Waarden Het Gelders Orkest

Wiebren Buma, directeur van Het Gelders Orkest, stelde op verzoek een rangorde op van de waarden. De hiërarchie van Het Gelders Orkest is te vinden in figuur 4.4. Ook voor deze waarden is een rangorde gemaakt van de belangrijkste waardenregimes naar de minst

51

Figuur 4.4 Waarden Het Gelders Orkest volgens Wiebren Buma

belangrijke. De volgorde van de waardenregimes is vergelijkbaar met de volgorde van het Noord Nederlands Orkest, alleen de laatste twee zijn omgedraaid. Figuur 4.5 geeft de rangorde van de waardenregimes van Het Gelders Orkest weer.

Figuur 4.5 Rangorde waardenregimes Het Gelders Orkest

Op de eerste plaats staat het industriële regime voor Het Gelders Orkest. Buma heeft expertise erg hoog in het vaandel staan van zowel het orkest als de organisatie om de musici heen. Hij geeft als voorbeeld dat de marketingafdeling de afgelopen jaren een belangrijke positie heeft ingenomen in het beleid van Het Gelders Orkest. Ook de artistiek manager moet meer kunnen dan de artistieke planning. Om slim te werk te gaan hebben de medewerkers van het orkest expertise nodig. Hierover stelt Buma het volgende:

Expertise [is nodig] om dat probleem aan de voorkant al te tackelen en daar van tevoren al over na te denken. […]. En in het orkest heb je ook die expertise nodig natuurlijk, je hebt gewoon mensen nodig die waanzinnig goed spelen want als het op het podium niet voor elkaar is ja dan kun je nog zo mooi verkopen (Buma, 2016).

Expertise is volgens Buma dus van belang om zowel de kwaliteit van de musici te waarborgen als een gezonde organisatie te creëren.

Ook efficiëntie staat redelijk hoog in de rangorde van Buma. Het is volgens hem steeds belangrijker om efficiënt te werk te gaan. Op een aantal zaken maakt Het Gelders Orkest een efficiëntieslag, bijvoorbeeld door orkestleden die niet aan hun uren komen educatieprogramma’s te laten doen (Het Gelders Orkest, 2016b). Op sommige plekken kan er volgens Buma nog efficiënter gewerkt worden. Bijvoorbeeld in de samenwerking met andere Nederlandse orkesten. Het Gelders Orkest onderzoekt of muzikanten die niet aan hun uren komen in een ander orkest kunnen worden ingezet voor een specifiek project. Nu werkt het nog op de manier dat een fagottist die niet aan zijn uren komt als remplaçant wordt ingehuurd, dan wordt die fagottist dubbel betaald. Daar kan dus volgens Buma nog een efficiëntieslag gemaakt worden voor alle orkesten.

Waarden Waardenregime

Artistieke vrijheid Geïnspireerde regime

Expertise Industriële regime

Inkomsten generen Marktregime

Efficiëntie Industriële regime

Flexibiliteit Projectregime

Ontwikkeling van de klassieke muziek Geïnspireerde regime

Netwerken Projectregime Competitie Marktregime Plaats Waardenregime 1 Industriële regime 2 Geïnspireerde regime 3 Marktregime 4 Projectregime

52

Verder is Het Gelders Orkest een 60 procent orkest. Dit betekent dat de musici een contract hebben van 60 procent van een volledige werkweek waardoor zijn minder spelen dan bij een volledige aanstelling. Er zijn echter musici die vaker spelen dan anderen. De eerste violist speelt over het algemeen altijd mee in een bezetting, maar een tubaïst bijvoorbeeld niet. Er zou dus nog een efficiëntieslag gemaakt kunnen worden door de musici die minder vaak nodig zijn terug te zetten naar 40 procent. Buma ziet hier evenwel geen heil in, omdat er dan te veel verdeeldheid in het orkest zou komen. Dit zou ten koste gaan van de kwaliteit.

Op de tweede plaats in de rangorde van waardenregimes staat het geïnspireerde regime. De artistieke vrijheid is voor Buma de belangrijkste waarde. Deze waarde komt heel duidelijk terug in het interview. Buma vindt dat een orkest artistiek vrij moet kunnen bewegen. De overheid of sponsoren moeten geen inhoudelijke eisen stellen als tegenprestatie voor financiering. De taak van Het Gelders Orkest, vindt Buma, is dat het klassieke muziek in de breedste zin van het woord naar de bewoners in Gelderland brengt. Er moeten duidelijke afspraken met zowel de overheid als sponsoren gemaakt worden om zo te veel invloed tegen te gaan.

