Guido de Columna, Historien van Troyen · dbnl

Guido de Columna

bron

Guido de Columna, Historien van Troyen. Gheraert Leeu, Gouda 1479

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/colu008hist01_01/colofon.php

© 2015 dbnl

DIt is die tafel van deser historien. in welcker tafelen men vinden mach biden ghetale der bladeren alle die boeken ende capittelen van deser voernoemder historien. ende dese historie die is ghedeelt in xxxv boeken ende elc boec mit sijn capitelen

I Dat eerste boeck spreect hoe dat peleus coninc van thessalien yason verwecte ende informeerde dat hi hem soude poeghen om te crighen dat gulden vlyes

ij Hoe dat coninc peleus iason sinen neue anderwerf toe sprac dat hi hem bereyden woude om dat gulden vlyes te moghen vercrighen

iij Hoe dat eerste scip wert ghemaect. dat alre eerst gheuoert wert mit enen op gherechten seyle ouer die zee. ende oec van arcules starcheyt

iiij Hoe dat iason reysede van thessalien om dat gulden vlyes te vercrighen

Dat ander boec hoe dat yason ende iiij hercules te samen quamen in die hauen van troeyen

v Hoe dat coninck laumedonca van troyen ontboet mit enen bode den gryecken als iason ende hercules met haren

gheselschap dat si vten rijcke van troeyen souden varen. ende vter hauen simeonca

vi Hoe dat iason ende hercules sijn te samen wt ghereyst vter hauen van troeyen ende sijn ghecomen in een eylant dat ghehieten is colchos

vij Hoe dat medea ende iason malcander

iason ontfinc van medea der ioncvrouwen xiij Hoe dat iason dat gulden vlyes verworuen ende vercreghen heuet ouermits die hulpe medea

xv Doe iason dat gulden vlyes verworuen hadde hoe dat hi heymelic is weder ghetoghen totten conincrijc van thessalien. ende medea sijn vriendinne mit hem

xv Dit is dat derde boeck. in welck wert

vertelt die wrake die doe die van gryeken deden teghens coninc laumedonca van troyen om dat hi iason ende den anderen griecken verboot sijn lant Ende ten eersten van die verderuinghe haer heers Hoe die heer der heren van gryec-

xvi ken gereyst is tot troeyen. om wrake te doen

xviij Hoe dat die van griecken den coninc

laumedonca van troeyen bestreden Ende hoe dat coninc laumedonca vanden vromen hercules wert verslaghen

xxi Hoe dat die van griecken die stadt van troeyen berouet hebben. ende die muere neder geworpen Ende hoe si leyeden gheuangen exionas coninc laumedoncs dochter

DIt is dat vierde boec. hoe dat die stat van xxi troeyen weder ghetymmert ende ghemaect wort. ende die bescreyinghe des meesters der verderfnisse der goeder stat van troyen

xxij Hoe dat priamus coninc laumedoncs soon nae sijns vaders doot dat conincrijck besat. ende vanden namen ende dat getal sijnre kinderen

xxij Hoe die stat van troeyen weder

ghetymmert ende ghemaeckt wert in meerre begrip ende scoenheyt dan si te voren was gemaect

xxiij Van coninc priamus pallaes

xxiiij.

DIt is dat vijfste boec inden welcken dat ons wert vertelt. hoe dat coninc priamus van troeyen begonde raet te nemen met sinen burgheren vander stat van troyen om wrake te doen vanden hinder. ende

wrake te doen teghen den griecken van dien onrecht ende ouerdaet die hem daer of was ghedaen

xxviij Hoe dat coninc priamus raet nam met

sinen kinderen of hi seynden woude een heer van volcke inden lande van griecken om wrake te doen om dat si hem misdaen hadden

xxix Dit is den raet van hector sinen outsten

soon

xxix Dit is nv parys sijns soons raet ende sinen droeme

xxx Dit is dyephebus raet die derde soon

xxxi Dit is helenus raet die vierde edel soon

xxxi Dit is troylus raet die vijfte edel sone ende die laetste

xxxi Hoe dat coninc priamus raet hadde mitten burgheren vander stat van troeyen. als of dat oerbaerlijcken waer paris in gryecken te seynden mit scepen

xxxij Dit is den raet eens burghers vander stat van troeyen gheheten protheseus

xxxij Dits die bescreijnghe ende die beweninge dat cassandra coninc priamus dochter weende om datmen paris haren broeder woude seynden inden lande van gryecken

xxxiij Dit is dat seuende boec vander rouinghe

ende neminghe van helena welck dat was menelaus wijf. ende hoe dat paris des conincs soon van troeyen reysde inden lande van gryecken met enen groten heer der gewapender mannen

xxxiiij Hoe dat helena vernam paris toecoemste

ende hoe dat helena reysde inden eylande ghehieten cytharea om paris te sien

xxxv Hoe dat paris verwonderde van die grote scoenheit van helena ende helena verwonderde weder omme van paris scoenheit Ende hoe dat si malcander vryeden ende vander ghesteltenissen van helena

xxxvi Hoe dat paris raet ghenomen heuet mit

sinen gheselscappe mitter rouinghe van helena Ende vander berouinghe des eylants dat ghenoemt ende gheheten was cytharea

ende hoe hise trouwede tot enen wittachtighen wiue

xxxix Dit is dat achtende boeck hoe dat coninc menelaus helena haer man bi rade van sinen broeder agamenon verwerf mitten anderen coningen vanden lande van gryeken te reysen mit enen groten heer van volcke inden lande van troeyen om helena sijn wijf weder te vercrighen mit crachten

xl Hoe dat agamenon die coninc ghecomen was als een keyser ende ouerste prince des heers vanden lande van gryecken Ende hoe dat coninc castor ende pollux helena haer broeders om helena weder te vercrighen ende te verweruen hebben gheleden op die tijt dootlijcke waternoot

xli Item alhier na werden nv bescreuen die ghedaenten der sommiger edelinghen van griecken. ende haer ghesteltenisse

xlij Nv werden alhier bescreuen die formen ende die ghedaenten van coninc priamus van troeyen sijns wijfs sijnre sonen ende sijnre dochteren. ende sommighe ander van troeyen

xliij Nv wert alhier gheset dat ghetal ende die namen der coninghen hertoghen ende grauen ende der princen die daer waren in dat griexsche here. ende dat ghetal van hare scepinghen

xliiij DIt is dat neghende boeck. hoe achilles

ende patroculus werden gecoren tot boden om te reysen tot enen afgod die genoemt is appollo om te vercrigen van hem een antwoerde. hoe dattet den griecken vergaen soude

xlv Dit is vander bootscappen achilles ende patroculus totten afgod appollo

xlv Hoe dat die afgodie wyes. ende altoes groter wert

xlvij Dit is vanden antwoerden die daer

ghegheuen werden den bode vanden lande van griecken. ende oec mede calcas des conincs priamus bode was van troeyen

xlviij DIts dat tiende boeck In welken dat wert vertelt hoe dat die van griecken reyseden vter hauen van athenen ende vanden raet

bi themedon gheleghen is

l DIt is dat elfste boeck. In welcken dat coninc agamenon raet gaf den anderen coninghen ende den princen al

ghemeenliken van grieken datmen coninc priamus vermanen soude dat hi helena weder ouer geuen soude eermen daer meer toe dede

li Hoe dat die griecken hebben ghecoren vlixes ende dyomedes als boden die si seynden tot coninc priamus van troeyen ende van hare boetscappen

DIt is dat twalefte boeck. hoe dat achilles ende thelaphus der griecken boden reyseden

liij tot messana om vitalie ende spise

liiij Hoe dat die coninck van messanen

ghemoetede den boden van gryecken mit stride

lv Hoe dat coninck thetrau wanneer als hi steruen soude makede thelaphus erfnaem van alle sinen rijke

lvi Hoe dat die vrome achilles is weder

ghecomen totten here van gryecken mit alle sinen scepen swaer geladen mit vytalie

lvi Dits vanden ghetale der mannen der

coninghen ende princen die coninc priamus quamen te hulpe

DIt is dat dertiende boeck van palamides lvij toecoemste. ende hoe dat die gryecken enen scarpen raet namen te samen om voer troeyen te trecken

lviij Hoe dat die van gryecken reyseden tot

troeyen waert. ende vanden eersten stride lxi Dits vander eerster belegghinghe voer troeyen. ende vander vestinge der tenten ende der pauwelyoenen

lxij Dits dat viertiende boeck vander

ordineringhe der scaren des heers van troeyen. welcke dat ghesciede bi hector coninc priamus soen

lxiiij Dit is die bescickinghe ende ordineringhe des heers van gryecken. datter ghesciede biden coninck agamenon haren ouersten

ende dat wert hem ghegunt

lxxij Dits dat vijftiende boeck Inden welcken dat vertelt wert den derden vreseliken strijt

lxiij Dits dat sestiende boeck. ende die vierde strijt. ende hoe dat die gryecken

