Het Koloniaal Weekblad

(1)

.de

Donderdag 16 Februari 1911.

f

l l

^{d e}

Jaargang.

Het Koloniaal W e e k b l a d

Orgaan der Vereenïging

"Pgericht door Kolonel ' E. V. L van Zuylen,

2! Maart 1900.

Vr«

A b o n n e m e n t s p r i j s p e r j a a r :

y 9 aan huis of franco per post binnenland, bij vooruitbetaling.

A?0r Oost-In Jië en het Buitenland Wonderlijke nummers

f 2.50 . 4 . -

„ 0.05

„Het Koloniaal belang is een algemeen Nederlandsch belang."

P r i j s d e r A d v e r t e n t i ë n : Per vakje

o

f 2.- Bij contract reductie.

^DEDEELINGEN of INGEZONDEN STUKKEN moeten worden geadresseerd „aan de Redactie-Commissie", en gezonden aan de Presidente: 7a HEERENG ü Voor Administratie en Verandering van Woonplaats wende men zich tot den Heer W. VAN DER ZIJL 51 Verhulststraat. • Voor Advertentiën tot de Drukkerij „LUCTOR ET EMERGO", AMALIA VAN SOLMSSTRAAT, Telefoon 4424, be.den DEN HAAG.

Inhoud van dit nummer.

, Eene buitengewone tentoonstelling- in Boeatan.

P'Oüiek. - - Uit de O.-I. Mail. — Nieuw-Guinea. •

— Pers- - West-

• W a t de Inlander zegt. - - W a t de Chinees W e l t . — Feuilleton. — Van Vreemde Koloniën. — l u g e -

n d e n . — Oost- en West-Indisch Literatuur-Overzicht. — Féstafels Mededeelingen. Offre. Berichten.

^

^e

n e b u i t e n g e w o n e Tentoonstelling in Boeatan.

In het lokaal v a n „B o e a t a n " , H e u 1 s t r a a t d e n H a a. g, is t h a n s ceiie zeer m e r k w a a r d i g e 19,

^Zanieling kunstnijverheid- en huisvlijt-artikelen

^ de Meerstreken ( L a w a o e t T a r ) der Gajoe-landen

^ o n g e s t e l d , de Off

%

welke door den hier met verlof zijn- v. Gez. G. F . v a n L a a r e n v a n d a a r meegebracht. Niet dikwijls doet de gelegenheid ,!Ctt voor om zulk een nagenoeg volledige collectie

«jeen ' te zien.

oor hen, die belangstellen in het leven en wer- v a n dezen n o g zoo weinig bekenden volksstam

be-ty

/rrof. S n o u c k 'B 'u r g r o n j e heeft uitvoerige

^êkdeelen aan de Gajoe- en A l a s l a n d e n gewijd) is _ &en prachtige gelegenheid om daarmee kennis te

aken, door verschillende v o o r w e r p e n v a n h u n da-

?,e'i.iksch gebruik in n a t u r a te komen bezichtigen.

11 onder dat bekijken valt, er heel wat moois te onderen, ook op versieringsgebied.

Hoe bijzonder fraai zijn de v a n bies gevlochten

a sehjes, de kleinere tot berging v a n sirih-benoodigd-

6cW1; de grootere voor gepelde rijst, als feestgeschenk,

)6steiiid! Ook de matten munten uit door dezelfde ,"ai'Oe, diep-roode tot p u r p e r o v e r g a a n d e kleur, ver-

^ e n d i g d door goed a a n g e b r a c h t e versierings-motie- .ei1 i u donkerder tinten en enkele opengewerkte ge- 'e elten. Die vlechtwerken behooren onder de mooi-

e> Welke onze juist a a n dezen kunst-arbeid zoo '&e Oost-Indische Archipel oplevert.

.Het aardefwerk, hoe d o o d e e n v o u d i g ook v a n tech-

||fc, toont eveneens door zijn oorspronkelijkheid v a n

°i'm en juiste versiering, den a a n g e b o r e n , goeden

^ a a k v a n dit volk.

Ook wat de metaalbewerking, zoowel bij w a p e n s fj1 sieraden als bij k o p e r h u i s r a a d betreft, geeft deze t o o n s t e l l i n g veel goeds te zien, w a a r o n d e r tevens

|!e'1 e:i ander uit Atjeh afkomstig, dat geregeld bij

a bevolking der Meerstreken in g e b r u i k i s .

Het weven dezer Gajoes staat ver bij dat der

r°Uwen v a n Groot-Atjeh ten achteren, m a a r daar- t e g e n weten de m a n n e n op sierlijke wijze de jak- W h u n n e r v r o u w e n v a n typisch b o r d u u r s e l te voor- g*»> hetgeen zij, als een a a n g e n a m e bezigheid op de

indeling verrichten.

Een volledig weeftoestel voor s a r o n g s , alsook een M fraai snijwerk versierd klein exemplaar voor Padweefsel zijn ter bezichtiging opgesteld, zoo ook

e verschillende werktuigen voor de v i s c h v a n g s t en

tl0S véél meer, te veel om hier alles op te noemen, a Een a a n t a l goede foto's w e r k e n mede om een dui-

*%c beeld te geven v a n land en volk.

Onzen lezers en h u n n e n vrienden raden wij een h\ _ra bezoek a ä n B o e a t a n v o o r deze bijzondere ge-

^'enheid ten zeerste a a n . Deze tentoonstelling blijft

| c * t s tot het einde dezer m a a n d te zien. D e toe- B^g, — iederen w e r k d a g v a n 10—6 u u r — is voor '•:,

PERSKRONIEK.

ieder e g t vri.i.

h e t v o o r t !

INHOUD : De Ind. Chineezen-quaestie besproken in de Aqence de l'Extrême Orient. — De N. R. Ort. en Àlg. Handelsblad, oneens over de al dan niet subsi- dieering der Java-Ausiralië Paketvaartlijn. — De corr.

der N. E. Ort. over de adat. — Het Alg. Handelsblad en de zelfoverschatting der Chineezen.

Over de Chineezen-quaestie in Indie publiceert de officieuse (Chineesche) „Agence de l ' E x t r ê m e Orient,"

het volgende:

„ N a de onderhandelingen, die tusschen C h i n a en Nederland zijn gevoerd, is de stand v a n het Chi- neezenvraags'tuk in de Ned.-Indische koloniën de volgende: N a a r men weet, (wilde China in de Ncd.

koloniën Chineesche consuls benoemen, om den Chi- neeschen onderdanen bescherming te verschaffen.

Nederland v e r k l a a r d e hiermede eens te zijn, onder' v o o r w a a r d e echter, dat China de Nederlandsche wet erkent, die bepaalt, dat alle kinderen, dia in de Nederlandsche koloniën uit Chineeschen ouders gebo- r e n worden, als Nederlandsche onderdanen beschouwd moeten w o r d e n .

D e onderhandelingen tusschen den Netlerlandschen minister v a n buitenlandsche zaken en "Loe-tsing-Sji- ang, den Chineeschen. gezant, hebben 'zeer lang ge- duurd. China v e r k l a a r d e , dat het de Nederlandsche wei", niet kon erkennen, omdat het reeds voor de af- kondiging dier w i t de n a t u r a l i s a t i e. zijner onderdanen had geregeld. Volgeus de Chineesche bepalingen beh'&uden de in h e t, buitenland geboren kinderen de nationaliteit v a n den vader. Deze bepaling vloeit voorfTuit den geest v a n het Chineesche recht, dat e v e n l l s het Romeinsche recht den v a d e r eon zeer groot? m a c h t toekent, zelfs over zijn volwassen zo- nen,-'

Ten slotte is men overeengekomen, dat China de Nederlandsche wet erkent, m a a r dat een Chinees, zoodra hij de Nederlandsche koloniën verlaat, de Chineesche nationaliteit terugkrijgt. N a d a t men deze gemeenschappelijke basis gevonden had, trachtten de beide staatslieden zich op gelijke wijze te dekken.

De heer De Marées v a n Swinderen gaf toe, dat het voorbehoud v a n China aanneembaar is, m a a r zeide te vreezen, dat het P a r l e m e n t het verliezen v a n de Nederlandsche nationaliteit ipso facto niet zou toe- geven. De heer Loc-tsing-Sjiang v e r k l a a r d e , dat hij het met de Nederlandsche wetten in Indiö eens zou zijn, mits Chineesche consuls benoemd mochten worden. D e regeering zou echter geen v e r d r a g zonder de meergenoemde voorbehouds-clausule k u n n e n aan- nemen, w a n t dan zou do Nationale V e r g a d e r i n g h a a r zeer zeker aanvallen. Bovendien zou- de Chineesche regeering moeten vreezen, dat Chineezen, die Neder- landsche onderdanen geworden en Weer n a a r C h i n a teruggekeerd zijn, zich niet meer aan de Chineesche r e c h t s p r a a k zullen willen onderwerpen. D e heer D e Marées v a n Swinderen scheen bereid te zijn, de voor-

behouds-clausule te a a n v a a r d e n . Toen de Chineesche gekant om een definitief . a n t w o o r d verzocht, w e r d hem medegedeeld, dat de Nederlandsche regeering de kwestie g r o n d i g wenschte te onderzoeken en niet onmiddellijk k o n antwoorden. De Chineesche gezant werd teruggeroepen n a a r Poking en de onderhandelingen werden voortgezet door den Chineeschen minister v a n buitenlandsche zaken en den Nederland- schen gezant te P e k i n g .

