et Koloniaal Weekblad

S U M M E R 45 D O N l i E R D A G 8 N O V E M B E R 1928 28STE J A A R G A N G ,

et Koloniaal Weekblad

ORGAAN DER VEREENIGING „OOST EN W E S T "

rwU^s

'><<ie met ingang van 1929 als lid (minimum contri- f 5 , — per jaar) tot de Vereeniging toetreden,

gen de in dit jaar nog verschijnende Nrs. van het „Kolon. Weekblad" gratis.

dl Hvan Pan '_

s-Gra'

He«

Sf ' * ' ^ °

U D

•• Zilveren Jubileum van de Afdeeling's-Gra-

•nhag

1

„ hoge- — Bovenwindsche Eilanden. Kunstmatige 'ntatie der Bovenwinden naar Curaçao, door J"nmentator (slot). — Zoogenaamde Hindoe-beeldjes.

1 ,1 t° Semito Redivivus, door Mr. f. G. Huyser (met II p-°y — Orang Koeboe -en Orang Laoet, door Sn.

Hl"'*« Lombok-Novelle, door H. G. H. (slot). - De

T

r Mgergave van de Kaap de Goede Hoop (1795). door

Vei ï- A. Ritter. — Van Week tot Week. — Kunst-,

i^stnijverheid en Huisvlijt. — Persoverzicht uit de fische Bladen: I. Uit de Europeesche Pers, II. Uit

te

Inheemsche en Mal.-Chin. Pers. — Suriname.

Curaçao. — Uit den Verren Vreemde. — Berichten

r

Af deelingen : I. Haarlem en Omstreken. II. Nij- en. — Mededeelingen : I. Van het Dag. Bestuur,

Van de Redactie, III. Van het Informatie-Bur.

Miitatiestaat van 31 October tot 7 November.

Jubileum van de 's-Gravenhage.

Afdeeling

NGS'fe

>a

le

r velen hadden gehoor gegeven aan de uitnoo-

"*§ van het bestuur van de afdeeling 's-Graven- ' van de Vereeniging „Oost en West" tot bij- i,.

lll

g van den gala-avond ter gelegenheid van het

l

a r

ig bestaan der afdeeling op 30 October 1928 ra" Q

et

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen.

-, A ^ j^der de aanwezigen waren, o.m. de Minister van

^rel" 'onië

ⁿ

en mevrouw Koningsberger, de Burge- ianW«j i

s

k r van 's-Gravenhage en mevrouw Patijn, de N 3l8 rot

0 U v e r n e u r

- G e n e r a a l Fock en mevrouw Fock,

L f Treub, Generaal Swart en mevrouw Swart,

«BBHS Gekende Haagsche ingezetenen en op den voor- M tredende figuren van industrieele onder-

Sgen.

y ^ orkest-ensemble speelde bij den aanvang het tol helmus" en daarna o.m. de Ouverture uit .y'kelm Teil".

e

^e6

voorzitter van de jubileerende afdeeling, de 'W

^{v a n}

P

^{e s}

k i . verwelkomde de aanwezige auto-

'

l

i en leden met hunne dames en andere ge- eg

ev

Sden. Het deed hem genoegen zoovele leden

^ ^"oordig te zien ter bijwoning van de viering iJ2

0 e

t 25-jarig bestaan en hij memoreerde in het

!,|£

,Il

der een van H. M. de Koningin-Moeder en m

^f

*

^{e n}

P

^{r m s}

ontvangen schrijven, die tot hun

t)

c

j Verhinderd waren dezen avond bij te wonen,

\ *°ch hunne gelukwenschen hadden aangebo- 'ft.^et het heuglijk feit, hetgeen ten zeerste op

g e s t e l d , wordt.

^ ' ^ k e r liet een terugblik gaan over de afgeloo-

!fya

a r t e e u w

' waarbij hij verschillende zijner y a g e r s , die zich in het afgeloopen tijdvak

\ ?.

r

verdienstelijk hadden gemaakt, herdacht, ify bijlen den heer Bakhuizen van den Brink, e ^ ^ w van Beresteyn-Tronip en den heer Zuy- V , « thans algemeen voorzitter; hij dankte til A alle bestuursleden, die thans h u n kracht aan 'H k

e

i der Aïdeeling besteden, in het bizonder

•

Qe

ei- L. A. Bakhuis en den secretaris. Spreker den n a d r u k op het feit, dat de Afdeeling sterk 8-1,

en

d e n t a l vooruitgaand is en thans ongeveer 1300 (L .^It, zijnde een vermeerdering van 500 leden ,l(j Matste jaren. Hoe verheugend ook, aldus Spr., tci'

1

"'! 1 s?

U z

y

n

vvij allerminst, gelet op de talrijken in

P' W

a l s

Den Haag die lid onzer Vereeniging

J ^t

^Q

.

^r

^

^en

te zijn, maar het nochtans niet zijn. En

a

n: d •lg?

1

' besloot Spr., vraag ik op dezen feestavond

;

ve»

1I,B

!6e!.

Scll

.

enk v a n a l l e

Haagsche leden, n.1. dat elk Ju \^ nieuw lid aanbrenge!

^nM ^Uv,?

a t r a <

* ^

e

Algemeene Voorzitter, de heer R.

f5 I V s

n o f f

' °P " e t podium en zei: „Excellenties, iti

0l,

1 ï

1

V

e n

beeren. Dat de avond met een woord van d a V Jüva

0 r z i t t e r d e r

jubileerende Haagsche afdee-

„ h ^ Oost en West moest worden geopend, daar ,

a

d,

v

S t

r e n

niet van buiten, dat* sprak vanzelf en dit ßü'"' fi t\

v

°

llVv

ens aangekondigd. Maar dat er nu nog

o t

i «r'H«

^e<

^

^e

spreker optreedt, alvorens met de voor- ie°'j!of''V s Wordt aangevangen, is ongetwijfeld een

# SelI

e t v o o r U

-

I k k a n U e c h t e r d a d e l

«

^k

B

^e_

tu'

1

' !üe(iii

d o o r

^

d e

"verzekering te geven, dat ik

!j

^{e u}

' d maar zeer kort op de proef zal stellen.

sba''" h »

r V e r

zekering gegeven te hebben, acht ik dé

"Vd ' ^

a t

^

m i j m e t a

*

t e z e e r

*

e n

kwade

lC

lv5i ' j' ç

Ç()

, eten, dat ik als Algemeen Voorzitter vari de

8 1 n

g Oost en West ter gelegenheid van het

zilveren feest van haar Haagsche Afdeeling een kort woord richt tot den Voorzitter dier afdeeling.

De afdeeling 's-Gravenhage, thans onder uwe leiding, is de eerst opgerichte en altijd de grootste geweest en heeft, doordat zij in dezelfde plaats als de Vereeniging zelve gevestigd is, meer dan de andere afdeelingen, in nauw contact met het Hoofd- bestuur gestaan. En nu herdenkt onze oudste dochter haar 25-jarig bestaan. Wij leven in de eeuw van jubileeren. Vroeger is er misschien wel eens wat te weinig gejubileerd, tegenwoordig over- drijft men in dit opzicht misschien wel wat. Men kan hierover verschillend denken, doch ongetw

;:

- feld heeft het zijn goede zijde, dat na een flinK eind weegs te hebben afgelegd, een oogenblik halt gehouden en achter zich gezien wordt, om, verrijkt met de opgedane ervaring in vorig tijdvak, met frisschen moed den weg te vervolgen.

Daarom zal niemand ontkennen, dat ook de her- denking van hedenavond haar goed recht heeft en dit niet alleen om den tijdsduur, doch ook om het feit, dat onze Haagsche Afdeeling ter bereiking van het bekende doel en streven der Vereeniging, steeds onverdroten mede gearbeid heeft. Ik bepaal mij er toe uit naam van de geheele Vereeniging haar hiervoor een woord van hulde en dank te brengen.

Aan dat woord heeft het Hoofdbestuur een stoffe- lijk bewijs van waardeering willen toevoegen, dat ik met mijn beste wenschen voor den verderen bloei der afdeeling 's-Gravenhage aan U, mijnheer van Peski, als haar vertegenwoordiger, het genoegen heb hierbij aan te bieden."

