In het eerste hoofdstuk van dit werkstuk werden de relevante internationale bepalingen aangaande kindhuwelijken aangestipt. Wat hieruit duidelijk naar voren kwam is dat al deze verdragen en andere rechtsinstrumenten kindhuwelijken zien als een schadelijke praktijk die beëindigd moet worden of wier schadelijke gevolgen minstens moeten worden geëlimineerd. Allen trachten ze hiertoe hun steentje bij te dragen, onder meer door direct of indirect een minimumleeftijd voor het huwelijk te doen invoeren.393 Bovendien is het belangrijk te
onthouden dat, op het Maputo Protocol na, alle West-Afrikaanse landen alle voornoemde rechtsbronnen ratificeerden – zij het mits een of meerdere voorbehouden.394 Zowel het CEDAW-comité als het Kinderrechtencomité maanden verschillende West-Afrikaanse lidstaten aan om bestaande wetgeving beter te implementeren en te doen naleven, betere wetgeving te ontwikkelen of campagnes en projecten op te starten met het oog op het reduceren van het aantal kindhuwelijken in hun land.395 Beide comités bepleiten, net zoals het ACRWC-
392 M. DELPRATO & K. AKYEAMPONG, “The Effect of Early Marriage Timing on Women’s and Children’s
Health in Sub-Saharan Africa and Southwest Asia”, Annals of Global Health 2017, Vol. 83, nrs. 3-4, (557) 566.
393 CEDAW, General recommendation No 21: Equality in marriage and family relations, UN Doc A/49/38; UN
Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations:
Cameroon, 6 November 2001, CRC/C/15/Add.164, §24; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations: Mauritania, 6 November 2001,
CRC/C/15/Add.159, §22; Recommendation on Consent to Marriage, Minimum Age for Marriage and Registration of Marriages, A/RES/2018 (XX), 1 November 1965, Principle II; art. 2(b), 5 & 6 Maputo Protocol.
394 ACERWC, “Ratification Table African Charter on the Rights and the Welfare of the Child”,
https://www.acerwc.africa/ratifications-table/ (consultatie 14 juni 2020); AFRICAN UNION (AU), “Protocol to the African Charter on Human and People’s Rights on the Rights of Women in Africa. Status table”, https://au.int/sites/default/files/treaties/37077-sl-
PROTOCOL%20TO%20THE%20AFRICAN%20CHARTER%20ON%20HUMAN%20AND%20PEOPLE%27 S%20RIGHTS%20ON%20THE%20RIGHTS%20OF%20WOMEN%20IN%20AFRICA.pdf (consultatie 14 juni 2020); UNITED NATIONS, “Status of Treaties: Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination
against Women”, Treaty Series, Vol. 1249,
https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-8&chapter=4 (consultatie 11 juni 2020), 13; UNITED NATIONS, “Status of Treaties: International Convention on the Rights of the Child”, Treaty
Series, Vol. 1577, https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV- 11&chapter=4&lang=en (consultatie 12 juni 2020), 3.
395 CEDAW, General recommendation No 21: Equality in marriage and family relations, UN Doc A/49/38; UN
Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations:
Nigeria, 13 April 2005, CRC/C/15/Add.257, §55; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations: Gabon, 3 April 2002, CRC/C/15/Add.171, §21;
73 comité en het Maputo Protocol, een minimumleeftijd van achttien jaar voor het huwelijk.396 Bovendien wordt een gelijke huwelijksleeftijd voor mannen en vrouwen betoogd. Een decennium geleden al was in de meeste West-Afrikaanse landen de wettelijke minimumleeftijd voor het huwelijk vastgesteld op achttien jaar of zelfs ouder.397 Enkel Guinee, Niger, Togo en Tsjaad vormen hierop een uitzondering met een minimumleeftijd tussen de vijftien en zeventien jaar.398 Intussen heeft ook Tsjaad de leeftijdsgrens verhoogd.399 De iure is er in de meeste landen dus geen probleem wat de wettelijk vastgestelde minimumleeftijd voor het huwelijk betreft, de facto blijkt helaas het tegendeel. Hoewel het slechts een gering aantal betreft, zijn er nog steeds landen die geen wettelijke minimumleeftijd van achttien jaar willen invoeren of de huidige geldende leeftijd niet willen verhogen. Daarnaast blijkt uit de literatuur dat verschillende landen waar de minimumleeftijd van achttien jaar in theorie wel geldt, het er in de praktijk niet al te nauw mee nemen.400 Het omgekeerde blijkt verrassend genoeg ook te
kloppen: in landen waar een veel lagere minimumleeftijd geldt, vinden soms minder kindhuwelijken plaats dan in landen waar de minderjarigheidsgrens wordt gehanteerd.401
Bovendien laten quasi alle landen uitzonderingen op de wettelijke minimumleeftijd toe, in geval van toestemming door de ouders of door religieuze dan wel gerechtelijke autoriteiten.402
Observations: Niger, 13 June 2002, CRC/C/15/Add.179, §24; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations: Cameroon, 6 November 2001,
CRC/C/15/Add.164, §24; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the
Child: Concluding Observations: Côte d’Ivoire, 9 July 2001, CRC/C/15/Add.155, §21; UN Committee on the
Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations: Mauritania, 6 November 2001, CRC/C/15/Add.159, §22.
