Deze film is beschikbaar gesteld door het KI TL V, uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.
Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houder van dit auteursrecht.
Toestemming voor reproductie dient men schriftelijk aan te vragen.
This filtl1 is supplied by the KlTL V on/y on conditioll that neither il nor part of it is further reprodllcetl without first obtaining the penllissiol1 of the KlTLV which reserves the right to Inake a charue for sllch reproduction. lf tlle 111aterial filtllet[ is itself ;11
copyright, the per1llission of the owners of that copyright wiIl al"o be required for slIch reprodllction.
Application for pennission 10 reprodllce sho llid be made in wriling, giving details of the proposetl reprotlllction.
SIG
M
ATUUR
OVORM:
SHELF NUMBER MIe OFORM:
MMETA 0639
OP VERRE POST
Indisch Tooneelspel in één bedrijf
DOOR )
SIEBE DE JONG
•
•
H. H. KOK Bzn. - ZWOLLE
111111 111!1111 1~'l lj~~mi
00216554l]llr@rllll l llllllll l
L . . -
ANTIQUARIAAT BATAVIA Dorp\straat 171
NL 2992 AA Barendrecht The Nctherlands
Ingevolge artikel 1 der Auteur wet is opvoering van dit stuk zonder toestem-
ming van den Uitgever verboden.
Voor opvoering re ht zie a hterin.
c
OP VERRE POST
Indisch T ooneelspel in één bedrijf - door SIEBE DE JONG -=-
H. H KOK Szn. - ZWOllE
ENGELS MARIE ELLA STRAM ROORDA VAN OORD . GOEROE BEDIENDE
PERSONEN:
zendeling
zijn Vtouw.N~. ~t·< n . hun dochtertj1'y'4?
belasting-inspecteur,P,* JI'If,f
plantage~con trole/", #D4~ 'j, . planter;fY~ 1_
(halfbloed}w.;;' '(JJ,I'foo;~
(inlande;)t.
/y.
Het stuk speelt in den tegenwoordigen tijd op een eenzame zendingspo t
Tijd van handeling: des avonds.
TOONEEL:
Luchtig ingerichte kamer. In den achterwand open door- gang welke op galerij uitkomt. De doorgang kan met een gordijn worden afgesloten. waardoor een Indisch achterdoek komt te vervallen. Links en rechts zijdeuren. ook event. af te sluiten met vitrage.
Links voorgrond tafeltje waarop schaakspel. V rdt>r licht (zoo mogelijk rieten) meubelen, w.o. ligstoel.
Rechts achtergrond piano of orgel. Verder schemerlampen.
welke branden.
Stram. Engels. Marie.
Marie. (Zit voor de piano, (event. orgel) slaat nog eeTl paar toet en bUI v. slot aan. laat dan de handen op de schoot wsten, kijkt strak voor zich uit. staat op en wil heengaan.)
Stram. (Zit links op de voorgrond met Engels te ehaken;
wanneer Ma ril' pa eren wil. werpt hij zich a htero(l r in z· Tl stoel. en houdt haar staanJ met het tlolgende) Dat was een droefgel' tige melodie Mevrouw; ik ben er heelemaal door van Ol' n stuk gebracht. en ik geloof dat Uw man nu een goede kans maakt om dit spel te winnen.
Marie (Tra htend (lroo/ijk t zijn) Is U zoo gauw van Uw apropo ?
Stram. Hier wel mevrouw Je wordt in dit land sentimen~
teel. of je wilt of niet! . . . (Lachend) .. enfin ...
Marie. En toch moet U nu Uw verstand gebruiken. anders zal U het pel verlie:en. (Dan cyni eh.) In Indië zijn alleen goede spelers op hun plaats. die hun kansen kunnen berekenen. die hun hoofd k el houden ondanks de tropenzon. die hun gevoel tot z\' ijgen brengen. die niet denk n aan hetgeen ge~
weest i. die . . . hun gedachten alleen naar d uitkomst kunn n dringen. die willen winnen . . . Nu moet U probeeren of U mijn theorie in praktijk kunt brengen.
Stram. De be te poot maar voor . . .
Marie. (Legt de hand op haar mond. om hem tot zwijgen te brengen. en gaat deln af)
Engels.
Stram.
Engels.
Stram.
Engels.
tram.
TWEEDE TOONEEL.
Stram, Engels.
(Heeft gedurende het voorgaande gesprek, strak met de hand onder het hoofd, het spel he. flldeerd.) Mat Stram . .. (Het spel van zich schuivend). Je hebt gewonnen, proficiat! . . .
Nou, nou, zie je geen enkel gaatje meer? Niet zoo gauw opgeven jongen.
Je zegt precies wat ik haast alle dagen moet hooren, en wat ook al m'n vrienden me schrijven. . . 't Valt niet mee als j verlie t. Zoo'n spel pak je in een doos, en je bergt het op . . . Dat is voor- bij . . . Maar als je in 't leven ger geld schaakmat wordt gezet . . •
. . . Ja, ja dat valt niet mee . . . Maare . . je hebt dan toch altijd dit voordeel zie je, dat je naaste aan de winnende hand is. En dat jij je naaste wat gunt, dàt heb je bewe::en! Maar ik tracteer na- tuurlijk als 0 erwinnaar (Biedt hem een. igaret aan.) (Glimla hend, lui in z'n stoel achtcrot'er liggend.) . . . Ja, ja, voor je naaste wat 0 er hebben . , , Wat bedoel je daar eigenlijk mee?
(Spottend.) Je moet Salomo beter lezen zendeling I Ijdelheid der Ijdelheden . . . Je wilt natuurlijk nog er es hebben, dat ik over die goede eig nschap van je praten ga . . . Een beetje wierook • , . Nou, ik moet je zeggen, dan heb je aan mij een beste, want dàt gaat me al bijzonder glecht af! , Engel . (La henJ.) 0, dat ik van belastinglui een pluim
zou krijgen, . . . di illusie heb ik me nog nooit gemaakt.
Stram. Precies . . . precies . . . Moet je ook nOOIt mak n.
Dan hang je . . . dan hang je . . . Dan doe je de strop om je eigen hals. Belasting is een nood- wendig kwaad, en als je zooals ik er elke ~~g mee om gaat, wordt je er mee besmet. (Vroo/ljk.) Ze zien me liever gaan dan komen! Ha, ha, ha . . .
Engels.
Stram
Engels
En als je dan bedenkt, dat midden in dit kanibalen- land nog zoo'n blanke soortgenoot van je woont, die je terwille van z'n prinCIpe naastenliefde be- wijst, en je desnoods een partijtje schaak laat winnen . . .
0, dus je beschouwt mijn gastvrijheid tegenover jou al naastenliefde. Ik moet Je zeggen, dat ik h t eerder als egoï me zic.
Ook goed . . . ook goed. Ja, ja, in de theologIe moet ie altijd jezelf naar achteren schuiven ! . . D,1's waar. . da's waar . . . En dat je hier in dit beroerde lilnd midden in de rimboe met z'n ongedierte en z'n koortsen en al die beroerdIgheid zit, da's allemaal egoïsme . . . ha, ha, ha I
Bero rd? . . . Och, je moet jezelf wat geven tr,lm, Aan die lui hier met hun gluiperige tronies Engels. (Ernstig.) Wie hebben ze gluiperig gemaakt Stram?
Strnm. (Kwdsi Il'ijsgccrig) Ja . . . daarvoor moet je Mul- tatuli nog es nalezen . , ,
Engels. (Ecnifls:ins heftiy.) Nee tram Ik wil zeggen . . . Stram (Ilss('nd.) NI.' . , nee . . . we wagen ons niet
op glad ijs, broeder Engels, Moeten \\e hier, waar je de blank'n !TIl't een I. mpje zoeken moet, nog ruzie mahn . .. Tee . . , 'k mag graag het vuurtje es een bl?etje ilnporren. mailr als het gilat brand n . dàn bluss ,hen hoor . zand erover . . . (Een korte stilte l' .. dt in.) . Wanneer ga je met verlof?
Engels. (Kort.) Ik hoop over 2 jaar .
Stram. Zoo .. zoo. (JI.,let z'n vinger. op tafel tromm 'l<'nd.) En dacht je dat je vrouw dat zoolang uithoudt?
Engel. (Opstaand en strak voor zich uit::iende.) Weet ik niet . . . Dat weet ik niet . . .
Stram Toen ik hier zes maanden geleden kwam. verlangde ze al . Dat valt niet mee, als je nog 21 , voor de boeg hent . . . Dat valt niet mee . . .