insetteden ende raet namen hoe si hector verslaen souden

Dit is dat seuentiende boeck. hoe dat lxxv coninc priamus doe enen raet hadden ofmen coninck thoas die aldaer

gheuanghen was soude brenghen ter doet lxxv Dit is vanden vijften dootlijcken stride

lxxvij Dit is dat achtiende boeck vanden sesten

stride. ende vanden bestande drie

maenden lanck. ende dat wert doe op die tijt den gryecken geghunt

lxxvij Hoe dat hector reysede totter gryeken

tenten. ende doe dat si doe malcander toe spraken

lxxviij Hoe dat troeylus seer bedroeuet was dat

briseyda soude van daen varen. ende hoe dat bryseida oeck seer droeuich was. ende hoe dat si vanden gryecken eerlijc wert ontfanghen

lxxix Hoe dat briseyda versprac ende berispede haren vader. om dat hi geworden was een verrader sijns conincs

lxxx DIts dat neghentiende boec vanden

seuenden stride. welcke strijt dat gheduerde vij. daghen lanc

lxxxij Dits vander gedaenten ende vander

ghesteltenissen der scoonheit. ende der costelicheit der salen inden castele datter gheheten was ylion ende vander minnen die dyomedes had tot briseyda calcas dochter

lxxxij DIts dat twintichste boeck. ende is vanden

achten ende vanden neghenden strijde ende van hectors doot

lxxxv DIts dat xxiste boeck vanden wenen ende screyen ende vander droefnissen der troeyanen om hectors doot

lxxxv Van hectors begrauinghe ende vander

gedaenten ende gesteltenisse sijns graues lxxxv Hoe dat die griecken begeerden van

coninc priamus bestant ende een vaste vrede twee maenden lanc

lxxxvi Hoe dat coninc palamides beclagede

coninc agamenons heerlicheyt ende weder agamenons antwoerde

lxxxvij Hoe dat coninc agamenon die heerscappie

ouer gaf der machten des heers. ende hoe dat coninc palamydes weder voer hem wert ghecoren

xci Hoe achilles om die liefte ende minne van pollexina riet den griecken dat si weder thuys reysen souden Ende hoe dat coninc agamenon daer teghen was. ende hoe dat die griecken weder omme seynden om haer vytalie

DIt is dat drientwintichste boec ende die elfste strijt In welcken wert verslagen coninc trestenus van dyephebus Ende dyephebus wert weder verslaghen van palamides der grieken ouerste

xcij Ende coninc palamides wert weder

verslaghen van paris

xciiij Dits dat vier ende twintichste boec ende vanden twalefsten ende dertiensten stride.

ende oec van twee maenden bestant dat den gryecken wert ghegunt

xciiij Hoe dat coninc agamenon boden seynde tot achilles. hem biddende dat hi voert an woude te velde comen mitten gryecken Dit is dat vijf ende twintichste boec ende xcvi die vijftienste strijt inden welken dat diomedes dootlijcken gheslaghen wert van troeylus

xcvij Dits vanden seuentienden strijt Inden

welcken dat achilles teghen sijn opset sine mirmigdones liet comen te stride

xcvij Dits vanden achtienden stride In welken dat vele mirmigdones waren verslaghen vanden troyanen Ende oeck vanden neghentienden stride ende vanden bestande dat den griecken wert ghegunt van coninc priamus

xcviij Dits vanden een ende twintichsten stride daer achilles selue in was ende hi wert van troylus seer swaerlijc gheslaghen ende ghewont

xcix Dits vanden tweentwintichsten stride In welcken dat troeylus verslaghen wert van achilles ende dat coninc menon seer iammerliken wert ghewont

onderlinghe te samen versloeghen die troyanen

C iiij Dits dat seuen ende twintichste boec

vanden toecoemste van pentheselya van amasonien die coniginne die welcke den troyanen doen te hulpen quam

C v Dits vanden vier ende twintichsten stride ende van pirrus achilles soons toecoemste in dat heer

C vi Dit is vanden vijf ende twintichsten stride

C vij Dits vanden ses ende twintichsten stride an welken stride dat pirrus dootliken wert ghewont van pentheselia ende si wert van pirrus inden stride verslaghen

C vij Dits vanden laetsten belegghe der stat van troeyen dat die gryecken deden

Dits dat xxviijste boec daer in vertelt wert hoe dat eneas ende anthenor te samen ordineerden ende dachten hoe dat si die stat van troeyen ver-

C viij raden souden ende dat si die stadt dan den grieken leueren souden

C ix Hoe dat coninc priamus insettede datmen anthenor ende eneas verslaen soude

C x Dits vander versierder ende geveynsder wetscappe van eneas ende anthenor om pais ende vrede te maken teghen den grieken

C xi Dits die antwoerde van anthenor ende

vanden bedriechliken pais ende vrede der griecken ende der troeyanen onderlinghe

C xij Hoe dat dyomedes ende vlixes te samen reyseden inder stat van troeyen om aldaer te maken bedriechliken pais ende vrede metten troyanen

C xiij DIt is dat xxixste boec. hoe dat anthenor sprac metten genen die dat beelt bewaerde datter ghehieten was pallas of palladium.

of hi dat beelt stelen woude. ende datmen dan den grieken seynden ende leueren soude

C xiiij Dits van somigen teykenen die daer

gesien werden in haren beteykenissen inder troeyanen sacrificien ende diensten

C xiiij Dits vander makinghe des metalen paerts.

ende vander wech reysinge der leuendigher coninghen die coninc priamus te dienst waren ghecomen in dien tyden

C xv Dits vanden valschen ende visierden

eeden der griecken ende vanden pays ende vrede Ende hoe dattet metalen paert

C xviij DIt is dat dertichste boec vanden twiste

tusschen thelamonius ayax ende vlixes om dat beelt datter ghenoemt was pallas of palladium

C xix Hoe dat thelamonius ende ayax al

heimeliken werden verslaghen van vlixes.

ende hoe dat vlixes weder al heymeliken van daen reysede

C xix Hoe dat anthenor ende eneas werden

verseyndet wt troyen

C xx Dits van somighen prophecien van

cassandra coninc priamus dochter

C xxi Dits van die vreselike wech reysinghe der griecken vander stat van troeyen. ende hoe datter vele scepen ghebroken werden

DIts dat een ende dertichste boeck ende daer in vertelt wert hoe dat

C xxi oetus coninc naulus soen versierde hoe

dat hi breken soude die scepingen der gryecken die vander stat van troeyen quamen

C xxiij Dit is van coninc agamenons doot die

welke dat al heymelijcken ghedoot wert ouermits raet ende wercken van oetus coninck naulus soon ende palamides broeder

C xxiij Hoe dat diomedes was verdreuen ende

veriaecht wt sijn eyghen conincrijcke ende ellendich

C xxiiij Hoe dat eneas reysede vter stat van

troeyen in groter ellendicheyt nae der griecken ghebot

C xxiiij DIts nv dat tweendertichste boec hoe dat

horestis coninc agamenons soon dede om sijnre moeder willen wrake ende oeck mede aen egistum haren ombetameliken man om sijns vaders doot

C xxv Hoe dat horestis besat sijns vaders

conincrijke teghen den wille van coninc menelaus sinen oom

C xxvi Dit is dat driendertichste boec van vlixes

toecoemste inden lande van gryecken.

ende van sijnre quader auentuere ende misualle doe hi weder quam voer troeyen

C xxviij Dit is dat vierendertichste boec. ende hoe

dat pirrus weder quam in sinen

conincrijke van thessalien doe hi reysede vander stat van troyen

naden twiste der meesteren die dese dinghen hebben bescreuen

C xxxiiij Dit is van eneas doe hi die edel stat van

troeyen verraden hadde Hoe hi doe moste ouermits beueel vanden gryecken van daer trecken mit alle sijn gheselscap Ende hoe hi van daer voer: Ende waer hi eerst lande. ende hoe dat hi romen op

tymmerde. ende hoe die heren van romen van hem quamen. ende veel ander wonders dat hi dede dat seer schoen. ende ghenuelijken is om horen

¶ Hier beghint dat prologus inder historien van troyen als si bescreuen is bi den rechter

guidonem vander columnen

AL isset dat veel oude historien mit niewen gesten verdonckert werden so sijnder nochtan sommighe oude historien voerleden die om hare vromicheden also vaste inder kennisse ghehouden sijn datse die outheyt vanden voerleden tiden niet wt doen en kan noch die oude langhe iaren mit den swighen en can besluten. want in hare groter vromicheden die ghedenckenissen also gheleghen sijn wanneer die wercken der ouder vromer mannen diemen in scriften vindet den nae comenden mensche recht of si yeghenwoerdelijcken ghesciet waren voer oghen worden gheleyt Ende vanden vromen mannen welcke die outheit der werelt mitter doot te niet heeft gemaect.

