De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer
Beraadslaging STAT nr 14/2015 van 7 juli 2015
Betreft: Aanvraag van het “Centre d’Etudes en Habitat Durable a.s.b.l. (CEHD)” om vanwege de Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium (ADS) gecodeerde studiegegevens te verkrijgen uit de enquête SILC 2004-2014 (STAT-MA-2015-020)
De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (hierna "de Commissie");
Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek");
Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP");
Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001");
Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer;
Gelet op de aanvraag van het Centre d’Etudes en Habitat Durable ontvangen op 28/05/2015;
Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie) op 04/06/2015;
Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 29/06/2013;
Gelet op het verslag van de Voorzitter;
Beslist op 7 juli 2015, na beraadslaging, als volgt:
I. ONDERWERP VAN DE AANVRAAG
1. De aanvrager, het CEHD, wenst van de Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium (hierna ADS) gecodeerde studiegegevens te ontvangen uit de enquête SILC, cross- sectionele gegevens, 2004 tot 2014 voor statistisch onderzoek en als hulpinstrument bij de politieke besluitvorming.
Het CEHD asbl werd opgericht in 2011 om onderzoek te verrichten naar duurzaam wonen in Wallonië. Het CEHD bestaat momenteel uit een multidisciplinair team van 5 onderzoekers.
Dit team werkt nauw samen met de Belgische, Franstalige universiteiten (ULB, UCL, ULg, UMons, FUNDP, FUSL) en met het Institut Wallon de l’Evaluation, de la Prospective et des Statistiques.
Het CEHD is belast met multidisciplinaire studies over duurzaam wonen, waaronder een onderzoek dat enerzijds op korte termijn moet dienen als hulpinstrument bij de politieke besluitvorming en anderzijds een doelgroepgericht universitair onderzoek op middellange termijn.
Het werkprogramma van het CEHD wil:
- via een grote enquête over de woonkwaliteit in Wallonië, statistische gegevens verzamelen en verwerken over de economische-, sociale- en milieuaspecten met betrekking tot wonen;
- de oprichting aankondigen van een observatorium van de huisvesting (huurwoningen, kwaliteit, vastgoedprijzen);
- vergelijkende studies verrichten over de evolutie in de huisvestingsmarkt en het openbaar beleid inzake duurzaam wonen in de andere gewesten en in de buurlanden;
- een permanent inventarissysteem met statistische gegevens over de Waalse Huisvesting ontwikkelen en in de nabije toekomst procedures op punt stellen om huisvestingsgegevens in te zamelen bij de operatoren (gemeenten, vastgoedagentschappen, gewestelijke besturen).
. . . . . .
2. De aanvraag strekt er tevens toe het vertrouwelijkheidscontract goed te keuren dat tussen ADS en de onderzoeker moet worden afgesloten.
II. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVINGEN A.1. Wet openbare statistiek
3. Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is het Statistisch Toezichtscomité bevoegd om, enerzijds de mededeling toe te staan van de door de ADS gecodeerde studiegegevens aan de in de wet openbare statistiek vermelde bestemmelingen en anderzijds het vertrouwelijkheidscontract goed te keuren dat moet worden afgesloten tussen de betrokken partijen. Omdat hier om een mededeling van gecodeerde gegevens wordt verzocht, verklaart het Comité zich bevoegd.
A.2. WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001
4. Op grond van de artikelen 1, § 1 van de WVP en artikel 1, 3° van het KB van 13 februari 2001, zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke personen, persoonsgegevens waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het KB van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden.1
B. WETTELIJKE BASIS VAN DE AANVRAAG
5. De aanvrager staat in de lijst van de in de statistiekwet limitatief opgesomde bestemmelingen, meer bepaald in artikel 15, 1stee lid, 4°.
6. Onder de bestemmelingen staan inderdaad de natuurlijke of rechtspersonen die een wetenschappelijk onderzoeksdoel nastreven, wanneer een daartoe strekkende aanvraag
1Zie artikel 1, 3° van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 en zie ook Memorie van Toelichting bij het wetsontwerp tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrij verkeer van die gegevens, Parl. St. Kamer 1997-98, nr. 1566/1 p. 12:
“Ook gecodeerde informatie waarbij door de verantwoordelijke voor de verwerking zelf niet kan nagegaan worden op welk individu de informatie betrekking heeft, vermits hij niet in het bezit is gesteld van de daarvoor noodzakelijke sleutels, wordt derhalve als “persoonsgegevens” beschouwd indien identificatie nog door iemand anders kan verricht worden.”
wordt ingediend, tezamen met een welomschreven onderzoeksproject dat aan de geldende wetenschappelijke normen beantwoordt.
7. De CEHD mag dus een machtigingsaanvraag indienen om de bedoelde gegevens te verkrijgen.
C. DOELEINDEN
8. Persoonsgegevens moeten worden verwerkt voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden (art. 4, §1, 2° van de WVP).
