H OOFDSTUK 4: U ITGEVERIJEN EN DE PERSONAL BLOG
4.4 Blogs en de poortwachtersfunctie
Uit een inventarisatie van de hedendaagse uitgeefindustrie blijkt dat blogs en bloggers een rol zijn gaan spelen in de uitgeefwereld. Er zijn verschillende boeken verschenen die zijn afgeleid van blogs, geschreven zijn door bloggers en die over het fenomeen bloggen zelf gaan. Daarnaast zijn ook bepaalde elementen en technieken die worden gebruikt in blogs overgenomen in nieuwe uitgaven. Het is duidelijk dat er een wisselwerking plaats heeft gevonden tussen de traditionele boekenindustrie en de blogosphere. Hieruit kan echter niet direct geconcludeerd worden dat blogs hebben gezorgd voor een nieuwe toegang tot de uitgeefindustrie, waarbij de traditionele functie van de uitgeverij als poortwachter wordt omzeild.
Op de Nederlandse markt zijn verschillende boeken verschenen die gebaseerd zijn op blogs. Het wordt echter meteen duidelijk dat een redelijk groot deel van deze uitgaven vertalingen zijn. Dit betekent dat de uitgeverij eerst heeft kunnen kijken hoe goed een bepaalde titel heeft verkocht, voordat zij besloot het boek in haar fonds op te nemen. Hierbij is er dus nog steeds een taak voor de redacteur weggelegd, die naar andere markten kijkt voor het selecteren en
importeren van succesvolle titels. Daarnaast zijn de Nederlandse titels die zijn verschenen naar aanleiding van blogs gebaseerd op blogs die veel succes hebben, en een groot publiek weten te trekken. Dit is logisch, maar hierin ligt nog steeds een taak voor de redacteur besloten. Hij moet zich bekend maken met de blogosphere, en hierbinnen de meest veelbelovende, interessante en populaire bloggers en blogs weten te onderscheiden. Daarnaast zijn de meeste van deze boeken geen directe kopie van een blog, omdat hier weinig interesse voor is (Nelson 2006: 10). De redacteur moet zich dus ook bezig houden met het bewerken van de informatie van de blog in boekvorm, en het toevoegen van nieuwe inhoud die het boek meerwaarde geeft ten opzichte van
74
een blog. Het omzetten van het werk van de blogger in boekvorm kan een grote uitdaging zijn voor redacteurs (Nelson 2006: 10).
Op de Nederlandse markt zijn nog niet veel boeken verschenen die geschreven zijn door bloggers zelf, en al helemaal niet door personal bloggers. Van de uitgaven die zijn
gepubliceerd is opvallend dat sommige van deze schrijvers inmiddels al meer bereikt hebben in hun carrière, en niet per se meer actief bloggen, zoals Nalden en Ernst-Jan Pfauth. Opnieuw ligt bij deze boeken een belangrijke taak voor de redacteur in het in de gaten houden van trends en nieuwe ontwikkelingen waarin deze mensen een rol spelen. De redacteur kan in principe al bedacht hebben dat iemand geschikt zou zijn om een boek te schrijven, voordat de blogger daar zelf over had nagedacht. De redacteur speelt zo een belangrijke rol in het bedenken, selecteren en acquireren van nieuwe schrijvers die interessant zouden kunnen zijn voor het fonds van de uitgeverij.
Het feit dat uitgeverijen trends en technologische ontwikkelingen signaleren en hierop inspelen komt ook duidelijk naar voren in de verschillende titels die zijn uitgegeven over het fenomeen bloggen. Deze boeken, die elke lezer in staat stellen zelf een blog te beginnen en bij te houden, of het nou om een zakelijke blog gaat of een blog voor kinderen, kapitaliseren op het feit dat iedereen nu zelf kan publiceren. De functie van de redacteur is hierbij het signaleren van de vraag naar dit soort boeken uit verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld kinderen, ouderen of ondernemers, en het hierop afstemmen van deze uitgaven.
Gezien de uitgaven die de laatste jaren verschenen zijn op de Nederlandse
boekenmarkt, lijkt er in zekere mate sprake van grotere mogelijkheden voor auteurs om toe te treden tot het culturele veld, die voor het bestaan van blogs niet beschikbaar waren. Het lijkt er echter niet op dat dit het belang van de redacteur of de uitgeverij per se vermindert, enkel dat de redacteur bij deze boeken deels een andere functie vervult ten opzichte van andere uitgaven. De belangrijkste taak van de redacteur op het gebied van uitgaven die in verband staan met blogs is het volgen van trends, het signaleren van kansen en het acquireren van veelbelovende, nieuwe ideeën. Daarnaast zijn de redacteur en de uitgeverij nog steeds van belang in het vertalen van het werk van de blogger of een blog naar een boek.