396 Art. 21(2) ACRWC; Artt. 2(b), 5 & 6 Maputo Protocol; CEDAW, General recommendation No 21: Equality
in marriage and family relations, UN Doc A/49/38; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN
Committee on the Rights of the Child: Concluding Observations: Cameroon, 6 November 2001,
CRC/C/15/Add.164, §24; UN Committee on the Rights of the Child (CRC), UN Committee on the Rights of the
Child: Concluding Observations: Mauritania, 6 November 2001, CRC/C/15/Add.159, §22.
397 UNITED NATIONS (UN), World Fertility Policies 2011, 2011,
https://www.un.org/esa/population/publications/ worldfertilitypolicies2011/wfpolicies2011.html.
398 A. KOSKI, S. CLARK & A. NANDI, “Has child marriage declined in sub-Saharan Africa? An analysis of
trends in 31 countries”, Population and development review 2017, Vol. 43, nr. 1, (7) 26.
399 GIRLS NOT BRIDES, The case for a minimum age of marriage of 18, December 2017,
https://www.girlsnotbrides.org/wp-content/uploads/2017/12/Why-a-minimum-age-ofmarriage-of-18.pdf.
400 A. KOSKI, S. CLARK & A. NANDI, “Has child marriage declined in sub-Saharan Africa? An analysis of
trends in 31 countries”, Population and development review 2017, Vol. 43, nr. 1, (7) 25-26; GIRLS NOT BRIDES,
The case for a minimum age of marriage of 18, December 2017, https://www.girlsnotbrides.org/wp-
content/uploads/2017/12/Why-a-minimum-age-ofmarriage-of-18.pdf; IPAS, A handbook for advocacy in the
African human rights system: advancing reproductive and sexual health, 2006, Nairobi, http://www.ipas.org/Publications/asset_upload_file413_3178.pdf, 30-31.
401 GIRLS NOT BRIDES, The case for a minimum age of marriage of 18, December 2017,
https://www.girlsnotbrides.org/wp-content/uploads/2017/12/Why-a-minimum-age-ofmarriage-of-18.pdf; C. F. WESTOFF, “DHS comparative reports NO. 5: Trends in marriage and childbearing in developing countries”,
Development and health surveys 2003, http://www.measuredhs.com/pubs/pub_details.cfm?ID=413, 22.
402 WORLD POLICY ANALYSIS CENTER, "Are there exceptions to the general legal minimum age of marriage
for girls?," 2016, http://worldpolicycenter.org/policies/are-there-exceptions-to-thegeneral-legal-minimum-age-of- marriage-for-girls/is-there-an-exception-to-the-generallegal-minimum-age-of-marriage-for-girls-who-marry-
74 Dergelijke wettelijk vastgelegde normen zijn een belangrijk precedent voor de bescherming van de mensenrechten van de meisjes in kwestie, maar ze blijken onvoldoende om de schadelijke praktijk te beëindigen. Gezien de talloze uitzonderingen die er in ieder land op bestaan is het onwaarschijnlijk dat zelfs een strikte handhaving van de wetten huwelijken voor de vastgelegde leeftijd zal kunnen voorkomen.403
Ondanks toenemende aandacht voor kindhuwelijken en toezeggingen van landen om een einde te stellen aan de schadelijke praktijk, trouwen jaarlijks nog te veel jonge, West-Afrikaanse meisjes.404 Het fenomeen is geworteld in onbillijke gendernormen, die de rol van de vrouw als echtgenote, moeder en verantwoordelijke voor het huishouden vooropstellen. Dit resulteert in onvoldoende investeringen in onderwijs voor meisjes door hun familie en door de overheid.405 Het is zelfs zo dat deze, en andere, discriminerende sociale normen en stereotyperende genderrollen de schadelijke praktijk in stand houden. Ze staan immers in nauw verband met armoede en een gebrek aan professionele werkgelegenheid buiten het huishouden voor jonge vrouwen, daar ze het huwelijk als het schijnbaar enige levensvatbare alternatief voor meisjes vooropstellen.406 Nochtans blijkt uit vrij recent onderzoek dat het verstrekken van stimulansen
voor het onderwijs van meisjes een van de weinige interventies was waarvan is aangetoond dat ze het kinderhuwelijk effectief kunnen voorkomen.407 Uit voorgaand literatuuronderzoek kunnen verschillende zaken worden gedestilleerd. Iets wat echter over de verschillende oorzaken en gevolgen van kindhuwelijken heen terugkomt is de noodzaak aan emancipatie van jonge meisjes. Een emancipatie die hen in staat stelt de agency te verwerven die ze nodig hebben om in te gaan tegen de bestaande genderrolpatronen, patriarchale waarden en sociale normen die de vrouwelijke autonomie de kop indrukken. Opdat meisjes geëmancipeerd kunnen raken en opdat ze agency kunnen verwerven, dienen ze in de eerste plaats behoorlijk onderwijs te
under-religious-or-customary-law (consultatie 14 juni 2020); UNITED NATIONS (UN), Population Facts: World
Marriage Patterns, 2011,
http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/popfacts/PopFacts_2011-1.pdf; UNITED NATIONS (UN), World Fertility Policies 2011, 2011, https://www.un.org/esa/population/publications/ worldfertilitypolicies2011/wfpolicies2011.html.
