Uitgeverijen en personal blogs

Voor personal bloggers blijkt het moeilijk het Nederlandse literaire veld te betreden. De stap van online publicaties naar de uitgeefwereld blijft groot, en uitgeverijen bewaken nog steeds de poorten van de marketplace of ideas. Tegelijkertijd is wel te zien dat de opkomst en het succes van blogs effect hebben gehad op de uitgeefwereld. Verschillende uitgeverijen springen in op deze trend door zelf met uitgaven te komen die verwant zijn aan blogs. In deze boeken speelt de personal blogger of zijn of haar blog geen rol, maar past de uitgeverij elementen van personal blogs toe op haar eigen uitgaven.

Opvallend is dat dit de laatste jaren vooral is gebeurd bij een specifiek soort boek: namelijk boeken van nationale en internationale celebrities over zichzelf en hun levenstijl. De afgelopen jaren verschenen in Nederland onder andere Antiglamour van Carice van Houten en Halina Reijn en De Jeugd van Tegenwoordig: ook maar mensen van hiphopformatie De Jeugd van Tegenwoordig (Nijgh en van Ditmar), de boeken Beauty en Style van de Amerikaanse reality- en soapster Lauren Conrad (Blossom Books), It van de Britse presentatrice en model Alexa Chung en Style book by Danie van de bekende Nederlandse modestyliste Danie Bles (Terra Lannoo). Uitgeverij Kosmos gaf vorig jaar Het Body Book uit van de Amerikaanse actrice Cameron Diaz, Carrera bracht dit jaar Handboek voor vaders van presentator Beau van Erven Dorens uit, Lebowski publiceerde Selfmade van schrijfster Heleen van Royen en Atlas Contact gaf het Vader-en-

dochterboek van Hannah en Bert Wagendorp uit. Deze boeken zijn geen traditionele

autobiografieën, maar draaien grotendeels om de levensstijl van de bekende schrijver(s). De boeken zijn een soort multimediale documenten die een inzicht geven in het dagelijks leven, het ‘echte’ leven, van de celebrity waarbij de afstand tussen de lezer en de celebrity zo klein mogelijk wordt gehouden. Bij deze uitgaven is opnieuw sprake van een mix van vertalingen en originele uitgaven.

In de context van de vorige hoofdstukken waarin is vastgesteld dat de succesvolle personal blogger geen nieuw fenomeen is, maar een nieuwe vorm van celebrity die is ontstaan uit de technologische mogelijkheden van het internet en de tendens binnen de media die Turner de

demotic turn noemt, is het interessant dat uitgeverijen deze informatie terug lijken te koppelen naar

de traditionele celebrity (Gamson 2011: 1067). In het vorige hoofdstuk is gebleken dat de technologie en opzet van blogs ervoor zorgen dat het publiek een veel directer contact ervaart met de personal blogger of de micro-celebrity dan ooit mogelijk was bij traditionele celebrity. Het publiek heeft meer behoefte aan authentieke representaties van identiteiten, en personal blogs

66

beantwoorden deze wens. De verandering van de houding van het publiek ten opzichte van de celebrity, waarbij de mogelijkheid tot identificatie steeds belangrijker is geworden, lijkt te worden weerspiegeld in de eerder genoemde recente uitgaven omtrent celebrities. De methodes die hiervoor worden gebruikt, vertonen veel overeenkomsten met de inhoudelijke en technische aspecten van personal blogs. Om deze overeenkomsten nader te belichten worden hieronder bij wijze van casestudy twee van deze uitgaven nader behandeld.

4.3.1 Antiglamour – Carice van Houten & Halina Reijn (Nijgh en van Ditmar)

Antiglamour is geschreven en gemaakt door Carice van Houten en Halina Reijn, allebei in

Nederland bekende actrices en goede vriendinnen. De beschrijving van het boek luidt als volgt: Carice van Houten en Halina Reijn zijn vriendinnen die een buitengewoon bestaan leiden dat toch vol vraagstukken zit die iedere vrouw herkent. In Antiglamour, een persoonlijk stijlboek, geven Carice en Halina zich bloot. Beautytips, de favoriete adressen van de actrices, hun carrière, hun dromen en hun grootste verlangens: niets blijft onbesproken.