China heeft n u de nationaliteit der Chineezen i n de Nederlandsche koloniën a a n v a a r d , op v o o r w a a r d e dat de voorbehouds-clausule aangenomen zou wor-

den en in de benoeming van Chineesche consuls zou worden toegestemd. De Nederlandsche regeering is weer tot h a a r oude s t a n d p u n t teruggekeerd. Zij ver- k l a a r t zich bereid Chineesche consuls te erkennen, mits do n a t u r a l i s a t i e v a n in Nederlandsche koloniën geboren Chineesche kinderen onvoorwaardelijk w o r d e erkend.

De Chineezen in de Nederlandsche koloniën hebben een adres tot den Chineeschen minister v a n handel gericht, w a a r i n zij verzoeken niet in te g a a n op de beloften der Nederlandsche r e g e e r i n g , omdat de nationaliteit, die h u n w o r d t aangeboden, geen eigenlijke nationaliteit is. Zij zouden geen Ne- derlanders worden, m a a r tot de I n l a n d e r s afdalen en zoodoende zonder nationaliteit blijven.'

V o o r heit geval Nederland niet i n g a a t op de voor- stellen der 'Chineesche r e g e e r i n g , zal C h i n a de kwestie der consuls onbeantwoord laten en een g u n - stiger gelegenheid afwachten."

Op deze mededeeling v a n Chineesche zijde werd v a n onzen . k a n t officieus geantwoord, dat onderhandelingen tusschen Nederland en China gevoerd worden over de oprichting v a n Chineesche consulaten in Ned.-Indië.

* * *

De N. R o 11. C r t. voerde o n l a n g s eenige be- zlwaren aan tegen- de voorgestelde subsidiëering v a n de J a v a , — A u s t r a l i ë Paketvaartlijn. Het A 1 g. H a n- d e l s b l a d blijkt die bezwaren niet te deelen, en zegt er v a n :

„Het steunen v a n de nieuwe stoomvaartverbin- ding zou, meenen Wij, alleen dan n i e t v e r a n t w o o r d zijn, w a n n e e r zij geen toekomst h a d . Maar dit l a a t s t e is niet het g e v a l : het -vervoer v a n J a v a - p r o d u c t e n n a a r Australië, v a n Australië n a a r J a v a neemt op bevredigende wijze toe en is 'ongetwijfeld v o o r ver- dere, belangrijke ontwikkeling v a t b a a r . Alleen m a a r zoolang de tarievenstrijd duurt, brengt de vermeerdering van v o r v o o r geen vermeerdering v a n w i n s t . E n wie n u k a n wenschein, dat de Nederl.

maatschappij h a r e p o g i n g tot ontwikkeling v a n dezen handel moet opgeven omdat de concurrent h a r e nieuwe onderneming dooddrukt?

Er is gezegd (in de N. R. C r t. v a n 30 J a n . ) : als de vooruitzichten, v a n de J a v a — A u s t r a l i ë — l i j n zoo „ p r a c h t i g " zijn, w a a r v o o r d a n subsidie?

•Nu laten wij d a a r , dat het woord subsidie niet juist gekozen is. Als A tot B zegt: u w e onderneming is ook zeer in mijn belang, ik aal dus zoo noodig de helft v a n u w verlies dragen, dan k a n men niet zeggen, dat A zijn vriend B „ s u b s i d i e e r t " . Maar voorloopig zijn de vooruitzichten in financiee- len zin n i e t „ p r a c h t i g " , zooals wij aantoonden.

Rn i n is het. dunkt ons. niet v e r a n t w o o r d , da Koninklijke P a k e t v a a r t m a a t s c h a p p i j — die in onzen Indischen Archipel, n a a s t winstgevende ook verschillende verliesgevende! lijnen onderhoudt — gebrek a a n „durf en gezonden k o o p m a n s g e e s t " te ver- wijten, als zij b e z w a a r maakt, m a a r steeds, l a a t o n s zeggen een p a a r ton p e r j a a r op te offeren v o o r een s t a a t k u n d i g belang, w a a r i n zij niet rechtstreeks betrokken i s . Ook hier geldt het, dat niet alles v a n één k a n t k a n komen.

Maar w a n n e e r men de overtuiging bezit, dat ,,de vooruitzichten zoo goed zijn" — ook w a t de v r a c h - tenmarkt betreft — wel, wij meenen dat men het wetsontwerp dan gerust k a n a a n n e m e n ; zoodra er zonder verlies g e v a r e n wordt, betaalt de I n d i s c h e schatkist immers toch n i e t s ! "

* *

(2)

Onder het opschrift „ W i j z i g i n g in het volksrecht op b e v e l " , schrijft de B a t a v i a a s c h e correspondent der N. R o t t. C r t. o ni. het volgende:

„ N a a r D e J a v a b o d e v a n 5 J a n u a i i mededeelde, bevond zich de g o u v e r n e u r v a n. S u m a t r a ' s W e s t k u s t sedert eenigen t jd in de P a d a n g s c h e boven- landen, teneinde met de hoofden en de bevolking besprekingen over verschillende onderwerpen te houden-. Sommige d a a r v a n hielden, n a a r het schijnt, v e r b a n d met eene voorgenomen r e o r g a n i s a t i e v a n het bestuur in het bedoelde gewest, m a a r er w a r e n onder dei in hot genoemde blad opgesomde onderwerpen ook eenige, dia v a n veel v e r d e r e s t r e k k i n g zijn.

I m m e r s , n a a r D e J a v a b o d e mededeelde — en z u l k s op gezag v a n een der ter W e s t k u s t v a n Su- m a t r a verschijnende bladen — zou de g o u v e r n e u r in de gehouden v e r g a d e r i n g e n hebben behandeld de v r a g e n :

Of het al d a n niet wenschelijk w a s de adat ka- m a n a k a n (het met het m a t r i a r c h a a t v e r b a n d hou- dende erfrecht v a n z u s t e r s k i u d e r e n ) te v e r a n d e r e n ten gunste v a n ei^en k i n d e r e n ?

Of hot niet wenscholijk w a s de adat h a r t a poe- s a k a (het familiebezit) aE te schaffen en dat familiebezit deelbaar te v e r k l a r e n onder de erfgenarmen .— v o o r de toekomst de eigen k i n d e r e n ? — en w a i

d a a r v a n de gevolgen zonden zijn?

Zooals uit deze o p g a v e m a g blijken, w a r e n de onderworpen, die de g o u v e r n e u r behandelde, |wel zoodanige, die diep in het volksleven ingrijpen en betreffen zij zaken, w a a r m e d e ieder lid der bevol- k i n g in zijn leven v o o r t d u r e n d in a a n r a k i n g ' komt.

Erfrecht v a n goederenbezit zullen toch ieder lid v a n elke maatschappij, steeds sterk interesseeren, omdat hij v o o r t d u r e n d e a a n r a k i n g met het laatstbedoelde heeft en bij het eerste dikwijls betrokken i s .

I k laat geheel buiten beschouwing of niet te eeniger tijd de maatschappelijke ontwikkeling ter W e s t k u s t v a n S u m a t r a er toe z a l leiden, dat !t op het m a t r i a r c h a a t gegronde volksrecht a l d a a r g a a n d e - weg zich wijzigt en men d a a r ook tot het p a t r i a r - chaat komt. Onmogelijk achl ik dat geenszins, w a n t n a a r men mededeelde zijn er ook i n anderen gedeilten v a n den Archipel n o g duidelijke sporen v a n 't ma- t r i a r c h a a t te vinden, terwijl m e n , d a n v o o r h e t tegen- w o o r d i g e geheel tot p a t r i a r c h a l e toestanden i s gekomen. Ook op ander gebied zijn zeer duidelijke ontwikkelingen v a n de adat w a a r te nemen, geheel buiten den invloed v a n het Gouvernement tot stand gekomen, en dat ook in zake aangelegenheden, die nai.tv met het volksleven verband houden. Zoo g a a t het s t a m g e z a g , dat men in sommige deelen v a n Ne- derlandsch-Indië n o g vindt, overal geleidelijk over in een t e r r i t o r i a a l gezag. Doch niet d a t is hier de v r a a g . W a n n e e r de maatschappij eenmaal behoefte a a n ander erfrecht en andere bezitsvormen krijgt, wijzigt het volksrecht zich in overeenstemming met ' de maatschappelijke behoeften van zelf wel. l i e t gaat er hier alleen om, of men verstandig doet,' dergelijke zaken opzettelijk te g a a n bespreken en te ge- w a g e n van a a n te breng-en v e r a n d e r i n g e n , als w a r e het volksrecht in casu gewoonterecht, iets, dat men n a a r willekeur k a n wijzigen om n u ook op dat gebied een anderen feiteiïjken toestand te zien ontstaan.

Mbg-e d a a r o m de v r a a g , die ik a a n het hoofd v a n dit schrijven stelde, zoo sterk mogelijk in ontken- nenden zin worden beantwoord.

* * *

Als een echt staaltje v a n de n o g steeds bestaande zelfoverschatting der Chineezen, weerlegt het A l g e m e e n H a n d e l s b l a d het door de R e- v u e J a u n e a a n Nederland v o o r g e h o u d e n lesje:

dat het niet- denkon moet, zich het behoud v a n I n - dië te verzekeren door belemmeringen a a n den Chi- neeschen handel en arbeid in den w e g te leggen.

