Traditionele kijk op ‘het huwelijk’ en ‘de vrouw’

De huwelijksgewoonten in een land of gemeenschap maken deel uit van de maatschappelijke visie die er wordt gehanteerd. In sub-Sahara Afrika geldt doorgaans een traditioneel familiesysteem. Typerend voor dit traditionele systeem zijn de grote families en de verschillende huishoudens die in een soort commune samenleven. Daarnaast zijn ook de autoriteit van een vaderfiguur of stamhoofd (vaak een oudere man, die veel aanzien heeft, uit de gemeenschap of familie), de jonge huwelijksleeftijd voor meisjes, de keuze van een echtgenoot voor het meisje door de oudere familie- of gemeenschapsleden en tot slot het

250 _{UNICEF, “Early Marriage Child Spouses”, Innocenti Digest 2001, Afl. 5, (1) 6.}

251 _{J. MORGAN, Family honour and shattered dreams: Girl brides in Mali, Niger and Senegal, Dakar, Plan}

International WARO, 2016, https://www.girlsnotbrides.org/wp-content/uploads/2017/08/Plan_Family-honour- and-shattered-dreams_Web.pdf.

252 _{J. KARUMBI & D. GATHARA, Associations between female genital mutilation/cutting and early/child}

marriage: A multi-country DHS/MICS analysis, Evidence to End FGM/C: Research to Help Girls and Women

Thrive, New York, The Population Council, 2020.

48 ontbreken van een sociale positie voor de vrouw buiten haar huwelijk of huishouden, kenmerkend voor een dergelijk traditioneel en patriarchaal systeem.254

In veel – voornamelijk erg paternalitisch ingestelde – samenlevingen worden aan vrouwen genderrollen en -normen opgedrongen, die hen een lagere sociale status toekennen dan mannen. Dit leidt ertoe dat genderongelijkheid een vaste sociale realiteit is. Dit uit zich in het bijzonder in een beperkte toegang tot onderwijs en geringere mogelijkheden op de professionele arbeidsmarkt.255 De bewoording ‘professionele arbeidsmarkt’ is een bewuste keuze. Een vrouw wordt immers gereduceerd tot haar rol als echtgenote, moeder en huisvrouw. Een genderrol die verbonden is aan zwaar werk, dat vooralsnog niet erkend wordt als ‘echte’ arbeid en waar geen geldelijke compensatie, zoals in de vorm van een loon, tegenover staat. Voor een vrouw staat of valt bijgevolg alles met haar huwelijk. Het probleem van deze stereotiepe genderrollen is dat de waarde van de vrouw erdoor gelijk komt te staan met haar vermogen tot het voortzetten van het geslacht van haar echtgenoot.256 _{Meisjes en vrouwen worden bijgevolg herleid tot het baren}

van kinderen en huishoudelijke taken. Onderwijs is voor meisjes niet prioritair. Hun educatie eindigt veelal vroegtijdig doordat zij op jonge leeftijd huwen en is bovendien gericht op het huishouden. Jongens daarentegen genieten langer en algemener onderwijs dan meisjes, waardoor zij meer kansen zullen krijgen op de arbeidsmarkt. Zij worden geacht hun familie financieel te onderhouden, terwijl meisjes ervoor moeten zorgen.257 Naast haar rol als echtgenote en moeder wordt een vrouw geacht haar man te gehoorzamen.258 Vrouwen worden niet gestimuleerd om een eigen leven te ontwikkelen naast hun leven binnen het gezin, integendeel. Langere scholing, vrienden of hobby’s zijn zaken die niet voor vrouwen zijn weggelegd.259 Het probleem met dergelijke stereotypes is dat ze ingeprent zijn in het collectieve gedachtegoed en daardoor amper kritisch worden benaderd of in vraag worden gesteld. Meisjes

254 _Ibid.

255 _{J. PARSONS, J. EDMEADES, A. KES, S. PETRONI, M. SEXTON & Q. WODON, “Economic impacts of}

child marriage: a review of the literature”, The Review of Faith & International Affairs 2015, Vol. 13, nr. 3, (12) 14-16.

256 _{L. DAVIDS, “Female subordination starts at home: consequences of young marriage and proposed solutions”,}

Regent J. Int’l L. 2007, Vol. 5, (299) 305.

257 _Ibid.

258 _{S. MATHUR, M. GREENE & A. MALHOTRA, Too Young to Wed: the Lives, Rights and Health of Young}

Married Girls, Washington DC, International Center for Research on Women, 2003, https://www.icrw.org/%ef%ac%81les/publications/Too-Young-to-Wed-the-Lives-Rights-and-Health-of-

YoungMarried-Girls.pdf, 4.