datmen nochtan int lesen hare historien recht of si leefden den goeden vromen luden gheuen een bewijs der vromicheyt Ende want dat verderf der stat van troeyen mit lancheyt des tijts niet vergheten en mach werden. mer inder memorien van beelem historie scriuers mit trouwer waerheit is ghesettet Ende oec sommighe mit poetrien die selue historie hebben verciert. datse niet alleen den sommigen diese hoerden niet waer en schijnt te wesen. mer alheel versiert Van welcken die grote homerus in sijnre tijt onder die griecken die waerheyt der voerseider historien also heuet mit poetrien ghesettet. versierende daer onder veel dinghen die niet ghesciet en sijn. ende veel dinghen die gesciedet waren in een ander forme ghesettet danse ghesciet waren Ghelikerwijs als hi seit dat sommighe afgoden die die heyden plaghen te eeren dat volck van troyen verdoruen hebben recht ofse met hem luden leuendich hadden gheweest. wes dwalinghen die poeten namaels hebben gheuolghet op dat si daer bi souden gheuen te verstaen dat homerus die principael meester is van visierden gesten ende fabulen recht of si waerachtich waren te setten. ghelikerwijs als ouidius sulmonensis met veel woerden in veel boeken naemaels heeft gesettet des ghelijc heuet oec vergilius veel dinghen ghesettet die waerheit nochtan niet achterlatende als hi vander historien van troyen roerde ende heeft nochtan van homerus visierde fabulen niet willen abstineren. ofte swigen Mer op dat die waerachtighe scriften der scriuers der historien altoes bliuen moghen in veruolghenden tiden biden

nauolghenden menschen ende sonderlinge der gheenre die grammaticam lesen om dat si die waerheit van die valscheit mogen ondersceyden. ende dat bisonder dier dingen die vander voerseyder historien bescreuen sijn inden boeken van grammatica

inden strijt van troeyen stadeliken yegenwoerdich waren daer si of geweest hebben warachtige ende getruwe vertellers ende scriuers Welck men vinden sel in desen yegenwoerdigen boec. bi mi gwidonem vander columpne ouergesettet also als si te athenen gevonden worden bescreuen in haerre beyder boecken alleens ludende. recht of het in consonancien van eenre van eenre stemmen gescreuen hadde geweest.

welcke twee boecken oec een romeyn genoemt cornelius des groten salustius neef gearbeidet heeft in latijn ouer te setten Ende want hij alte corteliken daer ouer ghelopen heeft dat hij die particulen der hystorien die die menschen seer anlocken souden te lesen ende te horen after ghelaten heeft wt groter cortheit. Daer om selmen in desen boecke altemael vinden wat dat vander historien alheel. of bi deelen gesciedt is Ende oec wat die oorspronc der vyantscappen ende des sceels was datter griecken lant verwect hadde tegens die van troyen. op dat onder den name van griexlant. niet dat grote griexlant mer ytalien als die sommighe willen soude worden verstaen die seggen dat tegens die van troeyen dat grote griexlant dat is ytalien dat wi huden te daghe dat roemsche lant heiten met dat cleyn griexlant ghetogen is te strijden met somigen anderen cleynen hoop van volck ghelijck als dit veruolch der hystorien die hier nae volget claerliken sel bewijsen In deser hystorien sal bescreuen worden. wie die coningen der griecken gheweest hebben. ende hoe veel der geweest heeft Ende wie die hartogen ofte princen der griecken gheweest hebben die met ghewapender hant. ende met veel scepen in dat heer ende strijt getogen sijn ende wat manieren van wapenen si plagen te ghebruken Ende oec wat coninghen hartogen ende princen ghecomen sijn te hulpe der stat van troyen. ende hoe lange tijt die victorie vertogen is. ende hoe menichweruen daer ghestreden ende gheuochten is ende in wat iaer dattet gesciet is. ende wie inden strijde verslaghen sijn. ende van wien dat die slach ghesciedt is Van welcken allen die voerseide cornelius int meeste deel niet gheseit en heeft Hier om isset tijt datmen gae totter ordinancien der historien als si

warachtelijc gesciet is

¶ Explicit prologus

¶ Hier beghint dat eerste boeck. hoe dat coninc peleus van thessalien iason verwecte ende informeerde dat hi hem soude poghen te crighen dat gulden vlies

IN dat conincrijc van thessalien vander toebehoringhe ende onderworpenheyt van romanen Inden welcken woende een volc ghehieten mirmidones. welcke wi nv op dese tijt noemen solunythos Ende in dien tiden regneerde een edel ende rechtuaerdich coninc ghehieten peleus ende thetis te samen die wonnen enen soen die seer moedich ende strenghe ende coen was ghehieten achilles. mer die sommighe seggen dat dese mirmidones die de stede van troeyen holpen verdoruen die waren woenachtich in grote gryeken. in dat conincrijc van cecilien. in eenre stat geheten tetyn ghelegen inden lande voerscreuen ende genoemt nae eenre godinne gheheten thetis. mer die gheen die dit segghen die dolen. want dese mirmidones woenachtich sijn in dat conincrijc van thessalien. mit welcken mirmidones achilles voer sijns vaders peleus doot in dat belegge voer troeyen veel wonders volbrochten. als die meester ouidius wel tughet in sijn xiiij. capitel ghenoemt methamarphoseos Ende seide datter eens was in dit conincrijc van thessalien een grote sterflike siecte Ende die coninc van thessalien die badt dat alle dese mirmidones souden werden eempten Ende doe dese in dat ghemeen gheleden was. ende al dat volc ghestoruen was behaluen die coninc voerscreuen doe quam dese coninc in eenre wildernissen an een wortel van enen bome ende sach aldaer dese eempten ontallike veel lopen Ende hi bat doe weder innichliken ende seer deuoteliken ende dese eempten die sijn weder menschen gheworden Ende men leset oec mede in die legende des heylighen apostels ende euangelist sinte matheus. dat dese mirmidones woenden in dat conincrijc van tessalien In welcke conincrijc sinte matheus een wijl tijts was. want die historie die bescriuet dat dese coninc peleus hadde een broeder van vader ende van moeder die gheheten was exionas. ende hi was ouder dan peleus Ende om sijnre outheyt willen ende want hi hem seluen ende sijn lant niet wel regieren en mochte soe gaf hi sinen broeder peleus dat conincrijc van thessalien ouer te regieren ende te bewaren Ende dese exionas die hadde een soen die hi achter liet nae sijnre doot Ende die was ghenoemt yason Dese yason die wert een starc strenghe ioncman die seer bequaem was tot striden. sedich scoen milde. seer soet van sinen woerden. ende wacker. ende seer verchiert mit veel duechden Ende om sijnre duechden willen so hadde hem alle die edele vorsten ende heren die onder peleus sinen oom gheseten waren.

seer lief ende in groter eeren gelikerwijs als peleus selue hadde Ende dese yason die en was sinen oem peleus in ghenen dingen lastich noch onghehoersamich. mer altoos onderdanich met alre oetmoedicheit al was dat sake dat peleus regierde dat conincrijc van tessalien. ende hi toonde altoos sinen neve te wesen een vrient. ende dat seer vriendeliken Ende nochtan so duchtede ende sorgende dese peleus altoos in hem seluen voer een arger. want sine heren ende sine ondersaten die waren seer ghenegen tot yason met goeder gunsten ende met groter lieften Ende daer om so was hy veruaert dat hi berouet soude werden van sinen conincryke van tessalien ende vander heerlicheit des seluen conincrijckes Ende peleus die had dit lange tijt in sijnre herten.

ende hi ouerdachte. hoe dat hi alre beste behendeliken ende heymeliken sonder scande den seluen yason sinen neve brenghen mochte totter doot in alsulker manieren dattet sceen dat hi geen sculde daer an en had vander gesteldenissen des gulden vlies Ende wat een yegelijc moste doen die dat woude vercrigen tot eygendom. want in dien tiden so wasser een fame ende een geruft in verren landen van enen wonderlijcken dinge. dat vele menschen vernamen als datter was een eylant gehieten colchos oestwaert bouen dat conincrijke van troyen. want aldaer so was een scaep. welke scaep dat hadde een gulden vlies Ende alsmen seide so regneerde in dit selue eylant een coninc die gheheten was Oothos welcke coninc die daer was seer machtich rijc ende out. want die historie die seit dat dit gulden vlies was wonderliken bewaert bi consten ende bi abelheit eens afgodes die gheheten was mars. want die hadde gheset tot sijnre bewaringe sommige ossen die spogen ende blyesen wt haren monde bernende vlammen Ende soe wie dat scape metten gulden vlyese hebben woude die moeste des nachts wachten ende stryden met desen veruaerliken ossen Ende wanneer als hi dese ossen verwonnen hadde. so moeste hi dan dese selue ossen dwingen. dat aertrijc aldaer si in stonden te eeren ende omme te keeren Ende wanneer als hi dese ossen verwonnen hadde. ende dat aertrijc bedwonghen hadde te eeren. soe moest hy dan stryden ende vechten teghen enen drake met seer veruaerliken vinnen ende claeuwen.