Hierop overhandigde hij den voorzitter der af- deeling als herinnering, een met zilver beslagen voorzittershamer met toepasselijke inscriptie. De heer Peski dankte, ook namens het bestuur, den algemeenen voorzitter voor zijne waardeerende woorden en het fraaie geschenk, hetwelk ten zeer- ste op prijs wordt gesteld.

Na deze officieele inleiding werd een goed ver- zorgd programma afgewerkt.

Mejuffrouw Annie Salm bracht op zeer ver- dienstelijke wijze de concert aria „Ah, Perfido!"

van L. van Beethoven en „Een Morgen in den Tenger" van B. van den Sigtenhorst Meyer ten ge- hoore, beide met temperament gezongen; zij deed dit met gloed en overtuiging en haar frissche krachtige stem kwam in de groote zaal goed tot haar recht. Het publiek dankte met hartelijk ap- plaus.

Vervolgens trad de heer Albert Vogel op met Multatuli's „De Toespraak van Max Havelaar tot de hoofden van Lebak" en de samenspraak tus- schen „Hannibal en Scipio" van Grilparzer. Deze alombekende voordrachtkunstenaar boeide alle toe- hoorders met zijn mooie voordracht en toonde zich wederom in al zijn grootheid.

Mevrouw Ellen Vareno declameerde het Vers:

„Het Indisch Land", dat J a n Prins voor het Ge- denkboek schreef en „Le Vent" van Emile Ver- haeren. Deze kunstenares bereikte met haar voor- dracht een ten volle verdienden bijval.

In de pauze bestond gelegenheid om het bestuur van de afdeeling in den foyer geluk te wenschen, waarvan een druk gebruik gemaakt werd. Verschil- lende mooie bloemstukken werden daarbij als blijk van waardeering aangedragen.

Na de pauze danste Elsa Dankmeyer, balletmees- teres van de Co-Opera-tie, een Oostersche Karak- terdans van Rubinstein, een Hongaarsche dans van Brahms en een wals van Strauss, welke alle aan hooge eischen voldeden en waarmede zij zeer veel bijval verwierf.

Allen hadden veel succes en een dankbaar audi- torium, terwijl de dames eenige bloemstukken in ontvangst hadden te nemen.

Het was een mooie viering van het zilveren jubi- leum en de belangstellenden waren blijkbaar zeer ingenomen met dezen kunstavond.

Ten slotte nog de mededeeling dat heit beroep van den Voorz. der afd. op de leden om, ieder, een nieuw lid aan te brengen, uitwerking gehad heeft.

Moge nog velen volgen!

De Secretaris, J. C. BAUDOIN.

Wij maken tevens van ons orgaan „Het Koloniaal Weekblad" gebruik om onzen hartelijken en op- rechten dank uit te spreken voor de vele geluk- wenschen en blijken van belangstelling, welke wij zoowel persoonlijk, schriftelijk als stoffelijk moch- ten ontvangen. Deze zijn te talrijk om dit ieder af- zonderlijk te kunnen doen en wij hopen, dat onzen dank die velen pp deze wijze zal bereiken.

* » - Het Bestuur der Afdeeling.

MENNO & Ca

B A N K I E R S

OPGERICHT 1902

KORTE VOORHOUT 6

(naast Hotel Paulez)

D E N H A A G

JM]

i A G EOF E ZATE

K L U I S I N R I C H T I N G

MET

S A F E - L O K E T T E N TE HUUR

E O P E N D V A N 9 T O T 5 UUR ZATERDAGS VAN 9 TOT 12 UUR

JOS. D. NETTEN & Co. - IN EFFECTEN

Spottlaan 3 - 's-GRAVENHAGE - Telefoon 31201 Wij beschikken over een diiecte telefoonverbinding met de AMSTERDAMSCHE BEURS. Zijn daardoor in de gelegenheid tijdens het Benrs-nur alle ver- langde koers-informaties te verstrekken en orders

af te doen. 5513 Onze cliënten kunnen op afdoening wachten.

Bad- en Zweminrichting DE REGENTES

Weimarstraat 6 3 - Tel. 3 2 7 3 9 - Den Haag

In de onmiddellijke nabijheid van de tramlijnen 3 , 5 en 1 2

MODERNE INRICHTING, VOLDOEND AAN DE HOOGSTE EISCHEN VAN HYGIENE EN COMFORT

Zwembaden - Kuipbaden - Stortbaden Stoom- en heete Luchtbaden

ZEEZOUT- DENNEN- KOOLZUUR- e.a. BADEN

1517

Waterbehandeling

P. v. d. B R U L ^ ^N ! Ä ^T - ! i

Groote sorteering HEEREN-, JONGENS- en KINDERKLEEDING

Spec. Afdeeling v. KLEEDING NAAR MAAT |

SCHERP CONCURREERENDE PRIJZEN M 2 4 \

530 Voor aankoop VILLA, HEERENHUIS of GROND: Inl. J. P. v i BURG, Emmastr. 67, Den Haag, Tel. 71885 » • « j

Huize „OBRECHT"

Jacob Obrechtstraat 15 - Teief. 27892

A M S T E R D A M

Moderne chique gemeubileerde aparte- menten v.af f 4 5 . - per maand, met ontbijt.

B A D en T E L E F O O N a a n w e z i g .

SPECIAAL ADRES VOOR INDISCHE VERLOFGANGERS

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

IVOORHOEVES PLANTENLUSTI

>i< *

Z O U T M A N S T R A A T 4 0 c *

IJ ... Hoek Prins Hendrikplein ... j£

m tU , j Anno 1 8 9 6 - Den Haag - Telef. 3 4 7 9 1 >g,

P f

* Levering van alle soorten *

* BLOEMWERKEN |

i j Tafelversieringen - Palmen - Cacteën j^.

. M O D E R N E T U I N A A N L E G

* 5666 ^

I« Aanbevolen voor de Vereen. „Oost en West" ?

« T

! » * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * #

FEGEN 1 DECEMBER TE HUUR GEMEUBILEERDE VILLA

bevattende 9 kamers, met parketvloeren beneden, bad- kamer, vaste waschtafels, .enz. Keukeninrichting en servies aanwezig. Gunstig gelegen in de nabijheid van bosch, H. B. S., Gymnasium en Lagere School. Bij spoe-

dige aanvaarding dienstpersoneel aanwezig. 5712 W e s : STERRELAAN No. 27, HILVERSUM.

O T O H A N D E L

Werkzaamheden voor A m a t e u r s

PH. G. STARKE

HOOFDSTRAAT 172

APELDOORN - TELEF. 6 3 0

A T E L I E R S voor Dag- en Kunstlicht-opnamen

Fa. W . J. GUNTERS & Co.

Badhuisstraat 160 - Scheveningen - Tel. 50481

L I K E U R S T O K E R I J - D I S T I L L E E R D E R I J

„ D E V U U R T O R E N " 5662

Prima waar, matige prijzen, "t Oude bekende adres

» ï LEIDEN

GEVESTIGD 1 9 0 5 TBue^OON 1535

Firma C.J.0UD - Leiden

Model Vleeschhouwerij en Spekslagerij

Mandenmakerssteeg 4 - Telef. 1587

Gerste kwaliteit — Concurreerende prijzen />aiibevolen adres voor de Vereeniging Oost en West

H A N D E L S - DA G S C H O O

aansluitend op H.B.S. 3-j., of Mulo-School - Eenjarige opleiding in de hoofdvak' namelijk: FRANSCHE-, DUITSCHE-, ENGELSCHE HANDELSCORRESPONDENTIE, STf TYPEN, BOEKHOUDEN, EFFICIENCY - Practische kantoor-opleiding - PROSPECTUS Gfl

S C H O E V E R

NIC. WITSENSTRAAT 3, AMSTEflj

I N S T I T U U T

99 STADHOUDERSPLEIN 3, DEN HAAG

Bovenwindsche Eilanden.

(Particuliere correspondentie).

Daarboven (18° N.B., 63° W.L.), 26 Juni 1928.

Kunstmatige oriëntatie der Bovenwinden naar Curaçao.

IV.

Slotbeschouwingen.

