Het Koloniaal Weekblad Orgaan der Vereeniging

N°. 42. Donderdag 16 October 1913. 13

Jaargang.

Het Koloniaal W e e k b l a d

Orgaan der Vereeniging

Opgericht door Kolonel fi. E. V. L van Zuylen,

21 Maart 1900.

o Abonnementsprijs per jaar: a Vrij aan huis of franco per post binnenland, bij vooruitbetaling. f 2.50

Voor Oost-Indië en het Buitenland » 4.—

Afzonderlijke nummers , 0.05

„Het Koloniaal belang is een algemeen Nederlandse!) belang."

a

Per vakje

Prijs der Advertentiën Bij contract reductie.

MEDEDEELINGEN of INGEZONDEN STUKKEN moeten worden geadresseerd »aan de Redactie-Commissie", en gezonden aan de Presidente: 7a HEERENGRACHT, DEN HJUO.

D Voor Administratie en Verandering van Woonplaats wende men zich tot den Heer W. VAN DER ZIJL, 51 Verhulststraat. o Voor Advertentiën tot de Drukkerij „LUCTOR ET EMERGO", AMALIA VAN SOLMSSTRAAT, Telefoon 4424, beiden DEN HAAG.

LEDEN of ABONNÉ's, die het Weekblad niet tijdig ontvangen, of zij die VERHUIZEN won- den verzocht hiervan bericht te zenden aan ds n Administrateur, verhulststraat SI, Oen Haag.

INHOUD: Onze Koloniale Weermacht. — Uit de Oost- Indische Mail. — Pest op Java en Madoera. — Suri- name. — Wat de Inlander zegt. — Wat de Chinees vertelt. — Van Vreemde Koloniën. — Ingezonden.

Oost- en West-Ind. Literat.-Overzicht. — Leeszaal. — Mededeelingen.

Onze Koloniale Weermacht.

Het „Rapport" van de Staatscommissie voor de verdediging van Nederlandsch-Indië.

XII.

V e r d e d i g i n g t e l a n d .

Hiervoren werd de stelling aanvaard, dat de ver- dediging van N.-I. tegen een B. V. in hoofdzaak door de Z e e m a c h t behoort te geschieden.

Zooals daarbij aanstonds werd opgemerkt, vloeit Uit dit beginsel geenszins voort, dat bij de Indische landsverdediging de medewerking der Landmacht ge- mist zou kunnen worden. Integendeel, samenwerking tusschen beide doelen der weermacht werd noodzake- lijk genoemd.

De Staatscommissie vestigde er echter reeds toen de aandacht op, dat bij de vaststelling van de taak en de organisatie van het L e g e r op den voorgrond behoort te staan, dat de taak van de Landmacht — Voor zooveel de verdediging tegen een B. V. betieft

— behoort te worden opgevat als slechts van 'b e- p e r k t e n aard te zijn.

In verband daarmede werd haar hoofddoel om- schreven, als zullende bestaan in het verdedigen van de v l o o t b a s i s en, het zoolang mogelijk bescher- men van den zetel der I n d i s c h e R e g e e - r i n g .

Schijnbaar laat laatstgenoemd doel geen voorop- stelling van beperking ten aanzien van het leger toe.

Immers zou men van meêning kunnen zijn, dat, om aan dit doel te beaniwoorden, het leger nooit sterk genoeg kan zijn en dus eerder naar uitbreiding van de legersterkte gestreefd behoort te worden.

Zoodanige opvatting zou echter een volkomen mis- kenning zijn van de beteekenis, welke de verdediging Van J a v a , te land, ooit kan hebben¹. Men dient er zich toch rekenschap van te geven, dat, wanneer de vloot vernietigd is en dus van verdediging ter zee geen sprake meer kan zijn, die te land geen tweede Phase van verdediging vormt, doch slechts het ka- rakter kan dragen van eenig rekken van het terzet.

Het zou niet anders dan zelfbedrog zijn, te meenen, dat ooit de kans op een succesvolle verdediging te land groot zal zijn. In dit Rapport zijn hieromtrent beschouwingen geleverd, die leidden tot de conclusie, dat de verdediging van J a v a tegen een groote mogendheid, die ongestoord tegen ons kan optreden,

een h o p e l o o z e strijd is en dat zelfs eene aan- zienlijke uitbreiding van onze legersterkte geen aan- nemelijk uitzicht op een gunstig gevolg zou kunnen opleveren.

Bij de organisatie van de Landmacht ligt het voor de hand, dat wordt uitgegaan van hetgeen men zich voorstelt met de Landmacht te moeten en te kunnen bereiken. Naar méér te streven zou dwaasheid zijn.

Onderscheid moet mitsdien gemaakt worden tusschen de eventueele t a a k der Landmacht, z o o a l s d e o m s t a n d i g h e d e n h a a r d i e z u l l e n o p - l e g g e n , en het eigenlijke d o e l der Landmacht, met het oog waarop zij kan en moet worden inge- richt en samengesteld.

Tot de t a a k van de Landmacht behoort het on- getwijfeld den zetel der Regeering tot het uiterste te verdedigen. Maar hierin ligt op zich zelf nog geen aanwijzing voor de vereischte legersterkte. Immers deze taak zal het leger hebben te vervullen, zooals en zoolang het als zoodanig bestaat; onafhankelijk van den toestand, waarin het verkeert; onverschillig of net sterk of zwak is; of het goed toegerust of.

ontbloot is van het noodige; ongeacht ook of er kans op succes bestaat of niet. Men kan slechts zeggen, dat, naarmate het leger krachtiger is en beter toege- rust tot instandhouding van zijn gevechtskracht, het de hier bedoelde taak beter zal kunnen ter harte nemen.

Als eigenlijk d o e l kan de verdediging van den bestuurszetel voor het leger niet, aanvaard worden, omdat men weet, dat bij onze beperkte middelen dat doel op den duur niet bereikt zal kunnen worden.

Ook bij het tegenwoordig stelsel van verdediging, waarin het zwaartepunt bij de Landmacht ligt, en zelfs bij voortzetting van dit stelsel en uitbreiding van het leger, zal het niet gaan om de vraag: ,,kan Indië — of beter: kan Java — behouden blijven?", maar slechts om de vraag: „hoelang kan weer- stand geboden worden?"

Allerminst wenscht de Staatscommissie de beteeke- nis te onderschatten van eene verlenging of verkor- ting van den tijd, gedurende welken de Regeerings- zetol kan worden verdedigd en dus nog weerstand kan worden geboden, maar uit het voorgaande volgt, dat men zich bij de samenstelling van de Landmacht uitsluitend rekenschap heeft te geven van het eigen- lijke d o e l , dat men met de verdediging te land beoogt.

Dit doel is tweeledig.

In de eerste plaats treedt de noodzakelijkheid aan het licht, dat de Landmacht in staat zij de i n w e n- d i g e rust en orde te verzekeren en dus ons gezag te handhaven.

Bovendien zal zij, speciaal in het aanbevolen defensiestelsel, de b a s e s en s t e u n p u n t e n van de v l o o t hebben te verdedigen.

Wat het eerste punt betreft mag, waar de toestand in Atjeh en Onderhoorigheden zich meer en meer in het goede spoor ontwikkelt en schier overal elders in de B.B., voor ons gezag in naam, feitelijke ge- zagsuitoefening in de plaats is getreden, worden aangenomen, dat voor de vervulling van die taak niet meer op de uitzending van groote expedition be- hoeft te worden gerekend, al is uiteraard de m o g e- 1 ij k h e i d niet uitgesloten, dat zich .omstandigheden

kunnen voordoen, waarin ter bedwinging van daad- werkelijk verzet in de B.B., tot t i j d e l i j k e ver- sterking van de aldaar gelegerde garnizoenstroepen, een beroep zal moeten worden gedaan op de in nor- male omstandigheden op Java gelegerde veldtroepen.

