Afdeling 2. Socio-culturele oorzaken
2.2 Bewaren van de maagdelijkheid van het meisje
De maagdelijkheid van een meisje werd hierboven kort besproken, als onderdeel van religieuze gebruiken. De reden dat het hier toch afzonderlijk behandeld wordt is omdat het enerzijds een doorslaggevende factor betreft en anderzijds, omdat het verder reikt dan religie alleen. In vele samenlevingen is het bewaren van de maagdelijkheid van een meisje tot het huwelijk tot op de dag van vandaag een erg betekenisvolle aangelegenheid. Het is iets wat bovendien onlosmakelijk verbonden is met de eer van de hele familie van het meisje.242 Zoals reeds
237 J. A. WALKER, “Early Marriage in Africa – Trends, Harmful Effects and Interventions”, African Journal of
Reproductive Health 2012, Vol. 16, nr. 2, (231) 233.
238 J. KLUGMAN, L. HANMER, S. TWIGG, T. HASAN, J. MCCLEARY-SILLS & J. SANTA MARIA, Voice
& Agency: Empowering Women and Girls for Shared Prosperity, Washington DC, World Bank, 2014; S. JAIN &
K. KURZ, “New Insights on Preventing Child Marriage. A Global Analysis of Factors and Programs”, ICRW 2007, https://www.icrw.org/wp-content/uploads/2016/10/New-Insights-on-Preventing-Child-Marriage.pdf, 25.
239 S. JAIN & K. KURZ, “New Insights on Preventing Child Marriage. A Global Analysis of Factors and
Programs”, ICRW 2007, https://www.icrw.org/wp-content/uploads/2016/10/New-Insights-on-Preventing-Child- Marriage.pdf, 25.
240 J. A. WALKER, “Early Marriage in Africa – Trends, Harmful Effects and Interventions”, African Journal of
Reproductive Health 2012, Vol. 16, nr. 2, (231) 233-234.
241 Ibid., 234.
242 L. DAVIDS, “Female subordination starts at home: consequences of young marriage and proposed solutions”,
46 meermaals gesteld verkleint de kans dat een meisje nog maagd is aanzienlijk naarmate zij ouder wordt. Het omgekeerde is echter ook mogelijk. Te lang wachten met het huwelijk en derhalve ook met de ontmaagding, kan de vrouw in kwestie een negatief sociaal stigma bezorgen.243 Meer nog, sommige culturen associëren ongehuwde vrouwen van een bepaalde leeftijd met een verhoogde kans op prostitutie en/of promiscuïteit, iets wat de eer van de familie ook aanzienlijk aantast.244 Een meisje op jonge leeftijd laten trouwen verkleint bijgevolg de kans dat de eer van het meisje en haar familie op welke manier dan ook wordt aangetast.245
De eer van een meisje of vrouw wordt zo cruciaal geacht dat er een enorme mate van schaamte wordt gelinkt aan het meisje of de vrouw die buiten het huwelijk haar maagdelijkheid verliest.246 Gebeurt dit toch, dan acht men het soms mogelijk deze voorhuwelijkse seksuele activiteit en de schending van de familiale eer als gevolg daarvan, te herstellen door alsnog een huwelijk aan te gaan. Het meisje dient in dit geval te trouwen met de man die haar maagdelijkheid heeft ontnomen. Dit kan zelfs zo ver gaan dat jonge meisjes, met instemming van hun familie, dienen te trouwen met hun verkrachter.247 Vele ouders doen er dan ook alles
aan om de maagdelijkheid van hun dochter(s) te bewaren. Dit doen ze onder meer door op allerlei manieren seks voor het huwelijk te verhinderen.248 Zo is het voor meisjes veelal
verboden om contact te hebben met mannen die niet tot de familie van het meisje behoren. Daarnaast bestaan er vaak erg strenge kledingvoorschriften, waarbij uitdagende kledij voor meisjes absoluut ongepast is. Hierdoor legt men de verantwoordelijkheid quasi volledig bij het meisje zelf, wat vanuit verschillende oogpunten vanzelfsprekend onwenselijk is. Een praktijk die voorhuwelijkse seksuele betrekkingen ook zou moeten voorkomen en bovendien enorm ingrijpend is voor de meisjes in kwestie, is die van de vrouwenbesnijdenis.249 De
243 J. SCHLECHT, A Girl No More: The Changing Norms of Child Marriage in Conflict, New York, Women’s
Refugee Commission, 2016, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Changing-Norms-of-Child- Marriage-in-Conflict.pdf, 22.