welcke drake oeck mede wt sinen monde spooch ende blyes barnende vlammen.

ende welcken drake hi dan doden moste Ende sine tanden breken wt sinen monde ende saeyen die dan in die aerde die daer geeert was vanden voerscreuen ossen.

vanden welcken wiesen seer haesteliken wonderlike vruchten als gewapende stridende ridders onderlinghe vechtende ende ghelijc malcander verslaende mit desen arbeide ende anxte ende vrese Ende in gheenre wijs of manieren soe en mochtmen dit gulden vlyes vercrighen Ende so wie dat hem des woude onderwinden dien gaf dese selue coninck oethes enen sekeren ende enen vryen toeganc. al is dat sake dat die historie segghet van enen gulden vlyes. nochtan so segghen inder waerheyt die sommighe dat coninc oethes hadde enen clomp seer groet van goude. welcke hi bewaerde ende besat mit groter wonderliker touernyen. ende mitter swarter consten Ende want die ghyericheyt is een moeder ende een wortel van alre quaetheyt soe waren daer vele stouter starcker mannen. die om den seluen scat dat was om een clompe gouts te vercrighen haer lijf doe verloren

¶ Hoe dat coninc peleus iason sinen neue toe sprac om te vercrighen dat gulden vlyes

ALs dit gheruft ende dese fame coninc peleus vernam ende verstont oeck mede datmen dit gulden vlyes moste verweruen ende vercrighen mit alsulcken arbeyde.

ende mit alsulcken anxte ende vrese. doe dochte hi seer naersteliken dat hi niet sekerliker noch heymeliker sonder scande iason sinen neue en mochte quijt werden of verliesen. anders dan hem te seynden om te vercrighen ende te verweruen dit selue gulden vlyes Ende coninc peleus die beriep in die hoeft stede des conincrijckes van thessalien een heerlijc ende een costelijck hof Ende dede al daer toe noden in groter menichuoudicheyt sine bannier heren ridderen ende knechten Ende dat hof duerde drie daghen lanc in groter vruechden ende spele. ende in groter ghenuechten Ende den derden dach inder teghenwoerdicheit der baenroedsen ridderen ende knechten.

soe riep coninc peleus iason sinen neue tot hem. ende hi seide aldus lieue neue. ic verblide mi seluen ghenoech vander groter heerlicheit ende heerscappien des conincs van thessalien. mer ic verblide mi noch veel meer vander groter cloecheyt ende bequaemheit mijns neuen. want alle die landen die omtrent hier gheleghen sijn die bekennen dijn ouergrote cloecheit ende manlicheit ende crachte Ende aldaer om lieue neue so bistu mi ende den conincrijcke van thessalien een grote vruechde ende eere ende blijscappe. want also langhe alstu ghesont biste. soe wert

dat conincrijke van thessalien ontsien van allen menschen Ende nyemant so en derf sijn viant werden Mar noch bouen allen dingen. soe soude ic mi seluen seer hoech verbliden ende vervruechden. waer dat sake dat ic vercrighen mochte in die sloten mijns conincrijkes dat gulden vlies dat coninc Oothes heuet in sijnre bewaringhe Ende ic en twiuel aldaer niet an dit en sal van di wel lichtelijcken gheschien is dat sake dattu mi onderdanich biste in desen ghebode Ende bistu wael gemoet ende ghetroost tot deser reysen. soe sal ic di doen bereyden alle dat ghene dat di van node is ende oerbaerliken in deser reysen Ende du sulste met di nemen een groot gheselscap der bannerheren ende der ridderen ende knechten die du verkieses met di te reysen in groter ende in scoonre heerlicheyt Ende alhier om soe sulste onderdanich wesen minen ghebode. ende wesen willich ende vlytich totter seluer reysen. op dattu dan voert an ghenoechliker mogheste schinen te wesen in mijnre tegenwoerdicheit Ende dattu dan oec mede om dijnre strenghicheyt ende om dijnre vroemheit willen tot meerre heerlicheit mogeste werden verheuen Ende dinen arbeyt die en sal di dan niet ongeloont bliuen. want met warachtigher beloften ende sonder bedroch soe sal ic di dan maken ende setten te wesen nae mijnre doot een gheweldich moghende coninc van thessalien Ende mi noch leuende. so en selstu niet de min dat ryke besitten ende regeren Ende doe yason dat hoerde van peleus sinen oem. dat hi hem also toe sprac in sijnre teghenwoerdicheit voer also vele edelre hoger mannen. doe wert hi zere blide ende vroyliken. ende hi en ouerdachte niet die scalke ende die subtyle lage sijns doots Ende hi waende sonder twiuel soe wat hem peleus sijn oem seyde ende riet.

dat hi dat doen soude in sinen oerbaer ende om hem groot te maken ende te verheffen.

ende niet tot sinen hinder ende scade Ende yason hem seluen betruwende op sine eygen cloecheit ende starcheit. die dachte hem dat niet onmoghelijcken wesen te doen Ende hi en ouerdachte niet coninc peleus valsche lyste ende loosheyt ende bedroch Ende hi ghelouede willichliken blideliken ende ombedrieghelijcken des conincs peleus gheboden te behouden. ende onderdanich te wesen ende ghehoersamich Ende coninc peleus sijn oem die verblide hem wonderlike seer vander bequamer goeder antwoerde sijns neven yason Ende hi bracht dat selue hof tot enen eynde Ende hy dachte ende arbeyde om dese geloftenissen te volbringen. alsof hem die auon-

tuere woude dienen na sinen wille

¶ Hoe dat eerste scip wert ghemaket ende dat alre eerste wort gheuoert mit enen op gherechten seyl ouer die zee Ende oec van hercules starcheyt

COninc peleus die bedachte. ende merckede hoe dat eylant colchos omme belopen was mitter zee. also datmen aldaer niet comen en mochte sonder scepinghen die aldaer toe bequaem waren. om die vrese vander zee te wederstaen doe ontboet hi tot hem vten conincrijcke van thessalien enen wercman die ghehieten was argon. welcke argon seer abel ende subtijl ende kunstich was van houte te wercken. welcke argon ouermits coninc peleus ghebode van vele houts makede een groet scip Ende nae sinen werke meester argon ghenoemt wart want die sommighe die willen segghen dat dit dat selue scip was dat eerste scip. daer ye mit op gherechten seylen mede gheseylt wert ouer die zee in vreemden verren landen. Ende al hier om so willen alle grote scepen ghehieten wesen argon of arke na desen seluen voerscreuen scepe Ende doe dit scip gemaect was ende al daer in was ghebracht oueruloedeliken alle dat ghene dat daer oerbaerliken was ende van node totten seluen scepe Doe ghinghen mit yason in dat selue scip vele edele strenghe vrome ende wijse mannen wt den lande van thessalien. onder welcke edelinghen so was sonderlinge aldaer een man die seer starck was bouen maten. die gheheten was hercules. want also als die poeten ende meesters scriuen so was hercules geboren ende ghewonnen van ioue ende van almena. welcke almena hadde enen man die gheheten was amphitrio Ende dit was die selue hercules daer alle die werelt van weet te segghen van sinen ongeloeffeliken werken Ende die mit sijnre eyghenre cracht ende macht doot sloech ontallike veel ruesen. welcke hercules in sinen armen op hief ende op buerde ende brac een wonderlike grote timmeringhe die ghenoemt was athenin Waer dat ghelouelijcken te segghen dese selue hercules die ghinc stouteliken ende onueruaerliken totten poerten der hellen ende der helle bewaerre ende den helschen hont ghehieten terberum die toech hi mit sijnre gheweldigher hant vander hellen welken helschen hont hercules temmede mit sinen groten slaghen. ende dwanc also dat hi seer nat wert van sinen venijnden scume des helschen hondes mitten welken hi veel eynden van aertrijcken veruaerde. mer nae der poeten ende nae der meesteren scrif-

ten van sinen wonderlijcken wercken. so waren aldaer seer lange redenen af te spreken Ende al hier om soe isser nv genoech van hem gheroert ende gesproken. want van sijnre victorien ende verwinningen die werelt veel af weet te segghen. ghelikerwijs alset noch huden des daghes wert betuget met hercules columnen tot gades. want tot desen pilaernen toe so quam grote alexander ende niet veerre soe quam grote alexander doe hi alle die werelt bedwongen hadde Ende dese selue alexander die was mede gheboren ende ghecomen vanden coninc van thessalien Ende sijn vader die was ghehieten philippus van magedonien Ende want die weghen vander zee dan voert an nauwen ende enen enghen inganck hebben wanneer alsmen bi desen voerscreuen colummen comt Ende aldaer om so bliuen dan alle die scepe bi eenre stede die gehieten was achon Ende die scipluden die noemen desen nauwen engen inganc Septe of strictum sibile. dat is te seggen een nauwe gat of toeganc Ende aldaer so staen hercules columnen of pilarnen Ende die sarrasinen die noemen dat saphy Ende dat is te seggen een stede aldaer men niet meer ouer of veerre gaen en mach