Engels. (Nerveus.) Nee, dat weet ik . . . . Dat weet ik allemaal.
Stram. 'k Geloof ook niet, dat je vrouw hier gezond is ..
Engels. Wie is dat hier wel? . Mijn vrouw niet en ik niet . . . Kinine, d t hoort er hier bij . . . Je kent je dagelijksch rantsoen . . . In Holland geef je je kinderen levertraan oor de klieren, alle dagen
· . . en hier, hier slik je al groote menschen alle dagen kinine voor de koorts . . . da's hetzelfde
· . . Je wordt er alleen v,,'at bitter van.
Stram. Maar niet tranig! Och, och . . . Ik zie het goeie mensch nog voor me staan met de lepel . . Bah wat een VI S goed! M'n hart draait me nog in m'n lijf als ik er a, n denk. Ja, Ja, dan stond ze voor ons. (Do t het na.) In de eene hand de lepel en in de andere een zuurbal; zóó'n groote ronde . . . zoo ",én ".ln een cent van 't blaadje
· " Eerst h t zure en Jan het zoet , . . h~ . . . ha . . . ha Dat ding is me é(:n keer op bed in m'n keel ge choten . . , Ja, lach jij maar, maar ze hebben met mij toen een h~e1 pektakel gehad om me in het leven t houden lk zag cr blauw van
· , , (La h nd.)
Ja ..
ja, wat herinner je je zooiets [och goed . . . nadat ze me voor- cn a hter- over hadden gegooid schoot het ding eindelijk door m'n keel. en het eerste wat ik zei was: da's jammer, want ik had er niks van afgezogen . . . IEngels, (Vroolijk) Nou, en toen heb je zeker een nieuwe gekregen?
Stram, Ja, dat kun je begrijpen; 't was vroeger opgeschept thui. De begrooting wa berekend op één bal per dag per persoon! (Beiden lachen hartelijk.
Daarna valt u'eer stilte in, Engels lo"pt ::acht door de kamer en fluit. Stram ::it voo/'Ot't.'r met z'n handen te spelen) Ach ja . . . er moet een lolletje bij , . . Dat h b je hier noodig . . , Alle dagen in die stikkende hitte. Alle dagen met die zwij- gende lui om je heen, 't Is net een levend pa~
nopticurn, Je moest er zoo af en toe eens tusschen uit kunnen gaan . , . Enfin . . . nog drie jaar dan
zit 't er op , . . 'k Denk dat 'k m'n jongen niet meer ken als 'k in Holland kom, Die heeft z'n Staats nou al afgelegd, Ja, . .
Engels (Somber,) \Vij zullen straks ook wel met z'n tweetjes overblijven De andere maand gaan ze weg.
Stram. Da's voor je vrouw het ergste . . .
Engel . Dat weet ik (:.uchtend) voor een man valt 't ook niet mee . . .
Stram. Ja, ja, maar een vrouw , . ,
Engel . (Hart:,to htelijk.) Ja, ik kan 't je wel zeggen Stram.
Ik :al hier alleen overblijven M'n vrouw houdt het hier zónder de kinderen niet uit. Als die weg- gaan . . , Het wordt van dag tot dag erger met haar Vandaag i ze goed, en is ze weer dezelfde Marie dis voor 4 jaar terug, en morgen , , , morgen komen de koortsen . . . de koortsen en zenuwaanvallen , . . Ik heb het hier moeilijk, M'n werk is hier bijna niet te doen Nu ben ik hier al zóó lang, en 'k zje haast nergens resultaten, ..
En nu . . . zij, met wie ik samen dit werk heb aangepakt, waar we beiden met liefde en vol idealen tegenover hebben ge taan, zij, die me altijd weer moed heeft ingesproken al ik het allang had willen opgeven . . . zij , •. ze laat me nu ook alleen ...
Stram. (Ontroerd, trachtend Itl htig te doen,) De tropen man, de tropen h bbcn je te pakken , ,. Je ziet de heele boel door je allerzwartste bril . " Kerel je vrouw is nog mlr.stens zoo monter als jij . , , Je zit met jezelf in de weg . . .
Engels. (Mat lachend) Speel tegenover mIj maar geen komediE> Stram. Ik merk het. en jij merkt h t , ..
de go roe en de baboe merken het .. , Ze probeert tegenover jullie allemaal tooneel te spelen, maar de natuur is sterker dan de leer . . .
DERDE TOONEEL.
Stram, Engel , Bediende, Marie.
Bediende. (Komt binnen met tIPel' ola:.en limonade, IPelke hij ;;Il'ijgend op tafel :.ct, raapt daarna eenige kranten van den 1,/oer, kijkt sr l1l1w naar Engel en wil hcen g.wn; tegelijk komt AtJarie binnen en hOl/dt hem staande)
Marie.
Engels.
Stram.
Mari.
tram.
Engels.
Stram.
Made.
Engel'.
Heb jij Tony geplaagd Max? Dat mag je niet do(>n . .. En ",,,t h b je d,ar? (Max laat de kranten :ien. l\1e/rÎc tot E"Ocls) Heh jij die kranten uit Herman?
(Toe/oopcnd.) Nee, wie zegt jou Max dat JC ze mee mo(>t nemen? Wilt moet je d.larmee doen?
(1\.Ia.\' oogcn gluipen 11'. fl. tem'ij! hij de f..r.mten aan Engel. gC('jt Hij:. gt echter niets, lTlilde flil.lt
:00 plug mogelijk hl' n)
(Een tClIg limon.lJe nwu:nd) Ja, ja, spook daar nou madr e~ wat mee lIit Je b gint cr nib mee Kennen leer j'> :e nooit! (Kort pau:l'.)
(In cen mn ti' kranten I(':end) . . . In Bus"um is de ij~baan g opend. in Amst rdilm de ijsbadn geopend . . .
(tIroolijk.) Ja, cn C. [1 A. heeft UIt ' rkoop '<l1l wintermantels, hcdt U
uoi
gelezen? (Z'" lirn )nadc drinkend) dit (dl ltlllondde bedoch'lId) is d,i h nu contraband Daar zitten ze nu ailtl de anijsmelk .(Trachtend opgcruimd te :ijn) Hecte melk v<ln kou\\-e Jan
Leg r c. an. Leg er cs an!
(lUcelu !zend.) Ja, ik pinkte altijd zoo. zei Her- man. 'k Mo st altijd al, h kk sluiter dienst doen in de rij
En dan wou ze nog wel schoonrijders hebben.
Stram.
Engels.
tram.
Eng Is.
Stram.
Marie.
(Lachende.) En (Gaat staan en ku nstrijder.)
dan achteruit draaien. Zóó.
m:18kt de beweging van een
Je had kunstrijder moeten worden inplaats van belasting~controleur !
Altijd m'n doel geweest, maar dan had ik naar Zwitserland moeten gaan, en ik kan niet tegen de berglucht . . . ha . . . ha . . . Als jongen vroeg ik met iedere Sinterklaas een arreslee. Toen ik naar Indië ging, dat was juist in December, heeft m'n vader een arreslee van chocola laten maken, en daar was een rijmpje bij:
Deez' chocolade ar
Geef ik hierbij present ...
De echte ar krijg je Als je in Inaië bent . .
(Gelach. Opstaand.) Maar ik smeer 'm. U neemt het me niet kwalijk, morgenochtend half zeven staat de 0') envigelant voor . . .
(Spottend.) Ik zou U wel even met m'n auto naar de kust kunnen brengen.
Nee . . . nee dank U voor het aanbod. Ik houd het bij de ossenknr! Als ik mezelf daarin zie zitten zeg ik: zoo r isde je voorgeslacht, de Kaninefaten ook Jan, en wat hebben ze (zich op de borst slaande) een prachtig nageslacht gekregen . . . hahaha . . . (Een hand gevende.) Dag Mevrouw! Moed er in houd n hoor! En . . . goed om Uw man denk n haha . . . (Drukt Engel de hand.) En jij Engels, je beste been vooruit . . . Niet lamenteeren . . . En als ik weerkom zal ik jou laten winnen hoor . . . Dag kerel . . . goed op je vrouwtje passen " Een goede vrouw in de tropen is meer waard dan de duiten van Rotschild . . . (Tot beiden met nadruk.) Als jullie dit werk hier niet samen doet, leg je 't af ... da's vast ...
(Even mee/oopend.) Goede reis . . . en de groeten aan de vrouw!
Stram. Dank u ... dank u ... en 'k hoop het waar te nemen Mevrouw!
Engels. (Zich bij de deur omkrerend.) Ik loop even een eindje me • Marie. 'k Ben zoo weer terug . . . Daaag!