In verband hiermede zal dus het leger op J a v a een zoodanige sterkte moeten bezitten, dat het ook dan nog in staat kan worden geacht tot handhaving van ons gezag op dat eiland bij eventueele rustver- storingen van meer ernstigen aard, wanneer een deel er van tijdelijk in de B.B. vertoeft. Hoe groot die sterkte met het' oog hierop zou moeten zijn, kan moeilijk geheel met juistheid onder cijfers worden.

gebracht; doch niet alleen eischt de voorzichtigheid, dat bij de vaststelling daarvan een groote yeilig- heidscoëfficient in rekening wordt gebracht, maar bovendien zal daarbij voor oogen belmoren te wor- den gehouden, dat daadwerkelijk optreden van de militaire macht gelijktijdig op verschillende en ver uiteengelegen plaatsen noodig kan zijn. Naar het voorkomt zou met alle hierbedoelde factoren in vol- doende mate rekening zijn gehouden, wanneer de sterkte van het leger op J a v a normaal werd vast- gesteld op 12 veldbataljons, van welke er hoogstens 4 zouden kunnen worden bestemd tot tijdelijke ver- sterking van de troepen in do B.B., zoodat steeds minstens 8 bataljons op Java zelf aanwezig zouden zijn, welke troepenmacht voorts zoodanig over West-, Midden- en Oost-Java ware te verdeelen, dat overal, waar zulks mocht worden vereischt, snel over militairen bijstand zou kunnen worden beschikt.

Wat het tweede punt betreft zij er aan herinnerd, dat het aandeel der landmacht in de verdediging als volgt kan worden samengevat:

a. verdediging van de v l o o t b a s i s tegen eiken aanval van de zeezijde en tegen coups de main van landings-di visiën ;

?). bescherming van v l o o t . s t a t i o n s , d r a a d - 1 o o z e s t a t i o n s en 1 u c h t v a a r t s t a t i o n s tegen inbezitneming door vijandelijke schepen of lan- dingsdivisiën;

c. k u s t b e w a k i n g en bestrijding van landin- gen en gelando vijandelijke troepen binnen 't operatie- gebied van het veldleger; belemmering van de ope- ratie-vrijheid van vijandelijke legerafdeelingen door vernieling van spoorwegen en telegrafen in haar operatiegebied;

d. verdediging van de v l o o t b a s i s aan de' landzijde door het veldleger tegen aanvallen van eene op Java gelande legermacht;

e. bescherming en desvereischt verdediging tot het uiterste van den R e g e e r i n g s z e t e l .

Zoolang onze vloot nog niet buiten gevecht ge- steld is en dus nog niet behoeft gevreesd te worden voor de overbrenging van een landinglsleger, blijft de taak van de landmacht beperkt tot die onder a.

en b. genoemd. De onder e. genoemde verdediging tot het uiterste van den zetel der Regeering kan hier buiten beschouwing blijven, omdat, zooals hiervoor werd aangetoond, dit deel van de taak der landmacht geen praktisch bruikbare aanwijzing geeft omtrent de

Vreemdelingenverkeer 's-GRAVENHAGE Bureau: PLAATS 1* — Alle informaties kosteloos.

2

vereïschte sterkte d a a r v a n . D e z e t a a k zal zoo goed mogelijk v e r v u l d moeten w o r d e n met de weermacht, die a a n w e z i g i s , omdat zij u i t a n d e r e n hoofde n o o d i g w a s .

Hetzelfde geldt v o o r de t a a k onder c. en d. ge- noemd, v o o r zooveel betreft de v e r d e d i g i n g tegen een op J a v a g e l a n d e m a c h t v a n zoodanige sterkte, dat de o v e r b r e n g i n g d a a r v a n slechts d e n k b a a r geacht k a n w o r d e n , n a d a t onze vloot door de vijandelijke zeemacht onschadelijk is g e m a a k t .

W e l echter zal m e n bij het o v e r w e g e n v a n de v o o r de L a n d m a c h t op J a v a vereischte s t e r k t e be- dacht moeten zijn op de mogelijkheid, d a t — of- s c h o o n onze vloot n o g intact, doch tijdelijk elders g e b o n d e n of binnen h a r e b a s i s t e r u g g e t r o k k e n i s — eene vijandelijke afdeeling v a n beperkte s t e r k t e op J a v a a a n w a l k a n w o r d e n gezet, ten einde de ope- r a t i e b a s i s onzer vloot a a n de landzijde t e bedreigen.

A l l e r e e r s t dient d u s n a g e g a a n te w o r d e n hetgeen v o o r de v e r d e d i g i n g v a n de v l o o t b a s i s , T a n d j o i i g - P r i o k met i n b e g r i p v a n B a t a v i a , vereï=cht w o r d t . B e h a l v e de noodige v e s t i n g - ( k u s t - ) a r t i l l e r i e ter bediening v a n de i n de verschillende p e r m a n e n t e v e r d e d i g i n g s w e r k e n o p te stellen v u u r m o n d e n , e n de noodige g a r n i z o e n s i n f a n t e r i e v o o r de bezetting v a n deze w e r k e n , w a r e n v o o r dit doel te bestemmen:

4 b a t a l j o n s infanterie;

1 m i t r a i l l e u r - c o m p a g n i e (6 g e w e r e n ) ; 1 e s k a d r o n c a v a l e r i e (3 p e l o t o n s ) ; 1 batterij veldartillerie (4 s t u k k e n ) e n Yi c o m p a g n i e genietroepen.

E e n dergelijke m a c h t w o r d t a l s v e i l i g h e i d s- b e z e t t i n g v o o r de maritieme o p e r a t i e b a s i s vol- doende geacht, omdat, ook v o o r zooveel de verdedi- g i n g tegen c o u p s de m a i n betreft, eventueel z a l k u n - nen w o r d e n gerekend op h u l p v a n de op de P r e- a n g e r h o o g v l a k t e te legeren troepenmacht.

Ook i n de v e r d e d i g i n g v a n S ' o e r a b a j a dient te w o r d e n v o o r z i e n . Niet alleen i s deze p l a a t s v a n beteekenis a l s h u l p b a s i s v a n de vloot, zij het ook hoofdzakelijk v o o r h e t k l e i n e r e materieel, m a a r ook z o u de inbezitneming v a n deze h a v e n v o o r den vijand v a n g r o o t voordeel zijn. V o o r dit doel z o u bestemd k u n n e n w o r d e n eenzelfde m a c h t a l s i s a a n - g e g e v e n v o o r T a n d j o n g - P r i o k.

A l s vlootstation k o m e n v e r d e r n o g v o o r de verde- d i g i n g i n a a n m e r k i n g T j i l a t j a p en i n zekeren z i n ook S e m a t a n g ,

V a n beide genoemde p l a a t s e n is T j i l a t j a p v o o r den v e r d e d i g e r ongetwijfeld de meest belang- rijke, niet alleen omdat zijn schepen d a a r te allen tijde een veilig toevluchtsoord k u n n e n vinden, het- geen t e S e m a r a n g met zijn geheel open reede niet het g e v a l i s , m a a r ook omdat het bezit v a n Tjilatjap noodzakelijk i s t e r v e r z e k e r i n g v a n eene o n g e s t o o r d e s p o o r w e g c o m m u n i c a t i e t u s s c h e n de ver- schillende deelen v a n J a v a .

S e m a r a n g i s uit een militair o o g p u n t v o o r den v e r d e d i g e r feitelijk v a n ondergeschikt b e l a n g . A l s vlootstation heeft het geen a n d e r e beteekenis d a n v o o r zoover ter p l a a t s e a a n v u l l i n g v a n v e r p l e g i n g s - behoeften mogelijk i s .

Niettemin heeft het a l s derde h a n d e l s p l a a t s v a n J a v a en i n v e r b a n d met de d a a r opgestapelde voor- r a d e n beteekenis.

V o o r deze b e i d e p l a a t s e n zullen, e v e n a l s v o o r S o e r a b a j a en B a t a v i a , afzonderlijke t r o e p e n m a c h t e n u i t g e t r o k k e n moeten w o r d e n , i n v e r b a n d w a a r m e d e v o o r de eerstbedoelde p l a a t s e n t e z a m e n 2 bataljons infanterie en een m i t r a i l l e u r c o m p a g n i e w a r e n a a n t e wijzen.