1. Samenvatting. — 2. Strijdigheid met het Regeerings-reglement. — 3. Ietwat staatsrechtelijke geschiedenis. — 4. Het begrip „eiland". — 5. De onderlinge ver- houding der beide groepen. -— 6. Het Plein worde naar zijn waarde erkend. —

7. Versobering van 's Lands dienst. — 8. Curaçao tevens gemeente. —- 9. De an- dere eilanden behoeven elk een eigen kiesstelsel. — 10. Uitgroei der Boven- windsche gemeenten. — 11. Huidige be- siuurseischen. — 12. Bevordering van den landbouw. — 13. id. van klein-industrieën.

— 14. Re-emigratie en behoud van land- arbeiders.

6. Het Reg. Regl. van 1865 onderving de ego-cen- triciteit der zes eilanden op zeer bevredigende wijze.

Doch de richting die in 1917 aanving en in 1922 haar hoogtepunt bereikte, staat vijandig tegenover een Downing-street, waarbij de eilanden hun toe- vlucht kunnen vinden. Immers de Minister van Ko- loniën moest nog dit jaar verklaren, „dat mocht in vroegere jaren een grooteren invloed van het Plein uitgegaan zijn, dan sommigen wenschelijk achtten, op de beslissingen over de vraagstukken van Suriname en Curaçao, Z. E. kon voor het tegen- woordige de verzekering geven, dat zelfs elk stre- ven in die richting in zijn eersten aanvang zoti worden gekeerd."

Uitsluitend contact met de Gouverneurs, met uit- sluiting der kenners van Suriname en Curaçao naast de deur zou dan volgens sommige politici het hoogste bestuursbeleid zijn, dat een Minister te vol- gen had.

Evenwel de regelende macht in West-Indische zaken voor een integreerend deel verplaatsen naar Paramaribo met zijn Staten en naar Curaçao met zijn Raad is ten aanzien van Suriname een wissel op een vage toekomst, ten aanzien van Curaçao op een labiel heden, 't welk staat en valt met de Pe- troleum.

Welk een verschil in houding van het Plein tegenover de Bovenwinden tot aan de periode van 1917—'22 en van Curaçao tegenover hen, sindsdien.

Het Plein mede-opbouwend: objectief, Willemstad afbrekend : subjectief.

Uit het antwoord van den Minister mag men der- halve besluiten, dat in de laatste jaren de West- Indische af deeling werkt naar objecten, die ze niet geheel kan doorgronden. En toch moet die af dee- ling tot de West in een geheel andere verhouding gedacht worden dan de overige afdeelingen van het Departement van Koloniën tot Oost-Indië staan, welk laatste gebied in zich, schijnt te bevat- ten, alle waarborgen voor een stabiel, zuiver auto- noom bestuur, 't welk beschikken kan over ruim gesalarieerde eerste-rangs krachten.

De comptabiliteitswet van Curaçao en van Suri- name, de Uitleveringswetten, enz. moesten t.h.t.

noodwendig hun origine in die Afdeeling vin- den. De hangende herziening der inkomstenbe- lasting mocht het niet aan opbouwende critiek van het Plein ontbreken. Bij den toegedachten belast

⁴

ngvrijdom voor de Bovenwinden mist men geheel het inzicht in de cultureele, oeconomische en fiscale waarde van een geëigend belastingstelsel.

Nog altijd ontbreekt het aan een verordening, die burgerlijk- en strafrecht in overeenstemming brengt met de wijziging der rechtsbedeeling (1918). In één woord : alle wetgeving van eenig belang voor de kolonies behoort bij die afdeeling voorbereid te worden. In de staatkunde primeert boven het ob- jectief gewenschte, het practisch mogelijke en uit- voerbare. Hoe kan men in een klein gebied, zon- der hooger onderwijs, krachten verwachten, ge- schoold in het maken van wettelijke regelingen, op faillissementen, bedrijven, enz.

Verder heeft die Afdeeling zich in te laten met de financiën, in zoo verre dat de uitgaven ten laste van het Moederland binnen redelijke grenzen ge- houden worden, m.a.w. zij heeft de belangen van

11—5210

den Nederlandschen belastingbetaler te behar*

Ook wat Curaçao betreft, want heeft de B

a

n j ,

o J a

sehe haar taak neergelegd, dan zal het Moedeï' j ^ ^ weer moeten financieren, als men Ministei ^ ^ Graaff's aanwijzingen niet weet te volgen. andere

De grootscheepsche administratie van Cur' g eischt dringende herziening. Worde deze

itl

^ ^ aan een commissoriale kapstok gehangen, " rre

^Cn

j tot onderwerp van studie dier afdeeling

⁰

|

^Q

. maakt. Er zitten daar toch in een drietal

^e

. j ren, die de beide kolonies min of meer

^{( etl}

. eigen aanschouwing en door eigen arbeid ken ^ Een paar reizen van den Gouverneur minde* ^ men heeft de fondsen om hen in de gelegel' ^ te stellen hun geheugen nu en dan op te friss' ^ -

en parate kennis bij te brengen. hjj Staat een Minister van Koloniën, die met ^ fe

Secretaris-Generaal toch in hoofdzaak op

v t

j * Indië aangewezen is, niet op vasteren grond, * ^ . ' neer hij naast de inzichten van den Gouver»

1

^ \ die van zijn departementale adviseurs weegt;

n

als 't ware, stukken van het Ministerschap ui'

ken. ..

Gouverneur en Koloniale Raad verloren u»

oog, dat zoowel het bestuur van de geheele ko' als dat van de Bovenwindsche eilanden in het zonder, onder de onmiddellijke moreele co»' staan van drie groote mogendheden. Dat zil*

bovenal er voor te waken hebben, dat de vraaQ steld kan worden of Nederland zijn internatioi»

plicht als Koloniale Mogendheid, ook ten (t0' van de Bovenwindsche eilanden, behoorlijk vet" ,

v

'

7. Versobering van 's Lands dienst is voor • raçao met 60.000 inwoners boven alles verei,

ss

^ Eenheid van gezag en verantwoordelijkheid '»

f

, dat gebied noodzakelijk o.m. op grond der ra- , verschillen. Ten aanzien van den Kolonialen »Jl zij men op zijn hoede voor alles wat naar inst»

1

ego-centriciteit zweemt of op oligarchie neer kunnen komen. Engeland bracht dit jaar voor merara, onder medewerking van de ,,L

^ah

JL'. u partij", een bestuurshervorming tot stand, die vL 1 komt, dat een koloniale oppositie het besi . ; dwarsboomt en bovendien de zekerheid geelt

^l

n&

een stabiel beleid. „(Hu^

Geen onderkoningen in de West, geen go^ j^-).

neurs omgeven door°hoofdambtenaren met g ^ ' J "

1

peerde allures van (onverantwoordelijke) i'

1

js^e ters.

Men ruime dus op de tegenwoordige secreta» ,, /*u en die andere „departementen" of afdeelingeMf^ti stelle in hun plaats een nieuwe Secretarie naai I

C

K c model van een provinciale griffie in het Mo

^e

e]^'' land, onder den Gouverneur. j htf

Voor een en ander is geen commissoriaal o

1

ij

V|

er.

zoek noodig. Een Minister van Kolomen, die^L—

richting wilde gaan, zou den Gouverneur 8»| H een staatkundig constructieveil geest ter zijde h e ben te stellen. Die bewindsman zou daaraan j

f

U ' t aanstoot kunnen nemen, als de onderlinge vel ^ ^ a dingen maar behoorlijk geregeld werden. Eens ^ c te steun zou hem dan toegevoegd zijn in dei

(

^ vermijdelijken strijd tegen behoudzuchtige • te reaux, grooter en kleinere klieken en parasiti- , ,•

8. De Ministers Idenburg en De Graaff spj| H het doel der Hooge Regeering duidelijk u i t : « j ^

1

tralisatie en administratieve zelfstandigheid

onderdeelen van de kolonie Curaçao. j Het eiland Curaçao geve men een eigen n^jj o te vinden uit eigen middelen en een eigen bela-

en

t

verordening. ë V

^P

Opcenten op Gouvernementeele belastingen | * den o.m. de fondsen kunnen opbrengen om ' 1 L cale belangen naar behooren te behartigd»' | n werkzaamheden van het eiland Curaçao a-^

(f

meente zouden behalve zijn bestuur en conti a ^

Vv<?™ pj 1'K ' H ' -

i omvatten k u n n e n : openbare v*'

e

^ c i reinigingsdienst, straatverlichting, bouw-

ningtoezicht, begraafplaatsen, veterinaire marktwezen, waterleiding, woningbouw, on armenzorg, enz.

en ,,:

9. De andere eilanden hebben reeds

l U I

j„

van Politie, doch wat de treft, deze zijn tengevolge van

Landraden daa het ver • o u d e i ^ J

(1869)

voor alle eilanden geldende kiesrecht

(A»

waarlijke vertegenwoordigers der bevolking . de kiesbevoegdheid vindt haar fundam grondeigendom en schepenbezit.

t e

w

Elk eiland behoort zijn eigen kiesstelsel ben, geen geëvenredigd, maar een naai

samenstelling zijner bevolking met macn ^

zijner groepsbelangen. Wel gelijkheid vooi ^

doch geen gelijkstelling der rassen, maai y

28, S!