9. De aanvrager wenst de gecodeerde studiegegevens te ontvangen om:
A. algemene doeleinden van het onderzoek
- de Waalse Overheidsdienst en de Waalse Regering bij te staan in de uitvoering van hun huisvestingsbeleid evenals hun maatregelen ter regulatie van de huisvestingsuitgaven van gezinnen;
- adviezen formuleren, onderzoeken te voeren en aanbevelingen te doen over de evolutie van de huurprijzen in de komende jaren;
- aan het Waalse Parlement en andere overheidsactoren uit de huisvestingssector (Société wallonne du Logement, Société walonne du Crédit social, Fonds du logement des familles nombreuses) bruikbare informatie te verstrekken waarmee de evolutie in de huurwoningenmarkt en vastgoedmarkt kan gevolgd en geobserveerd worden;
- aan Wallonië een reeks statistische instrumenten aan te bieden waarmee bijvoorbeeld referentiehuurprijzen kunnen worden bepaald, indicaties kunnen worden gegeven over de prijzen op de huurwoningenmarkt of over sociale kenmerken van de gehuisveste bevolking;
- te dienen als gegevensbank van waaruit er afdoende, vergelijkende onderzoeken kunnen worden gevoerd om er lering uit te trekken.
B. Operationele doeleinden van het onderzoek
- indicatoren inzake huisvestingsuitgaven op te stellen voor eigenaars en huurders in Wallonië;
- een synthetische index voor de verschillende sociale categorieën van gezinnen en individuen te ontwikkelen over de huisvestingskost;
- een reeks van 4 opvolgingsindicaties te ontwikkelen met betrekking tot het woningtekort, de huisvestingsnoden van een specifieke en kwetsbare bevolkingsgroep (bepaald op socio-economische basis), de vrijstaande woningen, het residentieel traject (element dat hun residentiële keuze beïnvloedt);
- de inspanningsindex voor huisvesting van de Waalse gezinnen te meten, namelijk de verhouding tussen de algemene uitgaven van gezinnen voor huisvesting (huur, afbetaling leningen, investeringskredieten, energiefacturen, etc.) en het algemene, beschikbare inkomen van een gezin daarbij rekening houdend met hun afkomst en de moeilijkheden die daar onrechtstreeks mee gepaard gaan. De progressie van die inspanningsindex (discrepantie tussen de groei in de huisvestingsuitgaven en de stagnatie van het inkomen relatief gezien) is momenteel een cruciale indicator voor het woonbeleid;
- per socio-professionele categorie en gezinssamenstelling (aantal bewoners, nieuw samengesteld gezin, etc.) in te schatten hoe gevoelig de Waalse gezinnen op gebied van huisvesting reageren op een evoluerende inspanningsindex.
- opvolgen van de voornaamste indicatoren inzake huisvesting op schaal van Wallonië middels een terugkerende publicatie: de kerncijfers. De SILC werd aangesproken om voortaan de kerncijfers bekend te maken die zijn uitvoering vond in een eerste editie.
Die kerncijfers werden overigens overgenomen door de partnerinstellingen zoals het Centrum voor Gelijke Kansen in het kader van hun barometer van de diversiteit in de huisvesting. De volgende editie van kerncijfers is gepland voor 2015.
10. Uit het vertrouwelijkheidscontract van de onderzoeker blijkt dat hij de gegevens uitsluitend mag gebruiken voor de opgegeven analyse studie en voor de opmaak van globale en anonieme statistieken. De meegedeelde gegevens mogen niet worden verstrekt aan derden en niet gebruikt worden voor controle- en repressiedoeleinden.
11. Deze doeleinden stemmen overeen met de voormelde vereisten van de WVP.
12. Artikel 15 van de statistiekwet bepaalt dat de gecodeerde gegevens moeten worden verstrekt voor wetenschappelijke of statistische doeleinden. Volgens het Comité is er op dit punt geen enkele statistisch bezwaar.
D. PROPORTIONALITEIT D.1. De gevraagde gegevens
13. Het gaat om de nauwkeurig omschreven gegevens in het aanvraagformulier. Het betreffen de gecodeerde studiegegevens van SILC enquête 2004 tot 2014 voor de volgende categorieën:
- De twee identificatieregisters voor alle beschikbare variabelen;
- Alle relevante socio-economische informatie over het individu;
- Alle variabelen over de huisvesting van de gezin;
- Alle contextuele variabelen over het inkomen en het patrimonium van de gezinnen;
- Alle variabelen op de huisvestingsomstandigheden;
- Alle bijkomende variabelen die noodzakelijk zijn om de bovenvermelde variabelen te interpreteren.