V o o r de b e s c h e r m i n g v a n d r a a d l o o z e s t a - t i o n s en l u c h t v a a r t s t a t i o n s , welke op J a v a r e e d s zijn of n o g mochten w o r d e n opgericht, behoeft niet op afzonderlijke t r o e p e n te w o r d e n g e - r e k e n d . Voor zoover zij n . L , z o o a l s het d r a a d l o o s s t a t i o n te B a t a v i a , in reeds om a n d e r e redenen te v e r d e d i g e n p l a a t s e n zijn of w o r d e n gevestigd, v a l t die b e s c h e r m i n g u i t e r a a r d ten deel a a n de v o o r die p l a a t s e n b e s c h i k b a a r te stellen t r o e p e n m a c h t , terwijl v o o r z o o v e r z u l k s niet het g e v a l i s , v o o r d a t doel een onderdeel v a n de h e t meest i n de nabijheid ge- l e g e r d e troepenmacht w a r e te bestemmen. Z o o z o u b . v . v o o r de b e s c h e r m i n g v a n het d r a a d l o o s station t e S i t o e b o n d o r e e d s i n vredestijd een onderdeel v a n de v o o r Soerabaja u i t g e t r o k k e n veiligheidsbezet- t i n g zijn a a n t e wijzen.

(Wordt vervolgd.)

Uit d e O.-I. Mail.

Raken wij de pest niet kwijt? D é assistent-resident heeft een p o g i n g g e w a a g d om het publiek t e b r e n g e n tot een gevoel v a n verantwoordelijkheid en v a n eens- gezindheid om de pest. te bestrijden door h e t r e i n houden v a n h u i s en hof, het verdelgen v a n de ratten.

Dat beroep is vroeger bij h e r h a l i n g g e d a a n ' door de ' p a r t i c u l i e r e pest-bestrijdingscommissie e n heeft weinig gebaat.

Z a l deze oproep, gericht tot het o p e n b a a r gewe- ten, meer helpen?

Wij gelooven het niet.

Maar er is ietis a n d e r s .

D e mensch grijpt nooit straffeloos i n het w e r k v a n de n a t u u r .

E r komt altijd weer evenwicht, m a a r v a a k n a heel bittere e r v a r i n g .

Het staat w e l vast, dat de vlooien een groote r o l spelen i n het o v e r b r e n g e n v a n pest op den mensch.

Niet alle vlooien natuurlijk, m a a r vlooien v a n pest- zieke r a t t e n zijn de boosdoeners. K o n d e n wij n u voorkomen, dat de vlooien op den mensen aanvie- len of konden wij de vlooien eerst ontsmetten.

Men zegt, dat m e n vlooien v a n het lijf k a n hou- den door n a p h t a l i n e , a n d e r e n beweren, dat borax, n o g beter werkt. Zouden de geneesheeren i n die richting niet v a n voorlichting w ü t e n dienen?

E n d a n is er iets, d a t de vermelding w e l w a a r d schijnt.

Het snelen v a n k i n d e r e n met katten, v o o r a l rond- dolende katten, is hoogst gevaarlijk, omdat deze al- licht in n a u w e a a n r a k i n g zijn geweest met) r a t t e n of ratten-cadavers. W a n t de rattenvlooi vegeteert op de k a t voort en b l i j f t b e s m e t .

E n m e r k w a a r d i g e r w i j s schijnt de besmette vloo, die op den hond o v e r g a a t , n a k o r t e n tijd zijn be- smeltingsvermogen te verliezen, terwijl de h o n d im- m u u n i's v o o r de pestfvloo.

I s dit misschien een vingerwijzing i n de richting, die wij reeds v r o e g e r hebben gezocht?

E r moet i n de k a m p o n g s iets v e r a n d e r d zijn, hebben wij v r o e g e r geschreven, w a a r d o o r de pest- bacil v a t op de bewoners heeft gekregen.

K a n het zijn, dat d e honden-razzia, w a a r b i j dui- zenden dezer dieren zijn opgeruimd e n de honden- belasting, w a a r d o o r duizenden geen h o n d meer hou- den k u n n e n , op deze wijze v a n pernicieusen invloed zijn geweest op de o n b e s t a a n b a a r h e i d v a n pest i n Indië.

Ook deze v r a a g i s , d u n k t o n s , schrijft de N . 8 o e r . C r t - , een bestudeering r u i m w a a r d .

Op studie bij ons. N a a r wij vernemen is de Chinee- sche regeering voornemens, i n v e r b a n d mej de voor- genomen r e o r g a n i s a t i e v a n het m u n t w e z e n i n Chi- na, een commissie hierheen t e zenden om het I n - dische muntwezen te bestudeeren.

(.J a v a b o d e ] . Electriciteit voor Priok. N a a r wij vernemen z a l bin- n e n k o r t de g o e d k e u r i n g afkomen o p h e t voorstel v a n de haven-autoriteiten om, t e r v o o r z i e n i n g i n de behoefte a a n electrischen stroom v o o r licht- e n k r a c h t - l e v e r i n g te T a n d j o n g P r i o k , een contract a a n te g a a n met de Ned.-Indische G a s m a a t s c h a p p i j , welke deugdelijke w a a r b o r g e n z a l hebben t e geven, o.a.

door het aanschaffen v a n reserve-machines, dat de stroomlevering steeds ongestoord z a l k u n n e n geschie- den.

I n het slotartikel over de P r i o k s c h e h a v e n w e r - ken komen wij er n a d e r op t e r u g .

( B a t . N w s b l . ) . Weduwen- en Weezenfonds. D e J a v . C r t . v a n 16 September J.1. bevat een afdruk v a n het n i e u w e r e g l e m e n t v o o r het werluwen- en weezenfonds der E u r o p e e s c h e officieren v a n het Nederlandsch-Indi- sche leger.

Hollandsen Javaansche Christelijke School. Op 12 Sep- tember j . 1 . h a d te Djokja de opening p l a a t s v a n de n i e u w opgerichte particuliere school o p Christelijken g r o n d s l a g v o o r J a v a a n s c h e k i n d e r e n v a n het m a n - nelijk geslacht.

Het nieuwe gebouw op B i n t a r a n ziet er zeer net- jes uit, de i n r i c h t i n g i s geheel u p to date, zegt M a t a r a m . Met r u i m 50 leerlingen i s de school geopend, onder h e n w a r e n verscheidenen geheel i n E u r o p e e s c h e kleederdracht.

HAAGSCHE KUNSTHANDEL

119 NOORDEINDE 119.

Ruime sorteering GRAVUREN, in zwart en artistique hand gekleurd. ETSEN, AQUARELLEN en TEGELS van de goedkoope tot de duurdere soorten.

GRATIS VERPAKKING VOOR INDIË bij aankoop vanaf f 10.—.

i* MAILKOFFERS, ü 4* DEKSTOELJÊN. &

4 HANGMATTEN, ü H. W. v. BR AKEL Ô Zn.

H O F S M E O E N

PIET HEINSTR. 15 - TELEPH. H. 1767 F A B R I E K V A N S T I J L H A A R D E N

INSTITUUT v^öS MEISJES

EXTERNAAT BEPERKT INTERNAAT

KRONENBURGERSINGEL 2 en 4 NIJMEGEN (HOLLAND) School- en Pensiongeld internaat f 800.—

Met inbegrip der vacanties . . . f 1000.—

De D i r e c t r i c e : A. J . NELOK.

F. W. V A N WIJK - SÊEERMAKEK.

T o l l e n s s t r a a t 118. • T e l e p h . 3 2 3 5 .

• •

S p e c i a a l a d r e s v o o r :

PLUCHEMANTELS, BONTMANTELS - en TAILOR-MADE COSTUMES -

N A A R M A A T .

Bohangars en Stoffeerder*

0

<0

Ltnoteum», Tapi/ton,

Meubelen. £k

^ 0 ° Den Haag

^ ^ Lange Houtstr. 15b

£ * Tmlmfoea BOëë.

Q+ tterderlnneatremt 19

Tmlmtmmm 904*.

VACANT.

- #

J. van der Putten.

Garneerartikelen — Modefournituren.

