij maakten óók deel uit van het v o r i
ge Ka- binet.
De heer Drees zElf heeft deze zomer zijn tienjarig jubileura als minister-president kunnen vieren.
O p 5 oktober 1954 heeft onze fractievoorzitter in een rede in de Tweede Kamer het toen- malige Kabinet-Drees gekenschetst als het Kabinet van het beminne- lijk optimisme. Alles ging toen zo goed in ons land. Wij leefden toen in de tijd van hoogconjunctuur.
Hij had toen tegen de Regering gezegd, dat zij zich maar behaag- lijk op de golven van die hoogcon- junctuur liet meedrijven zonder van de gelegenheid gebruik te ma- ken om haar aan te grijpen als uitgangspunt voor een welover- wogen beleid.
Hoogconjunctuur is voor een Regering altijd een gevaarlijke tijd.
Zij laat er zich gemakkelijk door verleiden, de staatsuitgaven hoger op te voeren zonder zich er reken- schap van te geven, dat als de con- junctuur omslaat, de op het volk
ATTENTIE!!! ATTENTIE!!!
In verband met de zenderwisse- ling zal onze radio-uitzending van vrijdag, 3 oktober a.s., plaats vin- den over de zender Hilversum I ('l02 m.).
Spreker: mr. J. de Wilde, Lid van de Eerste Kamer der Staten-Gene- raal.
Onderwerp: De Miljoenen-nota.
rustende lasten zwaarder zullen zijn dan men ze in een gunstige tijd zal kunnen dragen.
Er was te meer reden voor de Regering om voorzichtig te zijn bij het opvoeren der uitgaven, omdat zij op het standpunt stond, dat, als de ommekeer zou komen, men door verlaging van belastingen aan het vrije bedrijfsleven meer armslag zou moeten geven.
*
T wee jaar geleden, zo bracht de heer Oud vervolgens in herinnering, onmiddellijk na de verkiezingen van 1956, kwam de
Regering tot de ontdekking, dat de bestedingen moesten worden beperkt. Eén der middelen, die zij meende daartoe te moeten toepas- sen, was een tijdelijke verhoging der belastingen.
Ditzelfde middel werd in het af- gelopen jaar nogmaals toegepast.
Thans komt de Regering ons vertellen, dat de overbesteding is tot staan gebracht. Ook wijst zij erop, dat de ontwikkeling der werkgelegenheid door de aarzelen- de internationale conjunduur voel- baar wordt beïnvloed.
In de derde plaats betoogt zij, dat voor een land met een snelle bevolkingsgroei als de onze een
ONZE R:EGEERDERS
Een ad,viesje astublief
hoog peil van besparingen dringend is geboden.
In de theorie, door de, Regering zolang verkondigd, zou dit alles moeten betekenen, dat de belas- tingen thans worden verlaagd; dat althans de tijdelijke verhogingen niet zouden worden bestendigd.
Deze illusie heeft de Troonrede wreed verstoord. De tijdelijke ver- hogingen worden verlengd en zelfs een verdere belastingverhoging komt om de hoek gluren. De Re- gering heeft daarmede de politiek, die zij in het verleden heeft aan·
bevolen, volstrekt verloochend.
Hoe zit de Regering voorts met de handen in het haar, als het geldt de subsidiepolitiek, die grote las·
ten op de begroting legt.
Hier· gaat het vooral om het huur- en landbouwbeleid.
Ook hier heeft de Regering veel te veel op zien komen gespeeld. Ja·
renlang is erop gewezen, dat het huurbeleid onherroepelijk moest vastlopen.
Van het landbouwbeleid geldt hetzelfde, al heeft de internationale zuivelcrisis de zaak nu wel zeer acuut gemaakt.
Men behoeft minister Vondeling niet te benijden om de erfenis, die hij van zijn voorganger Mansholt heeft overgekregen.
* *
W at, zo vroeg de heer Oud, moet de Regering nu doen? Zij weet het zelf niet en gaat maar weer eens het advies vragen van de Sociaal-Economi- sche Raad. Precies hetzelfde wat zij twee jaar geleden heeft gedaan, toen zij de overbesteding te lijf moest gaan.
Ik ben, zo merkte prof. Oud op, misschien op dit punt wat ouder·
wets, maar ik houd meer van Re·
geringen, die zelf durven bepalen, wat zij zullen doen. Voor een Re·
gering, die weet wat zij wil, kan ik respect opbrengen, ook al ben ik het met haar beleid vierkant on·
eens. Maar wat moet men begin·
nen met een Regering, die in arren moede de handen naar een ander uitstrekt?
Bij een goede samenwerking tussen Regering en V olksvertegen- woordiging zullen ook de nog be·
staande moeilijkheden kunnen wor- den overwonnen, wordt ons voor- gehouden.
Het is mogelijk, zo riposteerde onze fractievoorzitter in zijn radio·
commentaar, maar dan zal de Re·
gering toch moeten beginnen met duidelijk te maken, wat zij wil.
(Ver·volg op pag. 4, onderaan)
YBIJHEID EN DEMOCRATIE
Flitsen van Het Binnenhof
n e nieuwe procedure levert het voor-v
deel op, dat de Kamerfracties niet genoodzaakt zijn binnen een luttel aan- tal dagen (waarin de begrotingen direct na de indiening aan een algemeen onder- zoek worden onderworpen) hun stand- punt ten aanzien van alle onderdelen van het regeringsbeleid nauwkeurig - zij het voorlopig - te bepalen. Zij kunnen daar- mee wachten totdat de afzonderlijkehoofdstukken in openbare behandeling komen.
Het parlementaire iaar weer gestart • Levendiger begrotings- debat verwacht. Suggestie van prof. Oud inspireerde dr. Drees
• Voorzitter Kortenhorst verheugd over nieuwe werkmethode • Meer paràatheid van Kamerleden en ministers vereist • Onver- standige mededelingen in de Eerste Kamer gecoupeerd.
H
et parlementaire jaar is 16 september weer begonnen. De verwachting is, dat het een levendig parlementair jaar zal worden, waartoe ook kan bijdragen een nieuwe methode van behandeling van de rijksbegroting.Op suggestie van prof. Oud is enkele jaren geleden besloten de algemene poli- tieke beschouwingen, die voorafgaan aan de begrotingsbehandeling, te houden zon- der schriftelijke voorbereiding.
Dat is zo goed bevallen, dat nu is be- sloten bij de bespreking van de afzonder- lijke begrotingen van de diverse depar- tementen, het eigenlijke beleid ook pas aan de orde te stellen bij het mondelinge debat en in de voorlopige verslagen hoofdzakelijk technische inlichtingen te vragen en informaties in te winnen om- trent details.
Minister-president dr. Drecs heeft zelf namens de ministerraad deze nieuwe wij- :r:e van behandeling in overweging gege- ven met de bedoeling te bereiken, dat de voorlopige verslagen en memories van antwoord veel beknopter zullen worden, dat het ambtelijke apparaat van veel werk zal worden ontheven en de monde- linge gedachtenwisseling aan levendig- heid zal winnen.
• • •
V
an deze nieuwe werkmethode deed dr.L. G. Kortenhorst mededeling bij de aanvaarding, voor de elfde maal, van zijn benoeming tot voorzitter van de Tweede Kamer.
Hij herinnerde daarbij aan de dag van 13 augustus j .I. toen hij tien jaar voor- zitter was en van vele zijden ondubbel- zinnige blijken van sympathie mocht er- varen. Van de Kamerleden ontving hij een souvenir en minister-president dr.
Drees deed mededeling van zijn benoe- ming tot groot-officier in de orde van Oranje-Nassau.