Marie. (Eenigs::ins afwezig.) Daag . . .
VIERDE TOONEEL.
Marie. Bediende. Elia.
Marie (Langzaam op de piano to loopend. slaat acht /00:
een paar toetsen aan, en neemt een photo !'.:ln hun twee kindrren. die op de piano staat in de handen) . . . Moed er in houden. moed er in houden (Zet d photo 11' el' op de pi.:lno. maar houdt hem met belde handen nog l1a -c ) Nog 4 \v ken. d· n
ga n jullie ook weg . . . heel ver , . . he I ver ...
(Tast naar het hoofd.)
BedIende. (Haalt gla::en weg. en :et toelen recht.) Marie. Breng me even m'n poeders Max . . . (Bt>di nde
met ola:::en al Marie loopt op de diviln toe. s hikt de kus ens en gaat :itten, koortsig.)
Elia. (Vroolijk.) Dag Moe:;,
Made. (Mat) Dag El; . .. 't wordt tijd hoor, 't IS al over zevenen
Elia (Op de toellcuning plaat, nemend.) 0 h nee. laitt on nu nog even spelen Ik k .... ·1m juL t vragen of U een komt kijken, We hebb n een circus gemaakt , " JooP is de directeur. en baboe speelt voor olifant . . . Moet U es zien. 't is net als in dat groote boek. dat we met Sinterk laas gekregen hebben. we t U wel?
Marie. Ja . . , ja . . . maar moet baboe nu voor olifant spelen? . . ,
13
Elia. Ja. en dan rijdt JooP op haar rug. en dan gaat baboe met haar voorpoten op een bankje staan ...
Marie. Foei . " foei Elia . . . Heeft baboe pooten ? . . . Elia. Neen, maar een olifant heeft toch poot en . . . En
baboe is nü een olifant.
Bediende. (Komt met glas water en poeders binnen. plaatst deze op het tafeltje. daarna af)
Marie. Elia geef jij moeder eens even die poeders . . . . Elia (Poeders get'end. en plotseling be:orgd.) Heeft U
weer koorts? Is U weer ziek?
M rie. (Glimlachend Elia over 't haar strijkend) Een heel klein beetje maar. (Neemt dan poeder en drinkt een weinig water.)
Elia. (D kliS 'ens uerschikkend.) Gaat U nu even stil liggen . . . (Duwt Marie achterolJer, en ge ft haar een zoen.)
Marie. (Elia nadr ::ich toetrekkend. en ku send.) Dank je hoor. lieve meid! Zorg Jij maar goed voor moe hè (Glimlachend) . . . Als je . . . straks heel ver \V 9 bent EI. dan ...
Elia. (Zacht.) Zal ik maar bij U blijven Moe? . . . Made. Zou je dat willen .. Holland is ook zoo mooi
. . . en . . . Tante Flc . . . i . . . is ook een !leve moeder . , .
Elia. . . . En dan mag ik alle dagen schaat enrijdcn met Oome GUliS hè? En sneeuwballen gooien (uitge/<ltcn) dan gooi ik heelemaal uit Holland een sneeu\\ bal hier naar toe ... pang! zóó op kokkie z'n neus ...
Kokkie weet héélemaal niks van sneeuw . . . Ik zal aan Oome Guus vragen of hij een groote kist vol hier naar toe wil sturen . . . en dan moet U een sneeuwpop voor hem maken in den tuin. Zóó één met een pijp in z'n mond ... (Marie lacht. even pauze.) Marie. Je vindt het toch wel heerlijk. dat je naar 0001
Guus en Tante Fie gaat El . . .
Elia. Ja . . . ja . . . en wanneer komt U dan?
Marie. Nog niet . . . nog niet hoor . . . Het is er nu nog zoo koud . .. Als 't wat warmer wordt . . Elia. Ik zal U alle dagen een brief schrijven . . . Marie.
ElJa.
Alle dagen . . . zal je me nooit vergeten El 7 ... Alle dagen denk ik hier aan jou • . . . en denk jij a~n mij . . . En zal je ook heel Ii f 'lOor JooP zijn EI7 JooP is nog niet zoo groot als jij . . . Straks dan ga je naar school in Holland. met he~1 v~ I andere jongens en meisjes. . Dan. mo~t je. fI.n~ leeren hoor! En zal je ddn aan al je vrIendinnetjes veel verteIl n van die arme menschen, di hier wonen 7 . . . Dan mo t je hun veel vertellen over de zending . . . over vader . . Zal je? Ik . . . ik b n zoo blij. dat je al zoo g root wordt . . . dat je . . . heelemaal met de boot naar Holland kunt reizen ...
Ik .. . ik . . . (Snikt :aLht.)
(01Ier haar hcenbuigcTld) Niet huil n moes . . . toe nou niet huilen . . . Bi r drinkt U nog es . . Zóó . . . (h .. wr a hterol'cr duwend) . . . nu moet U rusten hoor . . . 't Gaat toch vanzelf met die boot. Alle plaatsen ~'~et Ik al, die heeft vader me allemaal geleerd . . . en U kunt in de krant precies zien waar wc zijn. We komen ook door de Roode Zee hè moes? (A1<lrie knikt.) Tócn waren er nog geen booten. toen de Israëlieten er door gingen . . .
VIJFDE TOONEEL.
Engels, Marie. Elia.
Engels. (Binnenkom nJ) Zoo. zoo, daar zit m'n docht r zoo maar met moed r te vrijen . . .
Elia.
Engels Elia.
(Opspringend, en op Engel toeloopend. hem in de armen vliegend. en hem probeerende m e te trekken.) Paps, moet U eens kijken . " We hebben een circus, en baboe speelt voor olifant . . .
(Zi h /osmakend.) Ja . . . ja . . . ik kom zoo hoor.
Nee, nü komen, straks 1 de voorstelling afgcloopen!
(Trekt hl'm buiten de deur.)
Marie. (Blijft ZiJ ht snikkend achter. Korte pau:c) Engels. . . Nu d voorstelling w,ls al afg loopen
de muzikanten waren naar binnen . . . (Ziet dtm plot ding Marie :itten hl/i/en) . . . Mari ! (Loopt op hd .. /[ toe, tr -kt IWilr n.wr :ic/z toe) Marie! . . .
Marie. (De handen om "tjn hJ/s sla, fld .) 0, houd ze toch hier, Herman! (Smcckend) Stuur ze niet weg , ..
(D ors/a,md.) .
Ze
hoeven toch zooveel niet t weten . . . Er is van <llles te veel J Te ve I dokters.te veel advoCiltln . . te v' I dominees . . . veel te veel. Wat g 'dt het om ze zoo vcr weg tc sturen . . . Jij , . . jij . .. bent toch ook niet dui- zenden kilometers weggestuurd. Je weet toch . . . Herman, . . . Je weet toch, dat Ik ze niet mI sen kan . . . (Uitbarstend) ddt ik ze niet mbscn wil!
Engels. Stil nou kindjc , . . sttf nou . . . (haar oprichtend,) hier drink nog eens . ,Zoo... nu ben je w er wat kalmer
C.
trijkt h,wr ofler het haar en kust haar) . . . we blijven toch ni t met z'n tweetjes. , . We blijven hier toch niet alleen over? , ..Marie. (Strak IJoor zich uitstarend, gejaagd. hartsto htelijk opzeggend) JooP en Elia weg. Ik straks dáár (wij'zend), in den grond van dit land, dat me vijandig
is . . . En jij . . . en jij . . . je altijd maar uit~
slovend . . . om wat . . . om wat? Ze zijn nog niets beter dan toen we hier kwamen . . . Altijd geldgebrek . . . altijd zorgen . . . altijd ziek . . . altijd koorts . . . en strak . . . straks onze kinderen weg . . . dood . . . dood voor ons 1
Engels. (Die opgestaan is onder het spreken van Made.
haar niel aankijkend. na een kleine pau:e) . . . Er is een oplossing Marie . . . er is een oplossing '"
Marie. (Oprij:end, met hoop in haar tem.) Een oplossing?
Engels. (Toonloo.) Jij gaat met de kinderen mee! (Made ziet hem niet aan, zi t v rtwijfelend voor zich uit .. . luchtiger.) Ik . . . ik kom toch over 2 jaar al .. . Wat is nu 2 jaar? . . . Ik heb m'n werk . . . en . . . 'k heb m'n vrienden ook onder deze menschen hier. Voor mij is 't niet zoo erg . . . Ik la me er wel door. . Ga jij maar . . . ga jij maar . . . Als ik maar weet, dat lij gelukkig bent . . . dan ben ik het hier ook . . . We zijn samen begonnen . , . We hebben het ol gehouden heel 1.1Og . heel lang . . . God vraagt niet meer dan we kunnen geven Marie: je liefde, je gezondheid . . . je kin- deren verlangt God mi chien niet . . . 't I beter, dat je meegaat. . . (Er wordt geklopt .. Engels toonloos): .. Binnen!"
