Waterbodems Doel

Het bereiken van een situatie van duurzaam baggerbeheer. Er is sprake van duurzaam baggerbeheer als emissies worden beheerst, achterstanden zijn weggewerkt, er een baggerbeheerprogramma is en als vrijkomende bagger in de directe omgeving wordt hergebruikt.

Termijnen 2027

• 100% duurzaam baggerbeheer in Gelderland 2015

• Voor 90% van het grondgebied is de situatie van duurzaam baggerbeheer bereikt • De resterende achterstands- of saneringssituaties zijn aangepakt/opgelost of er is een

plan van aanpak gemaakt met een duidelijke planning en fi nanciering. Uitvoering

Voor de uitvoering van acties in de planperiode ziet de provincie de volgende (bestaande) taakverdeling

• de provincie (cursieve tekst betreft GMP-activiteiten)

o ontvangt de Rijksgelden voor sanering van waterbodems en zet dat zodanig uit dat de afspraken met het Rijk gerealiseerd kunnen worden;

o verleent vergunningen voor tijdelijke opslag, verwerking en depots;

o stimuleert hergebruik o.a. door bodemkwaliteitskaarten en via het grondstoff enbeleid; o past bagger toe in eigen werken.

• Rijkswaterstaat

o zorgt voor tijdig baggeren zodat de functie van de watergang, kanaal of rivier ook kan worden ingevuld.

• de waterschappen

o zorgen voor tijdig baggeren zodat de functie van de watergang, kanaal of rivier ook kan worden ingevuld;

o maken een baggerbeheerprogramma, inclusief monitoring en budget;

o werken achterstanden weg en zorgen dat vervuilde waterbodems worden gesaneerd; o pakken in overleg met gemeenten diff use bronnen aan waaronder ook overstorten; o passen bagger waar mogelijk toe als secundaire grondstof.

• de gemeenten

o pakken in overleg met waterschappen diff use bronnen aan waaronder ook overstorten; o werken actief mee aan hergebruik;

o bieden mogelijkheden voor hergebruik door actief bodembeheer; o bieden ruimte voor realisatie van tijdelijke baggerdepots. • de ontwikkelaars:

o werken actief mee aan toepassing van bagger als secundaire bouwstof. Toelichting

Bagger hoort bij water. In de Nederlandse delta moeten wateren op diepte worden gehouden anders slibben ze dicht en kunnen ze niet meer aan hun functie voldoen. Het verwijderen van bagger is nodig wanneer de waterkwantiteit (doorstroming, afvoer, aanvoer, etc.) in het geding is of de scheepvaartfunctie wordt belemmerd. Ook is baggerwerk noodzakelijk als de waterbodem de waterkwaliteit negatief beïnvloedt of wanneer in de waterbodem stoff en aanwezig zijn die vanwege keteneff ecten niet gewenst zijn in het milieu. Baggerwerk is behalve noodzakelijk ook kosteneff ectief voor landbouw, scheepvaart, recreatie en het voorkomen van wateroverlast.

Vanwege toenemende kosten en gebrek aan mogelijkheden voor toepassing of verwerking zijn in de jaren ’70 tot ’90 achterstanden in baggerwerk ontstaan. Om dit aan te pakken is eind jaren ‘90 in samenwerking tussen Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen onder de vlag van het ’Tienjarenscenario Waterbodems’ een inventarisatie uitgevoerd. Ook is stimuleringsbeleid opgesteld waaronder een subsidieregeling voor baggerwerk in het stedelijk gebied (Subbied). Het baggerwerk en het hergebruik van bagger komt nu goed op gang. Baggerwerk wordt inmiddels algemeen beschouwd als integraal onderdeel van het waterbeheer. Dit zal ook zijn weerslag krijgen in de nieuwe Waterwet, en is uitgangspunt voor dit Waterplan Gelderland en het concept van duurzaam baggerbeheer.

De baggerketen omvat twee componenten: de verwijdering (baggerwerk) en de bestemming. In het provinciale beleid komen deze componenten in verschillende plannen aan de orde. In dit Waterplan Gelderland ligt het accent vooral op de wateraspecten: emissiebeheersing, verwijdering en beheerprogramma. In het Gelders Milieuplan ligt het accent op de

bestemming van de vrijkomende bagger. Voor de volledigheid en samenhang worden hier beide componenten wel besproken.