„ H e f is veeleer door â a n de ontwikkeling dier n o g zoo weinig ontgonnen streken te arbeiden, zegt de R e v u e J a u n e, dat men dit doel zal bereiken. D e minister heeft zelf erkend, dat die ontwikkeling middelmatig i s , dat men gebrek heeft a a n i n g e n i e u r s , enzoovoort. W e l n u , n a een veïtiging v a n drie eeuwen erkent Holland, dat de uitkomst middelmatig i s . D a t geeft ons het recht te denken, dat weldra, in Azië, landen, die h u n zelfbestuur behiel- den, veel moer gevorderd zullen zijn d a n die, welke de weldaden genoten v a n de geniale voogdij v a n het W e s t e n . "

\U ! dunki ons noodig, a n t w o o r d t hierop het A 1 g. II a n d e 1 s b 1.. aan de R e v u e J a u n e eenige cijfers voor te houden.

Op het einde v a n 1908 besloeg het geheele Chi- neesche spoorwegnet omstreeks 4000 kilometer, d.i.

1 kilometer op elke 100,000 zielen der bevolking, dat v a n Nederlandsch-Indië nagenoeg 5000 kilometer of 1 kilometer op elke 8000 zielen der b e v o l k i n g .

De totale liandclsomzet van, China bedroeg in 1908 1071 millioen gulden, d. i. ƒ 2.68 p e r hoofd der bevolking, die v a n Nederlandsch-Indië in dat-

zelfde j a a r 714 millioen gulden of f 17.85 perfhoofd der bevolking.

1 Heruit blijkt d u s , dat China n o g heel w a t in ontwikkeling zal moeten v o o r u i t g a a n , voordat, het i;i dat opzicht den toestand zal hebben nabijgestreefd w a a r i n Nederlandsch-Indië in 1908 verkeerde, se:leit k j a a r de ontwikkeling d a a r ook niet stilstond en niet stil zal blijven staan, juist wijl bij macht- hebbenden, zoowel als bij de openbare meening, de overtuiging bestaat, dat hetgeen bereikt werd, " n o g geenszins v o l m a a k t i s .

U i t d e 0 . = I . M a i l .

Lapawawooi. f ) De Indische bladen v a n 17 J a n . j.1. melden het overlijden v a n den gewezen radja v a n Boni, L a p a w a w o o i , die n a de expeditie tegen dat l a n d s c h a p g e v a n g e n genomen werd. A a n v a n k e - lijk te B a n d o e n g geïnterneerd, -vroeg en v e r k r e e g hij v e r g u n n i n g zich te B a t a v i a te mogen vestigen, omdat h e t k l i m a a t v a n B a n d o e n g hem niet beviel.

Hij is in zeer armoedige omstandigheden gestor- ven. W a n t wel genoot hij v a n het gouvernement een toelage v a n vijfhonderd gulden ' s m a a n d s , m a a r een groot gedeelte dezer som ging w e g a a n schulden en onderstanden a a n familieleden, zooda-t hij menigmaal verplicht is geweest eenige zijner sieraden te ver- p a n d e n om ze echter nooit meer terug te zien!

zoo schrijft het B a t . N i e u w s b 1.

De Vorst v. KotaWarinyii. 'Zuider- en Oosteraldecling van B o r n e o ) , die door velen als „Sultan;" w o r d t be- titeld, heeft half J a n . j . 1 . een bezoek gebracht a a n G l i s s é e . D e A r a b i e r e n schijnen veel op te hebben met dat h e e r s c h a p . Hij heeft ook eenige dagen te Soerabaja vertoefd, doch d a a r niet veel heeft k u n n e n bezichtigen, wijl ,hij, nauwelijks g e a r r i v e e r d , onge- steld werd en eenige dagen ziek bleef.

De „ S u l t a n " heeft evenwel op S o e r a b a j a . groote inkoopen g e d a a n , on, n a a r verluidt, zijn door hem ook twee motorbooten aangekocht, die v o o r pleizier- tochtjes in zijn negorij zullen dienen.

Inlandsen ambachtsonderwijs.

I n de N.. S o e r . C t. geeft Z. een beschouwing over de I n l a n d s c h e Anvbachtsschool te Soerabaja. D e t o e l a t i n g s v o o r w a a r d e n t. f 0.50 schoolgeld p . m a a n d en geheele externe v e r z o r g i n g ) acht hij te bezwa- rend :

„ A i dadelijk s p r i n g t , bij beschouwing dezer bs- p a l i n g e n , het volgende in het oog. Uit den a a r d ' der z a a k zullen op J a v a , evenals elders op den aardbol, de ambachtslieden afkomstig zijn uit de mindere k l a s s e n , de breede m a s s a v a n het volk'.

„Men behoeft niet bizonder s c h e r p z i n n i g te zijn, om in te zien, dat onder do gegeven omstandigheden het onderricht a a n onze ambachtssehool te kost- b a a r is om binnen h e t bereik te vallen v a n den minderen stand, w a a r u i t toch de ambachtslieden p i j - gen voort te komen,. Het bewijs h i e r v a n is d'an ook reeds gelevérd: men vindt op onze ambachts- school een onevenredig a a n t a l jongelui, die 'deNpie dicaten „ r a d e n " of „ r a d e n m a s " voeren.

. „ ' t I s wel a a r d i g , dat de prijajis zich zoo be- ginnen ie democrattseerèn, doch men heeft hierin tevens 't bewijs te zien, dat de mindere m a n weinig v a n de school profiteert. E n hoeveel soesah de a r m e r e m a n heeft om a a n den kost te komen, is mede ge- bleken. T a l v a n leerlingen verlaten om redenen v a n f'inancieelen a a r d de school; een enkele, die reeds een j a a r werkte en een geschikt en ijverig leerling was, moest er toen mee ophouden, omdat z'jn ouders hem niet langer konden ondersteunen.

„Men bedenke, dat v a n de 74 leerlingen, die t h a n s de school telt, er slechts 9 v a n de hoofdstad Soe- r a b a j a afkomstig zijn.

„ E e n leerling krijgt maandelijks slechts f 3.:;0 v a n h u i s en de hemel m a g weten, h o e zoo'n ventje daarmee een m a a n d k a n rondkomen.

„Treffend is het te zien, h o e enkelen n o g h u n best toen om door eerlijk w e r k er w a t bij te verdienen.. E e n p a a r verkochten des a v o n d s , op openbare p l a a t s e n , prentbriefkaarten a a n het pu- - bliek; anderen vroegen om een „ s o e r a t k r e t a n g a m " , opdat zij, n a aflopp. v a n de leeruren, hier of daar

•als „ k a t j o n g " er w a t bij zouden k u n n e n verdienen.

„ W e l , er moet toch zeker een flinke portie animo a a n w e z i g zijn, om onder zulke omstandigheden nog serieuze leerlingen op school te doen aantref- fern. D a t dit het geval is, bewijst wel, d a t onder de Inlandsche bevolking voldoende liefhebberij voor ambachtsonderwijs bestaat, en dat v a n het onderricht in meerdere mate zou worden gebruik gemaakt, in dien armoede geen te groot beletsel v o r m d e .

„Ûit n o g andere dingen blijkt, dat er meer dan voldoende animo bestaat. E e n deel der leerlingen woont op vrij grooten afstand v a n Soerabaja, reist 's m o r g e n s ' o p 'abonnementskaart) p e r spoor ' her- w a a r t s , om ' s a v o n d s weer terug te koeren. Zoo

G E B R O E D E R S D O M H O F F '

H O F K L E K D E R M A K E R S V. Z . K . H . DEN P R I N S DER N E D B W

Parksir. 8, D E N H A A G , T e ï . 3092

Gala-Costuums. — Uniformen. — Rij- en :-: Automobiel-Kleeding. — Pelterijen. :

Dames Wandel-, Rij-en Automobielkleeding-

NAAML0OZE VENNOOTSCHAP

Maatschappij tat Exploitatie uan Onroerende Goederen

„MOOI NEDERLAND",

gevestigd te 's-Gravenhage, Koningin Emmakade 107, exploiteert uitsluitend f r a a i en g e z o n d gelegen terreinen in Nederland, o.a. het Villa-Park „Berg en D a l " ( S t e r r e n b e r g en K e t e l d a l ) . Gemeente

UBBERGEN.

Gelegen a a n de beide groote wegen Nijmegen-' Kleef, 80 Meter boven 't water, zuivere zandbodem, fraai en afwisselend houtgewas, schoone vergezichten!

geregelde t r a m v e r b i n d i n g e n , ruime en gemakkelijke

v e r k e e r s w e g e n . Ontworpen Electrische Bergtram doof het geheele terrein.

T e r r e i n e n v a n alle afmetingen te b e v r a g e n a i * het Kantoor d e r Vennootschap en bij den Heer A- CREMERS te Berg en Dal (bij Nijmegen).

Hotel-Pension IN5ULINDE-

Pension- en Hotel-verblijf, Bankaplein 2, Tel. Int. 1486, DEN HAAG - (HOLLAND).

NEDERLANDSCH-INDISCH

A D M I H i S T R Â T I E - K Â H T Q Q B E N H U L P I

's-Gravenhage —- Kortenaerkade 10.