Antiglamour is een uitzonderlijk vormgegeven, draagbaar koffietafelboek met prachtige foto’s,

handgeschreven pagina’s en zelfgemaakte snapshots. Halina en Carice geven hun uitgesproken visie op stijl, mode, liefde en mislukte relaties, hun vakgebied en – niet te vergeten – elkaar. De titel van het boek is veelzeggend: Antiglamour. Het moet een ander, realistischer beeld scheppen van het leven van de actrices, waarvan gewone mensen misschien denken dat ze een ontzettend glamoureus leven leiden.

Het boek vertelt geen chronologisch verhaal, maar bestaat uit een verzameling foto’s, handschriften, gesprekken, tekeningen, interviews, columns en lijstjes gemaakt door de twee schrijfsters, als het ware een soort ‘posts’. Dit maakt dat het boek, vergelijkbaar met een blog, niet als verhaal, maar gefragmenteerd wordt gelezen (Karlsson 2006: 144). Het geheel vormt een multimediaal document dat een beeld geeft van het leven van de schrijfsters. Deze fragmenten zijn ingedeeld in verschillende thema’s waaronder ze teruggevonden kunnen worden. Daarnaast bevat het boek voorin een index met woorden die in het boek terugkomen, zoals bijvoorbeeld ‘Amsterdam inside out’, ‘lievelingsgerecht’ en ‘buikje’, maar ook ‘aliens’, ‘neus’ en ‘pianowinkel’. Dit vertoont overeenkomsten met doorzoekbaarheid van personal blogs, waarbij vaak gebruik gemaakt wordt van categorieën waarin de verschillende posts worden ondergebracht, en waar vaak een zoekfunctie beschikbaar is waarmee op trefwoorden gezocht kan worden.

De fragmenten en artikelen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën, zoals ‘een dag uit het leven’, ‘eten drinken’, ‘geest’, ‘lichaam’, ‘inspirerende vrouwen’, ‘mannen kijken’, ‘seks’ en ‘vriendschap’. Vergelijkbaar met wat blijkt uit het onderzoek van Airaskorpi naar personal blogs, beslaan deze categorieën grotendeels onderwerpen die nauw verbonden zijn met de

67

vrouwelijke privésfeer (Airaskorpi 2014: 36). Samen omvatten de verschillende categorieën en de fragmenten die hierbinnen vallen alle aspecten van het dagelijks leven van de twee schrijfsters, en reflecteren ze hun persoonlijke stijl, opvattingen, meningen en keuzes. Van de consumptiekeuzes van Halina tot een gezamenlijk bezoek aan de gynaecoloog, en van een handgeschreven gesprek tussen de vriendinnen tot foto’s van de inrichting van de huizen van beide actrices.

Net als personal bloggers geven Carice en Halina in dit boek een performance van gewoonheid. In het gehele boek wordt een gevoel van spontaniteit en authenticiteit gewekt. Een deel van het boek bestaat bijvoorbeeld uit bladzijden die eruitzien alsof ze met de hand

beschreven zijn door de beide actrices. Op deze pagina’s beantwoorden ze elkaars vragen en reageren ze op elkaar. De teksten bevatten doorhalingen, spelfouten en tekeningen. Dit is bewust vormgegeven op een rommelige manier, waardoor het lijkt alsof er geen enkele tussenkomst is geweest van een redacteur of andere derde partij.

Het idee van spontaniteit en authenticiteit wordt versterkt doordat het boek bestaat uit een combinatie van fragmenten van een amateuristisch niveau en professionele elementen. Zoals Engholm en Hansen-Hansen vaststelden voegt het amateuristische niveau van sommige

onderdelen van een personal blog juist een extra dimensie van realiteit toe voor het publiek, omdat deze fragmenten in tegenstelling tot de professionele media een realistisch beeld van het leven lijken te geven (2014: 147-148). Antiglamour bevat veel foto’s, waarvan een deel duidelijk van professionele kwaliteit is, en een deel privéfoto’s. Op de professionele foto’s zijn de actrices gestyled en opgemaakt, en vastgelegd door een fotograaf. Deze foto’s contrasteren met foto’s van hun dagelijks leven, die het boek ook bevat. Hier zijn ze onopgemaakt, dragen ze oude kleren, doen ze boodschappen, poetsen ze hun tanden en liggen ze in bed met hun knuffelbeer. Deze combinatie van afbeeldingen wekt de indruk dat de amateuristische, eigen foto’s het ‘echte’ beeld geven, dat schuil gaat achter de mooie, gestylede versie van de actrices in professionele media. In een interview in de sectie ‘lichaam’ bespreken de schrijfsters expliciet dit contrast:

H: Het is wel tekenend: wij staan zelf in die bladen vanwege ons werk en maken daardoor deel uit van dat ideaalplaatje, maar wij worden er onzeker en onrustig van als we ze lezen.