403 A. KOSKI, S. CLARK & A. NANDI, “Has child marriage declined in sub-Saharan Africa? An analysis of
trends in 31 countries”, Population and development review 2017, Vol. 43, nr. 1, (7) 26.
404 Ibid., 25; S. PETRONI, M. STEINHAUW, N. STEVANOVIC FENN, K. STOEBENAU & A. GREGOWSKI,
“New Findings on Child Marriage in Sub-Saharan Africa”, Annals of Global Health 2017, Vol. 83, nrs. 5-6, (781) 789.
405 S. PETRONI, M. STEINHAUW, N. STEVANOVIC FENN, K. STOEBENAU & A. GREGOWSKI, “New
Findings on Child Marriage in Sub-Saharan Africa”, Annals of Global Health 2017, Vol. 83, nrs. 5-6, (781) 789.
406 Ibid., 781.
407 A.M. KALAMAR S. LEE-RIFE & M.J. HINDIN, “Interventions to Prevent Child Marriage Among Young
People in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review of the Published and Gray Literature”,
75 kunnen genieten. Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat de levenskansen van meisjes in het algemeen dienen te worden opgetrokken om een einde te kunnen stellen aan de schadelijke praktijk van kindhuwelijken. Dit betekent dat er ingezet moet worden op een verbetering van de gendergelijkheidsnormen en dat meisjes, net als jongens, gelijke en rechtvaardige kansen moeten krijgen op vlak van onderwijs en later werkgelegenheid. Er is zelfs bewijs te vinden in de literatuur dat de hypothese dat verlenging van de schooltijd voor meisjes in West-Afrika het aantal kindhuwelijken zou doen afnemen, bevestigt. Zo heeft de verhoging van het opleidingsniveau en de arbeidsmigratie, in het bijzonder van jonge vrouwen, in Senegal bijgedragen tot een daling van het aantal kinderhuwelijken voor meisjes.408 Het is overigens niet zo dat meisjes niet naar school willen. Integendeel, diepte-interviews met West-Afrikaanse jonge meisjes tonen aan dat zij op zoek zijn naar alternatieven voor het huwelijk en dat zij een sterke behoefte voelen om naar school terug te keren om zo een betekenisvolle job te kunnen vinden.409 Het is van cruciaal belang dat meisjes toegang krijgen tot zowel de basisschool als
de middelbare school om hun gezondheid, financiële status, autonomie en relaties te verbeteren.410
Uit de literatuur blijkt, tenslotte, dat heel wat organisaties dag in dag uit bezig zijn met het trachten te elimineren van de schadelijke praktijk. Organisaties als Girls Not Brides, het ICRW en UNICEF voeren onderzoek naar de prevalentie van kindhuwelijken en houden sensibiliseringscampagnes op het terrein. Hoewel er nog steeds meer cijfers en informatie te vinden zijn over Zuid-Azië, lijkt het aantal onderzoeken naar sub-Sahara Afrika ook sterk de hoogte in te zijn geschoten. Dat is goed. Toch maak ik me er enkele bedenkingen bij. Onderzoek naar kindhuwelijken gaat vaak over meisjes in Zuid-Azië én sub-Sahara Afrika, tegelijk, omdat het de regio’s zijn met de hoogste prevalentie. Het lijkt me wenselijk en zinvol om specifieker en concreter onderzoek te doen, om de drijvende sociale krachten die de praktijk in stand houden echt te kunnen begrijpen. Niet alle meisjes ter wereld zijn echter hetzelfde, laat staan hun culturen en gemeenschappen. Alleen wanneer de wortels van het fenomeen gekend zijn, kan de praktijk worden geëlimineerd. Bovendien wordt er amper onderzoek gedaan naar kindhuwelijken waar jongens het slachtoffer van worden. Door een gebrek aan data hieromtrent lopen kinderbruidegoms het risico dat ze tussen de mazen van het beschermingsnet terechtkomen. Verder onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van kindhuwelijken met
408 S. PETRONI, M. STEINHAUW, N. STEVANOVIC FENN, K. STOEBENAU & A. GREGOWSKI, “New
Findings on Child Marriage in Sub-Saharan Africa”, Annals of Global Health 2017, Vol. 83, nrs. 5-6, (781) 781 & 787-788.
409 Ibid., 787. 410 Ibid., 788.
76 jongens is derhalve noodzakelijk.411 UNICEF spant zich de laatste jaren in om cijfermateriaal omtrent kinderbruidegoms wereldwijd te vergaren.412 Een stap in de goede richting.