•
17
ZESDE TOONEEL.
Marie, Engels. Goeroe.
Goeroe. (Binnenkomend, terwijl Marie. haar tranen bedwin~
gend, recht voor -ich staart, en dan plotseling door de zijdeur afgaat; spreekt vrij goed Hollandsch met Indisch accent) Goeden avond.
Engels. (Nu pas bemerkend. dat de Goeroe binnenkomt.
afwezig.) Goeien avond . . .
Goeroe. Mevrouw zag ik plotseling weggaan
niet bang voor mij broeder Engl'ls? . . J toch Engels (Verstrooid.) Ja . . . neen . . . neen . . . wat? ...
Heb je een boodschap goeroe . . . Ik bedoel . . . ga zitten . .
Goeroe. (Lachend.) Ik gehoord heb wel eens van profes- sors. die zetten hun paraplu in bed en lagen zelf in de kap tOK. hahaha . . .
Engel . (Glimlachend.) Was ik zóó verstrooid? . . . Goeroe. 'k Geloof een beetje wel . . . Maar geeft niets .. .
Alle menschen zijn verstrooid wel ('ens niet? . . . Dat is niet erg nee . . . (Pauze.)
Engels. (Nadenkend. onverwacht een t.raag stellend.) Zou jij . .. zou jij bij mij willen WODen. goeroe?
Goeroe. Willen wonen . . . \\. at . ? Engels. Ik zal trak alleen zijn
Goeroe. En mevrouw? . . .
Engels (Gejaagd.) Gaat mee naar Holland, met de kinderen . . . Ze houdt het hier niet uit. De tropen zijn haar de baas . . . en haar moederhart . . . 't Is b ter, dat zij naar Holland gaat, dan straks hier begraven te worden.
Goeroe. (Ernstig.) Wij menschen zeggen ~iet hoe God wil met ons
Engels. Nee. . . nee . . . maar 't wordt me zoo zwaar gemaakt. . . 't Wordt me zoo onmogelijk zwaar gemaakt.
Goeroe. En zegt de Heer Jezus niet, Mijn last is licht? ...
en Mijn juk is zacht?
Engels Ja . . . ja . . . ik weet het wel . . . Ik mo t er boven uit . . . Ik wil er ook boven uit . . . God zal mij helpen drag n . . . Maar . . WIJ ZI)n men chen Goeroe .. . Ik ben niet beter dan jij . Ik ben niet beter dan alle menschen hier .. en toch moet ik de herder zijn . . . Een herder kan oms ook moe zijn. Dan zou hij wel een schaap willen zijn, en alleen maar in de kooi willen rusten. Goeroe De schapen gaan ook niet rusten ... ze zwerven altijd \\' g . . . En telken~ moet de herder ze weer zoeken . . . net :::oolang tot hij vindt de ·chapen. (Pall:::e.) Er zijn ~eer twe .chapen weg .. Nonja en Sidak zijn naar het doodenfeest . . .
Engels (Verwond rJ.) Is 't waar? Daar had ik nu de groot te verwachting van . . I k dacht . . . Ik weet niet Goeroe. . . ik weet niet wat ik hier eigenlijk do . . Ik zit hier nu al -4 jaren op deze post . . . Wij, m'n vrouwen Ik . . . we hebben alles gegeven, wat we konden geven: onszelf . . .
\Ve hebb n all s gedaan wat ve konden doen . . . Ik heb altijd gezegd: werken n bidden ... Werken, werken . . . en dan komt de zegen . . . En die zegen zie ik nog niet . . . nergens .. telken . .lIs we weer wat denken te hebben bereikt. blijkt het weer niets te zijn . . . is het heidendom weer sterker dan het Chri tendom . . . Ik ben er niet tegen op- gewassen . . . God k.in m' n werk hier niet zegenen . . . Het is te zwak . . . te krachteloos. . Waar i m'n geloof? . . .
Goeroe. (Glimlachend.) Wij hebben geen geduld :'00 vailk . . . De ti ere Jezus heeft lang geduld gehad met mij . . . ook met de blanda's . . . ook hed lang . en de Goede Herder he ft altijd maar doorge- zocht . . . net zoo lang tot hij vond de arme ver- dwaalde schaap . . .
Engels. (Die onder het spr ken steeds heen en weer geloopen heeft, af en toe staan blijvend, keert zich nu naar de Goeroe, kijkt hem aan.) Jij en ik . . . samen?
Goeroe. (La ht en knikt.) Er is nog wel een goed herders~
hart ja . . .
Engels. En wanneer mijn vrouw weggaat, wil je dan bij mij komen wonen . . .
Goeroe. Maar ik kan mijn vrouw toch niet laten aJleen.
(Lacht fijntjes.)
Engels. Ben je . . . nee, die komt natuurlijk mee . . . Dat spreekt van:::elf . .
Goeroe. (Ironisch lachend.) . . . Maar nou moet ik eerst vragen aan mijn vrouw . . . Wij woon in zoo'n heel mooi huis . . . Zoo één met heel groot kamers met veel balé nalé's. Wij hebben zooveel bediendes, en wij heb zoo'n groote tuin voor mijn kinders ...
o
ja, en stallen voor mijn paarden Zij wil vast niet ruilen met zoo'n kl in hui ., (Steeds maar lachend.)Engels. (Beschaamd.) Moet je me dáür ook nog een lesje in geven, Goeroe. Waarachtig, ik zie nog ni teen, wat ik bij jou op voorheb.. (Pauze. Het Zendings- blad Ilan de tiJfel opnemend.) Heb je 't gelezen ...
Weer ve I duizenden guldens te kort . . . Veertig- duizend per maand . . . het loopt zoo vast . . . zoo vast . . .
Goeroe. Heeft God dan voor 1.ijn werk noodig Hollandsche guldens? . . . Nee .. . God heeft noodig de hart van den men ch . . . van de blanke mensch en van dl' bruine mensch
Engels. Ja, maar wij moeten hier geld hebben Goeroe . . . jij en ik . . het heele werk hier . We zijn gebonden aan handen en voeten . . . en we kunnen Diets doen zonder geld . . .
Goeroe. God kan dat wél doen. God kan de harten van de blanke menschen warm maken . . . en de harten an de bruine menschen open . . . U is nou net als Elia . . . die zag ook donkerheid allemaal.
20
Engels. Ja . . . ja. maar de raven brengen het ons hier niet.
Goeroe.
Goeroe. Nee . . . (ernstig). wanneer U spreken gaat zóó.
dan vást niet . . . nee . . .
Engels. (Zich realiseerend.) Wie is hier de zendeling.
goeroe ..
Goeroe. U! . . .
Engels. Nee. goeroe jij! . . . jij! Ik ben het niet waard om hier langer te \\ erken. Ben ik een herder? . . . Ik ben een schaap. dat verdwaald, dat met z'n horens in de struiken zit. dat met z'n kop tegen den muur loopt . . . Maar ik . .. (Houdt zich in.)
ZEVENDE TOONEEL.
Engels. Goeroe. Bediende.
Bediende. (Komt met thee binnen. dat hij op de tafel plaat t.
haalt tel'ens andere glazen IV g.)
Engels. Zeg 10ny . . . vanmorgen heb ik maar 6 kippen gezien . . . Waar zijn de andere twee?
Bediende. Tida ta oe t\van . . .
Engels. Zoo, weet j het 'weer niet . . . Toen je ze gisteren hebt gevoerd, waren toen alle acht kippen nog in
't hok? . . .
Bediende. Tida taoe t' wan , . .
F ngels. Jij lust graag eieren Tony Lust jij ook graag kippen? . , .
Bediende, (Lachend.) l'ida taoe t'wan .
Engels. Ja. maar dat is om razend te worden . . . Heb je m'n kippen gestolen?
Bediende. Tida taoe t'wan.
Engel. Hoor es Tony, je bent hier nu al twee jaar . . . Je weet toch, dat Je dat ni t doen mag .. Je weet toch, dat h t zonde is
Bediende. (Zacht.) Tida taoe toewan . . .
Engel. Nou vertrek mrt.!!. We spreken elkuar wel nader. (Tony af. Vertwij{,·ld.) Dát is nu hier m'n werk . . . tida tao . , . rida ta oe . .. Z weten het niet .. Ze weten het nooit! . . . Een tijd lang gaat het weer goed . . . en dan zoo af en toe merk je het weer . . . ze zijn nog de oude . . . ze zien er geen kwaad in . . .