C: Je kunt zelfs onzeker worden van een foto van jezelf in een blad, want je bént dat helemaal niet: je ziet twee uur make-up en photoshop.

(Antiglamour 173)

Door dit verschil zo expliciet te bespreken stellen de actrices zich gelijk aan de gewone lezers. Niet alleen het publiek wordt onzeker van de glamoureuze representaties in tijdschriften en andere media, zij zelf ook. Hiermee stellen ze zich op aan de kant van het publiek. In hetzelfde interview zegt Halina:

68

We jagen een fantasie na. En wij doen daaraan mee, wij houden dat in stand en versterken

daarmee heel paradoxaal onze eigen angst en onrust. Dus ik wil ook de achterkant laten zien. […] Als je het op zijn beloop laat, dan ga je vanzelf te veel waarde hechten aan je uiterlijk in ons vak en ik denk dat bijna iedereen tegenwoordig probeert te voldoen aan een uiterlijke norm die helemaal niet bestaat.

(Antiglamour 173-174)

Carice en Halina geven via Antiglamour een beeld van de ‘achterkant’ van hun leven. Tenminste, die indruk wekken ze. De manier waarop ze dit doen is vergelijkbaar met de strategieën die McQuarrie et al. onderscheiden bij personal bloggers om te verbloemen dat hun succes betekent dat hun leven inmiddels objectief bezien niet meer vergelijkbaar is met dat van het normale publiek. Middels zelfspot, het veinzen van gelijkenis met het publiek en door constant de nadruk te leggen op gewoonheid kunnen zij de grenzen ontkennen die hen scheiden van hun lezers (McQuarrie et. al. 2013). Uit bovenstaande fragmenten blijkt hoe Carice en Halina zich gelijkstellen aan hun publiek, door toe te geven dat zij kampen met dezelfde onzekerheden en verwachtingen als de lezers. Ook al zijn ze onderdeel van het ideaalbeeld, ze voldoen er zelf ook niet aan.

Ook wordt er in het boek veel gebruik gemaakt van zelfspot. Beide actrices laten zien zichzelf en hun succes niet al te serieus te nemen door constant te relativeren. Zo beschrijft Carice haar ervaringen in Los Angeles bijvoorbeeld als volgt:

Op een ander feestje in een penthouse van het Pretty Woman-hotel stond ik ineens tussen Leonardo DiCaprio en een zwetende Cameron Diaz te dansen op muziek van Prince, die twee meter verderop gitaar stond te spelen. Dat voelde als Hollywood zoals ik het bedacht had. Spannende blikken, grappige gesprekken, belachelijke rijkdom en luxe. De volgende dag zat ik echter alweer huilend in mijn auto een Big Mac te eten op het parkeerterrein van de McDonald’s. (Antiglamour 229-230)

Hier wordt opnieuw de spot gedreven met het uitzonderlijke leven dat de actrices leiden. Ondanks het feit dat Carice via haar werk de mogelijkheden heeft de inner circle van het Hollywoodleven te betreden, benadrukt ze tegelijkertijd dat ze er niet echt bij hoort. Het glamoureuze van de avond wordt teniet gedaan door haar beschrijving van haar allerminst elegante acties de volgende dag. Hierdoor wordt als het ware de activiteit van de avond daarvoor genormaliseerd: voor haar was het ook bizar, want eigenlijk is ze gewoon een vrouw die ook gewoon Big Macs eet en onzeker is.

Door gebruik te maken van zelfspot en door gelijkenis te veinzen met hun publiek zorgen beide actrices ervoor dat de representatie van hun leven authentiek lijkt, waardoor de afstand tussen hen en de lezer gevoelsmatig klein blijft. Daarnaast veinst Antiglamour een bepaalde

69

vorm van interactie. In het gehele boek speelt de vriendschap tussen de twee actrices een grote rol. De lezer wordt als het ware toegelaten tot de vriendschapsband die de twee actrices delen. Het boek bevat foto’s van hen samen, artikelen waarin ze niet alleen eigen persoonlijke ervaringen beschrijven maar ook gedeelde ervaringen, en stukken waar ze elkaar interviewen. Daarnaast bevat het verschillende fragmenten waarbij ze op papier met elkaar in gesprek lijken te gaan middels een handgeschreven conversatie. Uit deze gesprekken blijkt duidelijk hun

vriendschappelijke relatie door de intieme en persoonlijke vragen en antwoorden. Een voorbeeld uit een van de interviews luidt als volgt:

C: Vroeger was ik ook erg tevreden met mijn borsten en billen. H: Nu niet meer?