Valeriusstraat 51. Telef. 1670-

« •

Verbetering der kwaliteit van Kapok. Men zal z ï h herinneren, lezen wij in de J a v a b o d e, dat kort geleden in ons blad een uittreksel werd opgenomen van een omvangrijke nota, uitgegeven door de af- deeling Nijverheid en Hande¹ van bet Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel te Buitenzorg en waarin werd nagegaan, in hoeverre het van regeeringswege mogelijk zou zijn maatregelen te ne- men om den achteruitgang van de kwaliteit - van Java-kapok te stuiten en zoo ja, welke maatrege- len dan het meest wenschelijk zouden worden ge- acht.

Naar wij thans vernemen is door bovengenoemd departement thans een schrijven gericht tot de Ka- mers van Koophandel te Soeiabaja, Semarang en Batavia, waarin tot deze instellingen het verzoek gericht wordt advies uit te brengen op, genoemde nota. Verder wordt verzocht, of de Kamers van koophandel, voor het geval zij niet met de noodig geachte maatregelen accoord mochten kunnen gaan, in het licht willen stellen, welke maatregelen zij dan het meest wenschelijk achten.

De regeering schijnt inderdaad deze kwestie met zeer veel ernst te entameeren en met kracht het nemen van maatregelen tegen den achteruitgang der kapokkwaliteit te willen doorvoeren.

Weliswaar wordü verwacht, dat ook thans wel weer op tegenwerking van de zijde der handelaren, vooral der Chineesche, zal gerekend moeten wor- den, maar wij hebben den indruk gekregen, dat de regeering zich daaraan thans niet zal storen en het cultuurbelang dezer kwestie voor onze kolonie hoo- ger zal stellen dan het winstbejag der kooplieden.

Het Indische berggeschut. Alweder schijnt de oplos- sing van de puzzle van het indische berggeschut een^ stapje nader tot het einde te zijn gekomen, meent het B. N. Er is thans besloten tot de in- stelling eener commissie in Holland. 'Kon het an- ders? Er zijn nog zoo weinig commissies geweekt!

Dit collegium nu zal bestaan uit den overste der aitillerie L. Tieenius Kruythof en den kapitein A an dat wapen Ä'. F . A. Hoog, terwijl de kortelings met verlof in Nederland aangekomen majoor der artilleiie F . H. de Bruine mede zitting zal nemen.

De commissie zal door het houden van schiet- en rijproeven hebben uit te maken, we.ke gesehuts- soort voor Indic de meest gewenschte is. 'jf daar-, na nog proeven in Indië" zullen plaats vinden is niet met zekerheid te zeggen. Wij hopen van niet, zegt het blad, daar men anders in een kringetje : blijft ronddraaien en het er allen schijn van krij-

gen zou, of men bezig is te zoeken naar een ka- non, dat van voren schiet en van achteren een schrijfmachine kan bedienen.

Intusschen waren de vertegenwoordigers der ge- schutfabrikanten, die in Indië de verrichtingen der bereden artillerie hebben medegemaakt, vol lof over de uitstekende wijze van optreden van dat wapen, de geoefendheid en marschvaardigheid in het bijzon- . der.

Die lof uit zulk een mond mag zeer op prijs ge- steld wo:rden.

Geneeskundige ontdekkingen. Naar alle waarschijn- lijkheid loopen er in Indië nog tal van ambtena- ren of beambten rond, die een betrekking beklee- den, welke.al sinds lang vervallen is. Enkele titu- larissen schijnen bij de opruiming aan de aandacht te ontsnappen en leven en werken voort, tct ^ ze door het een of ander toeval worden „ontdekt".

Een paar van die ontdekkingen, wat betreft ge- neeskundige beambten, dateeren van den laatsten tijd- Bij een door den betrokkene ingediende verlofs- aanvraag, welke te Soerabaja moest worden gevi- seerd, bleek, dat zich le Grisée nog bevond een inlandsen oogheelkundige. Die betrekking is des- tijds ingetrokken en men had blijkbaar dezen „laat- sten der Mohikanen" vergeten.

Bij een geneeskundige inspectie, naar aanleiding van het heersenen der pokken in het Rembangsche, werd aldaar ontdekt een „hulpVaccinateur", welke betrekking eveneens al lang is opgedoekt.

• Er zullen nog wel meer titularissen rondloopen, die reeds opgeheven betrekkingen bekleeden, meent d^e N. S o e r . O r t - , aan welk blad wij dit beticht

• ontkenen.

Staatsspoorwegen op Java. Aan het verslag over 1912 der S.S. op Java ontkenen wij het volgende:

Hoewel de buitengewone vervoersstijging der ja-

ren 1910 en 1911 en de daaruit voortvloeiende ver- meerdering der inkomsten zich gedurende het ver- slagjaar niet onverzwakt heef i voortgezet en tevens de vermeerdering der exploitatiekosten niet die gun- stige verhouding aanwijst ten opzichte van de in- komstenvermeerdering, waarop in vorige jaren kou worden- gewezen, zijn toch de bedrijfsuitkomsten oyer 1912 bevredigend te noemen. Immers, niettegenstaan- de de eenerzijds gedurende het verslagjaar niet min- der dan 3 normaalsporige lijnen met een gezamen- lijke lengte van meer dan 182 K.M. en met) eene bouwwaarde van p l m . f 11-000.000 aan het bestaan- de net zijn toegevoegd — van welke lijnen het ren dement, gedurende de eerste jaren na de opening voor het algemeen verkeer, uit den aard der zaak aanmerkelijk geringer is d aⁿ dat van lijnen, welke reeds geruimen tijd in exploitatie zijn — en ander- zijds buitengewoon hooge bedragen op de vernieu- wings- en afschrijvingsrekeningen zijn geboekt, ^ is het percentage van het) saldo der winst- en verlies- rekening ten opzichte' van het gemiddelde bedrag der conistructierekening toch nog gestegen van 7.28 pCt. op 7.45 pCt.

Ook de verdere gang van zaken kan bevredi- gend' worden genoemd.

In de eerste plaats vonden de plannen voor den aanleg van eene Staatslijn van Cheribon naar Kro- ja de noodige instemming en werd de wet, welke den bouw' van die lijn gelastte, afgekondigd, zoo- dat in den aanvang van 1913 met dien aanleg een daadwerkelijk begin kon worden gemaakt.

Mede werd de bouw van eene lijn van Tjilegon naar Marak door de indische regeering a!s uitbrei- dingswerk geautoriseerd, welke lijn in verband ( met den spoorwegaanleg in Zuid-Sumatra noodzakelijk is te achten als verbinding van de bestaande spoor- weglijnen in het Bantamsche met een voor het aan- leggen van schepen geschikt punt aan straat Soenda.

Wijders konden de lijnen Tjikampek— Cheribon met zijtak Djatibarang— Indramajoe en Krian—

Gempolkerep in den loop van het verslagjaar voor het algemeen verkeer worden opengesteld, evenals de smalspoorlijn van Tjikampek naar Wadas, ter- wijl de op het einde van het verslagjaar nog in aanleg zijnde smalspoorlijn Bambipoedji-Poeger met zijtak naar Ambo el oe hare voltooiing naderde.

V e r b e t e r i n g v a n d e s p o o r w e g t o e - s t a n d e n i n e n o m B a t a v i a . In verband met cie omstandigheid, dat wederom een voorstel tot aankoop van de lijn Baiavia-Buitenzorg in be- handeling was genomen, bleef het vraagstuk van de verbetering van de Bataviasche spoorwegtoestanden ook gedurende dit verslagjaar rusten. Evenmin kon met het oog op het stadium, waarin het haven- vraagstuk te Tandjong Priok verkeerde, een aan- vang worden gemaakt met de werken tot uitbrei- ding" en verplaatsing van het spoorwegemplacement aldaar.

Engelsche belangstelling. De te Singapore verschij- nende S t r a i t s T i m e s en W e e k l y S u n be- vatten uitgebreide artikelen, over de beweging op Java, welke gematigder en meer waarheidsgetrouw zijn dan de eenige weken geleden opgenowen sen- satieberiehten van „our own correspondent".

Voornamelijk de P e n a n g G a z e t t e wist de meest dwaze verhalen te doen over de actie van de Sarikat Islam.