244 UNICEF, A Study on Early Marriage in Jordan 2014, 2014,
www.unicef.org/jordan/UNICEFJordan_EarlyMarriageStudy2014-E_COPY_.pdf, 26.
245 J. BIRECHI, Child Marriage; A Cultural Health Phenomenon, University of Nairobi, 2013; B. S. MENSCH,
M. J. GRANT & A. K. BLANC, “The Changing Context of Sexual Initiation in sub-Saharan Africa”, Population
and Development Review 2006, Vol. 32, nr. 4, (699) 699.
246 J. MORGAN, Family honour and shattered dreams: Girl brides in Mali, Niger and Senegal, Dakar, Plan
International WARO, 2016, https://www.girlsnotbrides.org/wp-content/uploads/2017/08/Plan_Family-honour- and-shattered-dreams_Web.pdf.
247 I. SEFF, A. WILLIAMS, F. HUSSAIN, D. LANDIS, C. POULTON, K. FALB & L. STARK, “Forced sex and
early marriage: Understanding the linkages and norms in a humanitarian setting”, Violence against women 2020, Vol. 26, nr. 8, 787-802.
248 UNICEF, “Early Marriage Child Spouses”, Innocenti Digest 2001, Afl. 5, (1) 6.
249 J. KARUMBI & D. GATHARA, Associations between female genital mutilation/cutting and early/child
marriage: A multi-country DHS/MICS analysis, Evidence to End FGM/C: Research to Help Girls and Women
47 maagdelijkheid van de meisjes zou hierdoor worden bewaard, omdat seksueel genot, en bijgevolg ook de verleiding ertoe, door de besnijdenis zouden worden ingeperkt.250 Dieper ingaan op deze praktijk zelf zou ons te ver leiden. Daarom ga ik er verder niet op in.
Een laatste veelvoorkomende manier om de maagdelijkheid van hun dochters te behouden is door hen niet langer naar school te laten gaan van zodra ze voor het eerst ongesteld worden. Op die manier trachten de ouders seksueel contact met mannelijke leerkrachten of medeleerlingen te vermijden. Ook vermijden ze op die manier dat hun dochters onderweg van en naar school seksuele betrekkingen hebben, ongeacht of deze gewenst dan wel ongewenst zijn. Seksueel geweld brengt de eer van meisjes en vrouwen immers aanzienlijk in gevaar. Ook om deze reden worden meisjes vaak al op erg jonge leeftijd gedwongen te trouwen om hun eigen eer en die van hun gezin of familie veilig te stellen.251 Veel ouders zien het huwelijk van hun dochter bovendien als de meest eenvoudige vorm van bescherming tegen seks buiten het huwelijk, wat het bewaren van de maagdelijkheid een grote risicofactor voor kindhuwelijken maakt.252
Opnieuw legt men op deze manier de verantwoordelijkheid bij het meisje en worden haar rechten, zoals onder meer het recht op onderwijs, geschonden. Het grote probleem hierbij lijkt mij dat ouders vaak oprecht denken dat het huwelijk hun dochter zal beschermen en dat het in haar belang is dat ze onder het gezag van een man komt te staan.253 Hieruit blijkt dat een erg patriarchale instelling en gegenderde blik op de samenleving nog erg aanwezig zijn in het West- Afrikaanse collectieve gedachtegoed.