I«>28, N». 45.

Voor aankoop VILLA, HEEREN HUIS of GROND: Ini. J. P. v i BURG, Emmastr. 67, Den Haag, Tel. 71885 ⁵³¹

Ivakl STI GRi

FPerioriteit van het eene of het andere. „Elk

,a z

j.jn eigen weg, zooals de Jood naast den -

a

>" zegt Booker T. Washington,

'ebben op de Bovenwindsche eilanden nieuwe

^ordeningen den weg geopend voor een äs- ende samenwerking tusschen den Gezagheb-

^gerneester en de Volksvertegenwoordiging

* tier eilanden, dan kan me i den verderen

)e

' der drie gemeenten krachtens het meerge- l d art. 129 "R.R. bevorderen dooi hun Paad

'1'tie over eigen inkomsten te doen beschik-

;n, ;lin|

etal eer

ke

EP"

har''

Ldei'fklasting naar de grondwaarde, welke reke- usterl

u d t m e t d e

grootte, de vruchtbaarheid, de

P> enz. der gronden, met terzijdestelling van ' ( ^ d ^ t e r e plaatselijke heffingen is niet ondenk- leze l ^

Ve

nwel een bevolking betaalt het minst

n

e één die zij het langst gekend heeft. Het '

e

cht b.v. dateert feitelijk van het ontstaan ''°nies. Aangezien Willemstad geen prijs stelt inkomsten der Bovenwindsche eilanden, n.

!l1

invoerrecht, accijns en gedistilleerd, ver- indel

R

§

sr

echt, uitvoerrecht op zout, h u u r van do- leeen

1 I ü n < i v r i

J in plaatselijke heffingen , omgezet inssc "ir De Raad zou dan een vrije taak te vervul-

r

'!gen o.m. in het wegenonderhoud, de straat- met '

n

g> de haven-, loods- en quarantainedienst, op 0 !"•'

n

zooveel huishoudelijke aangelegenheden, nd f -.inkomsten het toelaten (II, 10).

aver» "langstelling der burgerij in de openbare eegt, !°

ü

zich dan niet meer tot lijdelijkheid bepa-

„, ttilNe koloniale kas zou allengs meer en meer

4

* borden.

T uit . zou verder den gezaghebber beletten om e kol' i

liSe

vergaderingen der landraden van de drie i het *•* te beleggen, teneinde gemeenschappelijke

con" ?

eu

als het inter-insulairc verkeer te bespre- t zij V ° * samenweiking te komen.

vraa§ ••

a t

het bestuur van heden betreft, men atioiï /^.de hoofdzaak geheel en al terug tot de oor- i aal

1

' , Hike redactie van het Ve hoofdstuk Ie af- t verf t ^

R

-

A a n d e

decentralisatie van ambte- voor ,

e

i'antwoordelijkheid kome een einde, opdat verei

5

' f

r e e

n staat van zaken heersche zooals het eid i

f

f

land

dat verwacht (II, 14—16).

r

ra* J^lve

^:

len ? !°rde de gezaghebber bij Koninklijk Besluit insiil

¹

«hd., gelijk ook in 't Moederland een burge- neer £ £ )oor een of meer gemeenten door de Kroon

iet 5* Voor een of meer gemeenten door de Kroc voor *°8 wordt. Hij worde uitgezonden, dus ni ,>

Lah

Ër-

ü i t

ambtelijk Curaçao.

ohtvange wederom een Koninklijke ïn-

• zoodat hij dienovereenkomstig en met 'riachtneming van de bevelen des Gouver- Jederom het bestuur kan voeren (oud art.

i gei'; ^öi worde op elk eiland een secretaris ter z) 'in'

¹

A^teld, die hem, waar noodig, vervangt.

. J*

e

« benoeming van een secretaris geschiede ie tal' u «dvies van deskundigen in het Moederland, inge' ^ n n i s gesteld dienen te worden met de bij-

naaf.

c

.

e

eischen, waaraan hij heeft te voldoen.

M

° ilif

erin

g

v a n

commiezen van de landbouw- I (ji^ B. Z. ware misschien een oplossing, al of' ij'i de locale krachten verkrijge men een üe i", tt,j -postbeambte en een loods-havenmeester-

r

S

K C*' beiden onmiddellijk ondergeschikt aan djde f e t a r i s .

aan g Mening van belastingen enz. worde aan die s vei'

1

] j a c h t e n toevertrouwd en de, ontvangen gel- Een § ^ den secretaris, als kassier, geregeld afge-

i den jj'

ïtige hf ambtenaar van het Openbaar Ministerie

isitis Je.

spi'BBB t : d<

h

c i d

o?

1

Vooroordeelen, de Gezaghebber zij een so ,,; ri|,l °iioom, althans in causaal denken ge- n b

ll

fn|où Hij moet zich in landbouwzaken meer

b e l a

th '

d a n

specialist gevoelen, vooreerst zich All

t o t n e t z o e k e n v a n m e e l

* stapelproducten, igen

?

| , j ' e n dat door coöperatie op de markten van )in " I n , ,

1

landbouwer het hoogst mogelijke netto- tigeii' Ä« ten deel valt. Invoerende kleine verbete- o

^al

;Lpj ^'

^e

te hij tevens den lust en moed van den intr° j,*gaande te houden, m.n. in droogte-perioden.

• ^

^{? e r}

,iL,

^{C r}

etaris moet op zijn vaste standplaats den cii. A

^1e

n arbeid van den Gezaghebber kunnen

n

°iulen en op zijn hoede zijn, dat de groei- e n het klein-planterdom niet verstoord n 'i de werklust van den creool niet tot 2

[)r

een Raad van Politie noodig grondige . àf j e i d met toestanden, behoeften, aspiraties,

!t

vooroordeelen, de Gezaghebber zij een so- i, althans in causaal denken ge- bH^Ef:, Hij moet zich in landbouwzaken meer

mde' ain. *

J

a a M 'M1' ,~.t c u aar u t a l g e m e e n , uiu i i c u c n a n u t.w-

i d e r

0

^ * Uit Curacao, moet door karakter of be- '

69

'*

1

,OTi; Ruining 'voldoende zijn eigengerechtigde

11 g

d l'Hit kritiek op alles

^t

wat hem vreemd voor- gebannen hebben, om zich in de geestes- fajei'valt.

\\ 5

e n a a

r in 't algemeen, uit Nederland zoo-

HBBBBBBBHESBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBB

! HOTEL „DE T W E E S T E D E N ' "[RESTAURANT „DE TWEE STEDEN" !

B u i t e n h o f Telefoon Nos. 15950 - 15951 - 1C062 ' s - G r a v e n h a g e J

'Hoi J — ° " « c u i t , „

,

^u

der Bovenwinden te kunnen inleven, d

^ie

.j. Jti] } hij het zoo noodige vertrouwen, behar-

ei'i'll 'il Gelangen van de geheele bevolking en h

t n

/l'if °nbewustheid, niet het egoïsme van een i' , / l ' l ( ! V

^Un

een enkel ras.

^ ' o r d e r i n g van tuinbouw, akkerbouw en m$* men uit van de grondstelling „niets

• Geen voorschotten zonder een degelijk

5251

! FAMILIE HOTEL EERSTE RANG IN HET • J H E DANSANT - DINER CONCERT CENTRUM DER STAD : ROEMEENSCH ORKEST

n SPECIALE TARIEVEN VOOR LANGDURIG VERBLIJF S UITSTEKENDE KEUKEN jjj KAMERS MET STROOMEND WATER EN PRIVE BAD : GERENOMMEERDE WIJNKELDER ]

BBBB^BBBBBBBBBSBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBB

onderpand, geen motor in het werk gesteld, zon- der de bedrijfskosten op de gegadigden te verha- len, zelfs geen water verschaft zonder behoorlijke vergoeding.