14. Het technisch en juridisch advies verduidelijkt dat de aanvraag voor wat de Belgische gegevens betreffen, betrekking had op de variabelen van een welbepaald jaar. Niet alle variabelen zijn beschikbaar voor ieder jaar of sommige ervan kunnen van naam veranderd zijn.
D.2. Noodzaak van het verkrijgen van de gecodeerde gegevens
15. De onderzoeker mag enkel de gecodeerde persoonsgegevens ontvangen indien het niet mogelijk blijkt om met de verwerking van anonieme gegevens, de statistische of wetenschappelijke doeleinden die hij betracht, te verwezenlijken (artikel 4 van de WVP).
16. Uit de aanvraag kan impliciet worden begrepen dat het onderzoek alleen met gecodeerde gegevens gerealiseerd kan worden.
D.3. De kwantiteit van de gegevens
17. De mededeling van de gevraagde, gecodeerde gegevens moet onontbeerlijk zijn voor het uitvoeren van het onderzoek zoals omschreven in de aanvraag en het ontwerp van vertrouwelijkheidscontract (art. 4, § 1, 3° van de WVP).
18. Uit het aanvraagformulier blijkt dat het bewijs hiervoor per gegevensgroep werd aangetoond.
19. ADS verklaart in haar advies dat uitgaande van het vermelde doeleinde, de gevraagde gegevens proportioneel zijn. Het Comité sluit zich aan bij dit advies.
D.4. Frequentie van de mededeling
20. De beschikbare, gecodeerde studiegegevens (gegevens 2004 tot 2013) zullen worden verstrekt binnen de 30 dagen nadat het vertrouwelijkheidscontract werd afgesloten. De gegevens van 2014 zullen pas vanaf januari 2016 ter beschikking zijn.
21. Het vertrouwelijkheidscontract bepaalt dat de gecodeerde studiegegevens ter beschikking zullen staan van de onderzoeker binnen de 30 dagen na hun bekendmaking.
D.5. Duur van het onderzoek en bewaartermijn
22. De bewaartermijn van de gegevens wordt beperkt tot de noden van het onderzoek, nl. 3 jaar. Dit lijkt een redelijke termijn voor het Comité.
23. De aanvrager vernietigt de gegevens en back-ups zodra de statistische doeleinden zijn bereikt. Het is niet toegestaan om de gecodeerde studiegegevens voor dezelfde doeleinden langer te gebruiken, tenzij verlenging werd toegestaan. Wanneer de doeleinden werden bereikt vòòr deze termijn is verlopen moet de onderzoeker de gegevens en bestanden vernietigen vòòr afloop van de termijn, meer bepaald onmiddellijk nadat het doeleinde is verwezenlijkt.
E. BEVEILIGING
24. De aanvrager moet erover waken dat de verstrekte gegevens beschermd en beveiligd zijn (artikel 16 van de WVP en 15bis van de statistiekwet).
E.1. Consulent inzake informatiebeveiliging
25. De CEDH verstrekte geen evaluatiedossier voor de consulent inzake informatiebeveiliging.
26. In haar technisch en juridisch advies verzoekt de ADS het CEDH een consulent inzake informatiebeveiliging aan te stellen.
27. Het Comité sluit zich aan bij de ADS en verzoekt het CEDH om te voldoen aan de beveiligingsvereiste, namelijk de aanstelling van een consulent inzake informatiebeveiliging, vooraleer het vanwege de ADS gegevens kan ontvangen.
E.2. Beveiligingsbeleid
28. Uit de documenten die de onderzoeker verstrekte, blijkt dat die laatste beschikt over een beveiligingsbeleid.
29. Volgens het evaluatieformulier dat samengaat met het verzoek om gegevens te ontvangen en het vertrouwelijkheidscontract, kan worden vastgesteld dat van de 14 vragen over de
beveiliging, er 13 positief werden beantwoord. Zoals vermeld onder punt E.1. hierboven, moet enkel nog een consulent inzake informatiebeveiliging worden aangesteld.
E.3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon
30. De identiteit van de natuurlijke persoon die voor de gegevens verantwoordelijk is, werd meegedeeld. Deze persoon is verantwoordelijk voor de naleving van alle wettelijke, reglementaire en contractuele verplichtingen en van de bepalingen van onderhavige beslissing van de Comité. Hij is eveneens verantwoordelijk voor de daadwerkelijke controle van het rechtmatig gebruik van de verstrekte gegevens.
E.4. Scheiding van de andere verwerkingen
31. De onderzoeker moet de gegevensverwerking waarvan hier sprake is, apart houden van eventuele andere gegevensverwerkingen waarvoor hij de verantwoordelijk zou zijn.
E.5. Verbod op decodering
32. De onderzoeker verbindt er zich toe om alles in het werk te stellen zodat de identiteit van de personen van wie de gegevens worden verwerkt, niet achterhaald kan worden.