De W e e k l y S u n zond onlangs een verslag, gever herwaarts, die thans een en ander schrijft van zijn, bevindingen.

De zending op Timor. De missie van Steyl, die te- genwoordig in plaats van de paters Jesuiten, na het vertrek van pastoor Matthijsen, het katholiek zendingswerk op Timor ter hand nam, schijnt van plan te zijn dit werk op uitgebreide schaal voort te zeilten. Op 7 Augustus zijn andermaal twee pa- ters en één broeder uit Holland vertrokken, die met de boot van 27 September op Atapoepoe wor- den verwacht. Zeer waarschijnlijk zal dän ook het zendingswerk niet alleen tot Lahoeroes en omstre- ken beperkt worden, doch thans verder, misschien in de richting van Besikawa, worden uitgebreid.

Er is in 't Baloesche onder de primitieve bevol- king nog vrijwel alles te doen, meldt men uit Kce- pang aan de L o c o m o t i e f .

Wordt mettertijd de compagnie van Beloe inder- daad naar Atënboea overgeplaatst, hetgeen het r.lan schijnt te zijn, en wordt deze plaats zoodoende als 't ware het centrum, van Beloe, dan opent zich ook

Hillmer & Co.

Noordeinde 58. Telef. 1667.

PIQUÉ HEMDEN f 2.75, f3.50, f 4 . - , f4.50.

ENGELSCHE HEMDEN steeds de nieuwste Dessins

van af f2.50.

Rijke keuze D A S S E N . Gemaakte en Zelfbinders.

BOUWT

OP

»

Oud-Wassenaer,

„Groot-Hœsebroek

- of „De Pauw". -

Inlichtingen te bekomen bij de bekende . _ Kantoren.

Th. A. A. SIMONIS

34 GROENMARKT

TELEFOON No. 2535 'o DEN HAAG

— OVER DE

PRINSESTRAAT.

Specialiteit in BEDDEN.

— — GROOTE KEUZE — — van af het beste tot het eenvoudigste.

MAGAZIJN QESLOTEN VAN HALF EEN TOT T W E E UUK.

MAGAZIJN VAN:

Heeren Hoeden

EDUARD PELGER

PRINSESTRAAT

35, : : 's-GRAVENHAGE

• TELEPHOON 3902. — - :

De Hollandsche Nijverheid

PLEIN 12 :: DEN H A A G

BESTE EN GOEDKOOPSTE ADRES VOOR EIGENGEMAAKTE

Dames- en Kinderondergoederen

KINDERJURKEN, KINDERMANTELS EN KINDERHOEDEN

daar voor de zending de gelegenheid' om het, on- derwijs dadelijk ter hand te nemen.

Het Chineesch] consulaat. Wij meldden onlangs, dat) de tot Chineeschen consul te Padang benoemde se- cretaris van het Chineesche agentschap te 's-Gra- venhage alhier is aangekomen. Zoodra. hij zijn ge- loofsbrieven uit China heeft ontvangen, zal hij zijn bestemming volgen, terwijl hij vóór dien tijd zich niet naar ÜBuitenzorg kan begeven, ten einde zijn opwachting te maken bij den landvoogd.

Verder vernamen we, dat. de functionaris, in af- wachting van de toezending zijner geloofsbrieven, zich thans onder leiding van den consul-generaal op de hoogte gaat stellen van de toestanden in de Chineesche kolonie alhier. (J a v a b o d e ) .

PEST OP JAVA EN MADOERA.

f' "Overzicht der 14-daagsche opgaven, welke officieel zijn verstrekt van de nieuwe pestgevallen en 't aantal overledenen over de laatste zes maanden.

rtnnoi,

•uopgj -J9A0

•II9I -{•6A9S

• j j a n B g

•2pq-raa

•U9p9I -J9A0

•U9J

•U9p9I -J9A0

•U9{

-\VAQS

•UBI

•tre -Suottre^

U9p9[

-J9A0 U9J -p3A9â

•rrengSispj

• a g j B j

•SugoS-B -SU90I90J,

'P!P83

Bfeq'Bjgog UOpaj -J9A0 -pjAOS U9p9I -J9AO U9T -p3A9S U9p9I

- J 9 A 0 U 9 [

-|13AOS U9p9l

-J9A0 U9]

-p3A9â U9p9I

-J9AO U9{

-\VAoS

U 9 p 9 { - J 9 A 0

U9J -\VA&S

• n g o i p B j i ngpg];

-J9A0 U9J

"IBA9S

•SUBpjJÇ U8p9J

-J9A0 U9I -PSAOS

«5

OO » 1 03 N « J ' O H >* M M « J O O ffiicoixicoojaia5'*\(iN'ot»to

• ^ " J O t - o m o o t - t o c o ^ o o i ( N C O O ) C O C O C T - * - * i Q [ - O t - t O

«5

o 05

o

I I I I

ftj Ol "'O 'O C3

» I N N ^

H C O H

«3 I O] >s

•"I I

03

Ö CD TS O

OS

a

CU

>

OJ

bc n

o

c 3 OS -I-J

O En

R i o c N O i W o o s K i c e

>-i CM iQ \H 03 ^ 5o C\i

- * 0 5 - r ^ T - l i n T H t - C 0 T - t TH I N t o ^ Tf I O (O CO

«3 00 'M

»•( » 1 •<-( i-I >-< <M ^ 00 MH •<$

O " ^ " *

I M H H • ^ o i o o s t o t - m o i c o

i-I H H (M T( M ^ 1 l O [ O o o ^ d

CM ^ i O o W ' - s I M N t o O I M O

<MC\lO\l'1--t!MOoCMC\i<M

00 O ^ X N H N t - c O O N O CTOIOHHOHCOOJCMO)

O *^ O

> t ^ •*•( O O O l O N O l N C j l O R l

•"-I 1-i " H >H >H

t - O C T O O t O T ü t - ^ c n o o m m

H H H H i H H C O O l H I O i ' a i H ' O O t j ' O O O N ' O O N O i ' O ' O O o

>-^ 1^ >^ t-s - ^ CM

C O » n c O Q O - ^ O I 3 i O O T - I O T 3 i C i t O O

1—I H 1—( T — I T — I H H M

o o < M o o > - ( î o o o c i > o o o C i O o t o t > - N H » 1 > 1 > l (M CMCM\HOM

t - o o T ) i o i H c n o ) i - o o T ( i o t - H H f f l r t r l « H N O l l O C M

,* N t - l O 0 0 C i O H O O ) ' O ^ O ; N

> - i \ t ( < ö \ n i o c ü ^ o o o v i c o t o o M o o

O l O I I N O j O l N O l O ] OM 00 OQ 00 OQ x t - ' J O t o t - o O ' j i i O r t i O i n o ) H i O h - i O t - C l i O ^ C O O t - T j l i O 0 J 0 1 H O ) O ) H O I 0 J M ^ C 0 C C : 0

5-1 OM P H O M < J

I 0 0 072 OM

OJD B B 1-5

f- B

co

ft '< 'm

o

•O

t - CM ^ iH

"H OM S*G5 c L c *

a 'p 'H e i « i B I-J <1 I. cQ I.

O i - 3 O g ' C O ft lO CM B OM 2 OM O

V I-» I"1 | « .

1 C£> O 00 C- O - * W H C O r t N H I M

Men lette op de groote toename van de kwaal volgens de laatste opgaven.

Suriname.

Het blad S u r i n a m e van 9 September wijdt in een artikel „ O n z e J u s t i t i e " eene beschouwing aan de terugstelling van Mr. Visser.

,,In geen jaren — aldus de aanhef van het arti- kel — heeft een daad van het koloniaal bestuur zulk een diepe ontroering. in den lande teweeg -gebracht als de terugstelling van den heer mr. A. P. Visser, tijd. voorzitter van het hof van justitie, tot de posi- tie van gewoon lid van dat college, met aanwijzing van een der jongere leden tot tijd. voorzitter."