CRED'ET- en BANKZAKEN. . • LEVENS- en BRAND-VERZEKERINGEN.

ADM1N1STRATÏËN. . •

some ger Wooi Sen 100 Ken.

de, ( een

„I tooiu besta

' l a l j

« • eS o

La Bi Reste

Wol

*ehe

b. bezo]

Ge He schiji oud,,, ''ade.

Voor:

dent.

Er vier taiul s»j « ftfoee ajerec

da a j- i

m ;

be«]

°ttgu

zUllej

a ge r IM Olli

R E S A U 3 . A N T l e E T A G E .

P l a t d u J o u r f 0 5 0 - à l a c a r t e . D i n e r s f 0.80. f 1.20, f 2 . ' s A v o n d s n a 8 u u r P l a t d u S o i r f 0.75.

AUGKNAPPSTEIN,

Vlam'ngstr. 15-17.

:- DEN HAAG. -

T e l e f . I n t e r c 2479.

P A R T E R R E :

M e l h s a ï o n , L u n c h r o o m - K o u d e e n w a r m e s p y z e n .

*l

C. HOYNG,

S P U I S T R A A T

20/22 -

D E N H A A G .

Amsterdam - Utrecht.

• A T

Onze geïllustreerde catalogus is een uitstekende handleiding om zich op h u i s h o u d e l i j k gebied in te richten.

• A T

Tafelserviezen - Glaswerk - Lepels- Vorken - Messen - Gasolinelampen.

PRIJSCOURANT GRATIS.

T O K O - B A H R Ö E , '"'«-c. T„I. 47g£

V A N K I N S B E R G E N S T R A A T 126, D E N H A AC' SPECIAAL INGERICHT VOOR:

Indische ingrediënten en Conserven v°°

{

: '— de rijsttafel. — £

DIRECTE AANVOER UIT NEDERLANDSCH-IND|E'

W. BARNAS & DIEMERS, - Importeurs-

To Nan

' a i , c o m

Ho,

beeft ''en , K'i-r

Aci

Jtens

'«es*

'Ian

voor 'l" !)

;i1

, ; ; ie h vaii Dunt

Kü

s

Nr

v«ï(l,

*elk<

V k

S i

> k

gel,

'H

Ol Oi-ri

Sok I!,' ï i f r

S t s

\ Sc

Su f ei

Ht,

5 r' e

> > i

V,

s,

(3)

DERI"

092

ding'

07, legen ,Berg eente

ren—

)deW.

,hteii, , doof i aan er A-

)E.

INK.

EN-

pitten ze zelfs v a n Modjokerto. Sterker n o g ; vroe-

^ei' had men een leerling, die te P r o b o l i n g g o oonde en dagelijks heen en weer reisde. De jon- sen legde dus dagelijks een afstand van- tweemaal

u K.M. af, om te Soerabaja onderricht te ontvan-

^ei1- Zooiets alsof een jongen, te D o r d r e c h t wonen-

e' eiken ochtend n a a r Amsterdam spoort, om d a a r

e e n ambacht te g a a n leeren.

"keiten als Waarvan wij er enkele modedeelen, wonen onwederlegbaar a a n , dat er voldoende animo pstaat. Doch tevens eischt het welslagen der school P i men niet al te fiscaal biijve, en a a n de minder gegoede I n l a n d e r s eenigszins dehelpende h a n d r e i k e . "

Undbouw=!eeraren. In de Ind. bladen lezen wiji

°Ü het departement v a n L a n d b o u w zijn in dienst

^Meld : a. twee landbouwlèeràren, ieder op een

^zoldiging v a i l f r>00 's m a a n d s met 4 driejaarlijk- s e traktementsvorhoogingen, elk v a n f '75 's m n d s ;

°- twee aspirant-landbouwleeraren, ieder op een

«zoldiging v a n f 250 's m a a n d s .

Geen tekort meer bij de rechterlijke macht.

Het chronisch tekort a a n rechterlijke ambtenaren

1 'cl,!JiU tot het verleden te g a a n behooren. E r scheut 'lüer de juniores genoeg verschot om sommige land-

;1(i('i) zelfs te bezetten met

^ o r z i t t e r s , werkende n a a s t dent.

'-n nu zijn z o o w a a r in aantocht niet minder

lej* raadsheeren, zegt de J a v a b o d e, n a a r /\!l!l g e g a a n , hetzij met verlof wegens p wegens langdurigen dienst. Zij allen

^ceeren de eerst openvallende plaatsen in het Hoog»-

^erechtshof, m a a r aangezien in de eerste toekomst

d a i'in m a a r een enkele v a c a t u r e w o r d t verwacht.

zich het ongewone feit voordoen v a n h a a s t een

eel college wachtende hooge magistraten, die in de

"gunstige positie v a n non-activiteit geruirnen tijd -Wien blijven, tenzij de Regeering hen tijdelijk met

^er staande function belast, in welk geval zij de

°ïnotie der jongeren zullen ophouden.

J o t beteugeling v/d. opiumsluikhandel, zoomede in het der uitoefening v a n de politie in de baai Amboina acht de regeering — n a a r D e L o -

0 IÖ! o t i e f verneemt — de aanwezigheid eener een p a a r buitengewone den organiek en presi-

ziekti komen

dan Hol-

het-' vin-

Man 'au

V o o r l i j k bemande

t den minister van. koloniën de verei[schte gel

'lei,

begr

motorboot a l d a a r noodig. Zij koloniën

d a a r v o o r g e v r a a g d , te brengen op de ontlwerp- ooüng voor 1912.

30,

'9.

^ Actie der Chineezen. — N a a r het S o e r. H b l d . ''''Ulm, zijn de Chineezen d a a r ter p l a a t s e voorne- etis h u n oud-en-nieuw op 30 J a n . en het tjap-gomeh-

•e N' den 13en F e b r u a r i veel luisterrijker te vieren ' '' in vorige j a r e n . De reden h i e r v a n is h u n d a n k

°°i' de meerdere vrijheid, h u n gegeven door de

ststelling v a n de nieuwe ordonnantie voor vreem- Oosterlingen met betrekking tot het wonen in

;u

\

I , ,

'1

' ï

ere wijken en het verleenen v a n reispassen.

Volgens het N i e u w s v. d. D a g v. N . - I . ech- zijn de Chineezen te B a t a v i a niet tevreden met hun geschonken meerdere vrijheid op het gebied ,a i 1 reizen,

uurd te worden door eigen hoofden N e r

. elke geheel

Nrk

(

m a a r zij stellen n u ook eischen op het van rechtsbedeeling en belastingen. V o l g e n s dat is 't streven. der Chineezen niet l a n g e r om be- neen, zij gaan en wenschen een 'zelfstandige, eigen politie,

onafhankelijk v a n de bestaande zal Fen.

B oedi Oetomo. Op' den Sleu Jan.. j.1. zou ten huize den dokter-djawa Mas Soedhirohoesodho te Men- j 'C r' i u een v e r g a d e r i n g p l a a t s hebben van de afd.

(r'"'via v a n Boedi Oetomo, w a a r b i j lezingen over

h

handel in I n l a n d s c h è producten zouden Iworden

°uden door bovengenoemden dokter en m a s Boe- a a n de kweekschool te

oof

ïfHo, I n l . onderwijzer

J°kja, deelt M i d d e n-J a v a, mede.

let plan bestaat onii op 't einde v a n iedere m a a n d A1} v e r g a d e r i n g te houden ten huize v a n m a s Soe-

l rohoesodho, aangezien dan de meeste leden ( I n k je otenaren) in de kotta zijn, om h u n n e traktemen- Ig te ontvangen. Volgens de N. V o r s t e n 1. heb- r** de leden v a n de afdeeling B o e d i O e t o m o

^ kolo de d r u k k e r i j v a n den Chinees Tjo Tjoe K w a n

| a&r gekocht v o o r f 23.000. Niet de vereeniging E e ig e n a r e s s e geworden v a n de drukkerij, m a a r de g 6n, die een naamlooze vennootschap zullen op-

^ h t e r ,

jj "e hoofdcommissaris van politie te Soerabaja. N a a r het

fti, e r. H a n d e l s b l a d verneemt, is door den re-

Ment

v a n Soerabaja het gouvernementsbesluit ont- ku5e n> waarbij is bepaald, dat de gepensioneerde

'PUein der infanterie Boon ter beschikking v a n i h e m d e n resident is gesteld op een a a n v a n g s t r a c - Ij,.1'1'11! v a n f 500, alsmede f 150 Imishuurindejmni- en f 50 vergoeding voor reiskosten. Zooals men

weet, wordt de heer Boon met i n g a n g v a n 1 A p r i l hoofdcommissaris v a n politie te Soerabaja.

. T h a n s is hij tot dien datum toegevoegd a a n den assistent-resident v a n politie, teneinde zich in zijn nieuwe functie te k u n n e n i n w e r k e n .

NIEUW=GUINEA.