Uit deze beschouwing van de uitgeefmarkt blijkt dat Nederlandse personal bloggers ondanks hun online publicaties niet direct toegang te krijgen tot het literaire veld. Nog altijd krijgen ze te maken met redacteuren en uitgeverijen die de poort bewaken en beoordelen of een onderwerp of blogger populair genoeg is voor het maken van een uitgave. Om niet te maken te krijgen met deze restricties zouden personal bloggers ervoor kunnen kiezen een boek in eigen beheer uit te geven, om zo zelf hun toetreding tot het literaire veld te kunnen sturen. Het blijkt
75
echter dat een initiatief zoals Brave New Books in potentie wel deze rol zou kunnen vervullen, maar dat tot nu toe niet veel Nederlandse personal bloggers hier gebruik van hebben gemaakt.
Op basis van deze informatie lijkt het er niet op dat het ontstaan van personal blogs de macht van de redacteur of de uitgeverij als poortwachter heeft verminderd. De stap van de online publicaties op personal blogs naar de boekenwereld blijkt groot, en voor de meeste Nederlandse personal bloggers moeilijk te zetten. Daarnaast lijkt het erop dat het succes van personal blogs uitgeverijen niet zozeer dwingt personal bloggers op te nemen in hun fonds, maar hen eerder kansen biedt tot het kapitaliseren op deze trend, zowel in samenwerking met personal bloggers als zonder hen. Uitgeverijen kunnen elementen van personal blogs incorporeren in hun uitgaven, zonder hierbij de personal bloggers direct te betrekken. Hieruit blijkt opnieuw de taak van de redacteur en uitgeverij in het herkennen van trends en het initiëren van nieuwe vormen van uitgaven.
Deze uitgaven staan niet in verbinding met een specifieke blog of een blogger, maar bevatten elementen die direct terug te voeren zijn op aspecten van personal blogs. Boeken zoals
Antiglamour en It beantwoorden de vraag vanuit het publiek naar authentieke representaties van
het ‘gewone’ leven van celebrities, wat al eerder herkend werd in celebritystudies door onder andere Turner (2004, 2010) en Gamson (2011). Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat deze verschuiving van escapisme naar identificatie een precedent heeft gevormd voor de opkomst en populariteit van personal blogs. De manier waarop blogs de afstand tussen de micro-celebrity en het publiek verkleinen, biedt grotere mogelijkheden tot identificatie voor het publiek. Uit de uitgaven die hierboven zijn beschreven blijkt een groot inzicht van uitgeverijen en redacteuren in deze trend. Door in deze boeken de elementen van blogs die zorgen voor een gevoelsmatige verkleining van de afstand toe te passen op celebrities, hebben uitgeverijen en redacteurs een nieuwe vorm gecreëerd die direct aansluit op belangrijke trends in de huidige maatschappij.
76
CONCLUSIE
Some see a world without gatekeepers, others a world where gatekeepers have unprecedented power. Again, the truth lies somewhere in between.
(Henry Jenkins 2006: 18)
In dit onderzoek is een poging gedaan kritisch te kijken naar het fenomeen blogs en hun positie in het huidige medialandschap. Door blogs te benaderen binnen een historisch en theoretisch kader dat rekening houdt met tendensen en precedenten in de media-industrie is getracht de valkuil van het digitaal optimisme te vermijden. Dankzij deze benadering is het mogelijk tot een conclusie te komen die een bevredigend antwoordt vormt op de hoofdvraag en de bijbehorende deelvragen.
De eerste vraag die van belang is voor onderzoek naar het effect van blogs binnen de media-industrie is of blogs inderdaad een radicaal nieuw fenomeen zijn dat geen offline precedenten kent. Aan de hand van de demotic turn kan worden vastgesteld dat personal blogs beschouwd kunnen worden binnen het kader van een verschuiving in de media-industrie naar de representatie van gewoonheid. De vergelijking die hier is gemaakt tussen het fenomeen celebrity en de personal blogger (en de micro-celebrity die hieruit kan voortkomen) in het licht van de
demotic turn brengt duidelijke overeenkomsten tussen deze fenomenen aan het licht. Deze
bevinding wijst erop dat de mogelijkheden tot participatie die blogs bieden niet uniek zijn voor deze mediavorm, maar aansluiten bij de demotic turn die ook op andere gebieden in de media heeft plaatsgevonden. Dit is een belangrijke vaststelling, omdat het de verwachtingen en speculaties over het democratisch potentieel van blogs nuanceert.