¶ Hoe yason reysede van thessalien

ALs yason oerlof genomen had van coninc. peleus sinen oem Doe voer hi ouer die zee met hercules ende met anderen gheselscap met groten swaren scepen Ende want die seylen seer groot ende breet waren. ende die wijnt seer harde waeyde So waren si metten winde in corter tijt ghecomen vter kennisse ende vter mercken des

conincrijkes van thessalien Ende si quamen seer haesteliken in ombekenden steden ende wateren met enen corten gheringen lope Ende wanneer als dat geleden waren vele dagen ende noch varende. ende die philoteten haers stuermans die stuerden dat scip naden lope des hemels ende der sterren daer si seer suptijl ende abel in waren na alsulken sterren ende teykenen des hemels alsoe als die sciplude na plegen te varen so sijn si gecomen tot phrijgias in dat conincrijc van troyen Ende si sijn aengecomen ende ghelant in eenre hauen ghehieten simeonca

¶ Dit is dat ander boec In welken staet ghescreuen hoe dat yason ende hercules te samen quamen in die hauen van troeyen

DEse vrome stoute mannen wt grieken. als yason ende hercules met haren gheselscap.

wanneer als si quamen inden lande van troyen so gingen si te gader vten scepe op dat lant om aldaer te gebru-

ken ende te hebben haer ghenuechten ende rust ende vrede ende om hem wat te vermaken Ende si sciepen versch water vter fonteynen ende si droeghen aldaer mit malcander ouer een dat si aldaer een wijltijts bliuen ende rusten wouden Ende niet dat si aldaer yemant wouden bescadighen of misdoen van dien luden die aldaer woenden. mer om ghenuechten ende om verlichtenisse te hebben. mer dat hatighe ende dat nydighe slot des gelucs ende der auentueren. welc dat altoes lastich is den ghenen die rustelijcken ende vredeliken willen leuen ouermits onuersiende laghen der viantscappen ende der scanden welke ouer al die ghehele werelt heuet ghetoghen een sake der groter swaerre armoede. datter alsoe menich coninc heer ende princen of vorsten inden stride gedoot sijn ende te niet ghegaen Ende dat also groten heerliken verweenden rijckeliken stat als grote troeyen was verdoruen is ende gedestrueert tot asschen. ende also veel wedewen ende scone vrouwen dat hem hare mannen ende hare ouders aldaer werden verslaghen ende alsoe veel volcs ontuoert ende in verren vreemden landen ghedoolt ende ghedwaelt sijn Ende die sommighe eyghen ende slauen geworden sijn. al is dat sake dat die gryecken hadden alsoe grote victorie ende seghe. nochtan so gheuoelden ende beuonden die gryeken wel in haren lande langhe tijt den scade ende den dootslach ende last van haren ondersaten ende van haren luden. al was dat sake dattet gode of den afgoden alsoe te gheschien ghenuechde.

nochtan soe moet hem ymmer een menschelijc harte aldaer van bedroeuen wanneer alst alsulc iammer of verdriet verhoert van sinen euen mensche dat aldaer soe groten last ende scade quam van also clenen sake. mer bi auentueren daer mochte wel yemant segghen van dien quade soe is ghecomen menich goet Als die stat van romen. welcke stat ghetimmert ende ghemaect wort ende verheuen vanden verdreuen troyanen. als van eneas ende van astanius sinen sone. die oec mede ghehieten was iulius Ende sommighe ander personen die doe mede van troeyen verdreuen ende veriaecht werden.

want een edelinc van troeyen. die ghehieten was brutus. die besat dat conincrijck van enghelant Waer om dat enghelant na hem ghenoemt wert brutania Ende oec mede dat conincrijcke van vrancrijcken dat wert ghenoemt na francio van troeyen.

want hi dat mede beseten hadde. ende hi was eneas gheselle. ende het is na hem ghenoemt vrancrijc Ende hi tymmerde ende stichtede oec mede een grote stede biden rijn die geheten is vranc-

kevoert Ende also is oec mede die stede van venegien In welker stat dat woende een die gehieten was anthenor Ende als is cecilia In welken metten eersten was een coninc.

die gehieten was Sycanus van troeyen Ende wert na hem gehieten Sycana Ende aldaer na doe tooch sicanus van daen Ende hi liet aldaer siculus sinen broeder welke siculus die wart doe ghehieten Cecilia Ende men seit oec mede dat eneas voerscreuen inden lande van cecilien omtrent der zee veel steden dede funderen ende maken als is neapolijs Ende oec mede dyomedes die inden stryde van troeyen menich wonder bedreef ende dede doe troyen gedestrueert ende verdoruen was. ende hi quam inden lande van grieken. want hi en mochte in sijn eygen ryke niet comen noch werden ontfanghen Ende doe bleef hi ende woende in calabria. want ouidius die poete die seit dat sirtis der sonnen dochter dyomedes gesellen verwandelde in vogelen vanden welken vele vogelen quamen Ende al groeyende so vercrigen si inder naturen dat si met ondersceyt bekennen enen griecken mensche voer enen latijnscen mensche. waer om dat die van grieken ontfangen ende verheffen die van calabren. ende si scuwen die latijnsce menschen Mer of dit grote quaet ende scade der verderfnissen der stat van troeyen was een sake des goedes ende des profijts dat aldaer na volgende is. dat is den menschen onkundich

¶ Hoe dat coninc laumedonca van troeyen ontboot met enen bode den griecken als yason Ende hercules met haren gesellen dat si vten rijcke van troeyen souden varen ende vter hauen simeonca

ENde alhier na so seit die hystorie voert Als yason ende hercules rustende waren met haren gesellen inder hauen van simeonca. doe quam die mare totten coninc. van troeyen gehieten laumedonca. als dat was ghecomen inden conincryke van troyen een onkundich volc met ombekenden scepgen bi auenturen te ondersoeken ende te vernemen die heimelicheden des conincrykes van troeyen of om troeyen te verderuen Ende si waren in een lant dat gheheten is frigias. welcke frijgias gheleghen was onder troeyen. want op die tijt doe en was troeyen niet also groet alset daer na van nywes weder wert ghetymmert ende ghemaect Ende in troeyen so regneerde doe dese voerscreuen coninc laumedonca. ende hi nam doe enen ghemenen stadighen raet.

die beter gelaten gheweest hadde Ende hi seynde enen bode met enen groten gheselscappe tot yason ende tot sinen medegesellen Ende doe dese boodscap ende dese bode aldus tot yason

quam. doe dede die bode sine boetscap mit aldusdanighen woerden. Coninc laumedonca heer van desen conincrijcke die verwondert hem vtermaten seer van uwer toecomst ende waer om dat ghi al hier coemt. ende tredet op sijnre aerden ende in sinen lande. sonder enighen oerlof van hem. welcke lant ende rijcke dat coninc laumedonca houden wil onder enen goeden ende bequamen sachten vrede. waer om dat hi v naersteliken ende haesteliken ghebiedet dat ghi haestelijcken sonder toeuinghe ende sonder merren wt sinen lande gaen sult. alsoe dat hi morghen vernemen mach.

wanneer die dach aencomende is dat ghi dan ghesceyden sijt wt sinen lande Ende is dat sake dat ghi sijn ghebot versmadet. soe suldi weten voerwaer dat hi sinen ondersaten ghebieden sal om v allen te verslaen. ende v uwe goede te berouen ende te benemen ende v also te verbijsteren tot uwen verdriete ende tot uwer scanden Ende doe iason alle die woerden des boden ende die bootscappen hadde ghehoert doe wert yason seer gemoeit ende ghestoert van binnen in sijnre harten Ende eer dat hi antwoerde op die woerden des bode soe sprac hi tot sinen gheselscappe ende seide Coninc laumedonca heer van desen seluen conincrijcke. die is van groter wondeliker oneeren ende scanden. dat hi ons dit grote onrecht doen wil. als dat hi ons verbiedet sijn lant ende sijn rijcke sonder enighe sake des misdaets. want hadde hi enen conincliken sin ende moet. hi soude gheboden hebben datmen ons eeren soude. want waer hi ghecommen inden lande van gryecken om aldusdanighe saken in deser wise ende in deser manieren. hi soude hebben vernomen dat die van gryeken hem grote eere ghedaen souden hebben ende gheen oneer noch scande noch confuse. mer want hem bet gheholpen is mit oneere dan mitter eeren soe willen wi hem ghehoersamich wesen Ende wi willen mit groter ghenuechten wt sinen lande varen ende reysen.