C: Ik zie nog wel wat ze geweest zijn maar er is niet veel meer van over. Vroeger waren ze voller. Ik kon een dun potlood net onder mijn billen verstoppen, nu kan ik er hele etuis in kwijt.

(Antiglamour 149)

Het feit dat beide schrijfsters met elkaar, en daarmee ook met het publiek, hun onzekerheden delen maakt ze een object van identificatie voor hun publiek. Daarnaast zorgt hun vriendschap voor een informele, persoonlijke en emotioneel expressieve schrijfstijl, die de afstand tussen hen en de lezer verkleint. De interactie tussen de twee vriendinnen in de fragmenten zorgt voor een gevoel van interactiviteit. Door beide schrijfsters direct op elkaar te laten reageren middels

opmerkingen in de kantlijn, tekeningen en interviews wordt in Antiglamour een soort denkbeeldige

comments-sectie nagebootst. Uit Airaskorpi’s onderzoek naar personal blogs blijkt dat de meeste

lezers waarde hechten aan het gevoel van interactiviteit, zonder hier direct zelf in te hoeven participeren (Airaskorpi 2014: 35). Het idee dat ze een interactief document lezen, verkleint in hun ervaring de afstand tussen henzelf en de blogger, zonder dat er directe wederzijdse

communicatie plaatsvindt. De interactie tussen de twee vriendinnen in Antiglamour verkleint op een vergelijkbare manier de afstand tussen de twee schrijfsters en de lezer.

Net als een personal blog vormt Antiglamour een expressie van een hyperrealistisch dagelijks leven (Engholm en Hansen-Hansen 2014: 148). Halina en Carice zijn beide beroemde actrices, en hun leven is in principe allang niet meer vergelijkbaar met dat van de doorsnee lezer van hun boek. Toch bestaat hun zelfrepresentatie in Antiglamour uit een reconstructie van de identiteit van ‘gewone’ vrouwen, die met precies dezelfde dingen te maken krijgen als elk gewoon mens. Door het gebruik van elementen die vergelijkbaar zijn met aspecten van personal blogs, blijft de afstand tussen het publiek en de actrices bij Antiglamour gevoelsmatig klein. Antiglamour voldoet hiermee aan de wens tot verdere mogelijkheden tot identificatie met celebrities, die eerder is gebleken uit de demotic turn en het ontstaan van de micro-celebrity.

70

4.3.2 It – Alexa Chung (Terra Lannoo)

Het boek It is geschreven door de Britse Alexa Chung, die bekend werd door haar modellenwerk en later als presentatrice. Het verscheen oorspronkelijk in het Engels bij Penguin Books, en werd in 2014 in het Nederlands uitgegeven door de Vlaamse uitgeverij Terra Lannoo. De beschrijving van het boek luidt als volgt:

Alexa Chungs boek is even aantrekkelijk als zijzelf. Alexa Chungs eerste boek, It, geeft eindelijk een inkijkje in haar fabulous life en beschrijft op originele manier de mode-iconen van dit moment. Deze unieke verzameling van Alexa’s persoonlijke notities, tekeningen en foto’s bevat alles van haar mijmeringen over het leven, liefde, muziek, haar favoriete looks en hoe je ’s ochtends moet besluiten wat je aandoet. Alexa Chung heeft een grappige, charmante en down to earth attitude. Het boekje is gorgeous vormgegeven en hoort boven aan de musthave-lijst van iedereen die van mode houdt, te staan.

It is een egodocument omtrent Alexa Chung, met een nadruk op mode en haar persoonlijke stijl.