Na een exposé der feiten bespreekt het blad de bevoegdheid van den Gouverneur, om dan tot deze conclusie te komen:

,,0p welke wijze de zaak dus wordt beschouwd,

een rechtvaardiging voor de besproken bestuursdaad vinden wij niet. Er is met ruwe hand gegrepen in de onschendbaarheid der justitie; de waardigheid van het hoogste gerechtshof is te na gekomen.

En dit moet een verstrekkenden ongunstigen in- vloed op den gang van zaken in deze kolonie uit- oefenen.

Als de hoogste rechterlijk ambtenaar .aldus beje- gend kan worden, wat staat dan den gewonen amb- tenaar te wachten? 't Is waar, voorproefjes daarvan zijn al genoten, maar hetgeen nu gebeurd is, neemt alle nog resteerend vertrouwen weg.

Als de president van het Hof een dergelijke beje- gening kan ondervinden, dan is de positie van de rechters aan het Hof niet langer die onschendbare, waarvoor zij tot nu gehouden werd en wat zij ook wezen moet, om de rechtszekerheid in deze kolonie te waarborgen. Zal door dit optreden van Gouver- neur Van Asbeck de rechterlijke macht niet al haar gevoel van onafhankelijkheid verliezen en bij hare handelingen het oog gericht houden op het gouver- nements-hotel? En komt daardoor de rechtszekerheid

— het hoogste goed van een volk — niet in gevaar?

En als 't in 't Moederland bekend wordfTaan welke bejegening zelfs de hoogste rechterlijk ambtenaar hier bloot staat, zullen er dan nog personen gevonden worden, bereid in Suriname als rechter op te treden, waar de eerste voorwaarde voor de uitoefening der rechtersfunctiën is volkomen onafhankelijkheid?

Het antwoord op deze vraag kan niet anders dan ontkennend luiden. Hoe zal dan Suriname,.voor welk reeds zoo moeilijk de noodige krachten gevonden worden, mannen van karakter als rechters verkrijgen?

De daad gepleegd jegens den heer Visser heeft het prestige van het Hof ernstig geschaad, heeft het vertrouwen in 't bestuur benadeeld.

Er dient een woord van protest daartegen gehoord te worden. Wel is waar wordt in breede kringen daarover de staf gebroken, maar noodig is het, dat de vertegenwoordiging van de bevolking, luide en uitdrukkelijk verklare, dat zulk een optreden niet goedgekeurd wordt in de kolonie."

*

Over de bedreiging van den redacteur van D e W e s t met vervolging wegens persdelict — zie ons vorig nummer —, schrijft S u r i n a m e van 16 Sep- tember :

„Wij verbazen ons over dezen stap en tot ons leedwezen moeten wij verklaren, dat het o. i. een bewijs van groote zwakheid is, dat critiek op het bestuursbeleid beantwoord wordt met een strafvervol- ging, niet om de onwaarheid van beschuldigingen aan het licht te brengen, maar slechts op grond van zulk een tamelijk onschuldig persoonlijkheidje, een bijkomstig scheldpartijtje.

Moet 't bestuur 't beetje prestige, dat 't nog bezit, op deze wijze verspelen?

Als 't meent door strafprocessen de pers het zwij- gen op te leggen, dan vergist het zich."

Naar aanleiding van een bericht in de P a r a m a - r i b o T i m e s wezen wij er in ons vorig nummer op, hoe bedenkelijk het zou zijn den heer Patoir can- didaat te stellen voor de Koloniale Staten. In S u r i - n a m e van 9 September vinden wij omtrent het bericht van de P a r a m a r i b o T i m e s het vol- gende:

„Voorloopig bezit de heer Patoir geen anderen titel op de candidatuur, dan dat hij van den Gou- verneur een onheusche bejegening ondervonden zou hebben.

Deze titel nu rechtvaardigt in geenen deele aan- spraken op een zetel in de Koloniale Staten.

Als de heer Patoir, die betrekkelijk kort in de kolonie is — nog geen jaar meenen wij — en dan nog in een betrekking, welke hem buiten geregelde aanraking met de zaken der kolonie hield, te eeniger tijd langer in Suriname gevestigd zal zijn en bewe- zen hebben,voor de belangen der kolonie te willen ijveren en hare nooden of behoefte te kennen, dan zal aan hem gedacht kunnen worden. Voorshands heeft de burgerij uit te zien naar mannen, die alvast aan deze voorwaarden voldoen — althans van wien vooraf gezegd kan worden, dat zij dadelijk nutlig werkzaam zullen zijn.

Men heeft gesproken van een demonstratie tegen den Gouverneur door middel van den heer Patoir te Avillen ondernemen, 't Is ons niet duidelijk ten aan- zien van wat door de bevolking met een candidatuur- Patoir gedemonstreerd zal worden.

Gebr. P. H. CAMINADA

LANGE H O U T S T R A A T 3 HAAG - Telefoon 713

SPECIAAL ADRES VOOR ALLE OPTISCHE ARTIKELEN, BRILLEN, KIJKERS, ENZ.

AANLEG EN ONDERHOUD VAN ELECTA. LICHT- EN SCHELGELEIDINGEN.

RIPPEN

P I A N O H A N D E L

PIET H E I N S T R A A T 4 2 ELAN DSTR. 17 TEL. 4683

VERHUREN « T E M M E N

G R A N D E MAISON D E MODES.

— C h a p e a u x G a r n i s p o u r D a m e s e t E n f a n t s . — I TELEFOON 3656. |

FOURNISSEUR DE LA COUR.

Firme SPIT ù Cie., EÏÏLJkï*

L A H A Y E .

V E E N E S T R A A T 2 9 . - Telefoon 4105.

SPECIALE AANBIEDING:

GEPANTSERDE HUTKOFFER, lang lOO c.M.,

breed 50 c.M., hoog 36 c.M f 9.75 GEPANTSERDE HUTKOFFER, lang 100 c.M.,

breed 50 c.M., hoog 40 c.M „ 10.75 GEPANTSERDE MAILKOFFER, lang 100 c.M.,

breed 50 c.M., hoog 50 c.M „ 11.50 GEPANTSERDE BOEKENKOFFER, 50 X 50 c.M. „ 6.25

MAISON IHLE- SAKERU

4 0 BAZARSTRAAT, HOEK ANNA P A U L O W N A P L E I N T E L E P H O O N No. 4 4 0 8 —

BERICHT DE ONTVANGST VAN

BREITSCHWANZ PELUCHE

FRANSCHE EN ENGELSCHE STOFFEN VOOR MANTELS EN MANTELCOSTUMES

NAAR MAAT

N.V. P U L P - , J A M - & C O N S E R V E N F A B R I E K V R U C H T E N - & G R O E N T E N D R O G E R I J

= PRINCENHAGE. =

GEDROOGDE GROENTEN, GEDROOGDE AARDAPPELEN,

•voor export en voor scheepsgebruik.

Offerte met monsters op aanvrage te bekomen.

VACANT

Wij ontraden d a n ook ten sterkste een dergelijke Poging, die zeker den steun v a n e r n s t i g e m a n n e n z a l

ontberen. . Wij v o o r o n s gelooven, dat voorzichtigheid m de

keuze v a n een candidaat geboden i s en wij twijfelen er ook niet a a n , dat de k i e s v e r e e n i g i n g E e n d r a c h t maakt Macht, die bij v e r k i e z i n g e n de > leiding geeft, ook dienovereenkomstig z a l h a n d e l e n . "

***

Uit S u r i n a m e v a n 2 September dit bericht:

,,Op het placer v a n de h e e r e n N . F . G. e n F . C Guriel a/d. S a r a m a c c a is dezer d a g e n een m e r k w a a r - dige v o n d s t g e d a a n .

E e n o n d e r h u u r d e r v o n d e r een n u g g e t (een stuk gedegen g o u d ) , wegende 647 g r . Zijn p r o d u c t i e v a n dien d a g met 2 m a n en een longtom, beliep 793 g r . In 12 w e r k d a g e n w o n hij 1011 g r . H e t placer leverde in de j a r e n v a n 1909 t/m 1912 220565 g r . goud en van medio J a n u a r i d. j . tot n u a l 22000 g r . "

***

A a n de N . R. Ct. v a n 8 dezer — Ochtenbl. A — ontleenen wij de v o l g e n d e mededeelingen over de Surinaamsche b e g r o o t i n g v o o r 1914:

,,Het totaal d e r u i t g a v e n is gesteld op f *.0ol.799.