want het mochte noch wel lichteliken gheschien dat laumedonca sinen onedelen ende snoden raet wel betaelt soude werden mit seer costelike scat ende loen Ende nae desen woerden soe keerde hem yason weder omme totten bode ende hi seide tot hem Vrient die woerden dijnre boetscappen die hebben wi naerstelicken ende wel ghehoert ende verstaen ende die ghiften ontfanghen na der gewoenten der edelre luden. die ons gheseynt sijn inden lande dijns conincs mit enighen opsette of sinnen yemant onluste. of ghewelt. of hinder te doen mer want wi nv dencken ende

vermoeden te reysen ende te varen in verren land en soe heuet ons die noot aldaer toe ghedwonghen in deser stede te verkeren ende te comen Ende du sulste dinen coninc seggen voer waer dat wi haestelike reysen ende varen sullen wt sinen lande sonder merren. mer het mochte noch wel geschyen ouermits ons of somige ander vanden onsen die verhoren sellen dat onrecht dat ons alhier ghesciet is dat si den coninc laumedonca sullen doen hebben des ghelijckes Ende hercules die en was aldaer niet mede te vreden met yasons woerde Mer hi antwoerde den bode selue aldus. vrient du sulste dijnen heer dinen coninc segghen dat wi te samen eer morghen sceyden sullen. ende van hene reysen wt sinen lande Mer ten sal gheen drie iare liden nae desen dach is dat sake dat laumedonca leuendich bliuet hi en sal of hi wil of niet en wil sien dat wi onse anckers gheworpen sullen hebben ende geuesticht in sinen lande Ende dan soe en sal hi die machte niet hebben ons oerlof te gheuen noch te verdriuen. wanttet nv ter tijt alsulcken strijt ende twiste beghint dat hi eer bedruct sal werden van scanden ende confuyse. dan seghe of winninghe vanden stryde te vercrighen ende te verweruen. welcken hercules die bode des conincs laumedonca antwoerde aldus Het is leliken ende onbetameliken den goeden edelen mannen ende sonderlinghe den vromen cloecken mannen. datmen hem dreyghelike woerde toe spreken sal noch mi bode die vanden coninc gesent bin en is niet beuolen teghen v met vechteliken woerden te kiuen ende te scelden Mer ic hebbe v geseit dat gene dat mi beuolen was te doen Ende gelieft v wijsseliken te doen. ic sal v luden goeden raet geuen dat v niet swaer noch lastich en si te reysen wt desen lande eer dat ghi den doot moghet smaken ende verweruen. want het en is niet goet noch lichteliken te lyden den goeden wisen bequamen personen hair lijf te verliesen. die hem seluen met wisen rade mogen bergen Ende alhier na soe heeft dese bode oerlof genomen.

ende hi is wederom gereyst tot sinen heer sinen coninck laumedonca

¶ Hoe dat yason ende hercules sijn te samen wt gereyset vter hauen van troeyen. ende si sijn ghecomen in een eylant dat gheheten is Colchos

IAson ende hercules sonder enighe toeuinge of merringe die riepen haren scipman philotete. ende si beualen hem dat hi die anckers trecken soude vten gronde Ende dat si altemalen haestelijck vergaren souden alle dat ghene dat si op dat lant ghebracht hadden om ruste ende

vrede te hebben. want si wisten dat wel voerwaer. hadden si die phrigien willen aengaen. ende teghen hem vechten ende striden dat si hem niet ghelijck en waren in crachten noch inder moghentheyt Ende al hier om soe ghinghen si te scepe in een scip dat argon ghenoemt was ende si hebben die seylen op getoghen den goden hem seluen bevelende Ende si hebben mit goeden winde die zee ouer gheuaren ende si sijn na luttel daghen ghecomen mit gesonden liue in een eylant ghehieten colchos Ende si sijn die goede bequame hauen in gheseylt In desen eylande colchos soe was in dien tiden een stede die ghehieten was Iaconites Ende het was een hoeft stede des conincrijcs om hare groetheyt willen Ende si was oec mede seer suuerlijck ende schoen ende wel beset ende beuaen mit sconen groten toernen. ende mit schonen muren vercyert ende mit sconen ghetimmerten vol van plaetsen ende vander heren houen ende palasen. vol van volke ende van edelen luden Ende in deser stat so woende die coninc oethes met seer groten ghesinne. want niet verre van deser stede so lagen veel wildernissen seer bequaem ende ghenuechliken om dat wilt te iagen van alrehande wilden beesten Inden ommeganc ende singhel der seluer steden soe waren veel pryelen. ende wijde plaetsen. die veruollet waren mit vele fonteynen en de ryuieren. die dese plaetsen ende dese bomen natteden mit haren ghestadighen vloeyen.

Ende aldaer om so waren daer vele iaghers ende vlieghers mitten voghelen. Als mitten sparwaren. ende mitten valken ende hauyken ende meer dier gheliken Ende aldaer was stadelijcken soeten bequamen sanc der voghelen in deser stat Ende iason ende hercules mit haren gesellen die werden aldaer in gheleit seer conincliken ende betameliken. recht voerwaert ouer die straten inder stat die seer lanc waren ende breet. seer sedelijcken ende manierliken Ende mit enen eerbaren ende loueliken ghelate Ende dat volck van dier stat die verwonderden hem vtermaten seer van also conincliken vertoninge. ende van so scoenre bloeyender ioghet ende ioncheit. ende van so hoefschen ende sedighen voertganc Ende al hier om soe ondersochte ende ondertaste dat volc inder stat seer naersteliken ende behendeliken. wie dat si waren.

van waen si quamen Ende wat dat die sake was van haere toecomste Ende nyemant so en gaf teykenen. eer dat si genakeaden des conincs pallaes. mer coninc oethes van sijnre ingeborenre edelheyt niet verghetende sijns selfs also haesteliken als hem gekundicht

ende gheopenbaert was die toecoemst der gryecken Soe stont hi op rechteuoert van sinen coninclijken stole. enden hi quam den grieken te ghemoete met veel groter heren ende ridderen ende knechten ende hi ontfincse seer vriendeliken met enen bliden aenschijn. ende met een vriendelijc ommehelsen ende cussen. ende met soeten genuechliken bequamen woerden hem groetende Ende hi louede hem aldaer een volmaecte volcomen vrientscappe Ende daer na so sijn si te samen op geclommen in dat coninclike pallaes. ende si gingen in die cameren die aldaer verchiert waren mit menigerhande maleryen. ende met wonderlijcken verchierenghen des goudes ende der ghesteenten. die seer costelijcken waren. ende die oec seer scone blinckenden ende lichten Ende doe si waren gheseten doe wert yason veruollet met wonderliker groter genuechten. ende met soeter sediger ende bequamer spraken soe heuet hi oothes den coninc ondecket die saken waer om dat hi aldaer ghecomen was Ende dat hi woude onderstaen na gesetter manieren te liden die vresen ende die anxten oetmoedeliken om dat gulden vlies te verweruen ende te vercrigen Ende coninc othes die gonnede hem goedertierlijcken dat gheen dat hi op hem begheerde

¶ Hoe dat medea ende yason malcander onderlinge vryeden om haerre schoonheyt willen

ALs daer vele costelike spijsen waren ouervloedeliken te hant bereyt. doe werden die tafelen aldaer ghedect ende toe gemaect Ende al daer so werden op geset vele vergulden vaten ende nappen ende scalen. ende die tijt die genakede datmen aldaer eten soude. doe begeerde die coninc othes den grieken alle sine edelheit ende cierheyt te tonen Ende hi seynde om sine dochter dat si mede vroyliken ende blidelijken comen soude ter tafelen ende totter werscappen metten goeden nywen gasten. welke haer vader oothes waerdeliken ende seer vroeyliken ontfangen had met groter genuechten Ende die coninc oothes dochter die was ghenoemt medea. ende si was een seer scone maget. ende was des conincs enighe dochter. ende een recht erfgenaem van dien conincrijc. welke maget al was si gecomen tot haere outheit. ende dat si wel bequame was tot haerre echtscappen te gaen. nochtan van haren kynschen iaren so was si doe altoos genegen te studeren ende te leren die vij. vryen consten der clergien met groter naernsticheit haers herten ende haers sins also dat aldaer doe nyement en wert geuonden in dien tiden die bet geleert was dan medea Mer bouen al was si seer abel gehieten inder consten te wesen gheheten matematica welke bi crachten ende manieren der werkinge van touernien

of swarte consten wrachte also groot wonder na dat ouidius die heidensche meester bescriuet dattet den kersten menschen niet toe en hoert dat te ghelouen ende wanneer als medea verhoerde haers vaders gebot. al was si een seer scone maget nochtan nader manieren ende gewoenten der vrouwen so arbeyde si haer seluen noch meer scoenheden te vercrigen ende te vercieren mit costeliken ende mit duerbaren ornamenten ende iuwelen welcke medea verciert aldus seer costeliken woude onderdanich wesen den gebode haers vaders. ende si ghinc sitten an der tafelen bi yason mer o du sotte dwase ende onsalighe edelheit wat eerbaerheit ende