Het Rapport van Prof. Went (Kol. Verslag 1902) heeft voor St. Martin en Saba zijn volle waarde be- houden, voor S t . - Eustatius herkregen. Verder neme men kennis van „Economische arbeid op St.

Eustatius van Gouvernementswege van 1903—18"

en „Over de toekomst van den landbouw op de Bovenwindsche eilanden . . ." (W.-I. Gids). Eindelijk spele men leentjebuur bij de Engel sehe nabuur- schap.

Curaçao vraagt groenten, aardappelen, bataten, yams, kippen, eenden, kalkoenen, enz. In de na- buurschap raakte men goed kwijt: cassave, meel en stijfsel. Naar gedroogde cassavewortelen is in Amerika reeds groote vraag, daar de chemische in- dustrie hen noodig heeft. Cassave zou een stapel- product kunhen worden.

Men oiitwikkele de suikerrictcultuur en de ta- baksteelt. De Bay-rum van St. Eustatius, de Long Toms van St. Martin waren eertijds beroemd en zeer bekend, gelijk Saba om zijn smakelijkeir'aard- appel.

13. Een zelfde motor voor putwater en klein- industrie is denkbaar voor een muscovado-suiker- fabriekje, voor cassave-bereiding, voor meel-, hout-, zaag- en schaafmolens in die kleine samenlevingen, wanneer men maar aan de coöperatie-gedachte vasthoudt.

14. De controverse om het behoud en den terug- keer van de landarbeiders zou door opgenoemde maatregelen reeds ten nadeele van de ontvolking uitvallen. Spontane re-emigratie zal zich niet onbe- tuigd laten.

De groot-industrieën mogen hun Bovenwindsche arbeiders, minder geschikt voor hun bedrijf, op de eigen eilanden aan het planten zetten van die ge- wassen, welke zij voor hun dienend personeeL-be- geeren.

Het Gouvernement wekke de industrièelen op, verder geen landarbeiders van de Bovenwindsche eilanden als werklui aan te nemen.

Het Bovenwindsche bestuur legge proefvelden aan voor den tuinbouw. Het wijze grond aan ten behoeve van practische opleiding voor den land- bouw van jongelieden van 16 tot 20 jaar, onder zijn toezicht en op coöperatieven voet.

Op St. Martin breide men het domein weer uit en wel voor goed. Veel nuttelooze grond van het privaatbezit ligt nog onder het naastingsrecht en waarom zou op dit eiland, naast den grooten land- bouw, zich geen kleine ontwikkelen kunnen, zooals dat in de goede jaren op St. Eustatius het geval was?

Op Saba böuwe men een hôtel voor het Ameri- kaansch tourisme. Verleden jaar waren daar ette- lijke Amerikanen, die het klimaat er heerlijk

vonden. . Maak ten slotte het leven op de Bovenwindsche

eilanden aangenamer. Niet alleen St. Martin be- hoort een radiostation te hebben, maar ook de beide andere. De radio-telephonie geve er contact met de buitenwereld.

En niet alleen op agrarisch gebied ligt een bevre- digende toekomst voor de Bovenwindsche eilanden met h u n klimaat van Oost-Java, maar ook op zee- vaart- en industrieel terrein. (Centraal punt eener Europeesche stoomvaartlijn, eener potvischvaart, eener diepzee- en kustvisscherij enz.). Trekt men de luchtlijnen langs den weg der oude scheepvaart naar Curacao, dan zouden die eilanden ook aan de luchtvaart'deel kunnen hebben.

Evenwel, zich bepalende tot het heden: om het urgente herstelwerk op gang te brengen is er een gezaghebber noodig, dien men vertrouwt en tevens vertrouwensman is van een gouverneur, die weet, wat hij wil en niet alleen durft te doen, wat noodig is, maar er ook voor durft te staan.

COMMENTATOR.

Leden van Oost en West

Doet Uwe inkoopen bij de leveranciers, die het

„Koloniaal Weekblad" door adverteeren steunen.

Tracht vertrouwde firma's op te wekken tot plaat- sing van annonces in het „K. W.". Ook daarmede verricht gij nuttig werk voor de Vereeniging.

Zoogenaamde Hindoe-beeldjes.

So Semito Redivivus.

door

Mr. J. G. HUYSER.

In Verslagen en Mededeelingen der Kon. Aka- demie van Wetenschappen, afd. Letterkunde, Deel III (1857) komt voor een artikel van Dr. C. Lee- mans, getiteld „Over metalen beeldjes uit Java", waarin het een en ander wordt medegedeeld over een collectie van 85 uit Java afkomstige falsifica- ten, beeldjes, vervaardigd van metaal, dat naar het scheen bestond uit geel koper (messing) met lood . vermengd. Alle waren min of meer overdekt met een soort roest of patina, die evenwel den eigen- aàrdigen matten glans miste, een der kenteekenen van den echten, ouden aerugo nobilis, zooals aan- getroffen wordt bij Grieksche en Romein sehe bron- zen. Ook was er een soort licht bruine aarde aan op te merken, er op duidende, dat ze korter Of langer in den Javaanschen bodem begraven waren geweest.

De beeldjes zouden op Bali en Java zijn opgegraven en volgens een later bericht waren ze weer opge- graven bij Parahan in de Residentie Kedoe, door zekeren heer B .r, in 1854—1855. De roestkleur, de wijze van bewerking, kleeding, versiering, haar- tooi, gelaatstrekken, alles had zoo'n vreemd aan- zien, dat de zaak erg verdacht voorkwam. Het sterkste was, dat bij een der stukken een tafeltje of lessenaartje, waaraan een mannetje was ge-

zeten, in gewone Europeesche cijfers het jaartal 1854 droeg. Een onderzoek werd ingesteld en alras

Quasi antiek bronzen groepje, vorst met dienaar

bleek, dat men te doen had met niet lang geleden vervaardigde beeldjes en groepjes, die voor oud- Javaansch moesten doorgaan. Zekere Mas Bey Kerto-Wedjoyo, een gamelangieter te Solo, en zekere So Sëmito te Parahan (omstreeks 8 palen afstand van het regentschap Tenianggoeng) bleken de vervaardigers te zijn van deze z.g.n. Hindoe- of Boeddhabeeldjes. De toenmalige Resident van Ke- doe, de heer O. van Rees, heeft persoonlijk in de woning van So Semito, die beweerde slechts sirih- doozen, gespen en dergelijke voorwerpen te kunnen maken, verschillende vormen van klei aangetrof- fen, die bleken in was geboetseerde beeldjes te be- vatten. De man bekende ten slotte reeds gerannen tijd beeldjes en beeldgroepjes uit een mengsel van koper en tin, dus brons, te hebben gefabriceerd en van de hand gezet. De Resident gaf den man den eenigszins bedenkelijken raad, dat, wanneer hij oudheden wilde namaken, daartegen hoegenaamd geen bezwaren bestonden, mits hij ze volgens het voorbeeld van uit den ouden tijd afkomstige voor- werpen vervaardigde. De raad is misschien goed bedoeld, maar zou, ware die opgevolgd, nog ern-

stiger gevolgen hebben gehad! .

v

532 SOLIDE MODERNE HUIZEN TE KOOP hij J. P. v. d. BURS, Emmastraat 67, Den Haag, Telef. 71885

^{8 Nov.}

•D DB

•D DB BD DB BD DB BD DB BD

DDDDDDDDDDDaDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDaDDDDDDDaaDDaDB

W A A R O M DRAAGT IEDER GAARNE L I J N K A M P ' S KLEEDING?