De tweede deelvraag is of de grotere mogelijkheden tot participatie die blogs bieden voor gewone mensen toe te schrijven zijn aan het democratiserende effect van dit fenomeen, of dat blogs op hun beurt verklaard kunnen worden vanuit een bredere tendens in de media-industrie. Uit het onderzoek naar de celebritycultuur en de blogosphere blijkt dat personal blogs en de micro-celebrities die hieruit ontstaan kunnen worden beschouwd als een volgende stap in de
demotic turn. De opkomst en populariteit van personal bloggers kan worden gezien als een directe
voortzetting van een verdere verschuiving naar identificatie als belangrijkste onderdeel in de consumptie van culturele identiteiten. Blogs zijn niet de directe oorzaak van meer participatie, macht en invloed van gewone mensen in de media, maar maken onderdeel uit van een al langer bestaande trend waarin deze thema’s naar voren komen.
Het is echter de vraag in hoeverre een groei van mogelijkheden tot participatie van gewone mensen in de media ook daadwerkelijk geleid heeft tot een vorm van democratisering. Is
77
er sprake van een machtsverschuiving tussen de traditionele media-industrie en de nieuwe mediavormen zoals blogs, waarbij blogs een gereedschap voor ‘gewone’ mensen zijn om de poortwachters van de traditionele media te omzeilen? In deze scriptie is gekeken naar deze vragen aan de hand van de invloed van personal blogs op de uitgeefindustrie en haar poortwachtersfunctie. Heeft deze nieuwe technologie geleidt tot een democratisering in het uitgeefproces, waarbij de macht van de uitgeverij en de redacteur is afgenomen en de positie van de auteur is versterkt?
Het is ontegenzeggelijk waar dat blogs auteurs een nieuwe manier bieden om te participeren en te publiceren. Of dit hen echter toegang verschaft tot het literaire veld zonder tussenkomst van een poortwachter, blijkt zeer te betwijfelen. Uit een inventarisatie van de Nederlandse boekenmarkt op dit moment blijkt dat er geen sprake is van het verdwijnen van de rol van de uitgeverij of de redacteur als poortwachter. Bij de uitgaven die naar aanleiding van blogs zijn verschenen binnen de uitgeefwereld is nog steeds een belangrijke rol weggelegd voor de redacteur en de uitgeverij in het selecteren, toelaten en opnemen van personal bloggers in het literaire veld. De positie van de personal blogger is tot nog toe niet zodanig sterk dat ze hier zelf veel invloed op kunnen uitoefenen. Ook blijkt dat ondanks het feit dat sommige personal bloggers kiezen voor een uitgave in eigen beheer, dit nog geen veel gebruikte weg is om toe te treden tot de uitgeefwereld. Uit de terughoudendheid van personal bloggers om in eigen beheer te gaan publiceren blijkt dat de kloof tussen gewone mensen en de uitgeefwereld nog steeds moeilijk te overbruggen is.
Uit de inventarisatie van de Nederlandse boekenmarkt blijkt geen afname in de rol van de redacteur of de uitgeverij als poortwachter. Er kan niet worden bevestigd dat blogs daadwerkelijk een democratiserend effect op de uitgeefindustrie en hun poortwachtersfunctie. Uit de
beschouwing van het Nederlandse literaire veld blijkt dat in het geval van uitgaven naar
aanleiding van blogs een belangrijke functie is weggelegd voor de redacteur in het herkennen van trends en het hierop inspelen, zoals duidelijk wordt geïllustreerd in de casestudies. Bij deze uitgaven spelen de redacteur en de uitgeverij een vitale rol in het toepassen van elementen uit de
blogosphere om tot succesvolle uitgaven te komen die de positie van de uitgeverij versterken, en niet die van de personal blogger.