Goeroe. De mo der van Tony is ziek ... Mis chien ...
Engels. Goed . . . goed . . . hij kan krijgen. wat ik te geven heb ... maar ze stelen . . . stelen gewoonweg ...
en ze weten het niet . . .
Goeroe. U moet niet zoo streng zijn tegen Tony . . . Geduld ..
ACHTSTE TOONEEL.
Marie. Goeroe. Engels, Roorda.
Marie. (Binnenkomend.) Herman hier is de nieuwe contro- leur, die je even wil spreken
Engels.
Ja,
ik kom. (Heengaand.) Marie. Dag Goero .Goeroe. (Opstaand.) Dag mevrouw . . . Ik dacht daarnet: mevrouw wil Goeroe niet meer zien . . .
Marie. (Glimlachend.) Nee . . . ja . . . jawel hoor . . . . Goeroe. (Een pakje openmakend.) Ik heb nog een presentje
voor U, mevrouw Marie. Voor mii?
Goeroe. (Een gebatikt kleedje toonend.) Van Nonja . . . Marie. (Kleedj a npakkend en bekijkend.) Van Nonia? .. . Goeroe Nonia is geweest heel ziek . . . mevrouw heeft haar veel b zoek . . . en gebracht haar ve I . . . Marie. Wat mooi! I leeft Nonia dat zelf gemaakt goeroe?
Goeroe. Zij heeft gemaakt het zelf . . . zij heeft gewerkt heel lang . . . Zij heeft ge:egd: "ik durt niet gaan tot mevrouw, wil jij geven het ... en wil jij vragen of mevrouw nog een komen wil bij Nonja . • . Marie. (Het kleedje In de handen houdend. Ontroerd.) Wat
mooi. . . wat aardig, ik da ht dat zij niet . . . Ik heb niet goed gedacht over de menschen hi~r .. . Goeroe. Och de menschen hier is met als de blanda mevrouw . . . Maar zij hebben wel een hart . . . en ze zijn wel dankbaar . . . Zij houden veel van U.
Maric. Van mij? . " Dat heb ik nog nooit gemerkt . . . Ik heb altijd geprobeerd heel vriendelijk voor ze te zijn, en ik had zoo graag gewild, dat ik zou weten of ik iets voor hen beteekende. Maar . . . maar, nu ik het weet . . . nu ik het weet . . . Ik zal
Nonja morgen nog bezoeken ... Ik zal ze allemaal beter bezoeken. Goeroe
Goeroe. (Fijntjes.) Maar mevrouw blijft hier toch niet meer lang? . . .
Marie (Ontstel/ende verba::ing.) Ik, . . . ik niet lang meer hier blijven . . . hoe bedoel je ...
Goeroe. Meneer heeft daarnet gezegd, dat U weggaat naar Holland. mee met de kinders . . . Meneer ze~~
tegen mij: .. \ViI Jij komen wonen bij mij. go roe?
· .. 'ou ik heb gelachen daarom.. J k hcb g zeg:
dat moet ik eerst vragen aan mijn vrouw . . . (Pauze.) Ik vinu beter; mevrouw moet blijf hier
· .. Mevrou\.\. moet nog een goed nadenk over die arme menschen hier. die zoovecl vun U houden
· . . Dat zijn toch allemaal ook kind rs. . groote bruine kinders . . . Zij noem 1I aak . heel vaak . . . moe u cr
Engels, Marie, Roorda, Goeroe.
Engels. (Gevolgd door Roorda komen binnen.) Ja, ja komt U maar verder. In Indï' prijzen we de gastvrijheid . .. (Tot Marje.) lij hebt al kennis met de nieuwe opzichter gemaakt Marie?
Marie. Ja . . . ja . wij bebben elkander zoopas reed gesproken .. (Tot Roorda.) U wilt me nu wel excuseeren? De kinderen moeten naar bed ...
Roorda. Tuurlijk, tuurlijk mevrouw . . . (Mam af) Engels. En dit is onze Goeroe. Zooals U weet, is dat de
naam van onze Indische onderwijzers . . .
Roorda. Ja . . . ja . . . wel es van gehoord. (Geeft Goeroe de hand.) Aangenaam kennis te maken met U . . Goeroe. (Opstaand.) Ik zal nu maar heen gaan.
Engels. Welnee, blijf nog even zitten. We hebben niets geen geheims te be1;preken.
Goeroe. (Weifelend.) Ja maar . . .
Engels. Nee . . . nee.. . we wachten eerst nog een kop thee af, die ik aan T ony besteld heb . . . (Goeroe gaat zitten.) Wanneer IS U hier gekomen meneer Roorda? ..
Roorda. Ja, kijk es, nou moet U niet meer meneer tegen me zeggen . . . Noem me maar Roor, da's kort en krachtig " En, ,"",anneer ik g komen ben? Laat es kijken, da's nou pre ies twee weken geleden, met de laatste trein . . . haha ha . . . prachtige verbin- ding hier . U woont hier op een uitgezochte plek! . . .
Engels. Ja . . . ja . . . maar is U nooit eerder in de tropen geweest? ..
Roorda. Welnee, welnee . . . dat kan U toch wel aan m'n body zien, zou 'k zeggen bahaha . . .
Goeroe. Dat vet zal wel gauw versmelten hier . . .
Engels. Da's niet erg . . . Je hebt er maar last van . . . Roorda. Zei m'n meisje ook haha . . . Als ik wat eleganter
terugkom, dan trouwt ze met me . . . Daar heb ik drie jaar voor over hahaha . . . Drie jaar opzichter op de plantage, en dan . .. in de huwelijksboot ...
Goeroe. (Weifelend opstaand.) Ik zal niet meer wachten op de thee. ik moet nog veel doen
Engels. Nou. zoo je wilt hoor . . . Je weet, om ons hoef je niet weg te gaan . . .
Goeroe. Nee . .. nee, .. (Geeft Engels een hand.) Dag broeder Engels, tot morgen.
Engels. Tot morgen . . . en je denkt nog eens aan mijn voorstel hè? . . .
Goeroe. (Lachend.) 'k Zal slapen erover . " ja ja . .. (geefr Roorda een hand.) Dag meneerrr Roooorda . Roorda. Wel salamander . . Roor, zeg ik toch Goeroe. (Lachend.) Ik durf niet zeggen dat . . .
Roorda. Niet durven . . . niet durven . . . nee, nee, zoo gaan we niet van elkaar . . . Eerst Roor zeggen ..
Goeroe. (Lachend.) Raar!
Roorda. Dag Roor . . .
Goeroe. Dag Roor! (Lachend.) 't Leert al ... Goeienavond heeren! . . .
Engels en Roorda. . . . Goeienavond . . . (Beiden lachen nog eens na.)
TIENDE TOONEEL.
Engels, Roorda, Marie, Bediende.
Engels. Beste kerel . . . Een hart van goud . . Roorda. Da's wat waard . . . da's geld waard ..
Bediende. (Komt binnen met thee.)
Roorda. Ha, daar hebb n we nummer twee. Die luistert Daar de naam van . . .
Engels. Tony.
Roorda. Da's een olifantennaam . . . Jij stamt toch niet van eeD olifant. (Ton!J lacht en zwijgt.)
Roorda. 011.' zwijgt, ste~t toe, is 't niet? (Tony zwijgt, lacht, en 9,i1at. af) Da s een gezellige prater. Een droog- komiek In een leeg huis hahaha.
Engels. Ja, wat wij teveel praten, doen zij te weinig (Marie komt binnen.)
Roorda. Zoo, ligt het kroost éll te bed, mevrouw?
Marie. Nee, nog niet , Ze hadden nog niet eens gegeten, Ze war n zoo druk aan 't spelen geweest, dat ze de klok vergeten hadden . . .
Roorda. We waren vroeger niet beter, mevrouw.
Marle. Nee . . . maar onze vaders en moeders hebb n ons óók op tijd naar bed gestuurd . , .
Engels. ~Spottend) De vader en moeder van meneer Roorda ..
Ik bedoel van Roor niet . . .
Marie. Ik denk van \V I . . . Anders zou hij nooit zoo corpulent zijn geworden.
Roorda. (Die steed maar een beetje zit te lachen.) Spot U er maar mee mevrouw .. spot U er maar mee ...
Ik zit me hier het rambam te zweten " Zóó heet.
Engels. Alles smelt er af . . .