In het v o r i g nummer v a n het Koloniaal W e e k - blad is melding g e m a a k t v a n hetgeen in „ L a Dé- pêche Coloniale}" voorkomt over den Engelscheii tocht onder Ooodfellow in Nederl.-Nieuw-Ouinea ou gewezen op het ö n a a n n e e m b a r e v a n verschillende mededeelingen in dat v e r s l a g . A a n het einde v a n de door de Vereeniging Moederland en Koloniën uit- gegeven v o o r d r a c h t o v e r d e n o n t d e k - k i n g s t o c h t i n N i e u w-G u i n e a, w a a r b ij h e t S n e e u w g e b e r g t c w e r d b e r e i k t, van J. W . v a n N o u h u y s , leest men, mede in verband met de Engelsche expeditie onder üoodfellow, o.m. het volgende:

„ N u komen er uit de ( Engelsche p e r s in de laatste maanden steeds meer fantastische berichten over het voorkomen v a n Pygmeën op Nieuw-Guinea.

De o o r s p r o n g v a n deze berichten is eene inede- deeling v a n de Engelsche expeditie, die onder Good- follow in Nederlandsch Nieuw-Guinea v a n de Mi- mika tracht het sneeuwgebergte te bereiken. Die expeditie zou op eene hoogte a a n 500 M. in het gebergte een stam hebben aangetroffen, w a a r v a n de grootste m a n n e n eene lengte v a n 4 f. 6 inch, dat is 137 c.M'., niet te boven g a a n . I n Maart v e r n a m e n wij dit al a a n de Mimika, m a a r w a a r er tot n o g toe geen enkel nader bericht over bekend geworden is, terwijl bovendien door alle eeuwen heen dwerg- stammen met of zonder s t a a r t e n een bijzonder ge- wild reclame-artikel getweest zijn, m a g het bericht wel met de noodige r e s e r v e a a n g e h o o r d worden.

Enkele weken geleden verscheen in de Times een artikel v a n een Engelsch reiziger Alan B u r g o y n e , die in 1902 Nieuw Guinea en e e n i g e. omliggende eilanden-groepen bezocht h a d en d a a r ook Pygmeën zou hebben ontdekt, die n o g een extra afwijking vertoonden, n.1. dat ze alien scheel w a r e n ; abnor- m a a l scheel zooals hij schrijft. V a n die menschen n u had hij ook verschillende foto's genomen. ^

Op mijn schriftelijk verzoek om een v a n die foto's te mogen zien, a n t w o o r d d e hij, dat hij zijn foto's had afgestaan a a n de firma Newton te L o n - den. Op een brief a a n die firma k w a m het antwoord dat zij mij. g r a a g v a n dienst wilde zijn.miaar onder de feto's geen enkele w a s v a n P y g m e ë n .

Als pendant v a n de Pygmeën wil men n u ook op Nieuw Guinea de sporen gevonden hebben v a n een reusachtig hoefdier, door Monckton hoog in het gebergte op Engelsch Nieuw Guinea en n u ook door de Engelsche expeditie in de vlakte a a n de Mimika gezien. Bovendien beweert het tijdschrift, dat door een der leden v a n onze expeditie het dier zelf gezien is in het gebergte op eene hoogte v a n 3000 M.

Nu, hot tegenovergestelde is w a a r ; juist het feit, dat gedurende beide expedities n e r g e n s eenig spoor v a n een dergelijk dier is gezien, doet ons zijn , bestaan meer dan betwijfelen.

Maar ook zonder Pygmeën en zonder reuzenhoef- ,4i«i' blijft zeker Nieuw Guinea het land bij uitne- mendheid voor den n a t u r a l i s t , en al m o g e het w a a r zij;:, dat met hot bereiken van de eeuwige sneeuw wol het meest tot de verbeelding sprekende geheim van. Nieuw 'Guinea is ontsluierd, dan s t a a t daar- tegenover, dat d a a r d o o r ook n u eerst onze kennis van. het land vergenoeg is gevorderd, om bij eone volgende expeditie den vollen n a d r u k te k u n n e n leggen op het natuurwetenschappelijk onderzoek v a n de vlakte tot boven de s n e e u w g r e n s .

En hoe vriendelijk n u ook de buitenlandsche ont- dekkingsreizigers mogen ontvangen worden, w a n n e e r zij — a l t h a n s dan niet door o n s geroepen :— N e - derlandsch Nieuw Guinea voor h u n arbeidsveld kie- zen, dan blijve dit toch voor ons een prikkel om te zorgen, dat wij h u n zoowel letterlijk a l s figuur- lijk in ons eigen huis den weg k u n n e n blijven wij- z e n . "

WEST=INDIE.

SURINAME.

Het bekende advies der heeren Cremer c.s., om het totaal der schuld, klevende op de bacove-plan- tages, kwijt te schelden, geeft O n z e W e s t v a n 18 J a n u a r i aanleiding ' tot de ' volgende beschouwin- gen in een artikel, getiteld: „ G e l i j k e b u r g e r s , g e 1 ij k e r e c h t e n " :

„ W i j k u n n e n niet nalaten de m e e n i n g uit te spre- ken, dat een dergelijke maatregel v a n vèrstrekken- den a a r d zal zijn, hoelwel wij de goede bedöejling d a a r i n neergelegd, alleszins onze adhaesie schenken.

N.V.BERUTZ-SOrlOOL/W.

welbekend bij allen die met verlof in Nederland vertoeven.

T l o o r d e i n d e alleen 4 2^B, bowen Maison KRUL.

Telefoon 6318.

T A L E N • DUITSCH, ENGELSCH, FRANSCH, - ITALIAANSCH, SPAANSCH ENZ.

door ontwikkelde leeraren, uit de desbetreffende landen, die eene zuivere uitspraak vrij van dialect bezitten.

Om teleurstellingen te voorkomen, lette men vooral op het juiste adres Noordeinde 42b. boven maison Krul.

Exploitatie-Maatschappij

PARKEN „GROOT HAESEBR0EK" en „OUD WASSENAAR".

K a n t o o r : Willem de Zwijgerlaan 3. Tel. Schev. 621.

Bijkantoor: Electrische Centrale, I n g a n g Oud-Wasse- :- - - - naar, Achterweg, Tel. 419. - - - -:

Wie het geheele jaar door genieten wil van prachtige natuur en heerlijke lucht,

Wie lage belasting wil betalen en toch van het stads- leven wil genieten,

Wie rust verlangt na zijn werk

Die bouwt op „OUD-WASSENAAR" of „GROOT- HAESEBROEK".

Grond tegen lage prijzen, zuivere zandbodem en drink- water, electriciteit voor kracht en licht aanwezig.

Als proef kan in het uitstekend ingerichte en verwarmde HOTEL „KASTEEL O U D - W A S S E N A A R ' ' , dat de geheele winter openblijft tegen billijk tarief pension worden genomen.

Geregelde AUTOMOB1ELD1ENST met Den Haag.

Inlichtingen ten Kantore der Maatschappij op Oud- Wassenaar of bij de Architecten der Mpij. Z. HOEK en J. TH. WOUTERS, Waldeck-Pyrmontkade 133, Den Haag, Telefoon Haag 2608.

Opgericht

1840.

Tel. 3689.

PianohancleL

Hofleverancier

H o o f d v e r t e é e n w o o r d i g e r :

K a s t n e r A u t o P i a n o ' s .

S c h l e d m a y e r . Ritmüller. R a c h a t s .

Dörner.

E L E C T R . PIANO'S „ V I R T U O S " . A B O N N E M E N T E N OP ONZE NOTEN-ROLLEN- BIBLIOTHEEK WORDEN DAGELIJKS AFGESLOTEN.

Verhuren van Pianino's en Vleugels door 't geheele land.

C. F. V A N DER DOES,

L . H o u t s t r a a t 9. Telef. 3 6 8 9 . D E N H A A G .

VACANT

Grand]|Hotel Caié=Restaurant „ V I C T O R I A " , SPUISTRAAT 16, DEN HAAG - TEL. 3768.

GUNSTIG GELEGEN IN HET MIDDEN DER STAD.

LIFT - ELECTRISCH LICHT - CENTRALE VERWARMING.

80 KAMERS EN SALONS.

P L A T S Ï D U JOUR 50 Ct. — DINERS VAN f 1.50 EN HOOGER.

Meest bezochte Café en Restaurant van Den Haag.

J . D E N H A R T O G ,

gedurende 15 jaar Gérant van Rest. RICHE.

il BREDA, ü

B O S C H R I J K E OMGEVING.

T A T

W o n i n g i n r i c h t i n g e n i n h u u r .

Groote Markt 50. P. H E I J M A N .

w

m 3 z ra

(4)

Niet ongewenscht is het, de w a r e bedoeling met deze schenking onder de oogen te zien en te be- s c h o u w e n , opdat het doel niet noode gemist of voor- bij gestreefd w o r d e .

De bedoeling is zeker den grooten l a n d b o u w den steen, die op zijn borst is, weg te kantelen, doch zij k a n niet zijn, ieder eigenaar in het bijzonder in het bezit te doen blijven v a n zijn eigendom.,

De door zooveel geld en moeite v e r k r e g e n be- p l a n t e en p l a n t k l a r e hectaren mogen niet verloren g a a n , doch het moet den staat onverschillig zijn, of ze v a n eigenaren verwisselen of niet.

't I s toch niet de eerste m a a l , dat millioener>

door de Nederlanders a a n den l a n d b o u w zijn gegeven, welke millioenen zijn verloren g e g a a n .

Het sequestratie-tijdperk ligt nog versch in het geheugen.