O M D A T IEDER ZEKER

19

hgs dei

W I L Z I J N , D E B E S T E K L E E D I N G T E G E N D E N B I L L U K S T E N P R I J S T E B E K O M E N E N D I T B I J

LIJNKÂMP I N D E R D A A D HET GEVAL IS

G R O E N M Â R K T ,

HOEK NIEUWSTRAAT

T H O M S O N L A A N ,

H. FAHRENHEITSTR.

LIJNKAMP'S Kieedingmagazijnen

a a a a a D a D a a a a a D a a a a a a a D a a a a a a a a a a a a a a a D a a a D a D D D D D B

DB BD DB BD DB BD DB BD DB BD DB

De b e d o e l d e b e e l d j e s zijn l a t e r n o g e e n s b e s c h r e - v e n d o o r D r . H . H. J u y n b o l l i n d e n C a t a l o g u s v a n ' s Rijks E t h n o g r . M u s e u m t e L e i d e n , J a v a a n s c h e o u d h e d e n ( 1 9 0 9 ) , o n d e r h e t h o o f d „ O n e c h t e beel- d e n , v a n h e d e n d a a g s c h w e r k , v a n b r o n s m e t t i n v e r m e n g d " . Als p l a a t s v a n h e r k o m s t w o r d t o p g e - geven bij é é n D j o k d j a , bij t w e e Solo, bij d e r e s t K e d o e .1)

M e n zal zeggen, w a a r o m deze o u d e h i s t o r i e o p g e - r a k e l d ? H e t i s o m d a t , n a a r mij g e b l e k e n is, n o g s t e e d s argelooze l a n d g e n o o t e n i n I n d i ë d e d u p e w o r - d e n van" o p l i c h t e r s of h a n d l a n g e r s d a a r v a n , d i e d e r g e l i j k e b e e l d j e s a a n d e n m a n t r a c h t e n t e b r e n - g e n . N o g s t e e d s w o r d e n deze p r o d u c t e n v a n d e n ooiijken So S e m i t o of zijn collega o p g e g r a v e n . S o m - tijds boft m e n g e w e l d i g d o o r t o e v a l l i g g e t u i g e t e zijn v a n z o o ' n o p g r a v i n g . E n m e e s t a l h e b b e n d e b e e r e n s u c c e s . I e t s w a t u i t J a v a ' s b o d e m k o m t , m o e t w e l u i t d e n H i n d o e t i j d zijn! D e b e d o e l d e b e e l d j e s of b e e l d g r o e p j e s h e b b e n e v e n w e l n i e t s m e t H i n d o e ï s m e of B o e d d h i s m e u i t s t a a n d e e n h e b b e n n i e t d e ge- r i n g s t e a r c h a e o l o g i s c h e , e t h n o g r a f i s c h e of k u n s t - w a a r d e . C u r i e u s zijn ze, m a a r d a a r m e e i s o o k alles gezegd. Ze z u l l e n zelfs n i e t i n d e t e r m e n v a l l e n e e n - m a a l t e w o r d e n o p g e n o m e n o n d e r de m o n u m e n t e n , w e l k e r b e s c h e r m i n g doel i s v a n de w e t , w a a r v a n h e t o n t w e r p bij de R e g e e r i n g i s i n g e d i e n d , e n w a a r - over o o k d e V o l k s r a a d zal w o r d e n g e h o o r d . W a n t als „ m o n u m e n t " z u l l e n n i e t a l l e e n b e s c h o u w d w o r - d e n de overblijfselen v a n de o u d e H i n d o e - b e s c h a v i n g e.d., d o c h o o k de v o o r w e r p e n v a n h i s t o r i s c h of c u l t u r e e l b e l a n g ( o o k d e r o e r e n d e ) d e r h e d e n d a a g - s c h e v o l k s k u n s t , w a a r i n de o u d e t r a d i t i e v o o r t l e e f t e n die t e n m i n s t e 50 j a a r o u d zijn, d a n w e l t o t e e n stijlperiode b e h o o r e n , w e l k e t e n m i n s t e 50 j a a r h e e f t g e d u u r d en d i e g e b o e k t s t a a n i n h e t C e n t r a a l M o n u - m e n t e n R e g i s t e r . Al zijn d e b e w u s t e v a l s c h e b e e l d j e s o u d e r d a n 50 j a a r e n m o g e m e n al a a n n e m e n , d a t ze eenig h i s t o r i s c h b e l a n g h e b b e n , v a n v o l k s k u n s t i s geen s p r a k e , v a n v o o r t l e v e n d e r o u d e t r a d i t i e e v e n m i n .

D e l i e d e n , d i e deze w o n d e r l i j k e d i n g e n d e w e r e l d i n h e b b e n g e s t u u r d , h a d d e n v a n b e e l d h o u w k u n s t of b o e t s e e r e n geen f l a u w b e n u l e n k e n d e n b l i j k b a a r e v e n m i n d e p r a c h t i g e v o o r t b r e n g s e l e n d e r H i n d o e - J a v a a n s c h e b r o n s g i e t k u n s t . De p r o p o r t i e s , d e u i t - d r u k k i n g d e r g e z i c h t e n , h e t h o o f d h a a r , de v e r s i e r - selen, d e p a j o n g s , h e t i s alles i n h o o g e m a t e s t u n - telig. Men ziet bij d e p o p p e t j e s t a f e l t j e s e n b a n k j e s v a n w e r k e l i j k r u s t i e k m a a k s e l . E n k e l e h e b b e n e e n l a n g e pijp i n d e n m o n d ; e e n a n d e r w e e r zit m e t e e n p a j o n g i n de h a n d o p e e n k i k v o r s c h ; t w e e zijn ge- z e t e n i n e e n b e n d i m e t e e n d i e n a a r er a c h t e r , d i e e e n p a j o n g b o v e n h u n h o o f d h o u d t , e n dergelijke

•wonderlijkheden m e e r . V a r i a t i e genoeg.

R. F r i e d e r i c h beschrijft i n V e r h . B a t a v . Gen. v.

K. e n W . v a n 1 8 5 02) e e n d r i e t a l v a n z u l k e z o n d e r - l i n g e beel djes, d o c h ziet g e e n k a n s ze t e d e t e r m i - n e e r e n . Geen w o n d e r ! E n de b e k e n d e B o r o - B o e d o e r - t e e k e n a a r F . C. W i l s e n m a a k t o o k m e l d i n g v a n dergelijke b e e l d j e s i n zijn a r t i k e l „ F r a g m e n t u i t e e n e b e s c h r i j v i n g v a n de R e s i d e n t i e B a g e l e n " ,3) 1860, w e l k e h e m h i e r e n d a a r als a n t i q u i t e i t e n w e r - d e n a a n g e b o d e n . Hij voelde d i r e c t , d a t ze u i t b e - t r e k k e l i j k r e c e n t e n tijd a f k o m s t i g m o e s t e n zijn. Zoo w a s hij i n de g e l e g e n h e i d voor h e t civiele prijsje v a n ƒ 100 ( h e t w a s l a n g vóór d e n oorlog) e e n b e e l d - g r o e p j e t e k o o p e n , v e r v a a r d i g d v a n r o o d k o p e r , vol- g e n s h e m n i e t ge gote n, m a a r zeer grof g e s l a g e n e n g e s o l d e e r d .4) I n g e n o e m d e n j a a r g a n g w o r d t h e t g r o e p j e afgebeeld. H e t zijn t w e e p e r s o n e n , elk op e e n stoel gezeten, d e v o o r s t e m e t e e n s c e p t e r i n d e h a n d , d e a c h t e r s t e ( e e n d i e n a a r , d i e N . B . zit) m e t e e n r o n d e p a j o n g i n de h a n d e n . V ó ó r e e r s t g e n o e m d p e r s o n a g e een d e r d e m a n , d e h a n d e n i n eerbiedige h o u d i n g o m h o o g g e h e v e n . E n t u s s c h e n deze d r i e p e r s o n e n e e n serie f a n t a s i e l e t t e r s . V o l g e n s d e n eige- n a a r , e e n i n l a n d e r u i t de d e s s a L i n k a n g a a n d e n voet v a n d e n S i n d o r o , zou h e t s t u k , t o e n zijn g r o o t - v a d e r n o g leefde, al t o t d e p o e s a k a v a n d e f a m i l i e h e b b e n b e h o o r d . W i l s e n heeft zich n i e t l a t e n b e e t -

i) Brons met t i n ? ? Brons is een alliage van rood koper met tin.

2) Zie de afbeeldingen 23 en 24.

s) Tijdsch. I. T. L. en Vk., 1862.