Bij die gelegenheid is in het bijzonder het accent gelegd op de wenselijkheid en de noodzaak het parlement dichter bij het volk te brengen. Het is mij, zei dr.
Kortenhorst, in de achter ons liggende tien jaren steeds een bron van voldoe- ning geweest aan dit, meermalen uit de Kamer zelf voortgekomen proces van
\'ernieuwing, verjonging en verbetering mijn bedachtzame medewerking en soms cok leiding te mogen geven, daarbij uit- gaande van de niet te weerspreken stel- ling, dat, hoewel het volmaakte nooit be- reikbaar is, het handhaven van tot sleur geworden gewoonten geschikt is zelfs de meest eerbiedwaardige instellingen van hun glans en aantrekkelijkheid te bero-
ven.
. . .
J]"erhaaldelijk hebben zowel de regering
J..l
als de Kamer pogingen geelaan de begrotingsdebatten meer inhoud en meer kleur te geven.Naar algemeen gevoelen, aldus de Ka- mervoorzitter, is de wijze waarop in de laatste jaren de algemene politieke be- schouwingen worden gehouden zonder :;chriftelijke voorbereiding als een winst- punt te beschouwen.
De vraag is gerezen of dit goede voor- beeld, zij het naar analogie, ook zou kunnen worden toegepast op de afzonder- lijke begrotingsontwerpen van de diverse tiepartemen ten.
Ingevolge artikel 121 der grondwet moet aan de openbare beraadslaging over elk ingekomen voorstel des konings altijd een onderzoek van dit voorstel vooraf- gaan. De grondwet eist echter allerminst, dat bij elk wetsontwerp een uitvoerige schriftelijke uiteenzetting van de kant der Kamer en van die der regering ge- boden is.
. . .
In grote trekken is de inhoud van de meeste voorlopige verslagen der Ka- mer te verdelen in: a. het vragen van nadere inlichtingen en b. het uiteenzetten van het eigen standpunt, verdeeld vol- gens de gebruikelijke onderscheiding van
"zeer vele", "andere", "verscheidene",
"sommige", "enkele" enz. enz. leden.
Het is juist deze tweede categorie van opmerkingen (die het politieke beleid be- treffen), waarvan kan worden gezegd, dat het nut van hun breed uitgemeten om- vang in de voorlopige verslagen, althans ten aanzien van de begroting, hoogst twijfelachtig is geworden.
Het is eer regel dan uitzondering, dat n_a zo'n ampele schrütelijke notawisse- ling tussen Kamer en regering er bij het openbare debat geen nieuwe argumenten en gezichtspunten naar voren worden ge- bracht.
De vraag is daarom gerezen of met het behoud van het onder a. vermelde stellen
DR.
L. G.KORTENHORST
... tien jaar voorzitter .. . van vragen, de uiteenzetting van de eigen standpunten van onderscheidene leden en groepen van leden, kan worden gere- serveerd voor de mondelinge gedachten- wisseling.Wordt deze vraag bevestigend beant- woord, dan zou in de voorlopige .versla- gen kunnen worden volstaan met het vragen van inlichtingen van feitelijke aard en met de vermelding van die on- derwerpen, waarvan men moet verwach- ten, dat de regering bij de openbare be- raadslaging er moeilijk over zal kunnen spreken indien zij niet gewaarschuwd is, dat men van de zijde der Kamer daarop wil ingaan.
Het is natuurlijk niet uitgesloten, dat de leden in een later stadium behoefte hebben over andere dergelijke onderwer- pen te spreken, die niet in het verslag zijn vermeld. In dat geval zullen zij de regering tijdig moeten inlichten.
Deze Burger
Het was dr. Kortenhorst een vreugde te kunnen meedelen, dat de fractievoor- zitters in de Kamer met het nieuwe denkbeeld instemmen en een proef wil- len nemen met de hierbeven geschetste werkwijze.
Van prof. Oud behoeft de instemming met de nieuwe methode niet te verwon- deren. Hij verstaat de kunst een politiek debat te voeren zond.er gebonden te zijn aan een vooruit opgeschreven redevoe- ring. Hij verstaat de kunst voor de vuist weg te Spreken en een aanval op te van- gen.
Die paraatheid wordt nu ook van de andere Kamerleden en de ministers ver- eist. Dat kan het debat alleen verleven- digen.
Het is niet prettig voor een Kamerlid, met een minister als tussenpersoon, eigen- lijk met een ambtenaar te debatteren, om- dat een ambtenaar van regeringszijde voor de schriftelijke voorbereiding zorgt en ministers daaraan dikwijls angstyallig vasthouden.
Met de nieuwe methode zal blijken, welke ministers de zaken van hun depar- tement goed kennen en of het hun wil is, die het beleid bepaalt. Van de Kamer- leden wordt ook meer parate kennis en slagvaardigheid vereist.
Verrasssingen zijn met het nieuwe sy- steem niet uitgesloten, maar juist dat zal de Kamer in de begratingstijd wakker houden. Het is alleen te wensen, dat mi- nisters en Kamerleden cp aangevoerde argumenten zullen ingaan.
Vorig jaar praatte de fractie-voorzitter van de P.v.d.A., mr. J. W. Burger, vol-
heeft zich wat aangehaald met die hartekreet de vorige week te dezer
plaatse geslaakt!
'U herinnert zich toch, dat ik toen schreef, dat het mijn hartewens was, voor al mijn zweten. zwoegen en zwetsen voor
deliberale zaak, beloond te worden met een bescheiden burgemeestersplaats in een
liefl~ikege- meente?
Onmi.ddellijk na verschijning van ons blad van vorige week begonnen de telegrammen en brieven binnen te stromen.
Ik mag uiteraard geen namen noemen teneinde geen wanorde te stichten in een groot aantal onzer duizend gemeenten, maar u hebt er geen
ideevan hoeveel aanbiedingen mij zijn gedaan; hoeveel aan- sporingen om
tesaWciteren ik heb ontvangen. Vrijwel uit alle gemeenten met vacerende burgemeestersplaatsen bereikten mij zulke dringende aansporingen. Doch niet alleen uit deze. Oók uit gemeenten waar de vroedste vader in afzienbare toekomst de pensioengerechtigde leeftijd zal bereiken. En er waren er drie bij, waarin zonder omwegen mij de garantie werd gegeven, dat men
dehuidige dorpsvader wel
opeen of andere wijze zou zien weg
tekrijgen, mits men de zekerheid kreeg, dat IK dan naar zijn nog warme stoel zou dingen.
Al die brieven hadden
detendenz: "wij willen nu ook wel eens een burgemeester hebben met een brede en vooruitziende blik; een muzisch man,
dietevens een zuivere kijk heeft
opde dingen; een krachtig bestuurder met een dichterlijk hart; een Hinzinnig persoon met juist begrip voor de noden zijner medemensen ... "
Ik verzoek u wel te willen begrijpen, dat ik hier slechts, in alle een- voud des gemoeds en nederigheid des harten, weergeef wat in die brieven stond, zonder dat ik deze ( ove1·igens niet zo onjuiste) oordeelvellingen
tot de
mijne maak.
·Ik heb het gehele pakket aangetekend naar de heer Struycken ge- zonden, uiteraard zonder mij zelf ook maar in enige mate bij hem
opte dringen en
eruitdrukkelijk bij
tekennen gegeven dat ik Amsterdam Rotterdam en Den Haag niet ambieer. "Ameland of Zoetermeer-Zeg~
waard zijn mij voldoende" heb ik geschreven.