78
Afbeelding 1: schematische weergave van het literaire veld (Dorleijn en Van Rees 2009)
Welke plaats nemen blogs dan in binnen het culturele veld? Terugkerend naar de schematische weergave van het literaire veld van Dorleijn en Van Rees kunnen blogs geplaatst worden binnen het gebied van de materiële productie van boeken. De positie van de blog in dit schema valt in hetzelfde vlak als die van het literair tijdschrift: als tussenstation tussen de auteur en de uitgeverij. Net als bij een literair tijdschrift vormen blogs een plek voor auteurs om hun talenten te etaleren, en een manier voor uitgeverijen om nieuwe talenten te ontdekken en ideeën op te doen. Het verschil met literaire tijdschriften is dat er bij blogs geen tussenkomst van een poortwachter plaatsvindt bij het publiceren van informatie. In hun functie als tussenstation, als opstapje naar de uitgeefwereld kan beargumenteerd worden dat blogs een democratischer alternatief zijn voor het literair tijdschrift. Er is echter geen indicatie dat de relatie van blogs ten opzichte van de
uitgeverijen sterk verschilt met die van uitgeverijen en literaire tijdschriften. Nog altijd is er sprake van een wederzijdse relatie, waarbij het zwaartepunt ligt bij de uitgeverij, die nog steeds fungeert als poortwachter van het daadwerkelijke literaire veld. Blogs bieden de mogelijkheid te
publiceren, maar wie een boek uit wil geven, zal dit nog steeds via de uitgeverij moeten doen. Blogs zijn van zichzelf een democratisch medium, waarin iedereen kan participeren. Maar een democratiserend effect op andere media-industrieën hebben blogs tot nu toe niet gehad. Graeme Turner komt tot een soortgelijke conclusie: ‘In mijn ogen is er weinig in de
veranderingen in de huidige formats, platformen of gedragingen van de media dat opvattingen over een fundamentele verandering in de machtsrelatie tussen gewone mensen en de media bevestigt. De ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden zijn ontegenzeggelijk significant, en de
79
omvang van bepaalde mogelijkheden is als uitkomst hiervan gegroeid, maar de resultaten zijn hoogstwaarschijnlijk nog steeds in het voordeel van de grote mediacorporaties (vertaling door mij)’ (Turner 2010: 173)
In lijn met Henry Jenkins’ benadering van convergence culture heeft er geen definitieve machtsverschuiving plaatsgevonden tussen gewone mensen en de uitgeefindustrie. Uit de inventarisatie van de huidige Nederlandse boekenmarkt blijkt echter wel een duidelijke interactie met blogs. Zowel inhoudelijke aspecten als bepaalde technische en vormgevingsaspecten van blogs komen duidelijk terug in het huidige boekenaanbod. Uit deze uitgaven blijkt wederzijdse beïnvloeding. Uitgeverijen vormen de inhoud van blogs om tot boeken, en tegelijkertijd worden elementen van blogs gebruikt om iets toe te voegen aan nieuwe uitgaven. Blogs en de
uitgeefindustrie bestaan naast elkaar, beïnvloeden elkaar en komen soms samen om elkaar te versterken. Overzien door de redacteur en de uitgeverij, die de sleutel van de poort voorlopig veilig in hun zak houden.
80
BRONNEN
Airaskorpi, Aurora. Professional and authentic: A comparative study of the readers’ relationship with lifestyle blogs and women’s magazines. Diss. Universiteit van Helsinki, 2014.
Barlow, Aaron. The Rise of the Blogosphere. Londen: Praeger Publishers, 2007.
Beech, Nic. ‘On the Nature of Dialogic Identity Work’ Organization vol. 15, no. 1 (2008): 51-74. Blood, Rebecca. The Weblog Handbook: Practical Advice on Creating and Maintaining Your Blog.
Cambridge: Perseus Publishing, 2002.
Blood, Rebecca. ‘How Blogging Software Reshapes the Online Community’ in Communications of
the ACM vol. 47, iss. 12 (2004): 53-55.
Bolin, Göran. Value and the Media: Cultural Production and Consumption in Digital Markets. Farnham: Ashgate Publishing Limited, 2011.
Boorstin, Daniel. The Image: A Guide to Pseudo-Events in America. New York: Atheneum, 1961. Boorstin, Daniel. ‘From Hero to Celebrity: the Human Pseudo-Event (1962)’ in The Celebrity
Culture Reader ed. P. David Marshall. New York: Routledge, 2006: 72-90.
Braudy, Leo. The Frenzy of Renown: Fame and its History. Oxford: Oxford University Press, 1986. Chung, Alexa. It. Terra Lannoo: 2014.
Coombe, Rosemary. ‘Authorizing the Celebrity: Engendering Alternative Identities’ in The
Celebrity Culture Reader ed. P. David Marshall. New York: Routledge, 2006: 721-769.