*) Wilsen moet zich in dit opzicht vergissen. De beeldjes zullen wel à-cire-perdue gegoten zijn, gelijk alle soortgelijke. producten en het latere Javaan.§c|ïe koper- werk.

n e m e n e n o o k n i e t t o e n h e m i n de d e s s a T j a n k r e p ( P o e r w o r e d j o ) t w e e b e e l d j e s w e r d e n t e k o o p ge- b o d e n . Deze h a d d e n a a n de o n d e r z i j d e v a n h e t p i ë d e s t a l i n g e s n e d e n i n s c r i p t i e s , b e s t a a n d e u i t m i s - v o r m d e J a v a a n s c h e l e t t e r s . Hij zegt er v a n : h e t ge- h e e l e m a a k s e l is ellendig e n i k v e r m o e d , d a t zij d o o r een g r o f s m i d u i t o n z e n tijd v e r v a a r d i g d zijn. E e n a n d e r beeldje, d a t hij e e n s o n d e r de oogen k r e e g , d r o e g h e t j a a r t a l 1848. C o m m e n t a a r o v e r b o d i g !

E e n t y p i s c h p r o d u c t u i t de d o o r D r . L e e m a n s ge- n o e m d e f a b r i e k v a n o u d - J a v a a n s c h e b r o n z e n d e s b e e r e n So S e m i t o w o r d t b i e r afgebeeld. H e t stelt v o o r e e n vorstelijk p e r s o n a g e m e t een B o u r b o n - profiel e n g e h u l d i n e e n k o r t r o k j e , g e z e t e n o p e e n zeer w a n k e l e l e u n s t o e l , w a a r v a n d e p o o t e n e i n d i g e n i n s p i r a l e n . De l i n k e r h a n d r u s t op d e k n i e ë n , i n de r e c h t e r h a n d h o u d t d e m a n e e n g e b o g e n w a n d e l - s t o k . O m d e n h a l s h a n g t e e n collier m e t h a n g e r e n h e t h o o f d is v e r s i e r d m e t e e n s o o r t d i a d e e m , d e b o v e n - e n b e n e d e n a r m e n m e t e e n b a n d . A c h t e r h e m , s t a a n d e , e e n d i e n a a r i n k o r t b r o e k j e , m e t een k r i s op d e n r u g , w a a r v a n h e t „ h u i s " s c h i p v o r m i g is

( w a r o n g k o b r a n g g a h ) , e e n r o n d e p a j o n g i n de h a n - d e n h o u d e n d . V ó ó r de v o r s t e l i j k e p e r s o n a g e e e n s o o r t b a k ( ? ) m e t t w e e h e n g s e l s , w a a r i n e e n p l a n t ( ? ) . Alles b u i t e n g e w o o n o n b e h o l p e n e n w a n - s t a l t i g . H e t m e t a a l , v e r m o e d e l i j k m e s s i n g of b r o n s , i s d o o r e e n of a n d e r b i j t e n d z u u r „ o u d " g e m a a k t e n i n d e n a d e n ziet m e n h i e r e n d a a r e e n s o o r t b r u i n - a c h t i g e a a r d e . M e n bezie v e r d e r d e foto. O n n o o d i g t e v e r m e l d e n , d a t ook d i t g r o e p j e is „ o p g e g r a v e n " . M e n zij v o o r z i c h t i g m e t J a v a a n s c h e a n t i q u i t e i t e n , i n h e t bijzonder als m e n h e t v o o r r e c h t h e e f t H i n d o e - b r o n z e n t e k u n n e n k o o p e n . O o k op J a v a h e b b e n d e F ä l s c h e r k ü n s t e e e n s g e b l o e i d !

Orang Koeboe en Orang Laoet.

D e h e e r T a s s i l o A d a m , t o t voor k o r t e n tijd zich n o e m e n d e d r . T a s s i l o A d a m , heeft i n d e M i t t e i l u n - g e n d e r a n t h r o p o l o g i s c h e n Gesellschaft t e W e e n e n e e n o p s t e l d o e n v e r s c h i j n e n ( d l . L V I I I , afl. V ) over

„ D i e O r a n g L a h u t a h d e n K ü s t e n O s t - S u m a t r a s " e n e e n a n d e r „ D i e K u b u s , d i e W a l d m e n s c h e n S u m a - t r a s " , s a m e n m e t 6 p l a t e n e n 6 a f b e e l d i n g e n . H e t l a a t s t e i s g e l i j k l u i d e n d a a n een a r t i k e l d a t hij s c h r e e f i n h e t O c t o b e r - n u m m e r v a n h e t t e N e w - Y o r k v e r s c h i j n e n d e t i j d s c h r i f t Scientific A m e r i c a n . Hij schrijft over K o e b o e ' s z o n d e r zich t e s t o r e n a a n d e zeer u i t g e b r e i d e l i t e r a t u u r . . . i n d e N . R o t t . Gt.

v a n 28 Sept., o c h t e n d b l . B, k a n m e n e e n e n a n d e r e r o v e r v i n d e n .

H e t s t u k over d e O r a n g l a o e t h e r i n n e r t mij a a n h e t E n c y c l o p a e d i e - a r t i k e l over d e vele, vele o r a n g - s o o r t e n i n d e n A r c h i p e l , d a t i k b e w e r k t e v o o r d e n e e r s t e n d r u k ; h e t v e r s c h e e n i n d l . III d a t i n 1902 h e t l i c h t zag, e n i k b e n n a e e n k w a r t e e u w n o g n i e t v e r g e t e n d e m o e i t e d i e ' t mij heeft g e k o s t o m d i t o v e r z i c h t „voor m e k a a r t e k r i j g e n " , zooals ' t i n s c h o o n H o l l a n d s e n t h a n s h e e t . I n d e n 2 d e n d r u k is h e t s t u k over d e O r a n g l a o e t a n d e r s , n i e t b e t e r g e w o r d e n ; o.a. i s er i e t s v e r d w e n e n u i t h e t b e r i c h t over deze m e n s c h e n o p P e n a o e , e e n d e r z u i d e l i j k s t e v a n d e T a m b e l a n - e i l a n d e n , w a a r i n h u n p r a u w e n w o r d e n b e s c h r e v e n , v a n de s o o r t d i e T a s s i l o A d a m heeft g e f o t o g r a f e e r d . O.a. i s w e g g e r a a k t de m e d e - d e e l i n g , d a t e e n deel v a n d e p r a u w d o o r e e n i n / \ - v o r m g e v o u w e n k a d j a n g w o r d t g e d e k t e n n u i s o p d e foto's v a n A d a m deze b e s c h u t t i n g t e r u g t e v i n d e n .

Deze foto's v a n d e O r a n g l a o e t zijn v a n h e t o p - stel d e s t e r k e k a n t e n h e b b e n v e r m o e d e l i j k de r e d a c t i e d e r M i t t e i l u n g e n d o e n b e s l u i t e n h e t a r t i k e l v a n d e n „ E t h n o g r a p h d e r N i e d e r l . I n d i s c h e n Regie- r u n g a. D . " t e p l a a t s e n ; e e n a m b t d a t n i e t b e s t a a t e n n o o i t heeft b e s t a a n . D e k o p p e n d e z e r z e e m e n - s c h e n zijn i n d e r d a a d m e r k w a a r d i g , v a n d e m a n - n e n o n m a l e i s c h , v a n d e v r o u w e n g e m e n g d Chi- n e e s c h e n M a l e i s c h , é é n d e r m a n n e n zou i n m i d - d e n - A u s t r a l i ë n i e t v r e e m d w o r d e n a a n g e k e k e n . V o o r t s zijn t w e e d e r a f b e e l d i n g e n i n d e n t e k s t m e r k w a a r d i g o m d a t zij d o e n zien h o e d e v o e t e n v a n e e n d e r m a n n e n zijn v e r g r o e i d : hij zit altijd i n zijn p r a u w , slijt er zijn l e v e n e n h o u d t t o t zijn s t e u n 'een d w a r s l a t i n d e b o o t s t e e d s v a s t m e t zijn g r ^ t e t e e n e n s n d e d a a r o p v o l g e n d e ; z o o d o e n d e

zijn d e g r o o t e t e e n e n n a a r b i n n e n gebogen,;J e e n r e c h t e n h o e k m e t de a s v a n d e n voet,-t' d e r l i n g e v e r t o o n i n g , die, n a a r de schrijver;