En nu maar rustig afwachten wat er zal geschieden met
%7 SEPTEMBER 1158- PAG. %
komen langs het betoog van prof. Oud heen, omdat hij zich hield aan zijn opge- schreven redevoering en als motief daar- voor aanvoerde, dat hij zich niet door prof. Oud wilde laten voorschrijven waar- over hij zou spreken.
Alsof het niet de taak is van de rege- ringspartijen de argumenten vnn de op- positie, zo mogelijk, te weerleggen en het eigen politieke beleid te verdedigen.
Het Kamerlid behoort in het nieuwe systeem weer een parate politicus te worden. Er komt een nieuwe weging van kwaliteiten in het aanstaande begrotings- debat.
Voorlopig is afwachten geboden.
• • •
O
p dinsdag 16 september heeft de Twee- de Kamer een nieuwe figuur als plaatsvervangend voorzitter g1•kozen, de heer J. Bommer, de woningbouwspecialist van de P.v.d.A.-fractie. Hij is in de plaats getreden van de heer H. van Sleen, die zich om gezondheidsredenen niet meer beschikbaar heeft gesteld.Voorzitter Kortenhorst sprak de wens uit, dat hij weldra geheel her,;teld ?.ijn Kamerwerkzaamheden zal kunnen her- vatten.
Tweede plaatsvervangend voorzitter is weer de a.r. mr. A. B. Roosjen.
• • •
O
P donderdag 18 september heeft de Tweede Kamer het wetsontwerp aan- g2nomen tot ·wijziging van enige bepa- lingen van de wegenverkeerswet. Nieuw is, dat strafbaar wordt gesteld de be- stuurder van een motorrijtuig, c«'l1 rijwiel of een ander rij- of voertuig, die onder zodanige invloed verkeert van ecm andere stof dan alcoholhoudende drank, dat hij niet in staat moet worden geacht het mo- torrijtuig enz. naar behoren te besturen, indien hij weet of redelijkerwijs moet weten, dat het gebruik van die stof de rijvaardigheid kan verminderen.Onze woordvoerder, mr. Berkhouwer, was van oordeel, dat het niet nodig is een zo specifieke nonn op te nemen.
De verkeerswetgeving, die thans 175 ar- tikelen telt, moet in een vlot passend, soepel gewaad worden gestoken.
Daarom verheugde het hem, dat op- dracht is gegeven voor een algehele mo- dernisering van de verkeerswetgeving.
In de kwestie van het besturen van een auto onder invloed van verdovende mid- delen (bijvoorbeeld pervitine) zou het beter zijn te bepalen, dat men geestelijk en lichamelijk in een zodanige toestand dient te zijn, dat men de verkeersveilig- heid niet in gevaar brengt.
Voorts bracht mr. BerkhouW<'l' enige wensen naar voren met betrekking tot de inhouding van het rijbewijs.
Minister Algera wilde nog gel·ll oordeel uitspreken nu hij juist opdracht heeft ge- geven tot vernieuwing van de verkeers- wetgeving.
Het wetsontwerp, waarover Vl'rder al- leen de heer Maenen (K.V.P.) een enkele opmerking maakte, werd zonder hoofde- lijke stemming aangenomen.
Voorts zijn na een korte discussie. waar- aan alleen de heren Van dct· Ploeg
(K.V.P.) en Den Uijl (P.v.d.A.l deelna- men, de wetsontwerpen aangenomen tot instellmg van een bedrijfschap voor de.
detailhandel in aardappelen, gro'~'tlt2 en fruit en van een bedrijfschap voor de detailhandel in alcoholhoudende dranken.
• • •
Di.i
de stemming op 29 juli in de EersteD
Kamer over het wetsontwerp tot opheffing van het verplichte ontslag aan de gehuwde onderwijzeres, heeft de voor- zitter, mr. J. A. Jonkman, de namen op- genoemd van vijf KVP-leden, die zouden hebben verzocht hun aantekening te ver- lenen, dat zij geacht wensten te worden te hebben tegengestemd, indien zij nog in persoon ter vergadering aanwezig waren geweest.Naar aanleiding van de notulen kwam onze geestverwant prof. mr. A. N. Mole- naar, altijd attent wanneer de parlemen- taire zeden in het geding zijn, op deze mededeling van de voorzitter terug in de eerstvolgende vergadering na het zomer- recès. Hij wilde twee overwegingen als schaduwzijden naar v.oren brengen.
De vijf leden hadden de vergadering verlaten voordat de minister zijn ant- woordrede had uitgesproken. Dan is het uit overwegingen van hoffelijkheid niet juist een mededeling te doen, dat zij zouden hebben tegengestemd. De minister kan zich terecht op het standpunt plaat- sen, dat de argumentatie, die hij vóór het wetsontwerp heeft gegeven, op die vijf leden, die al vertrokken waren, geen in- vloed heeft gehad.
• • •
M
ijn tweede opmerking, aldus prof.Molenaar, heeft een iets belangrij- ker betekenis. Wij moeten oppassen, dat er aan dergelijke mededelingen in politiek opzicht geen consequenties worden ver- bonden.
Stel u zich eens voor, dat op een gege- ven ogenblik de Kamer vrijwel voltallig is; dat er omtrent een wetsontwerp 37 stemmen vóór en 36 tegen worden uitge-
(Zie vervolg pag. 5)
VRIJHEID EN DEMOCRATD!l
27 SEPTEMBER 1958 - PAG. 3
* c,c.on, WEEK to.t WEEK * een dwaze redenering. Hij treedt hiermee in de voetsporen van de S.D.A.P. van vóór de oorlog, die de massa wilde doen o-eloven dat er plaats zou zijn voor een puur s~cialisdsche
Nogmaals T.V.-reclame en geen einde
E en vorige maal mochten wij er reeds op wijzen, aan welke dwaze inconsequenties ons t.v.-bestel mank gaat met betrekking tot de reclame. Deze is n.l. taboe op het scherm, doch deze verbodsbepaling wordt in de praktijk met voeten getreden.
En dan te bedenken, dat de omroepvereni- gingen, die de reclame in hun programma sluiks toelaten, de grootste mond hebben als het er om gaat hun afkeer van de commerciële televisie te uiten.
De Vara gaat hierbij voorop als het er óm gaat het denkbeeld van een commerciële t.v. te kraken. Nu wil een merkwaardige coïncidentie, dat het veelal de Vara is, die de commercie rustig door haar uitzending heen laat sluipen.
Zo valt er een eclatant voorbeeld van re- clame te constateren, dat zelfs in de kringen van de industrie nogal enige beroering heeft gewekt.
Om de lezer een duidelijk inzicht te geven wat er zich al zo in verband met het boven- staande op het lichtende scherm afspeelt, laten wij hieronder een stukje volgen, dat men kan aantreffen in het officiële orgaan van de Ne- derlandse Bond van Detailhandelaren in Kof- fers en Lederwaren.
Het blad schrijft als volgt:
"Aan de geregelde kijkers zal het zeker niet zijn ontgaan, dat op zaterdag 24 mei een nieu- we schlager voor de t.v. werd gebracht, die direct verband hield met een artikel, dat door vele van onze lezers wordt verkocht. Jany Bron en Marcel Thielemans brachten n.l. een geheel nieuw liedje "Het meisje met het suède-jasje aan".
De componist en tekstschrijver van dit liedje, Jacky Bulterman, schreef en componeerde het in nauwe samenwerking met The Arrow Com- pany.
Immers, de Arrow heeft in de drie jaren, dat zij naast haar gerenommeerde Arrow billfolds ook suède-kleding vervaardigt, een dusdanige vlucht genomen, dat zij mag worden gerekend tot de toonaangevende fabrieken van suède- kleding.