Emissiebeheersing

Door een gerichte emissiebeheersing wordt verontreiniging van waterbodems aan de bron aangepakt. Lozingen van huishoudens en bedrijven zijn al aanzienlijk gesaneerd. Aandacht is nog nodig voor overstorten en diff use bronnen waardoor waterbodems vervuild raken met vooral eutrofe stoff en. De aanpak van diff use bronnen is vooral belegd op nationaal niveau (regelgeving t.a.v. bijvoorbeeld bouwmaterialen, bestrijdingsmiddelen) of Europees niveau (bijvoorbeeld uitstootbeleid auto’s, verbod gebruik stoff en). De provincie verwacht dat waterschappen om in hun waterbeheerplannen aandacht besteden aan de aanpak van overstorten.

Verwijderen en beheerprogramma

Het is de taak van de waterbeheerders om de watergangen die van overwegend belang zijn voor de waterhuishouding op diepte te houden en te zorgen dat de waterkwaliteit niet negatief wordt beïnvloed door een verontreinigde bodem. De provincie verwacht dat waterschappen in hun waterbeheerplan een gericht monitorings- en beheerprogramma voor bagger opnemen.

Sinds het Tienjarenscenario is de opinie over bagger veranderd. De nadruk ligt op een integraal water- en waterbodembeheer: niet meer alle bagger hoeft te worden verwijderd, maar alleen die bagger die een goed functioneren van de watergang belemmert. Deze notie, gekoppeld aan de toename in hergebruik, maakt dat waterbodemsanering en het wegwerken van baggerachterstanden oplosbare en betaalbare problemen zijn geworden. Veel achterstands- en saneringssituaties zijn inmiddels ook al weggewerkt, met name in het stedelijk gebied. Duurzaam baggerbeheer kan voor het grootste deel van Gelderland al in de planperiode bereikt worden. De provincie wil de voortgang zichtbaar maken, en vraagt de waterschappen om een concreet overzicht van de situatie en voortgang van baggerwerk in hun beheersgebied, en een programmering van bagger-activiteiten in de komende jaren. De provincie wil ondersteunen in het maken van een totaal-overzicht voor Gelderland, en in de daarvoor benodigde uitwisseling van kennis en informatie.

Een aantal saneringen zal nog niet in de planperiode kunnen worden uitgevoerd vanwege hoge kosten of omdat de uitvoering ingewikkeld is vanwege andere belangen. De huidige achterstanden en saneringen moeten ofwel zijn opgelost voor 2015 ofwel er moet voor deze datum een concreet plan liggen, inclusief planning en fi nanciering. Wanneer sanering niet mogelijk is, kan worden overwogen de functie van de watergang aan te passen, mits dat past in het watersysteem.

De provincie verwacht van de waterschappen een plan voor de aanpak van achterstanden en saneringen in hun beheergebied, als onderdeel van het baggerbeheerprogramma. De provincie is bereid tot ondersteunen en meedenken in de uitwerking van deze plannen, zeker ook waar het gebiedsprojecten betreft die provinciale belangen raken.

De overheden werken in het kader van de uitwerking van de KRW samen in het opstellen van maatregelpakketten voor de waterlichamen. Daarbij wordt ook vastgesteld welke maatregelen nodig zijn voor de waterbodems. Tevens wordt (onder trekkerschap van de waterschappen) samengewerkt tussen overheden (waterschap, gemeente, provincie) bij het zoeken naar bestemmingen voor de vrijkomende bagger. In Rijn-Oost wordt deze samenwerking vastgelegd in intentieverklaringen, waar nodig volgt nadere uitwerking in uitvoeringsconvenanten.

Hergebruik en verwerking

De provincie is bevoegd gezag voor vergunningen van baggerdepots en moet er voor zorgen dat er een verwijderingsinfrastructuur in de provincie is. De instrumenten daarvoor zijn het GMP, RO-instrumentarium en vergunningverlening. De provincie wil dat bagger optimaal wordt hergebruikt en kiest daarvoor in haar Contourennotitie Baggerbeleid (september 2007) voor toepassing van bestaande bewezen technieken, gebiedsgerichte toepassing en toepassing in eigen civiele werken. Dit sluit aan bij de mogelijkheden die het Besluit Bodemkwaliteit (2008) biedt. De provincie wil het storten beperken en vindt dat de bestaande (initiatieven voor) baggerdepots voldoende moeten zijn. Ernstig verontreinigde bagger kan in een deel van de gevallen ook worden afgevoerd naar Rijksdepots zoals IJsseloog.

Stimulering van hergebruik en verwerking valt onder de uitvoering van het GMP. De provincie bevordert hergebruik van bagger als secundaire grondstof, ondersteunt en regisseert bij de opstelling van gebiedsspecifi ek beleid voor hergebruik van bagger op land, bij afstemming tussen grote ontdoeners en toepassers, bij de ideeënvorming over verondieping van putten, en bij het samenbrengen van alle acties tot provinciebreed duurzaam baggerbeheer.

4.2.6 Landschap, cultuurhistorie, archeologie en sportvisserij