D a a r o m dan ook' zouden we het geen wijs financieel beleid k u n n e n noemen, w a n n e e r door den staat a a n de huidige eigenaren de op h u n n e p l a n t a g e s klevende schulden-lasten, len behoeve' van den staat w o r d e n kwijt gescholden, doch wel verdient het aan- beveling die p l a n t a g e s v a n die lasten te ontheffen, hetgeen enkel kan geschieden door l i q u i d a t i e met het v o o r r e c h t van w e d e r i n k o o p .

D e wederinkoopsom zal de, w a a r d e der effecten bepalen en fvvanneer deze minder, zelfs veel minder zal zijn dan de klevende schulden, welk verschil door den Xed. s t a a t zal w o r d e n geleden, zal de af- w i k k e l i n g der zaak gezond genoemd k u n n e n worden.

Om dit doel te k u n n e n bereiken, zal Nederland de oprichting v a n een landbouwcredietbank moeten bevorderen, op de wijze zooals dit door Noord- Amerika op de Philippijnen is g e d a a n . Zoodoende zal de Ned. Staat v a n zich afschudden de hoedanig- heid v a n „ a d m i n i s t r a t e u r " v a n b a c o v e n p l a n t a g e s en de diepe inmenging in de bijzondere belangen zijner b u r g e r s achterwege laten.

Men gelieve ook niet over het hoofd te zien de moeilijkheden, die het feit n a zich zal sleepen, dat de Ned. Staat twee en een half millioen a a n de be- zittende klasse, aan de ' kapitalisten, heeft geschonken.

Het gevolg v a n een en ander zal zijn, dat de kleine landbouw zal k u n n e n g a a n bewijzen, dat hem onrecht is a a n g e d a a n .

lammer s niet alleen, dat den kleinen l a n d b o u w geen enkele schuld w o r d t kwijt gescholden, m a a r ook w o r d t hem bij het niet nakomen 'van zijn ver- plichtingen jegens het S u r . Gouvernement in betrek- k i n g tot het renteloos v o o r s c h o t u i t de Kol. k a s , liet mes op de keel gezet en deze zelfs doorgesne- den door middel v a n excecutalen verkoop zijner be- zittingen, terwijl bij niet voldoende o p b r e n g s t v a n het effect, de borgen (twee in g e t a l ) , de schuld moeten delgen. H i e r n a a s t kunnen we n o g plaatsen het feit, dat. al w o r d t de oogst door z w a r e regens zooals eenige jaren geleden, en ook door slechte loozing, door de schuld v a n het gouvernement, be- dorven, nihil op alle requesten om steun of schade- vergoeding volgt.

Bij den kleinen . landbouw zou de Ned. Staat slechts een p a a r duizenden verliezen, en n u bij de bacovencultuur twee en een half millioen wegschen- ken. Zonder een staf te willen breken over den grooten l a n d b o u w , willen w e a a n de h a n d v a n de logica der s t a a t h u i s h o u d k u n d e er op wijzen, dat de g r o o t e l a n d b o u w in S u r i n a m e niet k a n gedijen, en dat de toekomst v a n S u r i n a m e bij den kleinen land- b o u w zit.

D e groote l a n d b o u w in S u r i n a m e is k u n s t m a - t i g , de kleine landbouw n a t u u r l i j k . . H i e r is land eii arbeid a a n w e z i g , d a a r moet arbeid w o r d e n ingevoerd, liefst tegen hooge kosten.

De groote landbouw heelt nooit een goede toekomst gegeven', hetgeen w o r d t bewaarheid door het heden: dit h e d e n is de toekomst, v a n het verleden, en dit h e d e n geeft ons niets, b a a r t slechts groote s t a a t s z o r g e n en moeilijkheden.

Zeker zal een ieder in onze kolonie er over vallen, w a n n e e r onze Kol. Staten de schenking v a n twee en een hall' millioen aan den grooten l a n d b o u w zullen hebben goedgekeurd, terwijl zij nog geen zes j a a r geleden zulk een a f k e u r e n s w a a r d i g e houding hadden aangenomen, toen velen h u n n e r , die n u bij de bacovencultuur zijn, de zoogen. b r o o d e l o o z e p l a n t e r s het Kol. gouvernement hadden verzocht eens de proef met hen te nemen bij den kleinen- landbouw.

D e Staten maakten b e z w a a r fvolgens der Staten taal gevoelden zij zich zeer b e z w a a r d ) h u n n e stem te geven a a n het voorstel dier broodelooze p l a n t e r s om een proef met hen te nemen, welke proef hoog- stens f 12400 zou kosten. Zij rieden deii Gouver- n e u r aan die broodelooze p l a n t e r s slechts een rente- loos voorschot v a n f 500.— te geven onder solide w a a r b o r g , hoewel de p e r s , op één na, h a r e instem-

ming met het voornemen dier broodelooze p l a n t e r s h a d betuigd, de 2e K a m e r en de Minister v a n Ko- loniën dat h a d d e n toegeljuicht.

Gelijke• b u r g e r s , gelijke rechten!

Terwijl a a n de eene categorie onder gelijke omstandigheden en voor hetzelfde doel steun w o r d t geweigerd, g a a t het niet a a n , millioenen a a n de a n d e r e te schenken, tenzij men niet bevreesd zij voor ontstemming en verbittering.

W e l k e belooning, kunnen wij a a n den anderen k a n t v r a g e n , krijgen zij, die niet met Gouverne- mentssteun bacoven hebben geteeld en ook door de P a n a m a - z i e k t e zijn g e s c h a a d ?

I )•«> staat zal toch niet de eene groep b u r g e r s tegen de andere willen opzetten?

E n dit zal toch het geval k u n n e n zijn, w a n n e e r de eene zich g a a t beschouwen als stiefkinderen v a n het G o u v e r n e m e n t en de andere als wittebroods- kinderen.

D e staat moet in deze omstandigheden de baco- v e n p l a n t e r s helpen, m a a r hi.j wachte zich voor den schijn en nog meer voor het blijk v a n bevoorrech- t i n g . "

* *

Inmiddels schijnen de p o g i n g e n v a n particulieren h i e r te lande om eene oplossing te vinden voor de moeilijkheden, w a a r i n de bacovencultuur is g e r a a k t , vasteren vorm a a n te nemen. Belangrijke mededeelingen hieromtrent, vindt men in de N. R. Ct. v a n 9 F e b r u a r i , Avondblad C. Komt de F r u i t Company er toe de bacove-planters financieel te steunen, dan zou dit een oplossing v a n de moeilijkheden zijn, waarbij men er evenwel op voorbereid moet wezen, dat de complicaties niet zullen uitblijven.

-V; *

I n de v e r g a d e r i n g v a n de E e r s t e K a m e r v a n Za- terdag 11 F e b r u a r i werden de begrootingen van S u r i n a m e , en C u r a ç a o goedgekeurd. Bij de behandeling v a n de S u r i n a a m s c h e begrooting w e r d n o g m a a l s door den heer Lely het woord gevoerd over de bacove-cultuur, w a a r o p de Minister v a n Koloniën repliceerde en de mededeeling deed, dat de commas- sie, die n a a r S u r i n a m e zal w o r d e n uitgezonden, uit 3 pörsonen za.1 bestaan. Het vertrek der heer.en is eenig.szins v e r t r a a g d . I n zijne rede h a d de heer Lely te kennen geven v a n die uitzending w e i n i g te v e r w a c h t e n . Hij hecht meer a a n het advies der Su- r i n a a m s c h e deskundigen.

Ook verzocht hij den Minister niet uit te voeren het denkbeeld om de voorschotten a a n de p l a n t e r s kwijt te schelden, omdat dit tot groote onbillijkhe- den zou leiden. E e n debat hierover achtte de Mi- nister p r a e m a t u u r , omdat die kwijtschelding niet an-

ders dan hij de wet k a n geschieden.

De begrooting v a n C u r a ç a o w e r d zonder debat en zonder hoofdelijke stemming a a n g e n o m e n .

D e S u r i n a a m s c h e bladen bevatten berichten over de v e r r a s s e n d e resultaten, door den bacterioloog v a n het Militair H o s p i t a a l t e P a r a m a r i b o , den a r t s P . C. F l u , v e r k r e g e n bij de behandeling v a n lijders a a n J a w s ( F r a m b ö s i a ) met het n i e u w e middel 606.

I n 4 dagen sloten zich de wonden, vielen de kor- sten af en verdwenen de knobbels. Bleek de gene- zing blijvend, dan zou dit ook v o o r de kolonie een uitkomst zijn. D e v e r p l e g i n g v a n jawslijders, Waarvan de emigranten het- grootste contingent le- veren, kost a a n de koloniale k a s f 50000 à f 60000 per j a a r , ongeacht n o g h e t verlies aan arbeid der immigranten. Op dit oogenblik telt het etablissement voor deze lijders v a n het station G r o n i n g e n a a n de S a r a m a c c a - r i v i e r ongeveer 500 zieken.

I n v e r b a n d met deze proeven zij hier gewezen op een in het vorige j a a r verschenen geschrift: P . Ehrlich u n d S. H a t a . Die experimentelle Chemothe- r a p i e der Spirillosen. (Syphilis, Rückfallfieber, Hüh- nerspirillose, F r a m b ö s i a ) . Mit: Beitragen von H . J . Nichols, J . I v e r s e n , Bitter und D r eve r . "

Berlin 1910.