De suède jasjes, die Jany Bron en Marcèl Thielemans droegen tijdens de uitzending van dit nieuwe liedje, waren dan ook Arrow suède- jasjes. Uit deze wel zeer originele manier om de verkoop te stimuleren blijkt wel, dat de Arrow Co kosten noch moeite spaart om een grotere afzet voor haar afnemers te verkrijgen.
De reactie op dit gebeuren, dat mogelijk wel door een miljoen kijkers op het beeldscherm werd gevolgd, zal ons inziens dan ook een nog grotere omzet van suède-jasjes zijn. Dat dit inzicht inderdaad juist is, blijkt uit het feit, dat de goed gevulde orderportefeuille van Arrow dusdanige afmetingen heeft aangeno- men, dat zeer moeilijk aan de grote vraag is te voldoen."
Tot zover het blad van de lederwarenbranche.
Een plaatselijk dagblad, dat zich in verband met het bovenstaande tot de Vara wendde, kreeg te verstaan, dat men vooralsnog geen commentaar had.
En zo zal dit even belachelijke als ergerlijke geval wel weer de doofpot der vergetelheid ingaan.
Na socialistische thans ook katholieke kunst ? (I)
M r. Jan Derks is in katholieke kringen een bekend man. Een man ook met arti- stieke gaven, die hij o.a. ontplooide als auteur van de radiopraatjes van "de gewone man" als schrijver van teksten voor een politieke pop- penkast voor de K.R.O.-televisie en als over- ziehtsschrijver in de Volkskrant.
In genoemd blad van dinsdag 9 september geeft hij een beschouwing over het t.v. pro- gramma van de K.R.O. dat op zaterdagavond 6 september werd uitgezonden. Een program- ma, waarvan wij het door Jan de Cler en Emile Lopez samengestelde cabaret overigens weinig konden waarderen in verband met zijn nogal grove en on-parlementaire opzet.
Maar goed. Mr. Jan Derks schrijft er het volgende over:
"Hoe men ook over een amusementspro- gramma als de KRO-televisie ons zaterdag- avond jongstleden heeft voorgezet, moge den- ken, of men er plezier aan heeft beleefd of ervan heeft gewalgd, we moeten het toch wel allen h i e r over eens zijn, dat het niets te maken had met de katholieke levensover- tuiging.
"Maar m o e t een amusementsprogramma van de KRO daar iets mee te maken hebben?"
aldus vraagt mr. Jan Derks zich af. En hij antwoordt: "Wel degelijk, dunkt ons, althans wanneer de KRO ook het pure amusement in eigen hand wenst te houden.
Daar moet immers een reden voor zijn, maar zo'n programma als van zaterdagavond houdt er niet één in, zelfs niet de geringste.
Goed, doch mag men op één programma af- gaan? Pardon, het programma van zaterdag was een nieuwe poging, welke moest bewijzen, dat de KRO-televisie van de vele blunders in haar amusementsprogramma's het nodige had geleerd. De KRO-televisie heeft er in ieder ge- val n i e t van geleerd, dat haar amusements- programma's een eigen stijl dienen te ver- tonen."
"Is zij van mening", aldus altijd nog mr. Jan Derks, "dat een eigen stijl voor puur amuse- ment een fictie is? Wij hopen voor haar van niet, want zij zal dan vroeg -of laat gedwongen zijn de pure amusementsprogramma's in een pool te brengen.
Wanneer zij in die programma's niets eigens kan bieden, dan zal zij voor de zwaarwichtige argumenten, welke pleiten voor een gezamen- lijke of algemene verzorging van die program- ma's door de knieën moeten gaan", aldus be- sluit mr. Jan Derks.
Na socialistische thans ook katholieke kunst ? (Il)
D e wel zeer merkwaardige uitlatingen van mr. Derks verdienen ongetwijfeld wel een paar kanttekeningen. In de eerste plaats vragen we ons, zij het van terzijde, af of de heer Derks wel de aangewezen man is, om de artistieke waarde van een amusements pro- gramma te beoordelen, gezien het feit, dat zijn teksten voor de politieke poppenkast voor de KRO-televisie wel erg magertjes waren.
Doch afgezien daarvan. Wat wil mr. Derks eigenlijk?
Hij suggereert ons min of meer, dat amuse- ment puur katholiek kan zijn en dat is toch wel
kunst. ,
Een ernstige misvatting, naar het ons wil
voo;k~men.Kunst is kunst en het is bepaald onzmmg te spreken van een socialistische christelijke of katholieke kunst. '
Nog dwazer is het te spreken van socialis- tisch, christelijk of katholiek amusement.
Doch de heer Derks maakt deze onlogische en geforceerde indeling, omdat hij bang is, dat
"de pure amusementsprogramma's in een pool zullen worden gebracht". En dat is natuurlijk onder het bestaande zuilensysteem het ergste wat men maar kan bedenken. Daarom gaan we zelfs
h~tamusement maar in vakjes opsluiten.
Het
IS,dat men de natuur in dit opzicht nog niet de baas kan, anders zouden we op de duur bepaald socialistische, christelijke en katholieke ethergolven krijgen, die alleen maar door socia.
listische, christelijke en katholieke t.v.- en radiotoestellen zouden kunnen worden opge- vangen. Maar zover is het dan gelukkig nog niet. Die heerlijke zuilen toch!
Toverlantaren heeft
Naarden' s raad in haar ban
D e
~~levisie,de moderne toverlantaren bliJft een vruchtbaar onderwerp. Niet alleen voor artistieke, doch ook voor politieke beschouwingen.
Zo lazen wij dezer dagen, dat de gemeente- raadsleden van Naarden het televisieprogram- ma niet willen missen, zelfs niet voor de raads·
vergaderingen.
Daarom heeft de burgemeester van Naar- den, op verzoek van een aantal raadsleden het aanvangstijdstip van de vergaderingen van acht uur verschoven naar half negen. Dit ge•
beurt om de raad het horen en zien van de radionieuwsberichten respectievelijk van het televisiejournaal mogelijk te maken.
Nu zijn de vroede vaderen van Naarden uiteraard achtenswaardige lieden. Dit neemt niet weg, dat hun argumentatie nogal kinder- lijk aandoet en bovendien bepaald doorzich·
tig is.
Of is het zo, dat de vroedschap van Naarden nu pas ontdekt, dat er 's avonds om acht uur radionieuwsberichten worden uitgezonden? Als we ons wel herinneren, hebben wij al ruim vijf en twintig jaar 's avonds om acht uur elke avond naar de nieuwsberichten kunnen luis- teren.
Om de radio er nu ineens met de haren bij te slepen, is dan ook niet bepaald spitsvondig en maakt meer de indruk van het beruchte doekje voor het bloeden.
Neen, het gaat hier niet om de radio, doch om de televisie. Nadat verschillende scholen al onder de invloed van dit moderne wonder met betrekking tot het maken van huiswerk, nieu·
we wegen zijn ingeslagen, naar onze smaak volkomen passieve wegen, blijkt ook de politiek onder de ban van de moderne huisbioscoop te geraken.
Wij kunnen voor deze verslaving weinig waardering hebben. Buitendien, als de raads- leden van Naarden het televisie-journaal niet graag willen missen, dan weten zij toch als trouwe t.v. kijkers, dat dit journaal elke woens- dagavond wordt herhaald. Maar ook al ware dit niet zo, dan kan de houding van Naarden's vroedschap bij ons weinig waardering vinden.
Wie de slaaf wordt van zijn t.v. toestel ge- niet niet meer van de cultuur, doch holt deze uit. En dat vinden we maar een kwaad ding.
GROTE ACTIVITEITVAN DE VERENIGING VAN STATEN-EN RAADSLEDEN VAN DE V.V.D.