I n de Memorie v a n Toelichting deelt de minister Van koloniën o. a. mede, dat o p de v o o r l o o p i g v a s t - gestelde b e g r o o t i n g een b e d r a g v a n ƒ 143.000 w a s Uitgetrokken v o o r buitengewone productieve w e r k e n , H.1. ten behoeve v a n een w a t e r v e r b i n d i n g t u s s c h e n d e - S a r a m a c c a en de Coesewijne, e n z . H e t b e d r a g Werd a a n g e v r a a g d , i n v e r b a n d met de op 26 A p r i l U. ' vastgestelde v e r o r d e n i n g , h o u d e n d e v e r k l a r i n g Van de wenschelijkheid om de b e g r o o t i n g v o o r het loopende dienstjaar a l s n o g a a n te vullen en te ver- m ö g e n , ten einde n o g dit j a a r een a a n v a n g te k u n - nen inaken met de voorbereidende w e r k z a a m h e d e n Voor het g r a v e n v a n bedoelde s c h e e p v a a r t v e r b i n d i n g . W a a r de minister n a d e r e inlichtingen behoeft om nopens de u r g e n t i e en het algemeen n u t v a n dit voor- Hemen te k u n n e n oordeelen, heeft hij bovengenoemden Post v a n de b e g r o o t i n g afgevoerd. Zoo noodig zul- len de v o o r de eventueele u i t v o e r i n g v a n het w e r k noodige fondsen bij suppletoire b e g r o o t i n g v o o r 1914 Worden a a n g e v r a a g d .

De g o u v e r n e u r h a d den i n de o n t w e r p - b e g r o o t m g Uitgetrokken post v a n ƒ 95.450 v o o r de g o u v e r n e - ttients-rubber o n d e r n e m i n g Slootwijk tijdelijk v a n de begrooting afgevoerd, om de Koloniale Staten i n de gelegenheid te stellen eerst k e n n i s t e nemen v a n het rapport der Slootwijk-commissie. Bij v e r o r d e n i n g v a n i ' J u l i jl. tot v e r h o o g i n g v a n de v o o r l o o p i g v a s t g e -

stelde begrooting i s de post hersteld en i n v e r b a n d daarmede t h a n s op de b e g r o o t n g u i t g e t r o k k e n .

D e minister heeft hersteld den dpor de Koloniale Staten v a n de begrooting afgevoerden post v a n /50C0 Voor traktement v a n den chef v a n de afdeeling ver- keer te w a t e r .

I n v e r b a n d met de bij de mondelinge behandeling Van de S u r i n a a m s c h e begrooting v o o r het loopend dienstjaar gevoerde g e d a c h t e n w i s s e l i n g n o p e n s de

«übsidiën v o o r den eeredienst, i s de minister met den g o m e r n e u r in overleg getreden omtrent eene vermeer- dering v a n het a a n t a l v a n l a n d s w e g e bezoldigde Roomsch-Kath. geestelijken met één. Met het o o g op den financieel en toestand k a n de minister _ echter tot

zijn leedwezen geen vrijheid vinden om dit j a a r h e t benoodigd b e d r a g v a n f 1500 uit te t r e k k e n .

D o o r de a a n g e b r a c h t e v e r a n d e r i n g e n w e r d de voor- loopig vastgestelde b e g r o o t i n g v e r l a a g d met .ƒ181.567 en v e r h o o g d met f102.050, blijft alzoo eene v e r l a g i n g toet f 79.517."

* *

*

D e W e s t v a n 19 September brengt het bericht, dat door den P r o c u r e u r - G e n e r a a l r e c h t s i n g a n g tegen bet blad i s a a n g e v r a a g d bij het Hof v a n Justitie.

Wij betreuren het, dat de autoriteiten i n S u r i n a m e niet wijzer zijn.

A a n D e W e s t v a n 23 September ontleenen wij bet v o l g e n d e :

I n t e r p e l l a t i e - v o o r s t e l .

V r i j d a g a v o n d hebben de Koloniale Staten met alge- m e n e stemmen het volgend interpellatie-voorstel a a n - genomen, ingediend door de heeren V a n Ommeren

en M a y :

De Koloniale Staten,

Overwegende, dat de heer Mr. A . P . V i s s e r bij Gouvernementsresolutie v a n 30 A u g . 1913 N o . 3870 Werd ontheven a l s tijdelijk voorzitter v a n het Hof Van J u s t i t i e en in zijn p l a a t s a l s zoodanig benoemd de heer Mr. P . Carst, lid v a n gemeld Hof;

Overwegende, dat deze ontheffing niet op het v e r - Zoek v a n den heer V i s s e r i s geschied, m a a r , blijkens berichten i n de alhier verschijnende nieuwsbladen, deze i s een uiting v a n afkeuring w e g e n s een dooi- den heer V i s s e r i n zekere z a a k ingenomen s t a n d p u n t

°f u i t g e s p r o k e n m e e n i n g ;

• Overwegende, dat deze m a a t r e g e l , getroffen tegen-

°ver den hoogsten rechterlijken a m b t e n a a r der kolo- nie, zulk een ingrijpend k a r a k t e r d r a a g t , dat de be- volking d a a r d o o r zeer v e r o n t r u s t i s ;

Overwegende, dat ter geruststelling v a n de bevol- king, ten a a n z i e n v a n de Justitie, het noodig i s de naotieven, die d a a r t o e geleid hebben, te k e n n e n , en b-et alleszins wenschelijk is de Koloniale Staten daar- omtrent w o r d e n ingelicht;

Besluiten :

N a a r aanleiding v a n a r t . 105 v a n het R e g e e r m g s -

^eglement den G o u v e r n e u r uit te noodigen ten a a n -

zien v a n de hierboven bedoelde ontheffing a a n de Koloniale Staten inlichtingen te willen geven.

De heer V a n O m m e r e n v e r k l a a r d e m zijn toelichting, dat deze feitelijk overbodig w a s , a a n g e - zien i n het voorstel-zelf de motieven, die ertoe geleid hebben, zijn neergelegd.

Zooals d a a r gezegd wordt, i s de bevolking onge- r u s t g e w o r d e n ten a a n z i e n der justitie i n de Kolonie, zoowel w a t h a a r positie n a a r buiten, a l s w a t h a a r innerlijke k r a c h t betreft.

T w e e v r a g e n doen zich i n deze o p , n l . of te k o r t g e d a a n i s a a n de rechten v a n de Justitie, d a n wel of er een m a a t r e g e l getroffen i s , welke m e n moet eer- biedigen en zich er bij heeft neer te leggen. I n ieder geval i s het hoogst wenschelijk, dat zooveel mogelijk alle omstandigheden, die den G o u v e r n e u r hebben ge- fleid tot het nemen v a n het hierbedoelde besluit, r a k e n d e onze hoogste rechtsmacht, onder de a a n d a c h t

v a n het publiek w o r d e n g e b r a c h t . ' De heer M a y , t h a n s a a n het w o o r d , v e r k l a a r d e

het volgende:

Mij geheel aansluitende a a n hetgeen door mijn geacht medelid V a n Ommeren i n deze i s gezegd, wil ik hier uitdrukkelijk doen uitkomen, dat dit voorstel om inlichtingen v a n het B e s t u u r te v r a g e n , speciaal w o r d t g e d a a n i n het b e l a n g v a n het p r e s t i g e v a n het B e s t u u r ; w a n t de G o u v e r n e u r , die e v e n a l s ' t meeren- deel zijner a m b t e n a r e n en a d v i s e u r s , geheel geïso- leerd leeft v a n de b e v o l k i n g en d a a r m e d e geen voe- ling houdt, weet natuurlijk niet w a t er over deze b e s t u u r s d a a d , zooal gedacht en gezegd wordt.