Roorda. Als 't zoo doorgaat. ben ik met 3 weken een skelet . . . hahaha. Zóó'n land! ... zóó'n land! ...
Marie. Hoe lijkt het U hier anders .. .
Roorda. Lijken mevrouw? . . Ik moet me af en toe in m'n arm knijpen en zeggen: "Roor droom je, of ben je wakker . , ." Ik kom hier nooit op dreef ...
Er is hier zooveel gespuis ook . . . Marie, Gespuis?
Róorda. M'n huis lijkt wel een insectenkweekerij. Dieren zoo groot als m'n vuist (kakkerlakken zegg n ze hier) tippelen in m'n zit- en m'n slaapkamer. 'k Heb gisteravond direct het jacht eizoen geopend.
Bah! wat een vies goed. Ze kraken als mosselen onder je schoenen! En het kookt van de witte mieren . . . dàt tuig zit overal! In je koffers, je schoenen; en m'n suikerpot hebben ze vannacht heelemaal leeggevreten ... En dan die langpooters . 't is gewoonweg een schandaal . . . 'k heb als een baby met een gordijntje over m'n hoofd geslapen vannacht, hahah.\!
Marie. U is nog een echte totok!
Roorda Totok . . . totok?
Engels. Ja,je bentnog een "gro n .. in Indië Roor. Dat noemen ze hier een totok! 't Zal wel wennen.
Roorda. Wennen doe ik hlcr nooit, dat weet ik bij voor- baat , , . Alleen al die warmte . . . (veegt zich bij herhaling h t zweet pan het voorhoofd.)
Elia, (In de deur.) Moes!
Marie. (Opstaand.) Ja, ik kom ! (tot Roorda) U houdt mijn man nog wel even gezelschap?
Roorda. (Tot Engels.) 'k Zou wel willen, dat ik ook zoo'n vrouwtje had, die zóó goed om me dacht. Dan zou 'k hier wel wennen. (tot Marie.) Ja mevrouw, ik pas op uw man hoor!
Marie, (Lachend.) Dank U wel . . . en graag tot weder- dienst bereid I (Af.)
Roorda. Ik teekenàe direct 3 jaar bij als ik hier zoo'n vrouwtje had
Engels. Ja . . . ja . . . dat is wat waard ~ . . . ja . . . (Van onderwerp willen veranderend) Maar je sprak straks buiten, dat je me iets zeggen moest . . . (op sigaretten wijzend) rook je niet?
Roorda. ( igaret nemend.) Ja graag! (Staal op en loopt naar de andere ta{i I waar lucifers liggen.) Ja, kijk es ..
ik wou U es wat vragen . . .
Engels. Niet van U spreken. Ik noem jou Raar ... ik heet Herman . . . Met die enkele Hollanders, die hier zitten, wil ik amicaal omgaan.
Roorda. Goed . . . goed ... ik wou je eens wat vragen ...
(Staat nog altijd. doet c n paar flinke h .. J!en aan :z'n sigaret.) Heb je hier vijanden?
Engels. Ik? . . . ik weet niet . . . de inlanders zijn . Roorda. Nee, 'k bedo I ... onder de blanken hier.
Engels. (Lachend.) Wie moet dat ;:ijn? Welk blanken zillen hier
Roorda. (Geheimzinnig.) Van Oord.
Engels. Die planter? . . . Ja, wat ;:al ik er van zeggen . ..
Je kent m'n principe, je weet wat hier m'n werk is De bruine is óók menseh . . . Wann er ze mis- handeld . . . wanneer ze oneerlijk worden b handcId . . . Wanneer ;:e uitgevloekt en afgejakkerd worden, . . . wanneer ;:e genoodzaakt zijn door Van Oord dingen te doen in strijd met het Christendom, nn
ik wil niet hard zijn . . . niet haten . . . maar wanneer zoo iemand vernielt, wat je met zorg en moeite na jaren hebt opgebouwd, . . . wanneer Z00
iemand z'n macht gebruikt . . . misbruikt . . . Roorda. 'k. Dacht het wel . . . 'k Dacht het wel . . . (Na
kleme pauze.) Zie je da's nou het beroerde. 'k weet er geen klap vanaf . . . 'k weet het alleen theore- tisch . . . De 1 e controleur heeft me gezegd: "Hou van Oord in de gaten." . . . Méér niet . . . Is hij hier niet geweest vanavond?
•
29
Engels. Van Oord?
Roorda. Ja.
Engel Komt hier nooit . . . 'k Heb hem den laatsten keer de waarheid gezegd, daar schijnt hij niet tegen te kunnen.
Roorda. Hij zou naar je toe daarom kom ik hier . . . hij heeft vanmiddag een brief gekregen uit Semarang
· . . hij schijnt ergens van beschuldigd te worden
· . . daar krijg jij ook de schuld van . . .
Engel'. (La hend.) 'k Maak me voor hem niet ongerust Roor
· .. Ik kan . . . ik wil alles nog niet zeggen wat ik weet . . . Als hij het te erg maakt" . . . hnngt-i Corruptie is diefstal .. Sadoe, één van mijn ge- meente, beeft bern aangedurfd ... heeft "nee" durven ::eggen . . . "nec" tegen een blanke koeli-drijver is heel wat Roor
(In de deuropening v r. chijnt lIan Oord. luistert el'en naar het gl? prek, en (erdll'ijnt daarna ge- rui hloos.)
Roorda. Ja maar, als dM zoo is . . . al dat zoo is. dan moet hij er uit (opstaand) daar maak ik direct w rk van .. Ik zal . . .
Engels (Kalmeerend ) Niet te haastig Raar . . . g(l voor- zichtig .. . zèlf uitkijken!. . Zonder bewijzen doe je niks . . . Dan I op je het zelf op . . .
Roorda. (GilM ({'('cr :;ttcn.) Goed . . . nee maar ja kijk es . . . (plot cling lachend.) Dan zal 'k voor detective moeten spelen. . Heb ik ni ts ij la Sherloek Holmes . . . de chrik der bandieten . hahaha lank en h'nig . . . een pitse kop ha haha . . . Bob de speurder, ha, ha ha ...
Engels. (Lach nd) Je neemt het nogal van den vroolijken kant op .. .
Roorda. Welja . . . welja ... 'k ben beelemaal niet geschikt voor dit baantje hier. niks voor mij . . . De ernst, dIe ontbreekt me . . . Da's beroerd . . . Daar heb je last van . . . Toen ik op de boot stond, huilde
ik tranen met tuiten . .. en toen ik m n heele fa~i1ieschaar daar beneden op de kaai zag staan grienen, schoot ik plotseling in een lach . . . toen heb ik van 't heele gezelschap een photo gemaakt hahah.a . " Ja . . . en 'k was nog geen uur in zee. he " nog gecn uur, of daar gingen de laatste roOIe pannen . . . de laat te duinen (sentimenteel ern tig) hoc langer hoe verder. . zoo langzaam aan gl ed heel m'n land weg . . . Ik ben nog nooit zoo belab.b~rd ge\\ eest . . . 'k Had wel op m'n bloote kmeen aan den kapitein willen vragen of-ie me weer terugbrengen wou. . Dat moet je mee- maken " Dat kan j ae n geen men ch vertellen aan geen mensch
Engds. Dat weet ik . .. dat weet ik
had een vrouwtje mee maar ik . . ik Roorda. 'k Wou. dat 'k er toen ook eentje gehad had
hahaha .. . Ik WilS in haar armen neergezegen hahaha.
Engels. Dan zou ze 't niet overleefd hebben .
Roorda. t;1e " . nèC (Op:ts.1nd.) Maar kom . .. wa. r is m n bollebUiS? .. . (Zo kt naar z'n tropenhelm, toont hem ildll Engel.) Dàt zijn mooie dingen! ...
~oo eentje hild ik er ook, toen ik op 't bewililrs hooi glO~ (zet hem. op het achterhoofd) dan had ik er zo.o n keclbandJe aan . . . voor 't afwaaien hahaha D,k Trom no
mde~
ze me, haha. (Dan re Olllllt.)Nou Herman. tot zIens! Ik kom je gauw we('r C'S
opzoeken . . . ten minste als je 't goed vindt.
Engels. Je bent van harte welkom , . . altijd .. . Roorda. En als ik julli eens mag inviteeren . . . Engels. Heel graag.
Roorda. Ja. maar wachten tot na de groote schoonmaak, tot zoolang zullen de wandbeeren me gezelschap houden hahaha . . . (dan ernstig). Wees nou voor- zichtig met die vnn Oord hoor! . . . 'k Vertrouw die kerel niet verder dan 'k hem zie . . .