Diverse belangriike biieenkomsten op het programma
In de komende weken vinden door het gehele land tal van bijeenkomsten van de Vereniging van Staten.. en Raadsleden plaats.
De eerste vergadering wordt gehouden op zaterdag 27 september a.s. om 11 uur v.m.
in Esplanade te Utrecht. Daar zullen Oll7.e raadsleden in die gemeenten, die 50.000 of meer inwoners tellen, van gedachten wisselen over de vraagstukken samenbangende met de gemeentebegroting en andere zaken, in het bijzonder de gemeentepolitiek rakende.
De Partijvoorzitter, prof. mr. P. J. Oud zal deze bijeenkomst bijwonen.
Op deze landelijke bijeenkomst volgen zoals gebruikelijk wederom een aantal regio- nale vergaderingen voor on7.e raadsleden in grote en kleine gemeenten. Het rooster voor deze vergaderingen luidt als volgt:
Datum en aanvang:
1 oktober, 19 uur 3 oktober, 14 uur 4 oktober, U uur 9 oktober, 19 uur 14 oktober, 18.45 uur
Plaatsnaam:
Rotterdam Leeuwarden Assen Groningen Alkmaar
Vergaderzaal:
Hotel "Atlanta", CoolsingeL
Hotel-rest. "Spoorzicht'', Zulderplein 6.
Hotel-rest. "Overcingel", Stationsplein 10.
Café-rest. "Suisse" Heerenstraat.
Paviljoen "Klnhebn" tegenover Station N.S.
20 oktober, 18.45 uur 21 oktober, 18.45 uur 25 oktober, 14 uur
1 november, 14 uur
Hengelo (0) Utrecht Arnhem Goes
Hotel "Deters", Beursstraat.
Hotel "Terminus" tegenover Station N.S Maison Verloop, Bouriciusstraat 1.
Hotel "De Korenbeurs", Grote Markt 17.
Op zaterdag 11 oktober a.s. wordt in Grand-Hotel Krasnapolsky te Amsterdam de jaarlijkse bijeenkomst gehouden van onze Statenleden. .
De7.e vergadering begint om 11 uur; in de namiddag zal de heer mr. H. van R1el, lid van het College van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, spre"'en over het on- derwerp: "De liberaal in de Staten", waarna gelegenheid zal bestaai tot het stellen
van vragen. ,,
Tenslotte organiseert de Vereniging, meer in het bijzonder voor onze nieuwgeko7.en raadsleden op zaterdag 29 en zondag 30 november a.s. een studieconferentie in Woud- schoten te Zeist.
Het programma voor deze conferentie benevens alle verdere bijzonderheden zullen nog nader bekend worden gemaakt; echter kan thans reeds worden medt>gedeeld, dat prof. mr. P. J. Oud een van de sprekers op deze conferentie zal zijn.
Al deze vergaderingen zijn of zulJen nog worden geconvoceerd.
De Vereniging meent echter goed te doen, hiervan ook in ons partij-orgaan "meldinl' te maken".
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 27 SEPTEMBER 1958 - PAG. 4
---
Indeling van Kamerleden van
onze de
Tweede
Tweede Kamer der
in de vaste commissies Staten-Generaal
(Links staan vel'ml'ld de leden, rechts de plvv. leden dier commissies).
J . e d e n :
CENTRALE AFDELING Prof. mr. P. J. Oud Drs. H. A. Korthals
VASTE COMMISSIF:: VOOR BUITENLANDSE ZAK:t:N Mr. F. G. van Dijk Prof. mr. P .
.r.
OudDrs. H. A. Korthals Mevr. mr. J. M. Stoffels-van Haaften
BEGUOTINGSCOl\il\IISSIJ~ BUITENLANDSE ZAKJ<~N (Hoofdstuk IJl) Dt·s. H. A. KOt·thals, Ondervoorzitter Mevt·. mr . .J. M. Stoffels-van Haaften
VASTE COMMISSIE VOOR ,JUSTITIE (Hoofdstuk IV) Prof. mr. P. J. Oud, Voorzittet·
Mr. dr. C. Bet·khouwer
Mevr. mr. J. M. Stoff<'ls-van Haaften Mr. E. H. Toxopeus
VASTE COMMISSIE VOOR IHJ NATURAI,ISATJJ~S
M€<j. mr. J. J. Th. ten Broecke M. Visser Hoekstra
VASTE COMl\USSH~ VOOR BINNENLANDS!~ ZAKF~N (Hoofdstuk V)
G. Ritmeester M. Visset·
Mr. F. G. van Dijk Mej. mr . .J. J. Th. ten Broccke Hoekstra VAST:tJ COMJ\IISSUJ VOOR RINXENLANDSF; VJ~ILIGIU~JDS})JF~NST Pt·of. mr. P . .J. Oud
VASTE COMJ\USSJE BI~SCHERMJNG BlJit(JF}JtB:t:VOJ,KING
G. Ritmeester Mr. E. H. Toxopeus
VASTE COJ\DlJSSIE AMB'I'l<::NARENZAKEN :tJN I'l~NSIOENJ<;N Mr. F. G. van Dijk G. Ritmeester
VASTE COMl\IJSSIE VOOR BEZITSVORl\IING EN PUBLJEKUECJJTELJJKE BI<::DRIJFSORGANISATIE Mr. H. F. van Ll'emven Mr. F. G. van Dijk
VASTE COl\IMISSIJ!} VOOR ONJlF}RWJ,JS, KUNSTJ<JN EN WETJ~NSCHAJ'J'J;;N (Hooftlstuk VI)
Mr. E. H. Toxopeus Mej. mr . .J. J. Th. ten Broeeke Hot'kstt·a VASTE COMMJSSU~ VOOR :t'JNANCH:N (Hoofdstuk VJIB) Mr. H. F: van Leeuwen Mr. E. H. 'roxopeus
M1:. dr. C. Berkhouwer VASTE (;01\IMISSIE VOOR DJ<~ RIJKSUITGAV:tJN
G. Ritmeester 1\(f. VisRer
VASTE COMlllJSSUJ VOOR OOlU,OG EN MARJN:t~
(Hoofdstukken VII-A en VIIJ-B) · Drs. H. A. Korthals G. Ritmeester
Mr. F. G. van Dijk
VASTE COMl\IISSIE VOOJ:t VOLKI'aiUISVESTING EN BOUWNIJVI~RIUJID (Hoofdstuk IX A)
Mr. E. H. Toxopcus M. Visser
VASTE COlliMISSIE VOOlt VERKE:tJR EN WATEUSTAAT (Hoofd~t .. IX-B) R. Zegering Hadders J. G. H. Cornelissen
VASTJ~ COl\OliSSIE VOOR DE SCHJ<;EPVA,o\RT Mr. H. F. van Leeuwen, Voorzitter Prof. mr. P. J. Oud
VASTE COMMISSIE VOOlt ECONOMISCHE ZAK:t::N (Hoofdstuk X) Mr. H. F. van Leeuwen
.r.