259 _{L. DAVIDS, “Female subordination starts at home: consequences of young marriage and proposed solutions”,}

49 zullen hun rol in het huishouden en hun plaats in de samenleving derhalve zelden in twijfel trekken en zich bijgevolg bijna nooit tegen een huwelijk verzetten.260

Deze stereotype denkbeelden en genderrollen zijn een vorm van geweld tegen vrouwen. In West-Afrika bestaan twee vorm van geweld tegen vrouwen: structureel en intentioneel geweld. Structureel geweld kan in de eerste plaats worden verklaard door de lagere maatschappelijke positie van vrouwen, waardoor zij geen toegang hebben tot gezondheidszorg of onderwijs. In sommige landen, zoals Niger of Tsjaad, is de alfabetiseringsgraad van vrouwen aanzienlijk lager dan die van mannen, waardoor hun deelname aan het politieke en economische leven in de regio wordt beperkt.261 Anderzijds veroordeelt dit structurele geweld vrouwen door formele, religieuze of gewoonterechtelijke wetten die hun toegang tot productiemiddelen en andere bronnen van inkomsten beperken. Structureel geweld tegen vrouwen komt tot uiting in culturele normen die vrouwen bijvoorbeeld dwingen om vroeg te trouwen en hen aanmoedigen om grote gezinnen met veel kinderen te stichten. Deze beperkingen hebben een negatief effect op het onderwijs, de gezondheid en het inkomen van vrouwen in de regio.262

Wanneer bovendien de praktijk van kindhuwelijken kenmerkend is voor deze traditionele samenlevingen, ontstaat er druk op de schouders van de meisjes en hun familie om zich hiernaar te schikken.263 Zich er niet naar conformeren kan ernstige gevolgen hebben, zoals uitsluiting uit de gemeenschap of het beschamen van de eer van de familie. Daar zij meer risico lopen, zijn het dan ook veelal de ouders van meisjes die durven aandringen op een huwelijk, om ervoor te zorgen dat zekerheid voor hun dochter en voor henzelf bereikt wordt en om een familiedrama te vermijden.264 Bovendien wordt vaak tot een kindhuwelijk met de dochter van de ene familie en de zoon van de andere besloten om de strijdbijl tussen beide families te begraven of om hun land en andere eigendommen te (her)verdelen.265

260 _{B. CISLAGHI, G. MACKIE, P. NKWI & H. SHAKYA, “Social norms and child marriage in Cameroon: An}

application of the theory of normative spectrum”, Global Public Health 2019, Vol. 14, nr. 10, (1479) 1488-1489.

261 _{O. J. WALTHER, Femmes et conflits en Afrique de l'Ouest (No. 28), OECD Publishing, 2020,}

https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/d5004dd3-

fr.pdf?expires=1594391499&id=id&accname=guest&checksum=AB5114ABF7EDB5B2A344E21CAD1740F2, 9.

262 _Ibid.

263 _{J. BAYISENGE, “Early Marriage as a Barrier to Girl’s Education: A Developmental Challenge in Africa”,}

National University of Rwanda 2009, 4.

264 _{N. OTOO-OYORTEY & S. POBI, “Early marriage and poverty: exploring links and key policy issues”, Gender}

and Development 2003, Vol. 11, nr. 2, 43.

265 _{J. BAYISENGE, “Early Marriage as a Barrier to Girl’s Education: A Developmental Challenge in Africa”,}

National University of Rwanda 2009, 4; S. MATHUR, M. GREENE & A. MALHOTRA, Too Young to Wed: the Lives, Rights and Health of Young Married Girls, Washington DC, International Center for Research on Women,

50 Zoals bij de economische oorzaak van de bruidsprijs al werd besproken, wordt op het moment van het huwelijk het gezag van de vader van het meisje overgedragen naar haar kersverse echtgenoot.266 (supra Afdeling 1, 1.2) Deze ingesteldheid leidt ertoe dat vrouwen hun hele leven onder het gezag en de controle van een man staan. Dit is nefast voor hun autonomie en agency. Bovendien maakt het meisjes die als kind huwen erg afhankelijk van hun echtgenoot, zoals ze dat voor hun huwelijk van hun vader waren. Er wordt hen bovendien niet aangeleerd hoe ze zelfstandig kunnen zijn. De mate van autonomie is omgekeerd evenredig met de leeftijd van de meisjes in kwestie. Hoe jonger het meisje trouwt, hoe afhankelijker ze meestal van haar echtgenoot zal zijn.267

Er wordt weleens gesteld dat kindhuwelijken kinderen hun kindertijd en adolescentie zouden ontnemen. Het is echter zo dat vele traditionele samenlevingen, zoals er in sub-Sahara Afrika heel wat bestaan, het begrip puberteit niet kennen of anders invullen dan in het Westen. Vaak vindt de overgang van meisje naar vrouw plaats op het moment van haar eerste menstruatie of, met andere woorden, op het moment vanaf wanneer zij zwanger kan worden.268 _Derhalve

bestaat de transitieperiode van kind-zijn naar volwassenheid er niet en vindt de overgang dus vrij abrupt plaats. Trouwen staat gelijk aan vrouw worden, ongeacht de leeftijd van de bruid.269