* *

Het zal de S u r i n a a m s c h e lezers v a n dit Week- blad v e r h e u g e n te vernemen, dat h u n landgenoote, mejuffrouw Lili G r e e n — geen theaternaam, zooals enkele bladen schijnen te meerren — veel succes heeft met h a a r d a n s k u n s t . Reeds heeft, ze den dich- ter Maurits Uyldert {zie D e B e w e g i n g v a n F e - b r u a r i ) geïnspireerd tot het h i e r volgende gedicht:

Lichtvoetige Godin, die met zo teedre schreden, I n 't zachte zijden r a g , door onze zielen danst E n lokkend tartend vlucht en vluchtend zwenkend

glanst I n 't h u i v r e n d kleurenbad van u w doorzongen leden,

W o l k v a n geluid en licht! V r o u w die de snelle vlieten I n zilvreud vallen beeldt; die als een bloemblad

zijgt

Spéciale inrichting tot het ver' vaardigen van OVERHEMDEN en ONDERGOEDEREN, naar maat of volgens model.

D E N HAAG, H o o g s t r a a t 3 2 - 3 2 a .

Of al Om .

v liud Foiik Die , Die,

'Vau j t u n

0

DE BAS & Co.

B A N K I E R S

NOORDEINDE 64c :: 'S-GRAVENHAGE

BELASTEN ZICH MET A L L E B A N K Z A K E N .

=D Q-

S A F E - I N R I C H T I N G .

i de-

lta 'tea ]

^ebi-a bloem

*àrm beide

De Meren . Va,

»erita H ,i Hnst<

fer ], ' lfJ*.sin

,. To«

"epen

yoor

il!

EIIEIEHETEI EN WESSELING

IN EFFECTEN EN ADMINISTRATION

iia Retioe Het v n';uu-<

Met

'S-

^v

li H re II.

T E L E G R A M - A D R E S :

„ G R O E W E S " .

:i \:

Des . assa

l*hei teis

-St

T E L E F , I N T E R C . :

4 2 4 8 .

TOUSSAINTKADE 32

^D

. •. DEN HAAÖ

Nsscl V b i ,

,Ei cati Maats 'aan.

w Va,

'•«ïi

Œ1

f3

MAISON DROUOT

D D D E N HAAG D D

LANGE HOUTSTRAAT 7 en 2. :-: TELEF. 753.

GROOTSTE INRICHTING

TOT COMPLETE MEUBILEERING

BEHANGERIJ - STOPFEERDERIJ - EIGEN MEUBELFABRIEK - ANTIQUITEITEN EN D D KUNSTVOORWERPEN, D D

0 O N Z E K U N S T

Geïllustreerd Maandschrift voor Beeldende Kunst.

HOOFDREDACTEUR: DR. P. BUSCHMANN JR.

I n h o u d v a n No. 12, December 1910:

Joh. Cohen Gosschalk: F . H a r t Nibbrig. — J V' Kronig: De schilder Mancadan. — Kunstberichten,111

Antwerpen, Haarlem, Leiden, enz. — f Van "e

Stappen. — Boeken en Tijdschriften.

P L A T E N : 1 reproductie van het portret v a n F . H;l1' Nibbrig, door Joh. Cohen Gosschalk. — 11 repr°' ducties n a a r w e r k e n v a n F . H a r t Nibbrig- — reproducties n a a r w e r k e n van J. Mancadan.

Omslag- en tekstversiering van G. W. DIJSSELHOF en PROF. ED. PELLENS.

ONZE KUNST verschijnt maandelijks in aflevering'3'^

van minstens 50 pagina's tekst en platen, en ^-oS

f 12.50 per j a a r g a n g .

Van af j a a r g a n g 1909 verschijnt een genummerd PRACHT-UiTGAVE à f 25.— per j a a r g a n g . Nadei"e

inlichtingen v e r s t r e k k e n de uitgevers.

V R A A G P R O E F N U M M E R S .

L. J. VEEN - UITGEVER - AMSTEEDAM. i

v Kt Sr,

i **

% ,

5>

> e

ⁿ

V

^{e i}

Sbi,

S ^v V S

'c' bie Ooi

*ie:

%

•int-uin bet

.. ^ 0 (

% nia

: >

IS S

Si

(5)

* als een bloesemtwijgje op wilde stormwind stijgt ni als oen blanke meeuw weer op ons a a n te

schieten, — sunder die in de lucht der hete middaguren

onklend de vleugels plooit en op de bloemen zinkt;

.l e v a n v e r r u k k i n g trilt en 't geurge bloemsap

* d r i n k t ; , vnnv Vinn-r 't Vïnri harnnri weer heenvliedt in

't a z u r e : voor h a a r 't kind beroert,

En w,

^toneer h u i v r e n d beef in mijn verlaten duister angstig in mijn leed, om veege dromen treur 'n niets, niets d a n de dood rondom mijn h a r t be-

speur, . • dans dan in mijn ziel, vlinder v a n licht en

luister.

Haar optreden met den heer A n d r e a s P a v l e v i,n

• eu Koninklijken S c h o u w b u r g in D e n H a a g op 12 öbi'uari bracht het publiek in verrukking,. T a l v a n

}'°emstukken werden h u n vereerd. D e h e r h a a l d e , .'ai'iïie toejuichingen bewezen wel, d a t de d a g v o o r

eicIe artisten een w a a r succes w a s . WAT DE INLANDER ZEGT.

De vacature van de betrekking van kapitein der Ara=

leren ter hoofdplaats Soerabaija.

, ; a n Soerabaja werd a a n de Redactie v a n de Pem=

|e" t a Betawi 24 November 1910 n o . 384) bericht,

a't de aangelegenheid, belrekking hebbende op de a f s t e l l i n g v a n een nieuwen kapitein der A r a b i e r e n F* hoofdplaats Soerabaja, nog steeds geen eindop-

°ssiUg hoeft gevonden.

1 oen het laatste hoofd der A r a b i e r e n overleed,

el,l'n terstond geruchten, d a t verschillende personen de vervulling v a n de opengevallen betrekking aanmerking zouden komen, ofschoon d a a r a a n n a - genoeg geen geldelijke v o o r d e d e n zijn verbonden, l p was dus blijkbaar te doen om de eerbewijzen,

'>iarop zulk een ambt a a n s p r a a k geeft.

'let de tijdelijke w a a r n e m i n g werd door den Re- , eiH belast de wijkmeester H a s s a n , oudste broe- Qer ~___ i

Hi

li,

V0 0 v il!

van den overleden titularis, wiens r e c h t e r h a n d reeds tijdens zijn leven w a s geweest.

• destijds h a d men al moeite g e d a a n om dezen gssan benoemd te krijgen, doch deze eene persoon-

•Ivheid zijnde, die op bijzonder huldebetoon geen j ' J s stelt, bedankte v o o r de eer. E n ook t h a n s nog i • " hij in die houding volharden, hoewel, volgens i • — ui.i m uie n o u u m g

Vengenoemd blad, verschillende chefs i Pee,

Ai-^{S e}he handelshuizen hem g a a r n e tot

abieren zouden zien aangesteld.

E u r o - hoofd der

Ma

En(", vervolgt dit blad, „ n a het ontstaan der r e zijn er in de A r a b i s c h e wijk, ter hoofd-

a l t ,

'UH

ats Soerabaja, onmiddellijk verschillende partijen

°i'ind, die dikwijls lijnrecht tegenover elkander Zoowel in de w o n i n g e n als op den openba-

:' n i i .

weg k a n men de namen der verschillende c a n - '

|. aten hooren noemen en dan tevens vernemen de

(|( 'ge maatregelen, welke te baat w o r d e n genomen j ° | de leiders dier partijen, ten einde h u n candi-

at benoemd te krijgen. D a a r o n d e r behoort, onder ,| '''S ook het streven om den moreelen bijstand en j îvloedrijke v o o r s p r a a k te winnen v a n de chefs ' Europeesche handelshuizen, terwijl de v a a r d i g - 'l met de pen in den a r m worden genomen, om fcfêlde verzoekschriften a a n den Resident in te E êii, welke natuurlijk v a n de noodige handteeke-

i 8en zijn voorzien. Dientengevolge is er in de ...abische wijk een zekere onrust ontstaan. Zelfs

er openlijke demonstraties gehouden door ze- ,] l° lieden met h u n n e p a r t i j g a n g e r s , toen zij h'ad- L Vernomen, dat h u n n e candidaten niet voor de

^ aibieerde betrekking in aanmerking- zouden ko- jiy]1- Ontstemd over die teleurstelling hebben een Bat ^ 'l e r Pa r t ;i j gan g e r s zich ' l a t e n fotografeeren, tç het doel een exemplaar v a n deze foto

Rieden* a a n den Sultan v a n Turkije.

tü _°k heeft men zich in optocht, vergezeld aan v a n

< l ek, begeven n a a r den Duitschen Consul en de-

W ° Pv a lle n (l e hulde betoond. D e politie trachtte E ' 'liii-iijk op de hoogte te komen v a n den juisten 'ti i5 V a n z a^e n' m a ar men heeft h a a r met een kluitje

it riet gestuurd, h a a r wijsmakende, dat het por- de eetkamer ], Woest dienen tot versiering v a n

' het eethuis van één der Turken.,

L-.°°a,ls bekend is, moei de voordracht, ter voor- te'."uS in de v a c a t u r e , uitgaan v a n den assistent- j ldent ter hoofdplaats. Met dat doel riep genoem- E toibtenaar een zestal toongevende A r a b i e r e n ten

Je-

"ii L e ih , w a a r o n d e r enkele zeer vermogende lieden,

, °°k den jongeren broeder v a n den overleden ti- J;is, met n a m e A<chmad,'

iijn w e n s de besprekingen bleek al spoedig dat er wei- animo; bestond Om de betrekking te a a n v a a r d e n , ook ba

>>n

a a n m e r k i n g genomen het feit, dat er vele be- li,''"'neringen a a n de functie zijn verbonden en de i,^''" minimaal k u n n e n w o r d e n genoemd. Niettemin

'1(' Achmad a l s eerste candidaat gesteld, en toen

dit bekend werd, w a s het r u m o e r in de Arabische wijk g a a n d e , omdat de tegenstanders hem niet wensen ten.