Deze daad betreft hier niet een alledaagsche of g e w o n e z a a k . H e t g a a t om het h o o g s t e goed, dat een volk bezit, n l . een eerlijke r e c h t s p r a a k . E n i s het niet) onze verdienstelijke president, t h a n s met verlof in Nederland, de heer da Costa, die geduren- de een strafproces zeide: „ A r m z a l i g ^is het l a n d w a a r de b e v o l k i n g de J u s t i t i e w a n t r o u w t " ?

J a , mijnheer -de voorzitter, ik zeg het den heer da Costa n a en voeg d a a r a a n t o e : „ r a m p z a l i g is h e t land w a a r de bevolkiog geen v e r t r o u w e n stelt i n b e s t u u r s d a d e n en i n b e s t u u r s m a n n e n " .

Dezer dagen k w a m mij i n h a n d e n het „Gedenk- boek ter gelegenheid v a n het G o u d e n Emancipatie- feest i n S u r i n a m e 1 J u l i 1913", en d a a r u i t teekende ik op de volgende Bijbelsche w o o r d e n , g e s p r o k e n door G o u v e r n e u r V a n Asbeck tot het Feestcomité op de audiëntie v a n 1 J u l i 1 9 1 3 ^ „ D e w a a r h e i d , de ge- rechtigheid z a l U vrij m a k e n " .

W e l n u , i n n a a m v a n die w a a r h e i d , i n n a a m v a n die gerechtigheid, i n het b e l a n g v a n den goeden g a n g v a n orde en r u s t in dit land, doe ik een beroep op G o u v e r n e u r V a n Asbeck, om indachtig a a n deze m e r k w a a r d i g e w o o r d e n , geuit op dezen g e d e n k w a a r - digen d a g , den volke te toonen, dat, hoewel i n de kolonie veel ongerechtigheid geschiedt, z ij n e d a - d e n den toets d e r critiek k u n n e n d o o r s t a a n .

Zijne Excellentie geve o n s d u s de verzochte inlich- tingen, in het b e l a n g v a n zijn p r e s t i g e g e v r a a g d .

De p r o c u r e u r - g e n e r a a 1, die ten slotte het w o o r d voerde, v e r k l a a r d e , dat het b e s t u u r bereid w a s om spoedig schriftelijk inlichtingen te dezer zake a a n de Staten te verschaffen.

WAT DE INLANDER ZEGT.

De Sarikat Isläm-actie neemt eerder toe d a n af, zeg- gen de P e r n i a g a n en andere I n l a n d s c h e bla- den. I n Madioen telt deze Vereeniging reeds meer dan 7000 leden, w a a r o n d e r de Regent en v e ' e an- dere Inlandsche ambtenaren v a n het B- B . e n der B. O. W . Eerstgenoemd blad v e r n a m , dat de r e - gent v a n P e k a l o n g a n f 2000 gegeven heeit a a n de k a s v a n de S a r i k a t I s l a m aldaar en d a t i n Ngandjoek vele I n l . ambtenaren ook zijn toegetre- den. Deze beweging is ook n a a r de Buitenbezittin- gen overgewaaid. Te Samarinda o-a. is een afdee- ïing opgericht, die reeds 20 leden telt, w . o. vele kooplieden. De assistent-resident betuigde daarmede zijne instemming. Ook k w a m d a a r een coöperatieve vereeniging tot stand met een kapitaal v a n f20000 en een I n l . Sociëteit, „ T j a h a j a S a m a r i n d a ' genaamd.

Geldverkwisting. W a a r moet hei) heen met de geld- v e r k w i s t i n g onder de I n l a n d e r s , roept de P e w a r- t a S o e r a b a j a uit, n a a r aanleiding v a n de fees- telijkheden en samenkomsten ter gelegenheid v a n de laatste dagen der v a s t e n m a a n d . Het afsteken v a n de m e r t j o n s (voetzoekers) w a s dit j a a r te Soera- baja b a r , ongehoord d r u k . E l k j a a r dezelfde klacht, hetzelfde liedje Nu wil de S a r i k a t I s l a m deze geldverkwisting tegengaan, door i n 't v e r v o l g alle v u u r w e r k v o o r r a a d op te koopen en te vernie- tigen. Het blad vernami, dat de vieç-president v a n (ie Vereeniging te Soerabaja reeds 30 pikols er v a n heeft opgekocht.

T e S e m a r a n g werden daarentegen geen^ m e r- t j o n s of ander v u u r w e r k afgestoken. D à à r hoopt men, dat v o o r t a a n met de s 1 a m e 11 a n s niet zoo- veel wordt uitgegeven. D e Inlander i s altijd _ het

kind v a n de rekening. Chineezen^ en Arabieren profiteeren v a n zijn kooplust. E e n J a v a a n s c h e v r o u w kocht laatst op crediet v a n een Arabier een k a i n (doek) voor f 40. D e k a i n w a s misschien niet veel meer d a n f 5 waard- Zij w a s genoodzaakt) eiken d a g f 0.20 af te betalen. N a de l e b a r a n (einde der vasten, het z-g- Inlandsche Nieuweiaar) k w a m de k a i n , die n o g niet w a s afbetaald, bij Oome J a n voor een spotprijs terecht. Eien andere v r o u w v e r k o c h t h a a r tuin, met tien v r u c h t d r a g e n d e

utterdamsche

V w r - r M M ^ J i ' i É i 'lf f H ifïlhfi i l • iai IBM nl ' ir"-"-*-"—»»«*-

Oude haven Kade Nr.l.Plan C,Rotterdanu-

Directie: P. R. MEES, J. BRUNSTING.

Levensverzekering

i n e i k e n v o r m .

Hoofdvertegenwoordiging voor Ned. OosMndië te S O E R A B A I A .

V L E U P I A KUNSTSPEL- O R G VERHUUR.

PIANO'« van 1 5 . — VLEUGELS „ - 8 . —

R E P A R A T I E . R U Afd. GebruiKte

O

m z z

>

o

fr

o o

G*

m

»[Clin m\mm

vtimr An

5 fi»

m -

* C/*

! * *

s? »S

3 ni

10

G E L S . N O ' S . PIANO'S.

E L S .

p.m. «I i 50.—p.]. at.

„ K - 80.— ,, n

STEMMEN.

I L .

Instrumenten.

iur Ht iElfUMlI»

TROPEN.

WAROONG D J A W A

INDISCH R E S T A U R A N T

à l a C a r t e

K o r t e n a e r k a d e 10 - D E N H A A G .

TELEPHOON No. 4882.

Dagelijks g e o p e n d v a n 12—7 u u r . V o o r u i t z e n d i n g w o r d t f 0.25 b e s t e l l o o n g e r e k e n d , tenzij a f g e h a a l d .

D Koninklijke D Brood- en Beschuitfabriek

LENSVELT NICOLA

VEENESTRAAT 2 3 DEN HAAG

LUNCHROOM

TT T

N D

Specialiteit :

HAAGSCHE BESCHUIT D ROGGEBROOD IN BLIK VOOR EXPORT

Grand Hotel Café-Restanrant „ V I C T O R I A " ,

w SPUISTRAAT 16, DEN HAAG - TEL. 3768. <»

OUNSTIQ GELEGEN IN HET MIDDEN DER STAD.

LIFT — ELECTRISCH LICHT — CENTRALE VERWARMINO.

80 KAMERS EN SALONS.

PLATS DU JOUR 50 C t — DINERS VAN f 1.50 EN HOOGER.

Meest bezoohte Café en Restaurant van Den Haag.

J . D E N H A R T O G , f edurendt 1* Jaar Oérant van Rett. RICHE.

VOOR 1NDIÉ.

DE AANGENAAMSTE, MOOISTE EN NUTTIGSTE BEZIGHEID IS ZEKER HET FLUWEELPLETTEN EN SCHILDEREN. ONDERRICHT BIJ T~" T r K T 7 C n NOORDEINDE 139A

Firma T c N Z h K - ^{DEN HAAG} -

MAGAZIJN EN FABRIEK VAN SCHILDERSARTIKELEN, VOOR- WERPEN OM TE BRANDEN, SNIJDEN, ENZ. - RIJK GEÏLLUSTREERDE PRIJSCOURANT VAN HOUTWAREN tegen inzending van SO Cont FRANCO INDIE. ———

VACANT