h e b b e n v e r n o m e n , d i k w i j l s v a l t op t e merk*

O r a n g l a o e t heeft hij g e v o n d e n a a n d e n de T o e n g k a l , bij h e t d o r p v a n d i e n n a a m , h e t N . v a n de r e s i d e n t i e D j a m b i . Met ee*

s e h e n j o n g e n e n e e n m a t r o o s die v o o r t o l k n e n , o m d a t hij a a n deze m e n s c h e n s o o r t was, i s A d a m i n e e n s t o o m b a r k a s l a n g s B j . g e v a r e n o m zoo m o g e l i j k eenige exemplaren ji m

p i k k e n . Dit is h e m g e l u k t , n a d a t de k a p i t e i n ' h1^ ; b a r k a s , d e d j o e r a g a n ( A d a m schrijft turag» :. e B

h a d o n t d e k t m e t zijn kijker. g

„ E s s i n d ü b r i g e n s s c h e i n b a r e b e n s o guW1 a Voi Geschöpfe w i e d i e K u b u s " . J a , d a t k a n wel. »! «a va stel b r e n g t n i e t s n i e u w s w a n n e e r w e de ree" ,§e p r o e m d e foto's even terzijde s t e l l e n . E n m e t A(( ssen m e d e d e e l i n g e n m o e t m e n v o o r z i c h t i g zijn: l ^'erl M a l e i e r s a a n b o o r d , een t o l k d i e b e w e e r t de ^ reeds l a o e t t e v e r s t a a n en deze m e n s c h e n zelveïVOp A leisch s p r e k e n d m e t een v r e e m d e n t o n g v a l e| Me ] v r e e m d e w o o r d e n . . . w a t k o m t er op deze »* n>.d t e r e c h t v a n de v e r h a l e n d e z e r k u s t v a a r d e r s - J> p ij i g l a u b e a b e r b e s s e r zu t u n d i e s e n E r z ä h l u n g e n ende allzuviel G l a u b e n zu s c h e n k e n " , zegt de scW >.ereni t e i l e n d v a n de h u w e l i j k s - o n k o s t e n . H e t zal «ge j zijn deze w a a r s c h u w i n g z i c h i n h e t oor t e kn« "j Vai w a n t stellig zal m e n h e m zien o p d u i k e n V ' « W a

e e n a n d e r e s t r e e k d e r w e r e l d . t er s t

l

'U;

Een Lombok-Novelle

d o o r

H. G. H . "lelijk

telt g,

(Slot) - ' S

De e x p é d i t i o n n a i r e t r o e p e n w a r e n r e e d s a f , je

h a l v e m a a n d g e l e d e n o n t s c h e e p t , d a a r n a l»e' kwt

n e n l a n d i n g e t r o k k e n z o n d e r t e g e n s t a n d t e oß i^' t e n e n M e l d e n t h a n s Ampenan a a n de wes der ^ Mataram e n Tjakranegara, b i n n e n w a a r t s &e 20

h o o f d p l a a t s e n , bezet. estkr'

De o u d e B a l i s c h e v o r s t v a n L o m b o k n a4|ijgt ;

w e t e n d a t zijn o n e c h t e z o o n A n a k a g o e n g Ma# $ •!.

v a n h e t l e v e n h a d b e r o o f d , w a a r m e d e de , Vl^',.!

v a n h e t v e r z e t g e b r o k e n s c h e e n t e zijn, ^%ej] '' w e n s c h t e de goede v e r s t a n d h o u d i n g me* '"Jestij' d i s c h G o u v e r n e m e n t t e h e r s t e l l e n e n als m^ * d a a r v a n zich b e r e i d v e r k l a a r d e e e n a a n z i ' ^ c_

s o m a l s o o r l o g s k o s t e n t e b e t a l e n . %^

D e t e g e n h e t B a l i n e e s c h v o r s t e n b e s t u u r V. djp

s t a n d g e k o m e n h o o f d e n d e r S a s a k s e c h t e r \t^'.

n i e t g e n e g e n h u n v e r z e t o p te geven e n wew t fle j' ' i e d e r e o n d e r h a n d e l i n g , z o o l a n g die v o r s t e n d j \ . '

g e h a n d h a a f d zou blijven. ^,!>

V e r s c h i l l e n d e p o g i n g e n g e d a a n o m de J

i t o T i f l o r p r f o r ï a n V i t o r , t o VM-OTI cton u i Q r p n ynfllfl

H

^;ivi.

t o t a n d e r e g e d a c h t e n te b r e n g e n , w a r e n zon'

Mu

volg gebleven.

25 Augustus 189b.

* iff li -L:

U'' %

(Hv er, E d u a r d v i n d e n wij o p d i e n d a g i n het k w a r t i e r t e T j a k r a n e g a r a , w a a r hij, n a

t r o e p e n eene v e r k e n n i n g i n d e n o m t r e k êe. \ ^ te h e b b e n , ' i n d e n l a t e n n a m i d d a g vermoe» • ^ t e r u g g e k o m e n . D a a r n a h a d de d i e n s t h e m *' %AA

m l i m a n . t i ï ^ l K o - ï i r t r i a T i m i / l o T i o n W O C ï i o t VP.C^ IM *

r u i m e n tijd b e z i g g e h o u d e n e n w a s h e t ree' r e n s r u s t t e n e m e n w i l d e hij e c h t e r af1? i n d e n a v o n d g e w o r d e n t o e n hij vrij kwa«1- t \

X

h i e l d hij m e t schrijven op e n b r a c h t d a n ° A n

schrijven, die r e e d s e e n w e e k l a n g o p b e r i s i %n

h e m w a c h t t e ; hij h a d d u s stof t e over, va d a g w e r d zijn w e d e r v a r e n v e r m e l d . N u ^1

k,

n a a r h e t hoofd op liep o n r u s t i g h e e n e n ^ ï ^ p l d « i e m a n d die d o o r e e n o n a a n g e n a m e g e d a d

k w e l d w o r d t . v'l^iiiy De d o k t e r h a d h e m d e n t o e s t a n d zijner^ • (j._

d e r zieke de g e l e g e n h e i d b e n e m e n de k r a c h t e n t e h e r w i n n e n , o v e r i g e n s geen ve*

t e n d e v e r s c h i j n s e l e n .

b l o o t g e l e g d : p e r i o d i e k t e r u g k e e r e n . d e k o o i i ^ j f ^ ^ Ie -V„,A

vel'»11 is

« "t Vit^ I,

A r m e Line^ a r m e k i n d e r e n . K o n hij slee ^ O!»'.

e n k e l o o g e n b l i k a a n d a t z i e k b e d s t a a n , u $ \\](

z e k e r h e i d te v e r s c h a f f e n ! H a d de a r t s we/

h e e l e w a a r h e i d b e r i c h t ? W a a r o m k o n L» sf%ï^

neeie w a a n i e i u u e n u n : ï * a a i u m ivuu —, gi•; <

n i e t zelf, al w a s h e t m a a r e e n e n k e l woord'.. ( h

L'c!

v e n ? A l s e e n s h e t e r g s t e m o e s t g e b e u r e n -

n e e n , d a t w a s n i e t m o g e l i j k ! jji»'1 -\\

I n die s o m b e r e o v e r p e i n z i n g e n verdiep1; ^j > Kh (

w e r k t u i g e l i j k zijn p e t opgezet, de revolve» ^ ^ ^ g e s t o k e n , h e t g e b o u w v e r l a t e n e n schree o ](

l a n g s de d r i e b i n n e n p l e i n t j e s n a a r h e t _ ^ j A w a a r hij d e n l u i t e n a n t d e r w a c h t o n t m o e t ^ j p (), z e n zeide b u i t e n o p d e n w e g w a t frissene i , ^

w i l l e n z o e k e n . . r

Allerlei g e d a c h t e n , d e e e n e n o g t r e u r i g ^ V' a n d e r e , w o e l d e n d o o r zijn hoofd, dat. , gloeien. H e t w a s e e n s t i k d o n k e r e , w a r J ea i,if)

even d o n k e r e n b e n a u w d a l s zijn ëemP^tt^

a a n d e n h e m e l , e v e n m i n a l s e e n *i c n.ep W h o o p i n zijn b r e i n . Al m i j m e r e n d e 1 1 ^