Engel. (Z'n vuist toonend.) 'k Heb ook nog 3 jaar in een smederij gewerkt Roor! .. Die komen niet zoo zoetjes aan . . .
Roorda. (Lachend.) . . Als jullie soms een partijtje geeft ... ik zal hem uittellen hahaha . . . (z' n hoed met 2 handen afnemend) pH 2000 graden in de schaduw.
't Lijkt wel een stoorndom zoo'n vijg ben . . . haha . .. Nou saluut hoor ... tot zi ns (lachend af) ...
ELFDE TOONEEL.
Engels, Elia.
Engels. (Lachend.) Type . . . en zóó'n dikzak hahaha . . . (Loopt met de h,mden in de zakken door de kamer.
blijft (loor de piano taan, en kijkt naar het portret
1'.1n JooP en Efla Heen en weer/oopend. G,lat dan voor zijn bureau zitten, en staart voor zich /I it.) Ella, (Komt L'oorzichtig binnen, loopt op E. toe, I1 uwt
haar handen poor zijn gezicht) Wie ben Ik? Engels. Ja, hoe kan ik dat nou weten. . Ik kan immers
niet zien ..
Elia, (De hanJm losmakend.) Wat kan U jokken Paps!
Engels. (Lachend.) Vind je? . . .
Elb. Jil hoor. . • . Ik kom U welteru ten zeggen . . . Engels. ([.1 hend.) 0,1[ \ IOd ,I' heel braaf van je. (Kust
!J;Jsr en :et ha Ir op zijn s haat) En zal Je mOOI
van me droomen?
Elia Dat weet ik Ol t hoor van U gedroomd
Engels. Zoo . . . En?
Vannacht h b ik wel
Elia 't Was een heel nare droom . . . Er kwam een groote tijger hier lIit het bo eh hè, met zûlke groote oogen, en hij kwam zoo over 't erf, en zoo hier naar binnen . . .
32 Engels. En toen? . . .
Elia. Nou U was alleen in de kamer. en U hoorde hem niet aankomen. en teen. toen wou hij springen.
Engels. En? . . .
Elia. T.?e~ heb ik U gered Paps . . . ik pakte hem zóó biJ z n kop stijf vast . . . en ik ~chreeuwde . Engel . En toen? . .
Elia. Toen was ik opeens wakker . . .
Engels. ~e1ukkig! En . . . ik dank je nog wel hoor. dat Je me zoo goed gered hebt . . . Ik hoop maar niet
~?t wanneer jij strak heel ver weg bent er ook tijgers zullen komen. want alleen kan ik ze vast niet aan . . . denk je wel? . . .
EI hl. N e '" e maar h et was maar een droom . . . Hebt U wel een een echte tijger gezien? . . .
Engels. Wel eens vier tegelijk!
hila. (Gretig) Waar Paps?
Engels. In Amsterdam.
Elia. In Amstnr'dam " 7. M aar d aar zijn toch geen tijgers . . .
Engels. Ja hoor. en nog veel m er andere b esten. Leeuwen en nijlpaarden; krokodillen en glra cn . ff . . . Elia (OngclOOl.ig.) Nee . . .
Engels. En toch j 't waar. [n de artis . . . Elia. I n de artis?
Engels. Ja . . . Elia. 000 . .
0, U bedoelt de dierentuin
Engels. Nou wat? . . h b e 1 'k ze gezien 0 f heb ik ze niet gezien?
Elia. Ja maar
33
Engels. Jij mag ze straks ook zien . . . Als je Oom Guus vraagt . . . Er is nog veel meer in Holland te zien.
Holland is zoo mooi. EI . . . O. je zult zooveel van Holland gaan houden. Veel meer dan van rndië.
Indië is ook mooi, maar Holland is nog veel mooier . . . Als je straks in Holland komt, dan moet je eens goed naar de boomen kijken. niet één heeft er blaadjes. maar elke boom. - je hebt 't toch in de boekjes gelezen. - zit vol knoppen. en als je enkele weken nog maar bij Oom Guus bent. springen al die knoppen open. en komen er heele kleine blaadjes uit. héél klein. En dan moet je het land zien EI. er komen bloempjes uit den grond. zoomaar zonder dat je ze te voren gemerkt hebt: witte en gele en paarse.
en dan mag je met Oom mee naar al de tuJpen- velden. zooiets heb je nog nooit gezien El. . . Alles kleuren .. . Alles dat gaat leven . . . De vogeltjes komen van heel verre reizen terug. en ze bouwen hun nestjes. en zingen van 's morgens tot 's avonds . . . Hier is het alle dagen warm ...
hier is het alle dagen hetzelfde . . . maar in Holland nict El . . . In Holland is er steeds wat ander.
TWAALFDE TOONEEL.
Vorig en, Van Oord.
Van Oord. (Blijft bij de d ur staan.) Goeienavond!
Engels. (Zi h omdraaiende. ziet Uiln Oord en taat op.) Goeienavond! (Tot Elia) En jij gaat nu naar bed hè? (Kust haar.) Welterusten m id . . .
Elia. Welterusten Paps. (Gaat
af
door zijdeur.) Engels. Komt U altijd zoo onverwacht binnenvallen?Van Oord. 'k Zal voortaan audiëntie aanvragen. Excuseer me!
Engels. (Sigaret opstekend.) Zoo . . . (Op een stoel wijzend.) Wilt U niet gaan zitten?
Van Oord. (Naderbij komend.) Dat wat ik hier te zeggen heb kan ik staande af.
Engels. Ik luister . . .
Van Oord. (Met ingehouden drift.) Als je me denkt t tarten met je voorgewende kalmte . . .
Engels. Ik tart niemand. ik luister zeg ik toch . . . Wat i- er van Uw di nst mijnheer van Oord . . .
Van Oord. Dat zal jij niet w ten. Dat heeft die Roorda die papzak. die controleur jou ZOOP,IS niet vert
Id
h'? D,e weet nog niet hoe jullie dat bruine tuig.
dat schoelje hier opstoken . . .
Engels. Ik zou me toch een beetje matigen als ik U wa ..
Van
O~rd.
Matigen! Ik heb me altijd gematigd tegenover JOU. omdat Je een blanke was. waarmee ik samen in dit nest hier zit. Maar jij. je bent 11 t niet waard~eweest. je h bt ie landgenoot uitgespeeld . . k Wist niet dat jij een . . . een Judas was (Marie komt op en blijft In de deur ,'taan.)
Engel. (Z'n .kalmte I'er/iezend) En dat zeg je me hier zoo ...
in m n eigen huis. S hilvuit die je bent!
Marie. Herman . . .
Engels. Hou je stIl Marie! chavIllt! JIj die je verrijkt ten koste van een ander I Jij. die Ik al tienmaal had kunnen aanklagen wegens mishandeling. wegens corruptie . . .
Van Oord.
~n
nou heb je 't gedaan I Nou h b je je zin.Had Je er wat mee noodig? Welt had ie teg nadoE' te zeggen Over die aanplanting. Had je :e te waar- schuwen in Semarang? Verrader!
Engels. Verrader?
Van Oord. (Een brief /lit ;:'n zak halend.) Dá<lr weet Jij meer van . .
Engels. Ik?
Van Oord. (Verachteli.Jk,) Och vent
Marie. Maar Herman wat is er dan . . . Wat is er met die brief?
Van Oord. (Brief toonend.) Uw man, de zendeling mevrouw.
heeft ze daar verteld d t ik de koelies mishandel.
dat ik corruptie pleeg. dat ik de jongens geld geef om te liegen tegenover de maatschappij . . . Engels. Nou raad ik Je aan je insinuaties voor je te ~ouden.
(Met klem.) Ik heb niemand iets omtrent .J.ou ge- schreven. Je hebt waar 'chijnlijk andere VIJanden.
Maar één ding zeg ik je: Als jij nogmaals je handen uitsteekt naar mijn werk. Als jij nog maal probeert kapot te maken wat ik na jarenlang werken heb opgebouwd . . . Als jij 't hart in je lijf hebt om nog meer te vernielen
Van Oord. Wat zou je dan?
Engels. Dàn (dreigenJ) dan ga ik z lf naar Semarang. Dan zal ik je persoonlijk aanklagen. Ik weet meer dan je denkt van Oord!
Van Oord (De brief I' rs hcurenJ.) Hier, daar gaat-ie . ..
Schrijf het ze mnar (. chrecllIl't?nd) zeg het ze maar J
persoonlijk . . . uat ik gebrek aan jullie allemaal ...
Maar jij . . . Jij zult ondervinden dat je me .deze loer draait . . . Je \\ eet niks . niks zeg Ik Je!