duechdelicheit so tones du nv tot dijnre oneeren ende verdriet. waer om so verhefstu di seluen. want ten behoert niet toe den wisen menschen te ghelouen der maechden ghestadicheit of den wijfeliken kunne den welken gheen bant der minnen mach vast maken ende gestadich. welken moet ende ghedachten altoes staen in beroeringe ende in twiuel. ende sonderlinghe die ionghe maechden die onghehilict sijn want wi weten dat wel voerwaer eer een wijf machtich is eens mans ende met hem vergadert so begeert si des mans geselscap ende bi wesen ghelikerwijs als die materie begheert die forme Ende och of die materie eens ghinghe in die forme. ende in die forme ware ende dan aldaer bleue te vreden mer gelikerwijs alsmen seit dat die een forme gaet totter ander formen. ende dat voert totter materien also is dat oec mede openbaer ende kundich dat die een ghesade begheerlicheyt der vrouwen altoes sonder eynde gaet vanden enen man totten anderen. want hare begeerlicheyt. dat is een diepheyt sonder gront. mer die vlecken ende die smetten der scanden ende der oneeren. die houtse ter auentueren dicke ende menichweruen mitter loueliker soberheit in eeren ende in duechden O edel coninck oethes. hoe waertstu alsoe coen dattu die teder scone maget lietes sitten aen die side des vreemden mans. want haddestu wel ondersocht ende bekent die crancheit ende die onghestadicheit der vrouwen of des wijseliken kinnes. du en soudeste niet alhier namaels bescreyet ende beweent hebben mit alsulcken verdriet dine enighe dochter ende erfghenaem van dinen conincrijke te wesen ontuoert of ontseylt mit vreemden scepinghen noch du en soudeste oec niet werden berooft van dinen duerbaren ende onghehoerden scat. wat halp ende bate di die bewaringhe ende behoedinghe dijns afgodes mars teghen den liste ende den bedroch des wiues. mer du mogest seggen datter toecomende was. dat en mogestu niet bescouwen noch sien. want du ghebodeste dijn-

re eniger dochter met yason te hoeueren ende te werscappen. want du setste yason een werscap Ende inder genuechten ende waellusten der spisen so makestu hem een mede gheselle met dijnre eniger scoonre dochter Mer wat goet ende quaet dat di daer na ghesciede. dat en swiget niet die historie Ende als medea sat tusschen den coninc haren vader ende yason. was si seer bedect met scaemten. nochtan so en mocht si doe niet bedwingen dat ghesichte van haren ogen. Mer wanneer als si dat vermochte so sach si altoos met enen vriendeliken soeten gesichte op yason. bescouwende ende aensiende hem met haren inwendigen ghedachten. ende met groter naernsticheit soe besach si sijn aensicht ende dat maecsel sijns liues sijns haers ende al sijnre leden.

also dat si sere haesteliken barnende wert in sijnre lieften met allen haren sinnen.

ende si wert seer begrepen met sijnre begeerlicheit. ende si en hadde genen hongre noch dorste. noch genuechte inden smake der costeliker spisen noch inden soeten dranc. Mer dat soete aenschijn van yason dat was hare spise ende haren dranc. welke yason si besloten droech in haerre herten ende in haren gedachten ende si werdet veruollet met groter begeerlicheit sijns vleyscheliker gemeenscappen. want die ghene die dat sagen dat medea also soberliken at ende dranc die seiden ende si meenden dat si dat liet van groter scaemten Mer medea die aldaer begrepen ende beuangen was met alsulcker groter begeerlicheit. die was arbeydende in haer seluen om dese scande ende onneer te bedecken ende te verhuyden met groter suptijlheit. Niet alleen voer den ghenen die haer an sagen Mer oec mede hoe dat si vinden mochte enigen vont of liste. daer mede betamelijcken werden mocht dat gene dat tameliken was Ende alhier om so besloot sij al heimeliken binnen haren soeten tanden. aldustanige woerde aldusdenckende Och of dese heerlike vreemde man also scoon ende edel met mi vergadert ware in wittachtigen hilick op dat si haer seluen gaue te verstaen. dat si sijn geselscap begeerde niet tot scanden Mer dat alle dingen ghescien souden sonder arch ende oneer. want dat is alder vrouwen manier ende gewoonte dat si altoos. wanneer dat si enen man in oneerbaren begeerten begeren dat si dan hem seluen ontsculdigen onder een decsel der eerbaerheit Ende als die werscappe ende die maeltijt was gecomen tot enen eynde. soe is medea bi oerlof vanden coninc haren vader gegaen in haerre camer Ende yason ende hercules die werden eerbaerliken ontfangen in een ander camer inden houe

¶ Hoe medea yason toespreket vander groter vresen ende van

den anxten die daer ghemeenlijck ghescieden den ghenen die dat vergulden vlyes wilden vercrighen. Ende yasons antwoerde

ALs medea was alleen in hare cameren ende si seer wert gequelt. ende ghetempteert mitten vuer der lieften ende der bernender minnen mit groten ende mit menigerhande vresen ende mit groten suchten Ende si seer naersteliken ende sorchuoudeliken dochte in haer seluen hoe dat si soude moghen voldoen den vuere hare vuerigher bernender begheerten ende hare eygender oncuuscheyt. ende onsuuerheit. mer si was altemalen verwonnen mit maechdelicker minnen ende lieften ende scaemten der coenheyt ende der stouticheyt ende ouermits der groter bernender lieften soe wert verwonnen die maechdelijcke scaemte. nochtan vochten onderlinge die liefte ende die scaemte. want die liefte die arbeyt seer swaerliken ende bernet. mer die scaemte die ontsiet die scande ende confuse Ende aldus so wert die scone maget medea vtermaten seer ghequelt van beyden siden. ende si was in groter heymeliker bedroeffenissen een weke lanc mer het is ghesciet na den wille van medea bi onuersienliker auenturen want opten middach als coninc ootes sat ende was mit goeder ghenuechten onder sinen gheselscappe mit yason ende mit hercules ende spraken vele van menigherhande dinghen inder conincliker salen dat coninc oethes seynde om medea sijnre dochter dat si tot hem comen soude. welcke medea quam mit enen sconen coninclijcken ghewade. mit enen eerbaren eerliken ghelate ende in betamelicker scaemten Ende si is naden ghebode haers vaders gaen sitten bi haren vader welker medea hi oerlof gaf die coninc mit soeten ghenuechlijcken bequamen woerden na maechdeliker manieren ende wisen mit yason. ende mit hercules ghenuechlike woerden aldaer te vertrecken ende te spreken. welcke medea scamelijcken ende bequameliken op is gaen staen van haers vaders side Ende si is gaen sitten bi yasons side Ende als yason vernam.

ende sach dat medea bi hem quam sitten soe was hi seer vroylijcken ende blide ende hi ghinck doe sitten bi medea een corte spacie ende tijt ende daer na so ghinc hercules bi haer sitten sijn gheselle Ende oethes die coninc ende ander heren die aldaer waren mit hem. die brochten also den dach ouer mit groter ghenuechliken ende boerdeliken woerden. ende hercules mitten anderen die bi hem waren. die spraken te samen menigherhande woerden. also dat tusschen yason ende medea gheen middel noch hinder en was. si en mochten wel onghehindert onderlinge

te samen vriendeliken spreken Also dat medea doe dachte of si waer in eenre wildernissen om also dan bequameliken mit hem te spreken Ende wanneer als si sach dat die ander goede mannen onledich waren in haren redenen ende in menigherhanden woerden. so dede ende leyde medea af den laste ende den dwanc der groter

verburghenre scaemten. ende si heuet yason aldus toe ghesproken Iason mijn lieue ende goede vrient dine edelheyt die en sal dat niet qualiken nemen. noch der vrouweliker onghestadicheit toe scriuen. is dat sake dat ic di als enen vreemden ende ombekende vermete toe te spreken ende met di kennisse ende vrientscappen te maken.