G. H. CornelissenMr. F. G. van Dijk
VASTE COMMISSIE VOOR DE HANDELSPOLITIJ<:K Dt·s. H. A. Korthals
l'vft·. H. F. van Leeuwen
Mr. F. G. van Dijk
VASTE COMMISSIE VOOR D:t~ INDUSTRIE Drs. H. A. K01·thals R. Zegering Hadders
VASTE CO;\JJ\IJSSU: VOOR DE 1\IIDDENSTAND J. G. H. Cot·Hclissen M. Visser
VASTE COJ\OIJSSU: VOOR DE KERNENERGIE
Drs. H. A. Kot·thals Mevr. m1·. J. M. Stoffels-van Haarten Mr. E. H. Toxopeus
VASTE COJ\UUSSil'~ VOOR J,ANDBOUW, VISSERI.J EN VOF~DSEI~VOORZIENING (Hoofdstuk XI) F. den Hartog Mr. F'. G. van Dijk
VASTE COJ\OIISSJE VOOlt DE VISSF:RIJ Mt·. F. G. van Dijk F. den Hartog
VASTE COJ\L'\IISSIE VOOR SOCIALE ZAKEN EN VOLKSGEZONDIIJ<:JD (Hoofdstuk XII)
Mevr. mt·. J. M. Stoffels-van Haaften R. Zegering Hadders
VASTI~ COMl\llSSIE VOOH DE VOLKSGEZONDHEID
Mf'j. mr. J. J. Th. ten Broecke Mevr. n11·. J. M. Stoffels-van Haarten Hoekstra
VAST~<: COl\DUSSU~ VOOR MAATSCIL\PPEUJK WI<::RK (Hoofdstuk XII-A)
M<>j. mr. J. J. Th. ten Broecke G. Ritme<'ster Hoekstra
VAST:tJ COMMISSIE VOOR ZAKEN OV:tJitZEE (Hoofdstuk XIII) Mr. dr. C. Berkhouwer, Ondervoorz. Mt·. H. F. van Leeuwen
Mevr. mr . .J. M. Stoffels-van Haaf'ten V:\STE COl\lMISSIE VOOR DF:LTAZAKEN
F. den Hartog, Voorzitter R. Zegering Hadders
Mr. F. G. van Dijk
Mej. mt· . .J. J. Th. ten Broecke HoekHtra COMJ\USSIE VOOR D:t~ VFJRZOJ<;KSCHIUFT:t~N
Mt>j. mr. J. J. Th. ten Broecke M. Visse1·
Hoekstra
eOMl\USSIE. VOOR DE REPATBlERING UIT INDONESIE Mej. mr. J. J. Th. te,n Bt·oecke Mevt>, mr. J. M. Stoffels-van Hastften
HoekstJ·a Mr. H. I<'. van Leeuwen Mr. dr. C. Berkhouwer
COMl\IISSIE ONDEUZOEK MILITAIR A.-\NKOOPBELJ!::ID G. Ritmeester
Mr. F. G. van Dijk
<Deze commissic heeft g·een plaatsvervangende leden)
Delegatiés uit de beide Kamers der Staten-Generaal naar Internationale en Bovennationale Vergaderingen
! , e d e n : l'laatsvervangende ledf'":
1. RAADGEVENill<~ VEitGADJ<,ItJNH ItAAD VAN EUROPA EN WJ<JST-J<]UJtOPESE UNIE
Mevr. mr. J. M. Stoffels-van Haaften Mr. H. van Riel <Lid Eerste Kanwr) 2. EUROP:t~ES PA RLEl\IF:XT
Drs. H. A. KOJ-thals
3. RAAilGEVENDE INTEIU'AJU.E;\lt~NTAIRE BENELUXRAAD Prof. mr. A. N. Molenaar
<Lid Eerste Kamer) Mr. F. G. van Dijk
MeVJ•. mr. J. M. Stoffels-van Haaften Mr. H. van Riel <Lid Eerste Kanwr)
~~~
...
~~ ... ~"'...
~...
~-...
_~~~-...-....
~ ~(Vervolg van pag. 1)
Bij het werk met de Kamers zal de Regering leiding moeten geven.
Daar is zij nu eenmaal Regering voor. Er is voor een volk geen groter ramp dan dat zij een Rege- ring heeft, die daarvoor de kracht niet kan opbrengen.
Ik vrees, dat dit met het Kabi- net-Drees het geval is. Het Kabinet is vermoeid. Toch moeten wij er- mede verder.
"Wij zitten eenmaal met de mensen", zei vijftig jaar geleden eens een lid van de oppositie te- genover een Kabinet, dat ook niet door kracht uitblonk. Zo zitten wij thans met dit Kabinet en ik vrees, dat wij het zeker niet vóór 1960 zullen kwijt raken.
*
*
T ot zover de heer Oud, in zijn radiospeech van 19 sep- tember.
Inmiddels heeft minister-presi- dent Drees van zijn eigen vrienden, het N.V.V., reeds de waarschu- wing gekregen, dat zij (bij de be- sprekingen in de S.E.R.) niet zul- len meegaan met gedachten als de gehele of gedeeltelijke afschaffing van het consumentenkrediet op melk en met een verdere huurver- hoging.
Over deze materie zelf zal nog genoeg gezegd worden bij de alge- mene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer, die a.s. dinsdag zullen beginnen en waarbij onze fractievoorzitter het eerst aan het woord zal komen.
Voor het ogenblik willen wij
slechts constateren, dat de kritiek, welke prof. Oud leverde en die, welke de heer Van Wingerden de- zelfde a vond eveneens voor de microfoon gaf, in ieder geval in zoverre met elkander overeen- stemden, dat ook de N.V.V.-voor- zitter van het hem geestverwante Kabinet vaststelde:
"Het meest opvallende is, dat de Regering, gesteld voor een groot begrotingstekort, niet zelf de maat- regelen aangeeft, die naar haar mening dienen te worden getrof- fen, maar dat zij over een aantal posten op die begroting een advies vraagt aan het bedrijfsleven".
A. \V.A.
Boléma M ~t • . , ·'
Oude genever
*
Bessenrood*
Citroen jenever· _--
SIMPLUS
BRANDBLUSSERS
Offlciëel aoedeekeurd Talrijke at testen.
Veel meer waard dan de lcoatprljal
SIMPLUS N.V.
DORDRECHT
Welke LIBERAAL kan een medelid helpen aan een
HUURBOERDERIJ
van 7 tot 10 H.A.
Moet goede grond zijn. Liefst prov.
Gelderland.
Br. onder Nr. "V.D." 2, Bur. Vrij- heid en Democratie, Postbus 43,
Amersfoort.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE !< 1-iJ~t"l'J;;:\UlKlt 1!,58 - l'AG. 5
Een oud probleem opnieuw actueel I
Onderwijs in vreemde talen - in het bijzonder Frans - aan de leerlingen van de
lll •
gewone lagere school ?
V oor- en tegenstanders aan het woord
Twee berichten in de pers trokken onze aandacht. In Groningen gaat men het onder- wijs in de Franse taal aan de leerlingen van de gewone lagere school afschaffen.
In Arnhem zal men een proef nemen met onderwijs in vreemde talen aan leerlingen van acht jaar (derde leerjaar) van de gewone lagere school.
Het afschaffen van het Frans in Groningen heeft in de pers aanleiding gegeven tot commentaar. Er is de mening geuit, dat deze afschaffing symptoon is van een ver- schijnsel, dat men betitelde als nivellering naar een lager niveau.
Ik meen, dat dit geen juiste voorstelling van zaken is. Overigens: ik acht het evenzeer onjuist om deze zaak in de politieke sfeer te betrekken. Naar mijn stellige overtuiging is dit eerst en vooral een didactische kwestie, waaromtrent in iedere politieke partij tweeërlei opvattingen zullen bestaan.
Wanneer men de afschaffing van het onderwijs in het Frans op rekening wil sehuiven van een bepaalde politieke par- tij, zou de proef, die men in Arnhem gaat nemen, wel eens beschouwd kunnen wor- den als een streven van een andere poli- tieke groepering. Het één noch het ander kan, dunkt mij, het geval zijn.