Coser, Lewis A. ‘Publishers as Gatekeepers of Ideas’ The Annals of the American Academy of Political
and Social Science vol. 421, iss 1 (september 1975): 14-22.
Coser Lewis A. ‘Chapter 5: To Sign or Not to Sign’ in The Culture and Commerce of Publishing. New York: Basic Books, 1982: 118-147.
Couldry, Nick. Media Rituals: A Critical Approach. Londen : Routledge, 2003.
Curtis, Richard. ‘Richard Curtis on Publishing in the 21st Century. Part Three: on the Road to Virtual’ Dan Simmons. 2005 web. 4 juni 2015.
De Cordova, Richard. Picture Personalities: The Emergence of the Star System in America. Chicago: University of Illinois Press, 1990.
Dorleijn, Gillis J. C.J. Van Rees. ‘Het literaire veld in Nederland 1800-2000’ in De productie van
literatuur. Nijmegen: Vantilt, 2009: 15-37.
Dovey, John. Freakshow: First Person Media and Factual Television. London: Pluto, 2000.
Engholm, Ina, Erik Hansen-Hansen. ‘The fasion blog as genre – between user-driven bricolage design and the reproduction of established fashion system. Digital Creativity vol. 25, iss. 2, (2014): 140-154
81
Gamson, Joshua. Claims to Fame: Celebrity in Contemporary America. California: University of California Press, 1994.
Gamson, Joshua. ‘The Unwatched Life Is Not Worth Living: The Elevation of the Ordinary in Celebrity Culture’ in Publications of the Modern Language Association of America vol. 126, no. 4 (oktober 2011): 1061-1069.
Hermes, Joke. Reading Women’s Magazines: An Analysis of Everyday Media Use. Cambridge, Polity, 1995.
Herring, Susan C. et. al. ‘Bridging the gap: a genre analysis of Weblogs’ in System Sciences (2004): 1- 11.
Hopkins, Susan. Girl Heroes: The New Force in Popular Culture. Sydney: Pluto Press, 2002.
Horton, Donald, Richard Wohl. ‘Mass Communication and Para-social Interaction: Observations on Intimacy at a Distance’ Psychiatry vol.19 (1956): 215-229.
Janssen, Suzanne. ‘Onderzoek naar twintigste-eeuwse uitgeverijen. Een stand van zaken’ in
Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jrg. 68 (2000): 65-79.
Jenkins, Henry. Convergence Culture: where old and new media collide. New York: New York UP, 2006. Karlsson, Lena. ‘Acts of Reading Diary Weblogs’ in Humanit vol. 8 iss. 2 (2006): 1-59.
Lövheim, Mia. ‘Personal and Popular: The Case of Young Swedish Female Top-bloggers’ in
Nordicom Review vol. 32, iss. 1 (2011): 3-16.
Lövheim, Mia. ‘Negotiating Empathic Communication’ in Feminist Media Studies vol. 13, iss. 4 (2013): 613-628.
Lovink, Geert. Zero Comments: Blogging and Critical Internet Culture. Londen: Routledge, 2008. Lüders, Marika, Lin Prøitz en Terje Rasmussen. ‘Emerging Personal Media Genres’ in New Media
& Society, vol.12, iss. 6 (2010): 947-963.
Marshall, David P. Celebrity and Power: Fame in Contemporary Culture. Minnesota: University of Minnesota Press, 1997.
McQuarrie, Edward F. et al. ‘The Megaphone Effect: Taste and Audience in Fashion Blogging’ in
Journal of Consumer Research vol. 40, iss. 1 (2013).
Nelson, Meredith. ‘The Blog Phenomenon and the Book Publishing Industry’ in Publishing
Research Quarterly vol. 22, iss. 2 (juni 2006): 3-26.
Primo, Alexander, et al. ‘The Post as an Utterance: Analysis of Themes, Compositional Forms and Styles in Blog Genre Studies. Discourse and Communication vol. 7 iss. 3, (2013): 341-358. Rojek, Chris. Celebrity. London: Reaktion, 2001.
Schickel, Richard. Intimate Strangers: The Culture of Celebrity in America. Chicago: Ivan R. Dee, 1985. Schlueter, Jessica Lynn. Blogging as a matured writing genre: An analysis of formal, organizational, and
82
Stacey. Jackie. Star Gazing: Hollywood Cinema and Female Spectatorship, London: Routledge, 1994. Stacey, Jackie. ‘Feminine Fascinations: A Question of Identification? (1991)’ in The Celebrity
Culture Reader ed. P. David Marshall. New York: Routledge, 2006: 252-285.