Engels. Ik zal je in 't oog houden!
Van Ooru. Houd Je bruinen 10 t oog. Daarvoor ben je hier Het i~ jullie schuld dat de bo I hier naar de klder gaat. Dat die lui h~er niet .meer bukke~ . Jullie met je bijbel! - tommellngen om dIe h,er naar toe te halen. Dat de bruine en de blanken gelijken zijn. hebben ze goed onthouden! Je hebt eer van je werk
Made. Als U het nu een ander wou zien meneer van Oord . .
Van Oord. (Tot ETlgC!I.) Anders? Anders! ~a ik zie h~t anders! Je moet je matje oprollen hier. Steek Je vrome praatjEs nou maar ergens af . . .
Marie. Maar meneer J
Van Oord. 'k Praat niet met U. 'k Heb het tegen Uw man!
Er is hier voor één van ons tweeën plaat. Jij of ik!
Engels. Als het mijn tijd is zal ik gaan. Niet om jou!
Van Oord. We zullen zien! Je bent gewaarschuwd! Bon- jour 1 (Af)
DERTIENDE TOONEEL.
Engels. Marie.
Engels. Schooier!
Marie. (Op hem to komend) Herman . . . dat was óók e n mensch! .. .
Engels. Een blanke nog wel . . . Dat noemt zich beter dan de bruine . . . Een vijand hier in de rimboe _ Marie. En nu wou jij me laten weggaan .. . Herman, ik
zou geen oogenblik ru t hebben . . .
Engels. (Haar in de armen nemend. ontroerd.) Marie . . . Jij . . .
Marie. Blijft bij jou, hier. . (Hartsto hte/ijk.) Hier, waar ze me noodig hebb n. Méér dan in Holland. Hier, waar God me een plaats heeft gegeven, naast jou ...
Engel . (Kil t haar.) Lieveling!
Marie. Wat heb je wel van me gedacht, Herman? ..
Engels. Dat ik . . . ik het niet vol zou houden zonder jou.
Marie. Heb je dan je werk hier op mij gebouwd?
Engels. Nee . . . nee . . . , maar 't was mijn werk niet. Het was ook van jou, nog veel meer van jou . .. dM kon ik niet overnemen.
Marie. En ik . . .
Engels. Nee wij . . . zeg wij! .. We hebben . . . ik . . . heb getwijfeld, heb wel gedacht ... niet geloofd .. .
Marie.
37
Je moet weer dezelfde worden als vroeger Herman
· . . Dezelfde opgewekte hartelijke zendeling Ik en jij . . . we zijn teveel met onszelf bezig ge- weest de laatste tijd. We hebben niet naar boven gekeken He:'man, . . . we hebben de menschen hier onrecht gedaan . . . We hebben gemeend, dat we alleen stonden, dat God ons als twee lichtende sterren midden in de donkerheid van dit land had geplaatst
· . . We waren te zelfgenoegzaam . . . We waren zóó met onszelf bezig, dat we geen acht op de har- telijkheid van onze gemeente hebben gegeven.
Engels. (Gelukkig.) Marie . . . 'k Weet het nog niet goed
· .. Maar samen . . . samen . . . Als jij maar bij me blijft . . . Alleen ben ik niet sterk genoeg ... Marie. (Sterk.) Ze zullen wél zeggen: de Zending heeft geen geld . . . maar niet: ze hebben geen mannen en vrouw n, die volharden ... De weinige arbeiders moeten goede arbeiders zijn!
VEERTIENDE TOONEEL.
Vorigen. Bediende.
Bediende. Toewan!
Engels. Tony!
Bediende. Ik heb steel de kip toewan ... Is zonde toewan ... Marie. Ja. dat was zonde Ton)' . .
voor je zieke moeder Tony?
Engels. Jij mag die nu houden! ..
Waren die kippen (Tony knikt.)
Bediende. (Dankbaar.) Wil vergeven God mij toewan ? ...
Engels. J Tony . . zul je daarom bidden? (Ton!! knikt cn gaat af.)
Marie en Engels (kijken dkilJr ildn. Mu=iek pe It: "Roept uit aan alle stranden ..
Langzu<un doek.
Prijs pel" exemplaar • . . . f 0.80
Bij afname van 8 exemplaren verstrekt de uitgever op verzoek een vergunning voor één opvoering.
Voor iedere volgende opvoering door eenzelfde vereeniging is CCD bedrag van f 2.50 verschuldigd.
Boeken van waarde:
InQ. geb.
De Kruisvlag in top, deel I · f 3.80 f 4.90 De Kruisvlag in top, deel 11 . ~ 1.90 - 2.50 A. K. STRAATSMA Aan het Kruis . - 2.20 ~ 2.90 De Kerk in 't midden ~ 2.20 ~ 2.90
2e druk
levr. NOREL-STRAATSMA
Een Kindeke geboren ~ 2.80 ~ 3.75
\V. A. HOEK Door de Branding · ~ 2.- ~ 2.90 D. C. A. BOUT S.O.S. Geef ons werk ~ 1.40 ~ 1.95 K. LANTERMANS ' n Eigenaardig manneke
en andere schetsen · ~ 0.95 - 1.60 Dr K.
J.
BROUWER Jonge mannenin den Bijbel ~ 0.90 ~ 1.50
J.
P. v. d. HUCHT Najaarsbloemen I,Bundel voordrachten ~ 0.60
" Najaarsbloemen 11,
Bundel voordrachten - 0.60 De beide bundels Najaarsbloemen te samen . . ~ 1.-
Deze boeken zijn verkrijgbaar in iederen boekhandel en bij den Uitgever H. H. KOK Bzn., Zwolle
Dr. P. BOENDERMAKER.
Wat het leven bracht. 10 ex. f 4.-
, . , t ,. T r o u w . 10 .. ; 7.50
P. DE BOER Novemberstorm 8 ; 7.50
..
Onraad . 5 .. ; 2.25Nu sijt wellecome. kerstspel 10 .. ; 9.-
..
aet Geldkskind 8 .. ; 7.- Planters . 8 .. ~ 10.-"De Noodlanding. 10 .. ; 9.-
.. .. Door de diepte 10 .. ; 7.-
J.H.BÖGEHOLTZ De Kracht van hunne kracht 10 .. ; 9.- L. H. BOKMA De groote vijand 6 .. ; 4.75 C. CROMMELIN-
nOORMAN Waar een wil is. is een weg 10 .. - 7.50 mCK FABER De Uitvinding. 10 .. - 9.-
.. .. De B i g . 6 .. - 3.-
M. C. FALLENTIN Overwinnaar 10 .. -10.-
.. .. Zitten gaan 10 .. - 4.- •
H. fAN HEERDE Tot inzicht gekomen 8 .. ~ 5.-
G. KOCHHEIM De toren van Babel 12 ..
S. DE JONG Op verre post 8 ..
.. Eigen wegen 8 ..
ALl KOOI Esther 10 ..
B. DE NIE De mensch wikt. 8 ..
Kolen vuurs 9 ..
't Kan verkeeren. 8 ..
Door schade en schande 8 ..
..
Verdreven t 0 ..Kom en zie. kerstspel 5 ..
Met vacantie 5 ..
.. Branding . 12 ..
.. . . . . Rabbi Josef. 12 ..
S. D. POTMA Beleg en Ontzet van Leiden 16 ..
J. F. DE ROO Spel van de Dood 10 ..
-12.-
- 6.40
• 10.- - 9.-
- 5.- - 7.-
- 7.50 - 6.- - 7.50
- 5.-
- 4.75
; 12.- - 9.60 - 8.- - 7.50 G. SMIT In 's Levens strijdperk 10.. - 5 ...
P. DE ZEEUW Zonen der vrijheid 10 .. ~ 9.- Voor Knapen- V ereenigi ngen:
J. H. BÖGEHOLTZ Een echt avontuur 7 ..
JOH. CHRISTIAANS Deschotmmakerendespoken 8 ..
B. DE NIE Ben kampavontuur 9 ..
.. . . . . De wandelclub op stap 10 ..
J.
F. DE ROO Hetbroodjev.TijIUilenspiegeI3 ..A. WAPEN AAR De Giftbeker. 8 ..
Voor Meisjes;Vereenigingen:
- 2.50
; 3.60 - 3.50 - 4.75 - 1.80 - 3.60
M. C. FALLENTIN Op je plek (Vereen.-Revue) NOBlLIS De grootste schat . .
Geloof. Hoop en Liefde
10 .. - 4.- 6 .. ; 3.- 3 .. - 1.50