Toen in 1920 werd vastgesteld, dat Frans
\'OOrtaan alleen maar ZOU kunnen WOrden gegeven in het zevende of in hogere leer- jaren en dit vak tegelijkertijd werd af- gevoerd als examenvak van het Toela- tingsexamen M.O. en V.H.e., ging daar- mee de wens van velen in vervulling, die al jaren voor die afschaffing hadden ge- pleit.
Niet ontkend kan worden, dat er toen- dertijd ook scherpe tegenstand bestond tegen de zg. standenscholen, hetgeen stel- lig op de achtergrond bij velen een rol speelde in de strijd tegen het onderwijs in Frans aan leerlingen van de lagere school.
.Hoe dit zij, aan dit onderwijs kwam echter geen einde. Immers: in talrijke plaatsen begon men met de inrichting van - Franse cursussen buiten de officiële schooluren, terwijl in tle Bijzondere scho- len de bepaling, dat deze minimum 22 les~
ui'en moeten geven, dè oplossing verge- makkelijkte.
Van de vier beschikbare schooluren - een normale schoolweek telt 26 uren - gaf men enkele uren per week Frans, dat aldus buiten de officiële schooluren viel, maar tegelijkertijd verlenging van het aantal van 5 lesuren per dag niet tot ge- volg had. Ik meen, dat in talrijke bijzon- dere scholen deze toestand nog steeds be-
~taat.
Resultaten pover?
De voorstanders van de afschaffing van F:::ms aan de leerlingen van de gewone
Van het Binnenhof
<Vervolg van pag. 2)
bracht en dat ik dan het woord vraag en verzoek namens twee leden, die tot mijn spijt niet meer aanwezig kunnen zijn, mede te delen dat zij g·eacht wensen tè worden tegen het wetsontwerp te hebben gestemd.
Wanneer dit in de notulen en in de Han- delingen wordt opgenomen, kan dit voor de minister tot gevolg hebben, dat hij ze;?;t: dit is toch eigenijk een officële m•2dedeling en het wetsontwerp is d,us fei- telijk met één stem meerderheid ver- worpen.
Ik ga op de politieke moeilijkheden, overwegingen en consequenties bij de mi- nister, niet verder in, maar ik geloof, dat het niet verstandig is geweest, behalve de mededeling omtrent aanwezige leden die hebben gevraagd om de aantekening, dat zij geacht wensen te worden tegen het wetsontwerp te hebben gestemd, een soortgelijke mededeling in de notulen en in de Handelingen te laten opnemen om- trent leden, die de vergadering hadden verlaten.
• • •
V
Toorzitter Jonkman antwoordde: ik mag misschien volstaan met mee te delen dat de betreffende aantekening niet op aandrang van de betreffende leden is opgenomen, maar dat zij alleen bij wijze van hoge uitzondering in de notulen V<Jn de laatste vergadering vóór het recès op deze wijze is vermeld.Ik erken, dat, indien men die door mij gedane mededeling zeer ernstig neemt, het beter is een dergelijke mededeling na te laten.
Ik stel daarom uan de Kamer voor de notulen goed te keuren met de aanteke- ning, dat een mededeling als ditmaal is opgenomen, in de toekomst niet meer zal worden vermeld.
Aldus werd besloten. V. v. D.
lagere school voeren o.a. aan, dat de re- sultaten van dit onderwijs blijkens de er- varing, zeer pover zijn en dat dit onder- wijs voor de meeste kinderen weinig nut heeft, omdat zij nog niet voldoende ken- nis van de eigen moedertaal bezitten.
Vooral wijst men op het feit, dat het ontbreken van grammaticaul inzicht bij deze jonge kinderen een ernstige moeilijk- heid vormt.
De voorstanders staan op het standpunt, dat Frans een moeilijke taul is en het in het algemeen aanbeveling verdient de kinderen er reeds in de l.s. enigszins mee vertrouwd te maken, zodat zij bij het vol- gen van Ulo, Mo- en Vbo er niet al te onwennig tegenover staan.
Voor enige jaren heb ik aan alle scholen voor M.O. en V.H.O. en enkele voor Ulo de vraag voorgelegd, of men van mening was ,dut onderwijs in Frans aan de leer- lingen der gewone lagere school moest worden gehandhaafd. In het desbetreffen- de ·schrijven had ik uiteengezet, dat het onderwijzend personeel van de school, die onder mijn leiding stond, unaniem van oordeel was, dat dit onderwijs weinig resultaten opleverde.
Nadere bestudering van deze resultaten over een tijdsverloop van enige jaren had ons tot die uitspraak gebracht en wij wa- ren besloten met het geven van dit onder- wijs op te houden als blijken mocht, dat het· M.O., V.H.O. en het U.L.O. op voort- zetting ervan weinig prijs stelden. · Een gesprek met een leraar V.H.O., die jarenlang Frans had onderwezen en be- kend stond als een zeer bekwame onder- wijskracht, had ons indertijd tot de op- vatting eebracht, dat het voortgezet on- derwijs inderdaad weinig nut zag in het Frans, zoals dit door de onderwijzers werd onderwezen. Deze leraar vertelde nl. dat hij maanden werk had om de kinderen de verkeerd aangeleerde uitspraak af te le- ren en dat hij liever leerlingen had, die voorheen geen Franse les hadden genoten.
Volgens zijn zeggen heerste ook bij andere leraren die opvatting. Hoe ver- baasd stonden wij echter toen we bemerk- ten dat nagenoeg alle leraren unaniem voor handhaving van het Frans in de l.s.
waren!
Belangrijke reacties
Het lijkt mij, nu deze zaak opnieuw aan de orde is gekomen, wel van belang een aantal opmerkingen van de zijde van het M.O., V.H.O. en U.L.O. weer te geven.
Hier volgen dan de belangrijkste motive- ringen en opmerkingen van de voorstan- ders.
Het vet-gedrukte is telkens van mij:
A. GYMNASIUM.
Het Frans dient in geen geval te worden afgeschaft. Natuurlijk wordt in het Gym- nasium van voren af aan begonnen, maar het tempo is sneller dan anders het geval zou zijn.
Dit is ook nodig, omdat indertijd wel het J<'rans als toelatingsexamenvak ver- viel, maar de eindexamens ongewijzigd bleven.
Van groot belang is echter de wijze, waarop het Frans in de l.s. wordt gedo- ceerd. liet zou wenselijk zijn, dat de on- derwijzers zich met de Franse leraren verstonden over een afgerond geheel, dat, bij de aanvang van de middelbare oplei- ding, vrijwel als bekend mocht worden verondersteld.
B. LYCEUM
Volgens ons moet het Frans wel geleerd werden in de l.s., omdat anders de leer- lingen, die op de Middelbare school ko- men, twee moderne talen als leervakken, die nieuw voor hen zijn, in de eerste klas zouden krijgen, wat zeker verwarrend zou werken.
Wanneer eerst op de m.s. met Frans,
dat inderdaad zeer moeilijk is voor Ne- derlandse kinderen, zou worden begon- nen, zouden de resultaten nog minder wor- den dan ze nu al zijn "n aangezien het beheersen van de Franse taal - mede door de Benelux - in de laatste tijd weer van meer belang is geworden, zou dit te be- treuren zijn.
Het lijkt ons zeer goed, dat de leerlingen van de l.s. al enigszins bekend worden
m~t de structuur van het Frans, als aan- vulling en versterking van hun moeder- taal. IIoewel de kinderen tegenwoordig mimler kunnen vcrwerken en opnemen dan een vorige generatie, lijkt ons dit toch geen voldoende motief om voor hen een moeilijkheid uit de weg te ruimen en het Frans af te schaffen.