E.6. Koppelverbod
33. De onderzoeker verbindt er zich toe niets te ondernemen om de verkregen persoonsgegevens te koppelen aan gegevens die hij reeds in het kader van andere machtigingen verkreeg.
F. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN F.1. Verspreiding van de resultaten
34. De aanvrager moet ervoor zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, de gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de persoonsgegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. De cellen met te weinig individuen of dominante individuen worden verwijderd.
35. Ten minste 15 dagen voor de verspreiding moet de aanvrager de resultaten voorleggen aan de ADS die dan eventueel de verspreiding kan verbieden. De term "verspreiding" moet in
brede zin worden begrepen want houdt rekening met de evolutie in de informatiemaatschappij en omvat elke schriftelijke, mondelinge of online verspreiding.
F.2. Controle
36. De aanvrager stemt er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van het Comité altijd en zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de informatica- infrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard om na te gaan of de bepalingen van de voorliggende machtiging en van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd.
37. Op eenvoudig verzoek kan het Comité toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de beslissing van het Comité, de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluit en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract.
F.3. Onderzoek als bedoeld in artikel 15, 1ste lid, 4) van de statistiekwet
38. De aanvraag vermeldt de analysemethoden en de onderzoeksnormen die de onderzoeker zal aanwenden. De ADS stelt in haar technisch en juridisch advies dat dit project kadert binnen de continuïteit van een reeds gevoerd onderzoeksproject, dat al heeft geresulteerd in kwalitatieve publicaties. Zij merkt op dat gelet op het relatief beperkt staal van de EU-SILC enquête, er bij de veralgemening van de statistische resultaten de strengste wetenschappelijke normen moeten worden gehandhaafd. De ADS merkt ook nog op dat het project een regionale analyse voorstelt en raadt aan om de grootste voorzichtigheid aan te houden bij het trekken van conclusies op dit detailniveau. Zij beveelt overigens aan om analyses op provinciaal niveau of op te kleine subgroepen te vermijden en rekening te houden met betrouwbaarheidsintervallen als die beschikbaar zijn.
G. VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT
39. De studiegegevens worden verstrekt aan de Onderzoeker krachtens een vertrouwelijkheidscontract dat hij afsluit met de ADS.
40. Het ontwerp van vertrouwelijkheidscontract werd als bijlage bij de aanvraag gevoegd en stelt de voorwaarden vast waaronder de ADS de studiegegevens mag verstrekken en gebruikt mogen worden door de aanvrager.
41. Het vertrouwelijkheidscontract bevat ten minste de wettelijke verplichtingen als omschreven in artikel 15bis van de wet openbare statistiek, waaronder de duur van het vertrouwelijkheidscontract Na afloop van het contract mag de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf niet worden verbroken. Die vertrouwelijkheid moet onbeperkt in de tijd worden nageleefd.
42. De contractuele bepalingen inzake privacy en vertrouwelijkheid die vermeld worden in de vertrouwelijkheidscontract maken integraal deel uit van onderhavige beslissing van het Comité waardoor ook de personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich kunnen wenden tot het Comité om te laten controleren of de voorwaarden waaronder de onderzoeker de gegevens mag gebruiken, worden nageleefd.
H. ALGEMEEN BESLUIT
43. De onderzoeker dient bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract tussen ADS en de onderzoeker.
I. SPECIFIEK BSLUIT
44. De Commissie is van oordeel dat:
- de onderzoeker beschikt over een rechtsgrond om de gevraagde gecodeerde studiegegevens te ontvangen;
- de mededeling van de gevraagde studiegegevens aan de onderzoeker toegelaten is voor de vermelde doeleinden;
- de bewaringstermijn wordt bepaald op maximum 3 jaar vanaf de ontvangst van de bedoelde gegevens, zonder evenwel de duur die noodzakelijk is voor het verwezenlijken van het onderzoek te overschrijden;
- onderhavige beraadslaging slechts uitwerking heeft nadat het CEDH een consulent inzake informatiebeveiliging heeft aangesteld.
OM DIE REDENEN, Het Comité
1° machtigt de Algemene Directie Statistiek – Statistics Belgium om onder de voormelde voorwaarden de bedoelde gegevens aan het CEDH mee te delen onder de opschortende voorwaarde dat het Comité het evaluatieformulier ontvangt betreffende een kandidaat-consulent inzake informatiebeveiliging en het Comité deze positief heeft beoordeeld.
2° beslist dat deze machtiging slechts geldt is op voorwaarde dat en zolang de voorwaarden van deze beraadslaging worden nageleefd.
3° Keurt het vertrouwelijkheidscontract goed dat betrekking heeft op de voormelde voorwaarden.
De Wnd Administrateur, De Voorzitter,
(get.) An Machtens (get.) Willem Debeuckelaere