Net als personal blogs en Antiglamour is It een multimediaal document, bestaande uit

verschillende fragmenten zoals columns, tekeningen, professionele en privéfoto’s, citaten en notities. Deze fragmenten worden niet gepresenteerd in een specifieke chronologische volgorde, waardoor het boek gefragmenteerd gelezen kan worden. In tegenstelling tot Antiglamour is It niet doorzoekbaar, en bevat het ook geen indeling in verschillende categorieën. Echter, zoals blijkt uit de beschrijving, beslaan de fragmenten in het boek uiteenlopende onderwerpen die in hun geheel een beeld geven van het leven van Alexa.

In It wordt de identiteit van Alexa geconstrueerd aan de hand van haar persoonlijke stijl en haar consumptiekeuzes, vergelijk met de bevindingen van Noppari en Hautakangas over personal blogs (Airaskorpi 2014: 36). In It toont Alexa verschillende mode-iconen en andere beroemdheden die invloed hebben gehad op de ontwikkeling van haar persoonlijke stijl. Uiteenlopende celebrities zoals Anna Karina, Twiggy, Mick Jagger en George Harrison worden genoemd als invloedrijk voor de vorming van haar identiteit (44-45; 61; 112-115). Door aandacht te besteden aan mensen die invloed hebben gehad op de creatie van haar persona, legt ze de nadruk op haar eigen identity work, oftewel het aanmeten en vormen van een eigen identiteit. Vergelijkbaar met een personal blogger biedt ze zo een keuze uit verschillende levensstijlen en consumptiekeuzes waaruit het publiek een identiteit kan construeren.

In It benadrukt Chung verschillende keren dat haar stijl een middel is waarmee ze haar identiteit communiceert. Zo schrijft ze bijvoorbeeld dat eruit zien alsof je geen moeite hebt gedaan, veel moeite kost (69). Vervolgens beschrijft ze verschillende manieren om er goed uit te zien, zonder dat dit opvalt: bijvoorbeeld door je nieuwe schoenen expres al vies te maken, of je make-up een beetje uit te vegen vlak nadat je het hebt aangebracht. In een ander fragment schrijft ze over de beste manier om een foto van jezelf te nemen, waarop het lijkt alsof het spontaan is

71

(172-175). Ze tipt de lezer om niet direct in de lens in de lens te kijken, om de foto zo organisch en naturel mogelijk te laten lijken. Deze inkijkjes in de manier waarop zij haar persona creëert genereren een gevoel van authenticiteit omdat ze aantonen dat er werk en aandacht schuilgaat achter het beeld dat mensen van haar als celebrity hebben.

Naast informatie over haar stijl bevat It ook Alexa’s opvattingen en reflecties over andere onderwerpen zoals het leven, muziek en liefde. Net zoals bij personal blogs en Antiglamour liggen de onderwerpen van dit boek dicht bij de vrouwelijke privésfeer (Airaskorpi 2014: 36). Zo beschrijft Alexa haar eerste gebroken hart, werkervaringen uit haar begintijd als model, haar voorkeuren op het gebied van ondergoed en haar verhoudingen met hedendaagse social media (128-131; 72-74; 93; 154-155).

Net als bij Antiglamour en personal blogs is een deel van de inhoud van It van

amateuristisch niveau. Het boek bevat tekeningen van de schrijfster, privéfoto’s van haar en haar vrienden en professionele foto’s van Alexa die ze zelf bewerkt heeft met pen of andere

materialen. Deze informatie suggereert een beeld te geven van haar ‘echte’ leven, in tegenstelling tot de professionele foto’s die het publiek van haar kent door haar modellenwerk, of de versie van haar die op tv verschijnt (Engholm en Hansen-Hansen 2014; 147-148). Daarnaast is de toon van Alexa’s teksten informeel, emotioneel expressief en vaak humoristisch. Zo schrijft ze

bijvoorbeeld:

Boys say they don’t mind how you get your hair done. But then they leave you for someone with really great standard girl hair and the next thing you know you’re alone with a masculine crop crying into your granola (It 83).

Deze manier van schrijven is vergelijkbaar met de manier waarop Carice en Haline in Antiglamour en personal bloggers in hun posts schrijven om de afstand tussen hen en het publiek zo klein mogelijk te houden, en het daadwerkelijke verschil tussen hen en het publiek te ontkennen. In It maakt Alexa Chung veel gebruik van zelfspot, en benadrukt ze verschillende keren gelijkenis met de lezer, zoals in de tekst hierboven. Bovenstaand stuk laat zien dat zij, net als elk ander gewoon meisje, te kampen heeft met onzekerheid en liefdesverdriet, ondanks dat ze een beroemd model