want het is wel redeliken ende betameliken in eenre saken die een edelinc den anderen vreemden ende ombekenden edelinck te gheuen raet sijnre salicheyt Want het is behoerliken vander eerbaerre edelheyt want ic weet oec wel dattu seer edel ende hooch geboren biste ende te malen stout vroom ende coen. ende seer betruwende di seluen op dijnre bloyender iaghet ende ioncheit Ende du biste nv alhier gecomen in onse conincrijke om dat gulden vlies te verweruen ende te vercrigen Om welke vlies te vercrigen in di openbaer te liden den anxte ende die vrese des doots. ende dijn leuen te deruen ende te verliesen Ende alhier om. so heb ic medeliden ende mededogen met dijnre edelheit. ende met dijnre heter ioncheit Ende ic begheer di raet te geuen ende hulpe tot dijnre salicheit op dattu onghequetset dat gulden vlies vercrigen mogeste. ende ghesonts liues weder seylen mogeste in dinen eygen lande Ende du sulste weten lichteliken mi met di te varen is dat sake dattu met goeder ganser herten ontfangeste ende verstaetste myne vermaningen ende begeerten. ende dat dan wilste met enen werckelike arbeyde volbrengen Totter breetheit ende goet willich van medea so heuet yason met gheuouden armen ende met enen vroyliken bliden aensichte ende met enen goeden oetmoedigen gelate dese woerde haer gheantwoert in deser manieren ende wysen O mijn alre edelste scone bequame ioncfrouwe met goeder inniger herten so geue ic v oetmoedigen dancke welken ghi mi wairliken toent ende bewiset met edelre beduydinghen medeliden te hebben in minen arbeide Om welke saken dat ic mi wil ganselijcken gheheel ende al geuen tot uwen goeden vrien wille ende goetduncken. want uwe gauen die sijn te beter ende te costelijcker. want ic die van v niet begheert en hebbe noch met goeden duechdeliken werken in voergeleden tiden niet verdient en hebbe Doe antwoerde medea ende seyde. yason lieue vryent weetstu

wel hoe vele ende hoe grote vresen dat ghi moet liden om dat gulden vlyes te vercrighen bi auentueren dat gherufte ende die fame en heuet di die waerheyt niet ghegeuen te bekennen in dat openbaer. want die vercriginghe des seluen costeliken vlyes die en is in gheens sterflicken mensche machte. want het is in godliker

bewaringhe ende gheen sterffelijc mensche so en is machtigher dan die onverwinlijcke moghentheyt der goden want wie soude moghen onghequetset wederstaen den ossen spyende wt haren monde vuerighe bernende vlammen Ende soe wie dat in stoutheyt sijnre moedicheyt teghen dese ossen vechten of striden wil. die wert seer haestelijcken verkeert ende verwandelt in scubben. ende in asschen. want ist dat sake dattu mit also lichten gemoede di dese saken wilste onderwinden so bistu verleydet ende verraden mit groter sotheyt. ende dwaesheyt. want dat eynde des wercs ymmer wesen moet alleen die doot Ende al hier om iason mijn alre liefste vrient wilstu wiseliken werken ende doen so sulste dinen voet trecken wt aldusdanigen vreseliken dorpel ende inganghen. ende en wil ymmer niet ghenaken noch bi comen biden dootliken inganghen. welcke die di die ioncheyt dijns soeten bequamen leuens lichteliken souden benemen Doe en mochte iason die soete bequame woerden van medea niet langher liden. mer hi heeft seer onuerdrachliken in haren woerden ghesproken aldus O mijn alre edelste schoenste bequaemste ioncvrouwe. meen di mit uwen veruaerliken woerden mi of te trecken dat ic laten soude dat ghene dat ic begonnen hebbe Ende of dat ghesciede alst wel mach. dat ic ghesont ende machtich bliue ende leuendich hoe soude ic mi dan verbliden. want ic bescaemt onder den luden niet en soude doruen comen ouermits berouinge mijnre eeren. want ic waer also berouet ende bloot ghemaect van allen prijs ende loue. Ende al hier om soe is sekerlicken mijn meninghe ende mijn opset dat is dat die doot dat loen is des seluen dinghes dat ic mi seluen gheuen wille inden doot. want het hoert den wisen man toe. wanneer als hi hem van saken onderwindet ende heuet dat ghebrocht in dat openbaer dat hi die dan

volbrenghen sal ende die niet scandeliken ende confuseliken en sal laten varen Doe antwoerde hem medea ende seide Och iason lieue vrient isset dan dijn sekerlijcke opset ende meninghe dattu den doot begherste te setten voer dijn leuen ende di ouer te gheuen in also openbaren anxten ende vresen des doots. inder rechter waerheyt ic ben mit dijnre salicheyt

in groten swaren druck ende lyden Ende ic bin bewegen met ontfermherticheit op dine onwise ende vermeten vromeit ende stouticheit waer om dat ic dencke mede dogende di te geuen enen goeden saligen bequamen raet. ende dine grote

eerwaerdicheit te setten voer die eerwaerdicheyt mijns vaders. ende mijnre scaemten noch mijnre salicheit niet te sparen. is dat sake dattu mi gelouen wilste minen raet ende minen wille onderdanich te wesen. ende geen bedroch noch valscheit mi en wilste bewisen Ende alhier op soe antwoerde yason ende seide. o alre edelste eerwaerdichste scoen ioncvrouwe so wat dat ghi van mi ghedaen wilt hebben dat sal ic onbedriegeliken ende inder waerheit volbrengen ende ic neme die goede

getugenissen van dijnre eerwaerdiger eerbaerheit Doe antwoerde hem medea ende seide is dat sake dattu mi neemste tot enen gherechten wiue. ende du yason mi leydeste wt mijns vaders rijcke in dinen rijcke Ende dattu mi biste getruwe. ende my niet en begheueste sonder twiuel Ic sal dat also bescicken ende ordineren dattu voerwaer dinen wille sulste vercrigen ende verweruen vanden gulden vlyese. ende alle die vrese ende alle dat quaet dat di gemoeten mach dat sal te niete gaen ouermits mine crafsten. want ic bin selue die gene alleen onder die sterflijcke menschen. die dit met crachten vermach Doe antwoerde haer yason ende seide O hoe seer groot ende ombedriechgelijcken sijn dine gheloftenissen die du my alre edelste eerwaerdighe ionvrouwe geloueste te geuen du die daer alleen onder allen anderen vrouwen ende ioncvrouwen ende maechden die alre scoonste biste van vordeel ghelijc der rosen genoemt punica welke inden lenten allen natuerliken bloemen opten acker in soeticheit te bouen gaet Is dat sake dan dattu mi kieses ende dattu mi wilste verlossen van allen alsulcken vresen ende anxten Ende dat ic dat gulden vlies also mach vercrigen. So en weet ic niet sonder twiuel met wat gauen ende dogeden dat ic di des soude mogen dancken Ende en bekende ic des niet soe waer ic wel sculdich datmen mi rekenen soude onder den onwetenden ende onder den onsinnigen menschen. waer om o alre edelste ende alre genaemste bouen allen ionvrouwen Ic gheue my oetmoedeliken ende ynnichliken v tot enen onderdanigen brudegom Ende ic geloue v met ganser ende ombeulecter truwen v gestadich te bliuen tot uwen eyghen wille alle die daghe mijns leuens Doe wert des conincs dochter medea vtermaten seer verblidet in desen goeden bequamen woerden der geloftenissen Ende si heuet yason

aldus weder omme gheantwoert. ende si seide aldus Iason lieue vrient van dijnre gheloftenissen soe begheer ic sekerheit ende ic wil sonder bedriechliker herten volcomeliken seker wesen Ende om dat ic des seker wesen mach so begheer ic van di onder den heylighen sacramente des edes van di van alre gheloftenissen een seker ende een vast verbant. mer want dit nv gheen tijt noch stede noch stonde en is te ghescien. soe willen wi nv dit verbeyden tot inder duuster nacht. welcke nacht al hier toe bequaem is ende heymelike dinghen hout hi den onwetenden menschen verholen ende verborghen Ende doe sprac medea voert ende seide aldus. wanneer als dese dinghen bequaem sijn te gheschien. ende ic v sende minen sekeren bode. so coemt vryliken ende onueruaert tot mijnre cameren stouteliken In welker cameren du sulste mi seker ende vast maken onder den sacramente der goden van dien saken die du mi gheloeft hebste Tot welker reden iason antwoerde ende sprac mit corten woerden O alre edelste ghenaemste ioncfrouwe also als ghi segt. so moet v ende mi gheschien Ende sonder veel meer woerden. soe sijn iason ende medea van malcander

ghescheyden ende medea die heeft oerlof an iason ghenomen ende si neech haren vader toe ende si wert doe van veel ghesins gheleyt in haer camer

¶ Hoe dat iason des nachts ghinc tot medea in haer camer

DIe dach die is ghecomen ten eynde ende die sonne die is onder ghegaen ende die nacht was hem nakende Ende medea die was alleen in haerre camer. ende si

ouerdochte seer naersteliken ende wiseliken in haer seluen dat ghene dat si tot iason gheseyt hadde ende wat dat iason haer gheantwoert hadde ende mit menigherhande ghedachten soe was haer blijscap ghemenghet Ende als si sach die toecoemste des nachtes. doe wert si seer ghequelt in haer seluen mit vuerighen bernenden begheerten om den nederganc der sonnen. alsoe dattet haer dochte wesen twe daghen tijts eer dat die duusternissen volcomeliken op der aerden ghecomen waren Ende si merckede ende aensach alle die graden des nedergancs der sonnen mit groter sorchuoudicheyt Ende den opganc der manen. welcke mane opghinc voer die vre des eersten slapes Ende oec mede soe verlanghede haer seer na der tijt dat alle dat hof ghesin ende die knechten ghinghen te bedde op haer ruste. op dat si alsoe hebben mochte een volcomen vriheit om hare begheerten te volbrenghen. mer wat grof verlanghinge so hadde dese medea in hare herten ende in ha-