Wij geven toe, dat de resultaten van het onderwijs in Frans in de l.s. zeer weinig bevredigend zijn en de leerlingen, wan- neer ze met sèptember in de eerste klas m.s. komen, al weer een groot deel van hun kennis van het Frans verloren heb- ben. Maar toch zouden wij aanraden weer met Frans in de vierde klas l.s. te begin- nen met een niet al te moderne methode.
Het lijkt ons toch mogelijk in 3 jaar naast wat woordkennis en enkele heel eenvou- dige grammaticale regels, de regelmatige (wij spreken niet van de onregelmatige) werkwoorden er zo in te hameren, dat de leerlingen deze voorgoed kennen. En hoe beter ze hun eigen taal leren, hoe meer dit het Frans ten goede zal komen. Dit vak zouden wij in geen geval willen af- schaffen.
Ook de collegae, die andere talen do- ceren, zouden het zeer ongewenst vinden wanneer de taaltraining, die het gevolg is van behoorlijke lessen in het Frans, verloren zou gaan.
Op de H.B.S.
C. li.B.S.
De directeur van een der grootste HBS.~
en zette ons in een uitvoerig schrijven zijn standpunt uiteen:
Op grond van een langdurige ervaring bij het lager zowel als bij het middelbaar onderwijs ben ik tot de overtuiging ge- komen, dat de afschaffing van het Frans op de l.s., althans voor de opleidings- scholen, indertijd te betreuren viel en nu opnieuw betreurd zou moeten worden.
Het is inderdaad een moeilijk vak voor de middelbare als voor de lagere school.
Deze laatste moet er veel moeite en tijd aan besteden, maar het rendement blijft dan ook niet uit.
Voor kinderen, die niet doorstuderen is het in hun later leven prettig, althans enige notie te hebben van de uitspraak der vele woorden van Franse origine, die in onze taal voorkomen en voor de leer- lingen, die voortgezet onderwijs volgen vergete men niet, dat het hun een groot voordeel is in hun prille jeugd (wat mij betreft van de 4e klas l.s. af) de elemen- taire vervoegwijs en vormen onder de knie te kunnen krijgen.
Dit zijn zaken, die des kinds zijn en die in de jeugd geleerd, in dubbele zin voor- deel opleveren. Ten eerste kan met deze leerlingen in de m.s. de stof op tijd wor- den behandeld, die naar hun leeftijd ge- zien "goed" ligt: eenvoudige verhaaltjes, gedichten e.d. later nog de literatuur.
De tegenzin in de zo nodige vreemde- talenstudie zou daardoor minder groot zijn. Ik vergelijk het graag met muziek- studie: als men op tijd, d.w.z. op jonge leeftijd· zijn toonladders heeft leren spe- len (en dat behoeft niet eens met verdriet te gebeuren) dan geniet men als 12-20- jarige van eenvoudige muziek, die op haar beurt de voortgezette studie stimuleert.
Zo ook behoort m.i. een 3e of 4e klasse H.B.S.-leerling bezig te zijn met een Frans verhaal of gedicht en niet meer zit- ten te tobben met b.v. de vervoeging van veel voorkomende werkwoorden.
In de tweede plaats betekent de kennis van eenvoudig Frans winst, ook voor de andere vreemde talen en voor Nederlands.
Tenslotte is het mijn ervaring, dat maar een heel enkele Frans-loze het in de m.s.
klaarspeelt voor dit vak een voldoende te handhaven. Of hij wil of niet een Frans docent met een klas van 24 eerste klassers mèt Frans en één zonder, ontkomt er niet aan zijn tempo in te stellen op dit aantal van 24. De enkele Fransloze wordt daar onwillekeurig de dupe van.
Zoals men ziet: de hier aan het woord ûjnde leraren m.o. en v.h.o. zijn vóór handhaving van het Frans in de lagere school. Verscheidenen zouden er zelfs de
voot·keur aan geven, dat in het vierde leerjaar al met dit onderwijs werd aan- gevangen. Opgemerkt moet worden, dat nagenoeg allen het oog hadden op de op- leidingsschool en niets vermelden t.a.v.
Frans in de gewone lagere volksschool.
In het volgende artikel zullen we de niet-voorstanders aan het woord laten komen.
VAN MOURIK.
REDACTIONEEL COMMENTAAR (A. W.A.) Wij hebben er zeker geen bezwaar tegen, dat onze onderwijs-nte- dewerker opnieuw a.h.w. het "bestek"
opmaakt van de stand der meningen in
ditoude probleem, meer in het bijzon-
derdan uit didaktisch gezichtspunt.
Wij zouden het echter bepaald als een
l.eemtevoel,en, wanneer wij bij deze gelegenheid niet nog eens in he?·inne- ring bmchten hoezeer
ditonderwerp een plaats in onze parlementaire histo- rie heeft gekregen door
destrijd van
deee1·ste liberale vrouw in de Kamer: 'mej.
J o 1t
a n n a W e s
te r m a n, voor het herstel van het Frans
opde lagere .school.
Nadat in
1922bij een technische he!·- zieni1tg van de
L.O.-weteen amende- ment van mej. W esterman om in het vijfde en zesde leerjaar desgewenst het Fmns (weer) aan
deleervakken toe te voegen,
metslechts één stem mee!'der- heid sneuvelde, diende zij in
1925haar befaamde initiatiefvoorstel in, dat het- zelfde beoogde als haar oorspronkelijke amendement.
In de Tweede Kamer wordt het dan met 35 tegen 33 stemmen, aangencmen.
Onder de voorstemmers bevindt zich één vrijzinnig-democraat,
diezich in deze van zijn fractiegenoten afscheidt en zich achter mej. Weste'rman schaart.
Die ene vri}zinnig-democraat
is ... 'mr.
P.J. Oud!
Op
24 juni
1925wordt het m·ouwe- Iijke liberale Kamerlid dan plechtig de Eerste Kamer binnengeleid om haar initiatief-voorstel ook daar te verde- digen.
Zij strijdt tot het laatst, krachtig ge:.:
steund door haar geestverwant in die Kamer, mr. Harm Smeenge en door de katholieke senator mr. Heerkens Thijs- sen, maar zij moet het pleit verliezen.
Op
dezelfde dag nog verwerpt de Eerste Kamer, met haar historische te- genzin tegen initiatiefvoorstellen, het
met 15tegen
21stemmen.
---
UIT DE PARTIJ
Bestuursvergadering Centrale Haarlem
De Centrale Haarlem houdt op donder~
dag 2 oktober a.s. een bestuursvergade- ring in Krasnapolsky te Amsterdam. Aan- vang 8 uur.
Aan de orde komen o.m. de bespreking van het reglement der Centrale, zomede een bestuursverkiezing.
Kamercentrale Leeuwarden vergadert op 25 oktober
Op zaterdag 20 september j.l. vergader- de het bestuur der Kamercentrale.
Besloten werd op 25 oktober a.s. de al- gemene ledenvergadering in Hotel de Klanderij te Leeuwarden te houden. Aan de orde komen naast de jaarverslagen vun de penningmeester en secretaresse, o.a. de verkiezing van twee leden voor de partijraad en een vertegenwoordigster in de organisatie van Vrouwen in de V.V.D.
Statenleden zullen desgewenst inlich- tingen over de a.s. winterzitting der sta- ten geven. De vergadering is toegankelijk voor ieder V.V.D.-lid.
Afgevaardigden van afdelingen hebben stemrecht, voor zover de betrokken af- deling de contributieafdracht over 1958 aan het Partijbestuur heeft voldaan.
Ledenvergadering Leeuwarden een dag verschoven
De ledenvergadering van de afd. Leeu- warden zal in verband met een raadsver- gadering, niet op 15 doch op 16 oktober worden gehouden.