Het opvallende is echter dat Buma de ontwikkeling van de klassieke muziek redelijk laag in de rangorde zet. Dit heeft volgens hem te maken met de beschikbare middelen. Buma vindt het erg belangrijk om moderne componisten te programmeren en stimuleren, maar er komt nou eenmaal een klein publiek op af. Het Gelders Orkest heeft een ‘composer in residence’ om zo nieuwe muziek aan de man te brengen. Ook de samenwerkingen met de Ereprijs en de Young Composers Meeting zorgen voor een stimulans van de moderne klassieke muziek. De ontwikkeling van de klassieke muziek blijft echter een klein onderdeel van het takenpakket van Het Gelders Orkest, daarom staat het op de zesde plaats genoteerd.

Op de derde plaats staat voor Het Gelders Orkest het marktregime. Inkomsten generen is een van de belangrijkere waarden binnen het orkest. Volgens Buma is deze waarde steeds belangrijker geworden in de afgelopen jaren. Door de teruglopende subsidies, voornamelijk in regio Oost, moeten de orkesten zorgen voor meer eigen inkomsten (Het Gelders Orkest, 2016b). Dit botst echter met de artistieke visie van het orkest. Buma stelt dat als een orkest veel eigen inkomsten wil generen het zich dan alleen moet richten op het spelen van de bekende stukken. Door het spelen van populaire stukken, zoals de Vijfde Symfonie van Beethoven, kan het orkest het meeste geld verdienen. Het probleem is echter dat volgens Buma het orkest dan financieel nog steeds niet op eigen benen zou kunnen staan. Per week kost een symfonieorkest volgens hem ongeveer anderhalve ton. Dit zou betekenen dat bij drie optredens per week er 50 duizend euro per concert binnengehaald moet worden. De prijzen zouden dan erg moeten stijgen om die opbrengsten te kunnen realiseren. Inkomsten generen is belangrijk om de dalende subsidies aan te vullen, maar volledig zelfstandig inkomsten generen is niet mogelijk.

Competitie staat onderaan in de rangorde van Buma. Het Gelders Orkest richt zich meer op de samenwerking tussen orkesten en andere culturele organisaties dan op concurrentie. Volgens Buma is het goed mogelijk om locaties uit te wisselen in verschillende regio’s. Het is volgens Buma wel gebruikelijk om dan toestemming te vragen aan het orkest van de

53

betreffende regio. Verder speelt competitie een kleine rol in het beleid van Het Gelders Orkest.

Tot slot staan de waarden van het projectregime als laagste genoteerd in de rangorde van Buma. Flexibiliteit is lastig voor Het Gelders Orkest. Wanneer er externe solisten en dirigenten voor een programma nodig zijn, moet er al snel twee jaar vooruit gepland worden. Als voorbeeld geeft Buma dat als het programmaboekje op tijd rond moet zijn, de informatie voor december 2016 beschikbaar moet zijn voor het seizoen 2017/2018. Ook de cao werkt niet mee als het gaat om de flexibiliteit van het orkest. In het cao staat dat er een kwartaal van te voren gepland moet worden wanneer de musici gaan spelen. Er kan volgens Buma daardoor slecht op actualiteiten worden ingespeeld. Het orkest kan alleen inspelen op actualiteiten die te voorzien zijn, zoals de Amerikaanse presidentsverkiezingen of de jaarlijkse herdenking van de slag om Arnhem. Op muzikaal gebied is Het Gelders Orkest wel flexibel, alleen in de organisatie is het nog lastig.

Netwerken wordt door Buma op de één na laatste plek gezet in de rangorde. Opvallend is dat netwerken bijna onderaan staat in het lijstje van Buma, terwijl uit het interview blijkt dat er redelijk veel aan gedaan wordt. Zoals eerder aan bod kwam is er nauwelijks sprake van concurrentie of competitie voor Het Gelders Orkest. Het orkest probeert juist samen te werken met andere orkesten en instellingen. Zo is het contact tussen Het Gelders Orkest en het Orkest van het Oosten goed. Zij delen het educatieprogramma en wisselen expertise en ervaringen uit. Ook bouwt Het Gelders Orkest een netwerk op met sponsoren in de buurt. Volgens Buma is het sponsoren in de afgelopen jaren veranderd van een uitwisselen van financiën en promotie naar een wederzijdse samenwerking. Het Gelders Orkest gaat bewust op zoek naar sponsoren met een verglijkbaar imago en doel. In plaats van alleen een financiële transactie af te sluiten, werken beide partijen samen om gezamenlijk het imago en de naamsbekendheid te verbeteren. Ook werkt Het Gelders Orkest samen met Prominent Stoelen, waarbij doelgroepen worden uitgewisseld. Beide organisaties spreken een oudere doelgroep aan en willen zich meer richten op jongere klanten. Gezamenlijk willen de organisaties werken aan het imago met als doel een jongere doelgroep te trekken. Het is dus opvallend dat netwerken op de zevende plaats wordt gewaardeerd, terwijl er veel contact is tussen Het Gelders Orkest en andere instellingen.