Onmiddellijk volgde een rekest a a n den Resident, wa,arin de bezwaren tegen de candidaatstelling werden voorgebracht, en hoewel de voordracht a a n den assistent-resident werd teruggezonden, w e r d zij toch gehandhaafd en a a n den Directeur v a n Binnen- landseh Bestuur doorgezonden.

Do G o u v e r n e u r - G e n e r a a l ontving een telegram, met verwijzing n a a r den inhoud v a n het bezwaarschrift, hetwelk door tal v a n personen w a s onderteokend.

De bezwaren, die men tegen A c h m a d ' s aanstel- ling h a d , w a r e n , dat hij geen h a n d e l a a r w a s in den eigenlijken zin v a n het woord, m a a r meer een m a k e l a a r , met gering inkomen en weinig eigen mid- delen, w a a r d o o r hij in schulden stak bij de IV- doefiva's.

Op g r o n d d a a r v a n meenden de k l a g e r s , dat A c h m a d de functie v a n noofd der A r a b i e r e n nooit plichtmatig z o u , k u n n e n vervullen, ten bewijze w a a r - v a n bovendien n o g eenige voorbeelden onder hoo- gere a a n d a c h t werden gebracht.

Met belangstelling wordt de afwikkeling dezer aangelegenheid tegemoet gezien.

Aldus besluit het blad.

Poging tot beroovingderNed.=Ind. Escompto=Maatschappij te Buitenzorg. — Den 24en November 1910 heeft een E u r o p e a a n , een gewezen opziener v a n het K r a n k z i n - nigengesticht te B u i t e n z o r g , a l d a a r getracht zich meester te maken v a n - g e l d e n , welke a a n de Ned.-

Ind. Escompto-Maatschappij toebehoorden.

Opnoemde persoon k w a m daartoe op het k a n t o o r v a n de maatschappij en vroeg a a n Mej. D e W e e r d t eenig goud-geld te willen wisselen. Terwijl deze de geldkist openmaakte om d a a r u i t de trommel, w a a r i n het goud-geld l a g , te nemen, wierp de m a n h a a r den

•inhoud v a n een zak peper toe, in de hoop h a r e oogen d a a r m e e te treffen.

Gelukkig echter w a s dit niet het geval, en k o n zij, de trommel k r a c h t i g vasthoudende, om hulp roe- pen, met het gevolg, dat de dader vluchtte.

Deze werd door den heer Medenbach de Rooij, die op het hulpgeroep afgekomen w a s , nagezet, en in G a n g Crone gevat. D e inlaiidsche politie w a s wel a a n w e z i g , m a a r verleende geen assistentie.

Gelukkig, zegt de berichtgever in de Pemberita Betawi v a n 2fi November 1910 no. 350, verzette de dader zich niet bij de inhechtenisname, hoewel -hij met een scherp snijwapen gewapend w a s .

Men verdiept zich in ' allerlei gissingen omtrent de motieven tot de handelwijze v a n dezen dader, die als een gegoed persoon bekend stond.

Gila hormat. Men schreef a a n het S o o r . H d b 1. : Onder bovenstaand hoofd komt in het jongste nummer v a n de Pewarta S. S. een scherp artikel v o o r over de v e r h o u d i n g tussenen het l a g e r e E u r o p e e s c h personeel der S.S. en het inlandisch personeel.

De schrijver, vermoedelijk een I n l a n d s c h halte- chef, wijst k o r t w e g de machinisten, (de E u r o p e e - sche wel te v e r s t a a n ) a a n a l s degenen, die den onregelmatigen loop v a n de door hen goreden treinen op h u n geweten hebben. Over zijn eigen bang- sa heeft hij het natuurlijk niet. De inlandsche zijn, volgens hem, je ideale machinisten.

Als een I n l a n d s c h e c.s. een E u r o p e e s e h e n machinist v r a a g t te r a n g e e r e n , d a n vertikt hij het dikwijls. Mocht de blanda er een enkele m a a l toch toe o v e r g a a n , d a n , g a a t een stortvloed v a n v e r w e n s c h i m gen a a n het adres v a n den c.s. de r angeerm an oeu- vres vooraf, zoodat heel w a t tijd verloren g a a t en de trein te laat vertrekt.

Een Europeesche machinist heeft, volgens schrijver, de loffelijke gewoonte, h a r d e r te rijden, d a n wettelijk geoorloofd i s . G e v o l g , veel te v r o e g aan- komen v a n den trein op een halte. D e c. s., die zoo'n trein aanhoudt, tot de officieele vertrektijd zal zijn a a n g e b r o k e n , krijgt het onmiddellijk met den machinist te k w a a d . A l s de c. s. zich beroept op de bepalingen, dan wordt de blanda. n o g doller v a n drift.

W a a r zit hem nu de „ g i l a h o r m a t " i n ? Eenvou- dig deze, dat de c. ,s. hem zijn excuses moeten aan- bieden wegens koerang-adjar. Nu n o g mooier, zegt de schrijver, de c. s. als gezaghebber en superieur v a n den machinist heeft ook révérences te maken tegen hem, die zijn g a l s t a a t u i t te b r a k e n .

Verder heeft de schrijver het over eenige v a n de controleurs der treinen, die bepaald gila h o r m a t zijn.

Met een beroep, op de bekende hormat-circulaire Van den vorigen landvoogd, wenscht schrijver a a n dien ongtewenschten toestand een einde gemaakt te zien.

WAT DE CHINEES VERTELT.

Reis van Peking naar Taskend. Het onderwerp der af- schaffing v a n het opiumgebruik h a d steeds de a a n -

PERZISCH IMPORTHUIS

LA HAYE.

NOORDEINDE 11. — Téléphone 6008.

Maison la plus ancienne et la plus importante de cette ville, dont'les tapis d'Orient, importés directement et garantis authentiques, forment l'Uni- que Spécialité à l'exclusion de toute imitation.

Réparation des Tapis.

M A R T O N K U L C S A R .

PEEK & CLOPPENBURG

- Wagenstraat 12—14—16 - Spuistraat 13 - DEN HAAG.

VERDER IN ALLE STEDEN.

Ü HEEREN- en KINDERKLEEDING n D UITRUSTINGEN HOEDEN HEMDEN ONDERGOEDEREN

Bij beschaafde familie, klein gezin te HAARLEM, bestaat gelegenheid tot opname in den huiselijken kring van een of twee kinderen, met toezicht op studie.

Uitstekende Inrichtingen voor Onderwijs, mooie omstreken, en gezonde ligging.

Prima referenties. Brieven onder no. 15, Bureau dezes.

L E Y E N

S

R O T T E R D A M ,

OudehavenKade No. 1, Plan C.

Hoofdvertegenwoordiging in Nederl.-Indië:

De Heeren VAN HEUSDEN en MEES, Kali=Besar, Batavia.

Zeer vrijgevige Polisvoorwaarden.

V E R Z E K E R I N G .

0 N G E V A L L E N

PIERRE SCHREINER

- Z O U T M A N S T R A A T 18-20-22 -

= = = = = TELEFOON 1 8 6 4 — ' D E N H A A G = = = = =

-:- AMEUBLEMENTEN. -:-

Nieuw Loterijspel ƒ 0.75 Vragen en Antwoordenspel „ 0.60 Hollandsen Namen-quartet „ 0.90 De bekende Besique-spelen in roode étuis, met duidelijke Hollandsche verklaring :

2 pers. ƒ 1.00, 3 pers. ƒ 1.50, 4 pers. ƒ 1.80.

Een nieuw Patience-spel met kaarten voor 1 4 personen in étui ƒ 1.40.

ALOM. TE BEKOMEN.

Uitgever J. J. SLEIJSER, LEIDEN.

O N T W A K I N G

A L G E M E E N MAANDSCHRIFT VOOR L E T T E R E N , KUNST, SOCIOLOGIE EN WETENSCHAP.

ONDER EEDACTIE V A N :

GEORGES ÉEKHQÜD," JACQUES MESNIL, LOD.

BAECKELMANS, ARY DELEN, W I L L E M G I J S S E L § "

:- OSCAR SIX, GUSTAAF VERMEERSCH. -:

B E S T U U R D E R : ;SEGHER_ RABAUW.

Uitgave van: „'t Kersouwken" te Antwerpen.

Adrninistr. voor Holland : Overtoom 442, Amsterdam.

Prijs per jaargang van 12 afleveringen f 3 . — . Losse afleveringen f 0.30.

P R O S P E C T U S e n P R O E F N U M M E R S o p a a n v r a a g G R A T I S .